ბექა ქავთარაძე სოხუმის თეატრზე, რეჟისორ მამასა და თავისი ცხოვრების 3 მთავარ გატაცებაზე

სოხუმის კონსტანტინე გამსახურდიას სახელობის სახელმწიფო დრამატულ თეატრს, სოხუმში ბოლო პრემიერა 1991 წლის 25 ნოემბერს ჰქონდა. ეს იყო ბექა ქავთარაძის სპექტაკლი „მარტოობის დღესასწაული“- (სპექტაკლი 2 მოქმედებისგან შედგებოდა: „რა მოხდა სამხეცეში“ და ,,ადამიანის ხმა“).

მას შემდეგ, რაც აფხაზეთში დაწყებული შეიარაღებული დაპირისპირების შედეგად სხვებთან ერთად თეატრი და მისი თანამშრომლები დევნილობაში აღმოჩნდნენ, თბილისში სხვადასხვა ადგილას იკრიბებოდნენ, შესაბამისად რამდენიმე სამუშაო სივრცის გამოცვლა მოუწიათ. დღესდღეობით დ. უზნაძის ქ.N 68 ის ადგილია, სადაც სოხუმის თეატრი მაყურებელს მასპინძლობს. სოხუმში გატარებულ წლებზე, რეჟისორ მამასა და თავის საქმიანობის 3 მთავარ სფეროზე, როგორიცაა: რეჟისურა, მსახიობობა და მხატვრობა, ბექა ქავთარაძე გვესაუბრება:

ბექა ქავთარაძე:

- შეიძლება ითქვას, რომ ჩემი ბავშვობის საუკეთესო წლები სოხუმში გავატარე. ვფიქრობ, იქ იდეალურ დროს ჩავედი. ჩემი ოჯახისა და მამაჩემის სამუშაო რეჟიმის გამო, სულ „წოწიალი“ მიწევდა. სკოლაში სწავლა ჯერ თბილისში დავიწყე, მერე ქუთაისში გავაგრძელე, VII კლასში კი სოხუმში გადავედი და იქვე დავამთავრე. სოხუმში ყოფნა იმ დროს მომიწია, როცა ადამიანის აზროვნება ჩამოყალიბებას იწყებს, იზრდები, კაცობ. ქუთაისში ძალიან კარგი სამეგობრო მყავდა, ერთმანეთს დღემდე ვხვდებით, ამიტომ საპორტო ქალაქში, უცხო გარემოში გადასვლა არ მინდოდა, მაგრამ სოხუმშიც კლასში ძალიან გამიმართლა. ზოგადად, ჯგუფებში მიმართლებს. ისევე როგორც, გადაღებებზე, ან სოხუმის თეატრში დადგმულ სპექტაკლში „მარტორქები“, სადაც არაჩვეულებრივ შემადგენლობასთან ერთად მიწევს მუშაობა. ამ მხრივ იღბლიანი ვარ (იღიმის). სოხუმში სულ უფროსი ასაკის ძმაკაცები მყავდა. მათ შორის სოხუმის თეატრის აწ გარდაცვლილი მსახიობი გიზო სირაძე, რომელმაც ბევრი რამ მასწავლა...

რეჟისორი, მსახიობი და თვითნასწავლი მხატვარი ბექა ქავთარაძე ბავშვობიდან თეატრში იზრდებოდა. მიუხედავად ამისა, არ აპირებდა თავის ცხოვრება ამ სფეროსთვის დაეკავშირებინა და სამხატვრო აკადემიაში ჩაბარებაზე ფიქრობდა. თუმცა, ჯერ კიდევ სკოლის მოსწავლე იყო, როცა რეჟისორი მამის - გოგი ქავთარაძის ორი სპექტაკლის მთავარ პერსონაჟებს ისეთი შთამბეჭდავი გრიმი გაუკეთა, რომელიც მსახიობებს „როლის გათავისებაში“ დაეხმარა და გრიმიორის ნამუშევარი არც მაყურებელს დარჩენია ყურადღების გარეშე.

მამამისი გიორგი (გოგი) ქავთარაძე 1982 – 1992 წლებში სოხუმის თეატრის სამხატვრო ხელმძღვანელი და დირექტორი გახლდათ. ამ პერიოდში დადგმული სპექტაკლები თეატრისთვის საეტაპო მნიშვნელობის იყო, არა მხოლოდ პოლიტიკური თვალსაზრისით, არამედ მათი მაღალმხატვრული ღირებულებითაც. გოგი ქავთარაძის მოღვაწეობის პერიოდი შეფასებულია როგორც თეატრის „ოქროს ხანა“.

