ვინ იყო ქაიხოსრო (ქაქუცა) ჩოლოყაშვილი და როგორ გახდა საქართველოს ეროვნული გმირი
ქაქუცა ჩოლოყაშვილი, რომლის სახელიც ქართული რაინდობისა და უშიშრობის სიმბოლოდ იქცა, თანამედროვეთა მეხსიერებაში ქართველი არისტოკრატისა და პატრიოტის იდეალის განსახიერებად დარჩა. მისმა პიროვნულმა მიმზიდველობამ, პატრიოტიზმმა, კეთილშობილურმა მანერებმა და გამორჩეულმა ფიზიკურმა მახასიათებლებმა შექმნეს ნამდვილი ლიდერის იმიჯი, რომელიც არა მხოლოდ თავის თანამებრძოლებს შთააგონებდა, არამედ პატივისცემას იწვევდა მტრებშიც.
1888 წლის 14 ივლისს სოფელ მატანის არისტოკრატულ ოჯახში დაბადებულმა ქაქუცამ ადრეული ასაკიდანვე შეითვისა ქართული კულტურისა და ტრადიციების სული. თბილისის გიმნაზიაში მიღებულმა განათლებამ და ტვერის დრაგუნის პოლკში სამხედრო სამსახურმა ის მოწესრიგებულ ადამიანად აქცია, საიდანაც ოფიცრის ჩინით დაბრუნდა.
1913 წელს ცოლად შეირთო ილია მეღვინეთუხუცესის ასული ნინო, რომლისგანაც ორი ქალიშვილი – თამარი (ციცნა) და ქეთევანი შეეძინა.
როდესაც პირველი მსოფლიო ომი დაიწყო, ქაქუცა ჩოლოყაშვილმა ღირსეულად შეასრულა თავისი მოვალეობა ავსტრიისა და კავკასიის ფრონტებზე, დაიცვა სამშობლო და გამოავლინა არნახული გამბედაობა. ერთ-ერთ მთავარ ბრძოლაში ის სამჯერ დაიჭრა, მაგრამ განაგრძო ჯარისკაცების გამარჯვებისკენ მიყვანა. ამისთვის ის უმაღლესი სამხედრო ღირსების სიმბოლო ოქროს მახვილით დააჯილდოვეს.
მაგრამ ქაქუცა ნამდვილ ლეგენდად 1921 წელს, საქართველოს ბოლშევიკური ოკუპაციის შემდეგ იქცა, როდესაც ხელისუფლებისა და ჯარის ბევრმა წარმომადგენელმა დატოვა ქვეყანა, ჩოლოყაშვილი დარჩა, აცნობიერებდა საკუთარ პასუხისმგებლობას სამშობლოს წინაშე. ის სათავეში ჩაუდგა პარტიზანულ მოძრაობას კახეთში და გახდა ბოლშევიკური მმართველობის წინააღმდეგობის სიმბოლო.
1922 წლის 12 მარტს ქაქუცა ჩოლოყაშვილი და მისი რაზმელები – მიხა ბალიაშვილი, ალექსანდრე სულხანიშვილი, ვასო თამაზაშვილი, ელიზბარ ვაჩნაძე, რაფიელ ერისთავი, ალექსანდრე ბადურაშვილი და სხვები ტყეში გავიდნენ, რაც ბოლშევიკებისთვის ომის გამოცხადებას ნიშნავდა. მისმა გამოსვლებმა და მოქმედებებმა შთააგონა გარშემომყოფები.
ქაქუცა ჩოლოყაშვილმა რაზმელებსა და სტუმრებს მიმართა: "დღეს ჩვენი სამშობლო გასაჭირშია. რუსეთმა ხელმეორედ გამოგვგლიჯა ჩვენი ქვეყნის დამოუკიდებლობა. მრავალჯერ ყოფილა აწიოკებული ჩვენი ქვეყანა, მაგრამ იარაღი არ დაუყრიათ ჩვენს წინაპრებს და არ დამორჩილებიან მტერს. მათ ბრძოლა უგრძელებიათ. დღეს ჩვენ გვხვდა წილად, რომ პირველებმა დავიწყოთ ბრძოლა და მთელ ქვეყნიერებას ვაჩვენოთ, რომ საქართველოს თავისუფლება სურს თავის მიწა-წყალზე და არ დაემორჩილება არავითარ მტერს. გაუმარჯოს ჩვენი სამშობლოს მომავალს და ამ ჩვენი პატარა რაზმის მისწრაფებას".
ქაქუცა ჩოლოყაშვილის ხელმძღვანელობით მისმა რაზმმა მრავალი გამარჯვება მოიპოვა ბოლშევიკებზე, მაგრამ ღალატმა და სასტიკმა რეპრესიებმა ბრძოლის გაგრძელება შეუძლებელი გახადა. მიუხედავად მრავალი მარცხისა, ქაქუცა ბრძოლას1924 წლამდე აგრძელებდა, სანამ ანტიბოლშევიკური ძალების მიერ ორგანიზებული დიდი აჯანყება ჩაიშლებოდა.
საბოლოოდ, 1924 წლის ოქტომბერში ჩოლოყაშვილი და მისი დარჩენილი თანამებრძოლები თურქეთის გავლით საფრანგეთში ემიგრაციაში წავიდნენ. საბჭოთა ხელისუფლება სასტიკად მოექცა მის ოჯახს: სიმამრი დახვრიტეს, ცოლი და ქალიშვილები გადაასახლეს. ქაქუცა კი სიცოცხლის ბოლომდე საფრანგეთში ცხოვრობდა.
ის სამშობლოს თავისუფლებისა და დამოუკიდებლობის იდეალების ერთგული დარჩა. ქაქუცა ჩოლოყაშვილი 1930 წელს, საფრანგეთში გარდაიცვალა.
ქაქუცა ჩოლოყაშვილის პიროვნება პოპულარული გახდა 80-იანი წლების ბოლოდან, რაც დაკავშირებული იყო საქართველოში ეროვნულ-განმათავისუფლებელი მოძრაობის აღმასვლასთან და ნაციონალისტური პოლიტიკური იდეოლოგიის გაძლიერებასთან.
ქაქუცა ჩოლოყაშვილის პორტრეტი პლაკატის სახით ხშირად ჩნდებოდა იმ პერიოდის საპროტესტო აქციებზე.
1924 წლის აგვისტოს აჯანყებიდან 100 წელი გავიდა!
დღეს, ქაქუცა ჩოლოყაშვილის სახელი დამოუკიდებლობისათვის ბრძოლისა და სამშობლოსათვის თავდადების სიმბოლოდ იქცა. ის არა მხოლოდ ქართული რაინდობის ანარეკლია, არამედ მარადიული შეხსენებაც იმისა, რომ ურთულეს ვითარებაშიც კი არ უნდა დაკარგო სამართლიანობისა და თავისუფლების რწმენა.