"ეს ომი იქნება უფრო მასშტაბური და დამანგრეველი" - ისრაელი "ჰეზბოლაზე" დიდი დარტყმისთვის ემზადება: რატომ დუმს ირანი და რისთვის უნდა მოემზადოს ახლო აღმოსავლეთი?

ისრაელის არმიას და "ჰეზბოლას" შორის დაპირისპირება გრძელდება. ისრაელი ირწმუნება, რომ ლიბანის სამხრეთში და ზოგიერთ აღმოსავლეთ რაიონში მისი სამიზნეა გასამხედროებული ისლამისტური ორგანიზაცია "ჰეზბოლას" ობიექტები. ლიბანის ხელისუფლება ამტკიცებს, რომ განადგურებული ობიექტების დიდი ნაწილი საცხოვრებელი სახლებია.

19 სექტემბერს ისრაელის არმიამ სამხრეთ ლიბანში "ჰეზბოლას" ტერორისტული ორგანიზაციის სამიზნეებზე იერიშების ახალი ტალღა დაიწყო. ისრაელელი მაღალჩინოსნების თქმით, იერიშები საარტილერიო და საჰაერო დარტყმებს მოიცავდა.

17-18 სექტემბერს ლიბანში მომხდარი აფეთქებების შემდეგ, რის ფარგლებშიც ჰეზბოლას წევრებს ჯერ პეიჯერები, მეორე დღეს კი პორტატიული რაციებიც აუფეთქდათ.

ისრაელის პრემიერ-მინისტრმა, თავდაცვის მინისტრმა და IDF-ის მეთაურმა განცხადებები გაავრცელეს, რაც "ჰეზბოლასთან" მიმართებით ვითარების გამწვავებაზე მიანიშნებდა. თავის მხრივ, ისრაელთან ბრძოლაში "ახალი ფაზის" დაწყების შესახებ განაცხადა ჰეზბოლას ლიდერის მოადგილემ ნაიმ ქასემმაც, რომელმაც პირობა დადო, რომ დაჯგუფება ისრაელის მიმართულებით რაკეტების გაშვებას მანამ გააგრძელებს, სანამ ღაზის სექტორში ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმება არ დაიდება. IDF-ის წარმომადგენლის თქმით, ისრაელი ლიბანის სამხრეთში სახმელეთო ოპერაციისთვისაც ემზადება.

გაზრდილი დაძაბულობის ფონზე ნეთანიაჰუმ 23 სექტემბერს გავრცელებულ ვიდეო მიმართვაში ლიბანის მოსახლეობას მიმართა. მისი თქმით, ისრაელი ლიბანელებთან ომში არაა, მას "ჰეზბოლასთან" აქვს ომი.

გამოცემა Reuters-ის ინფორმაციით, გამწვავებული კონფლიქტისა და ნეთანიაჰუს მოწოდების შემდეგ, სამხრეთ ლიბანიდან მოსახლეობამ ჩრდილოეთის მიმართულებით ევაკუაცია დაიწყო. 23 სექტემბერს ისრაელის შეიარაღებულმა ძალებმა ლიბანის მოსახლეობა წინასწარ ჩაწერილი სატელეფონო ზარებით გააფრთხილა და საკუთარი უსაფრთხოებისთვის მათ სახლების დატოვებისკენ მოუწოდა. პენტაგონის თქმით, რეგიონში გაზრდილი დაძაბულობის ფონზე, აშშ ახლო აღმოსავლეთში დამატებით მცირე ზომის სამხედრო ნაწილს გაგზავნის.

ახლო აღმოსავლეთში მიმდინარე საომარ მდგომარეობას AMBBEI.GE-ს საერთაშორისო ურთიერთობების სპეციალისტი გიორგი კობერიძე აფასებს.

- რა მასშტაბებს მიიღებს ისრაელ-ლიბანის დაპირისპირება? IDF იუწყება, რომ ისრაელი ლიბანის სამხრეთში სახმელეთო ოპერაციისთვის ემზადება...