შესაბამისად ბექა არამხოლოდ აქტიური მაყურებელი, არამედ შეიძლება ითქვას, იმ პერიოდის ცნობილი სპექტაკლების დაბადების თანამონაწილეცაა და თვითმხილველიც.

- სოხუმის თეატრში „დიდოსტატის მარჯვენა“ რომ იდგმებოდა, გიზო სირაძე თამაშობდა არსაკიძის, ფარსმანისა და მეფე გიორგის ორეულს. არაჩვეულებრივი მსახიობი იყო, საოცრად იცოდა სცენაზე პარტნიორის მოსმენა. ამ სპექტაკლზე მუშაობის დროს, ჩვენ უკვე ვძმაკაცობდით. როცა მითხრა, იქნებ, დამეხმარო, რამე სახასიათო გააკეთოო, ბევრი ვიფიქრე და ინტუიციით შევეცადე, მის სახეზე მკვდრის ფერის გრიმი დამედო. მოვსინჯავო და პრემიერის წინა წარმოდგენაზე, სცენაზე ასეთი გრიმით გავიდა. გოგის ძალიან მოეწონა და თავადაც კმაყოფილი იყო: ეს გრიმი პერსონაჟების სახის გახსნაში დამეხმარაო. მერე იყო „ფსკერი“, სადაც ნანა ხურითს დამწვრობის გრიმი გავუკეთე და მას შემდეგ უკვე არაერთხელ მომიწია გრიმზე მუშაობა.

მამაჩემს უნდოდა რეჟისორი გავმხარიყავი, სულ მიკეთებდა პროვოცირებას, რეჟისორული ხედვა გაქვსო. მე კი ვპასუხობდი, არ მინდა, თეატრში შენი ყოფნაც მეყოფა, მაქაურობა ჩემთვის „გარედანაც“ საკმარისია-მეთქი, მაგრამ საბოლოოდ მაინც თეატრში აღმოვჩნდი.

სკოლას რომ ვამთავრებდი, იმ პერიოდში რაღაცები მეტკინა, მეწყინა და ემოციებმა წერა დამაწყებინა. ჩემთვის ვჯღაბნიდი, რამდენიმე ტექსტმა სცენარის სახეც მიიღო. მამას რომ წავაკითხე, მითხრა, ამის გადაღებაც შეიძლებაო. ვიფიქრე, კარგი, ტელესარეჟისორი ფაკულტეტზე ჩაბარებას ვცდი და მერე ვნახოთ-მეთქი. და რაც მთავარია, იმავე პერიოდში წავიკითხე ანტონ ჩეხოვის „თოლია“. პიესამ ჩემზე იმდენად დიდი გავლენა მოახდინა, რომ დადგმა მომინდა და ეს საბოლოო ბიძგი აღმოჩნდა თეატრალურ ინსტიტუტში ჩასაბარებლად. მოგვიანებით დრამის ფაკულტეტის კურსიც გავიარე. იმ დროს ვერა, მაგრამ წლების მერე უკვე თბილისში, რუსთაველის თეატრში დავდგი „თოლია“. ხოლო მანამდე, ჩემი პირველი სამუშაო ადგილი სოხუმის თეატრი იყო, სადაც მეორე კურსზე სწავლისას გიორგი გამსახურდიას „მუნჯის სიზმრებზე“ ვიმუშავე. წარმატებული გამოდგა და ისეთი გამოხმაურება ჰქონდა, თავადაც არ ველოდი.

ზოგადად მე და მამას ერთმანეთთან ძალიან გახსნილი ურთიერთობა გვქონდა. რამეზე აზრს რომ მეკითხებოდა, ზოგჯერ ზომაზე მეტად გულწრფელი ვიყავი, მაგრამ იცოდა, რომ არ მოვატყუებდი. თავად აზრს რომ ვკითხავდი, ვამჩნევდი უფრო მზოგავდა, თუმცა ძალიან უხაროდა რამეს რომ ვდგამდი. ბოლო დროს, როგორც რეჟისორს, რამდენიმე წელია არ მიმუშავია. დიდი ხანია ერთ პიესაზე ვფიქრობ, რომელიც მინდა სოხუმის თეატრში განვახორციელო, თუმცა, დეტალებს ჯერ არ ვიტყვი.