- "ჰეზბოლას" არასდროს ჰქონია ქვეითი საბრძოლო მოქმედებების მოტივაცია იქიდან გამომდინარე, რომ მან კარგად იცის, სახმელეთო ოეპრაციის ფარგლებში ისრაელის სამხედრო ძალები აღმატება მის შემდაგენლობას, მის პროფესიონალიზმს... ახლო აღმოსავლეთში ისრაელს ძალიან ძლიერი სამხედრო ძალები ჰყავს და, შესაბამისად, ქვეითი საბრძოლო მოქმედებები თუ დაიწყო, "ჰეზბოლა" ყველა ვარიანტში დამარცხდება. ჯერჯერობით ისრაელის მხრიდან სახმელეთო ოპერაცია არ დაწყებულა, მაგრამ საჰაერო და საარტილერიო იერიშების მასშტაბი ძალიან დიდია. "ჰეზბოლას" ლიდერი ნასრალა ისრაელთან სახმელეთო ომს ერიდებოდა და მხოლოდ ყოველდღიურ სარაკეტო დარტყმებს მიმართავდა. ცხადია, სახმელეთო ომს "ჰეზბოლას" რიგებში ძალიან დიდი მსხვერპლი და მარცხი შეიძლება გამოეწვია, მაგრამ ახლა ამ მხრივაც შეიცვალა სიტუაცია - ისრაელის მხრიდან ინტენსიური დარტყმებისა და ჰეზბოლას საკვანძო ფიგურებზე თავდასხმების ფონზე, ჰეზბოლას სიტუაცია შესამჩნევად დამძიმებულია და ეს იმის მიუხედავად, დაიწყებს თუ არა ისრაელი სახმელეთო ოპერაციას. სახმელეთო იერიშის შემთხვევაში ლიბანის ოფიციალური არმია რას მოიმოქმედებს, უცნობია - მათ დიდ ნაწილს სამხედრო მორალი ძალიან დაბალი აქვს, რადგან "ჰეზბოლას" დაცვა არ იგივდება ქვეყნის დაცვასთან, მით უფრო, რომ პირველად სწორედ "ჰეზბოლამ" დაიწყო ისრაელის დაბომბვა და არა - პირიქით.

უნდა გვახსოვდეს, რომ უშუალოდ "ჰეზბოლა" იყო, ვინც 8 ოქტომბერს, "ჰამასის" თავდასხმიდან მეორე დღეს გახსნა სარაკეტო თავდასხმა ისრაელის წინააღმდეგ. ისრაელის მხრიდან რამდენჯერმე იყო მოწოდება, იძულების მცდელობა, რომ მომხდარიყო ჰეზბოლას განიარაღება და მას ისრაელის დაბომბვა შეეწყვეტა. ისრაელის მხრიდან ამ მცდელობებს შედეგი არ მოჰყოლია, ისრაელის ტერიტორიების დაბომბვა გრძელდებოდა. ყველაზე დიდი პრობლემა ჩრდილოეთ ისრაელში და გოლანის მაღლობზეა, სადაც დრუზები და ებრაელები ცხოვრობენ, ამიტომ ახლა შეიძლება ისრაელის მხრიდან ვიხილოთ მეტი სამხედრო ინიციატივის გამოჩენა იმ თვალსაზრისით, რომ კიდევ უფრო მეტად გამოფიტონ და დაასუსტონ "ჰეზბოლა" სამხრეთ ლიბანში, ან აიძულონ ის ისრაელის დაბომბვა შეწყვიტოს. ასე თუ არ მოხდა, შესაძლოა, ვიხილოთ სახმელეთო ოპერაცია, ოღონდ, სამხრეთ ლიბანში, სადაც ძირითადად "ჰეზბოლას ფორპოსტია და საიდანაც რაკეტებს უშვებენ.

ახლო ისტორიიდან გვახსოვს, რომ 2000 წლამდე ისრაელის მხრიდან გრძელდებოდა ამ ტერიტორიების ოკუპაცია. ინიციატივა, რომელიც ახლა ისრაელს აქვს, ებრაული საზოგადოების ნაწილში მხარდაჭერილია, მაგრამ ისიც უნდა აღვნიშნოთ, რომ ისრაელში მდგომარეობა ცოტა ცვალებადია - მოსახლეობის ნაწილი თუ ცდილობს მოლაპარაკებების ფარგლებს მიმართონ, მეორეს მხრივ, ისრაელში არსებობს რადიკალური მემარჯვენე ჯგუფები, რომლებიც ამბობენ, რომ ისრაელმა ერთხელ და სამუდამოდ უნდა გადაჭრას პრობლემა, რომელიც ღაზასა და ლიბანის ტერიტორიიდან მომდინარეობს. ანუ მათი მიდგომა ასეთია, რომ ერთხელ და სამუდამოდ გადაიჭრას პრობლემა, რათა პერიოდული და განმეორებადი ომების სერია დასრულდეს. ახლა ისრაელში ალბათ უფრო მეორე ტენდენციაა აქტუალური, რომ საბოლოო მძიმე დარტყმით მოხდეს ჰეზბოლასა და ჰამასის საბოლოო გამოფიტვა.

- შესაძლებელია თუ არა, რომ ამ კონფლიქტში პირდაპირ ჩაერთოს ირანი და ახლო აღმოსავლეთში ფართომასშტაბიანი ომი მივიღოთ?

- ირანი პირდაპირ არ ჩაერთვება, ამის არანაირი შანსი ახლა არ არსებობს, ირიბად კი - ეს იქნება "ჰეზბოლასთვის" იარაღის მიწოდება, შეიარაღებული ინსტრუქტორების გაშვება თუ ლოჯისტიკური მომარაგება. არის შანსი, რომ მოხალისეებიც იყვნენ ჰეზბოლას მხარეს, მაგრამ ირანის უშუალოდ ჩართვა, პრაქტიკულად, გამორიცხულია. ირანს თავისი პრობლემები აქვს და ახლა იმდენი ფული ნამდვილად არ აქვს, რომ მასშტაბურ ომში ჩაერთოს და მისი ქალაქები დაბომბონ, რაც პრაქტიკულად, რეჟიმის კოლაფსს გამოიწვევს. ირანი ძალიან ფრთხილობს, ეს კი არა, მან ისიც ვერ გაბედა, ჰამასის ლიდერის - ისმაილ ჰანიას მკვლელობის შემდეგ, დაპირებული მუქარა, შეესრულებინა, მან ვერანაირი ფორმით ვერ უპასუხა ისრაელს, ამიტომ დღეს ირანი საშიშ ძალას არ წარმოადგენს, ყოველ შემთხვევაში, უფრო სუსტია, ვიდრე ლაპარაკობენ.

- ეს კონფლიქტი რეგიონზე როგორ აისახება?

- ძალიან ცუდად, იმ გაგებით, რომ ეს კონფლიქტი არის განმეორებადი, ანუ დაუსრულებელ ციკლს წარმოადგენს - ის პერიოდულად აქტიურდება და რაც უფრო მეტი დრო გადის, უფრო სისხლიანი ხდება იმ გაგებით, რომ ტექნოლოგიები იხვეწება (შესაბამისად, განწყობები არ იცვლება). ეს განწყობები ისეთივეა, რაც ძველად იყო, უბრალოდ, ტექნოლოგიებია კიდევ უფრო მკვლელი. აქედან გამომდინარე, დღეს ისრაელს აქვს ისეთი მიდგომა, რომ მის ირგვლივ არსებული საფრთხეების განეიტრალება სამუდამოდ უნდა მოხდეს. მეორეს მხრივ, ასეთი განწყობის არსებობა ნიშნავს იმას, რომ ომი იქნება უფრო დამანგრეველი, ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს. თუ ამბობ, რომ სრულად უნდა გავანადგურო "ჰამასი" და "ჰეზბოლა", უნდა წარმოვიდგინოთ, რომ ჰამასის შემადგენლობაში დაახლოებით 50 ათასი სამხედრო იყო, ჰეზბოლას შემადგენლობაში კი 100 ათასი.

ამ ყველაფერს ზურგს უმაგრებს ლოჯისტიკა, მოსახლეობა... ომი იქნება ძალზე მასშტაბური და დამანგრეველი და ამასთანავე, უნდა გვესმოდეს, რომ ისრაელის მხრიდან მიდგომა არა ცალსახაა, ანუ მათ მხოლოდ პოზიტიური მიდგომა არ აქვთ, ისინი აკრიტიკებენ კიდეც ისრაელის ქმედებებს, ამიტომ ისრაელსაც შესაძლოა მოუწიოს საერთაშორისო სამართლებრივ თამაშებს დაჰყვეს. არ უნდა დაგვავიწყდეს ის ფაქტიც, რომ ახლა ისრაელს აქვს ყველაზე მნიშვნელოვანი რამ, ეს არის მისი ტექნოლოგიური უპირატესობა და ის შეეცდება ამ უპირატესობის მაქსიმალურად გამოყენებას. მან თუ ვერ მოახერხა "ჰამასის" და "ჰეზბოლას" კრიტიკული დასუსტება, ის მაინც მოახერხოს, რომ მათი ლიდერები გაანადგუროს და ახალი ლიდერები გარკვეულ მოლაპარაკებებზე წასვლა აიძულოს. ჰეზბოლა უფრო რთული გასანადგურებელია, ვიდრე ჰამასი და მასთან მოგება უფრო რთული იქნება. ახლა ინიციატივა ისრაელის ხელშია. მათი უპირველესი ამოცანა "ჰეზბოლას" უკიდურესად დასუსტება და ომიდან გამოთიშვაა.