ბექა ქავთარაძე დღესდღეობით კონსტანტინე გამსახურდიას სახელობის სოხუმის დრამატული თეატრისა და და სანდრო მრევლიშვილის სახელობის თეატრების მსახიობია. ამბობს, რომ ახლა უფრო მეტად არტისტობა უწევს; როგორც რეჟისორი სპექტალებზე იშვიათად მუშაობს და თითქოს, ამ პროფესიამ მისთვის ჰობის დონეზე გადაინაცვლა.

- სოხუმის თეატრს ყოველთვის საინტერესო და მეგობრული დასი ჰყავდა. „კაცების თეატრიაო“, ასე ამბობდნენ, რაშიც გულისხმობდნენ ურთიერთობებს, მასპინძლობას, ახალ მსახიობთან მეგობრულად დახვედრას... თბილი, გულღია ადამიანებისგან შემდგარი დასი იყო, რომელიც ჩემთვის ძალიან ძვირფასია.

სოხუმიდან ისე წამოვედით, არც ტანსაცმელი წამოგვიღია და არც სხვა ნივთები. საკვების ყველანაირი მარაგი თითქმის ამოწურული გვქონდა, საკუჭნაო ცარიელი იყო. რა საკვებიც დარჩა, თბილისში წამოვიღეთ, სადაც სამოქალაქო ომი მიდიოდა და ჩემი ძმა ორ მცირეწლოვან ბავშვთან ერთად იყო დედაქალაქში. რამდენიმე თეატრის სცენა მოვიარეთ... თავიდან რუსთაველის თეატრის მცირე დარბაზმა მიგვიღო. ახალი ჩამოსულები იყვნენ, როცა გოგის სპექტაკლი „დიდოსტატის მარჯვენა“ მსახიობებმა თავიანთი ნაომარი ფორმებით ითამაშეს. სასცენო კოსტიუმების და სხვა დეტალების მომზადების დრო არ იყო და გოგიმ ასე გადაწყვიტა, - სცენაზე თქვენივე სამოსით გამოდითო. რუსთაველის თეატრმა ძალიან კარგად გვიმასპინძლა, იქ დაახლოებით 9 წელი ვიყავით და მადლობის მეტი არაფერი გვეთქმის. ადამიანებს თბილისში დასარჩენი რომ არ ჰქონდათ, ან ტრანსპორტი არ მოძრაობდა და გადაადგილება ჭირდა, ზოგს იქვე ეძინა და ხალხისთვის ის სივრცე სახლივით იყო.

აქვე ბექა ქავთარაძის კიდევ ერთი გატაცების შესახებაც უნდა აღინიშნოს: 4 წლის ასაკიდან მოყოლებული, მთელი ცხოვრება ხატავს. როკი, ბლუზი და ჯაზი გამორჩეულად უყვარს, მაგრამ ზოგადად ხატვისას თითქმის ყველა ჟანრის მუსიკას უსმენს.

აქამდე ბევრს ზაფხულის პერიოდში მუშაობდი, როცა დროც მეტი მქონდა და მასალაც - მომარაგებული, ახლა კი უფრო ხშირად უჩნდება ხატვის სურვილი და ინტენსივობამაც იმატა. არასტანდარტული ფიგურები და კომპოზიციები მისი ხელწერაა. ბევრი ნახატი რომ დაუგროვდა, გამოფენა გადაწყვიტა. პირველად წლების წინ, ხოლო მეორედ 2022 წელს, ვალერი არქანიას სახელობის არტ-გალერეაში „გამოიფინა“.

- ჩემი ნამუშევრების მესამე გამოფენა თუ შედგა, უკვე ვიცი როგორი იქნება. მინდა განსხვავებული და არაფორმალური გამოვიდეს: ცოტა ჰიპური, თავისუფალი, პერფორმანსებით სავსე, სადაც ჩემთვის საყვარელი ადამიანები ერთმანეთს შეხვდებიან და ისაუბრებენ. უამრავი მუსიკოსი მეგობარი მყავს, ზოგი დაუკრავს, ზოგი იმღერებს და ადამიანები ერთმანეთთან ურთიერთობით ისიამოვნებენ. სწორედ ასეთი წარმომიდგენია ეს დღე, საინტერესო და ყველასათვის სასიამოვნოდ დასამახსოვრებელი...

ლოკაცია: სოხუმის სახელმწიფო დრამატული თეატრი. მის: დ. უზნაძის ქ. N68

სოხუმის თეარტის საინფორმაციო მხარდამჭრია ambebi.ge