- რა როლს ითამაშებს ახლო აღმოსავლეთში აშშ იმ ფონზე, როცა პარალელურად რუსეთ-უკრაინის ომი მიმდინარეობს?

- არა მგონია დღეს გაერომ ან აშშ-მ რამე გააკეთონ. ერთადერთი, რაც მათ შეუძლიათ, არის ის, რომ მხოლოდ მშვიდობისკენ მოუწოდოს ბევრნაირი ფორმატით. ხელშესახები ცვლილებები ადგილზე შეუძლებელია იმიტომ, რომ არ არსებობს მხარე, ძალა, რომელსაც აქვს ნება, პირველმა თვითონ დაყაროს იარაღი, დათმოს პოზიციები და თქვას, მოდი, მშვიდობაზე ვილაპარაკოთო. ისრაელის მთავრობასაც არ აქვს ამის მოტივაცია, არც ჰამასს, არც ჰეზბოლას და არც - ირანს. საბრძოლო მოქმედებების მზაობა ყველა მხრიდან არსებობს. ისრაელი ამ შემთხვევაში ფიქრობს, რომ თუკი მათი მხრიდან პირველ რიგში იქნება წამოსული დაზავების ინიციატივა, ეს შექმნის იმის პრეცედენტს, რომ ტერორიზმი გახდა დაუსჯელი, ტერორისტებს ყველაფერი შერჩათ და რაც ყველაზე მთავარია, ეს ჰეზბოლას პოზიციებს კიდევ უფრო მეტად გაამყარებს. ისრაელსა და ჰეზბოლას შორის 2006 წელსაც მიმდინარეობდა ომი. მაშინ ისრაელმა მიუხედავად მრავალი ზუსტი დარტყმისა, ომი ვერ მოიგო და "ჰეზბოლა" კიდევ უფრო გავლენიან ძალად გადაიქცა, უფრო ძლიერი გამოვიდა.

ახლა სიტუაცია სხვაგვარია. 2020 წლის ბეირუთის აფეთქების გამო ლიბანი ეკონომიკური კოლაფსიდან ვერ გამოვიდა, ქვეყნიდან მოსახლეობა აქტიურად მიგრირებს საზღვარგარეთ - განსაკუთრებით შესამჩნევია ეს ქვეყნის ქრისტიანულ ნაწილში, რომლებიც ერთ დროს უმრავლესობას წარმოადგენენ ლიბანში. ამ ფონზე ლიბანის მოსახლეობაში ჰეზბოლას მხრიდან თავდასხმითი ომის წარმოება და ჰამასის ლიდერების შეფარება პოპულარული ნაბიჯი არ არის. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ქვეყანაში მოქმედი ტერორისტული ორგანიზაცია მთელს ქვეყანას დამანგრეველ ომში ხვევს.

- პეიჯერებისა და პორტატული რაციების აფეთქების შემდეგ, კიდევ ხომ არ უნდა ველოდოთ ისრაელის მხრიდან „სიურპრიზებს“ ჰეზბოლასთვის?

- ლოგიკურია, ეს ისრაელის გაკეთებული იყოს, მაღალი ალბათობით, ეს ასეც იქნებოდა და ამის აღიარება გამორიცხულია, ვინაიდან ასეთ ოპერაციებზე პასუხისმგებლობის აღება არც ხდება, ეს ლოგიკურიცაა. ჰეზბოლას ლიდერშიფის დასუსტებამ, შესაძლოა, გამოიწვიოს ნასრალას და „შურა“ საბჭოს მხრიდან (საბჭო 7 ადამიანისგან შედგება) მოლაპარაკებებზე წასვლის ერთგვარი მცდელობა, რამაც შესაძლოა, ისინი ცეცხლის შეწყვეტამდე მიიყვანოს, იმიტომ, რომ ჯერჯერობით, ასეთ პოზიციებში ჰეზბოლას განიარაღების ნება არ გააჩნია, ის მხოლოდ იმ შემთხვევაში წავა მოლაპარაკებაზე, თუ ის იქნება ძალიან, ძალიან სუსტი.