"ჩემთვის ურთულესი იყო, სულამანიძის ნაცვლად გამარჯვებულად კოცოევი რომ გამოვაცხადე" - ვინ არის "ქართული ხმა" ოლიმპიადიდან, რომელიც ჩვენებურების გვარებს "ზედმიწევნით ქართულად“ აცხადებდა?
ის ერთადერთი ქართველი ხმა იყო ოლიმპიადაზე, შესაბამისად, ჩვენში ბევრმა პირველად მოისმინა სრულიად უაქცენტოდ წარმოთქმული ქართული გვარები.
გიორგი 2015 წლიდან ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაციის დიქტორი გახდა და როგორც თავად ამბობს, გზა ხმამ გაუკვალა. მას შემდეგ ძიუდოისტებთან ერთად მოგზაურობს მსოფლიოს გარშემო, მათთან ერთად იზიარებს წარმატებით მოტანილ ემოციებს, ბევრს მუშაობს საკუთარ თავზე, მიჰყავს შოუები და მუსიკალურად აფორმებს ტურნირებს... რაც მთავარია, უშეცდომოდ გამოთქვამს ყველა ქვეყნის სპორტსმენების გვარ-სახელებს, რაც უნდა რთულად წარმოსათქმელი უნდა იყოს ისინი. მომხდარა ისე, რომ მისი უნიკალური ხმა "არაადამიანურად“ მიუჩნევიათ და ხელოვნური ინტელექტის ჰგონებიათ. პირველად საზოგადოების ყურადღება იმით მიიპყრო, რომ ტურნირებზე ინგლისურენოვანი გამომცხადებელი ქართველი სპორტსმენების გვარებს "ზედმიწევნით ქართულად“ აცხადებდა.
"თანამედროვე ძიუდოში ეს თაობა საუკეთესოა, თამამად ვიტყოდი, ოქროს ხანაა ძიუდოში... დიდი სურვილი მქონდა, ერთხელ მაინც გამომეცხადებინა ქართველი ოლიმპიურ ჩემპიონად, რაც ჯერ ტოკიოში ამიხდა და ახლა - პარიზში. ვამაყობ, რომ ლაშა ბექაური ორჯერ მყავს ოლიმპიურ ჩემპიონად გამოცხადებული. ეს იმდენად ემოციური მომენტი იყო ჩემთვის, საკუთარ თავს ვამშვიდებდი - ჭანო, დამშვიდდი, ახლა არაფერი ხდება, წყნარად, დამაჯერებლად და ომახიანად გამოაცხადებ ოლიმპიურ ჩემპიონს“, - იხსენებს ოლიმპიადაზე განცდილ ამ და ბევრ სხვა ემოციას ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაციის დიქტორი გიორგი ჭანიშვილი, რომელსაც პროფესია ავალდებულებს ნეიტრალური იყოს.
- დაახლოებით 25 წელია, სპორტის სფეროში ვარ. დამთავრებული მაქვს თსუ-ს ჟურნალისტიკის ფაკულტეტი, ძალიან მიყვარდა და მაინტერესებდა სპორტი, ამიტომ გავხდი სპორტული ჟურნალისტი, ვთანამშრომლობდი ბევრ გამოცემასთან - გაზეთებთან, რადიოში, ტელევიზიაც ვცადე, მაგრამ არ გამომივიდა (არა უშავს). 2007 წელს მივიღე შემოთავაზება, სამუშაოდ გადავსულიყავი სპორტის სახელმწიფო დეპარტამენტის (კულტურის და სპორტის სამინისტროში) პრესსამსახურში. 2008 წლიდან მოყოლებული, უკვე 5 ოლიმპიადაზე ვარ ნამყოფი, ასევე, ვიყავი საქართველოს დელეგაციის პრესატაშე... 2012-2013 წლებიდან, როგორც ინგლისურის მეტ-ნაკლებად მცოდნეს, საქართველოში სპორტის სხვადასხვა სახეობაში ტურნირების და დაჯილდოების ცერემონიების წაყვანას მთავაზობდნენ. ვინაიდან მუდმივად სპორტულ სამზარეულოში ვტრიალებდი, საქართველოში ჩატარებული საერთაშორისო ტურნირების დიქტორი გავხდი ქართულ და ინგლისურ ენებზე. 2014 წელს თბილისში პირველად ჩატარდა თბილისის გრან-პრი ძიუდოში, ჩამოვიდნენ ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაციის ხელმძღვანელები და წარმომადგენლები. არ ვამეტებ და, მათთვის იმდენად საინტერესო გამოდგა ჩემი წაყვანის სტილი და ხმა, რომ მათთან თანამშრომლობა, კერძოდ, ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაციის დიქტორობა შემომთავაზეს. ჩემს თავზე უნდა მემუშავა, უნდა მესწავლა მსოფლიოს ყველა ქვეყნის სპორტსმენების სახელების და გვარების სწორად წარმოთქმა და გამოცხადება (არა მარტო გამომცხადებელი, ვარ ის ადამიანი, ვისაც მთელი შოუ მიჰყავს, ჰიმნებსა და მუსიკასაც ვრთავ ტურნირებზე). იმ პერიოდში ეს ჩემთვის დიდი სიახლე იყო. ქართველებს არ გვიჭირს და შეგვიძლია გამოვთქვათ მსოფლიოს ნებისმიერი ქვეყნის ენის დაბოლოებები, ბგერები, ისე, როგორც გამოითქმის იმ ენაზე. დღემდე ვსწავლობ სახელებსა და გვარებს, მათ ენაზე ვუსმენ გადაცემებს... ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაციამ ოფიციალურად შემომთავაზა და მათთან დიქტორად მუშაობა 2015 წელს დავიწყე. შესაბამისად, დავიწყე მოგზაურობა მსოფლიოს გარშემო, წელიწადში 15-20 ტურნირი ეწყობა და მის ხანგრძლივობას თუ შევხედავთ, ნახევარზე მეტი საქართველოში არ მიწევს ყოფნა.
- გახდით ძიუდოს საერთაშორისო ოფიციალური ხმა და წამყვანი... ეს არც ისე იოლი საქმიანობა ჩანს, დამღლელი და ცოტა მოსაბეზრებელიც კია, ალბათ.
- პირველი შემოთავაზება მივიღე 2020-ში, ტოკიოს ოლიმპიურ თამაშების დიქტორი უნდა ვყოფილიყავი. ეს მარტივად არ ხდება, დიდი კონკურენციაა. ყველა ოლიმპიურ თამაშს ჰყავს თავისი საორგანიზაციო კომიტეტი და საერთაშორისო ფედერაციის რეკომენდაციით, როგორც მაშინ ტოკიოში, ახლა პარიზში მოვხდი დიდ ფორუმზე და გავხდი პირველი ქართველი დიქტორი. აქამდე ოლიმპიურ თამაშებზე ტურნირის წამყვანი ქართველი არასდროს ყოფილა. ეს მთელი რუტინაა, სულ ჩართული ხარ, მთელი დღე დარბაზში ზიხარ, ჰაერის ჩასუნთქვის დროც არ გაქვს, ხანდახან 3 და 4 ტატამია, ერთი თავდება, მეორე - იწყება... არაფერი უნდა გამოგრჩეს, შეცდომა არ უნდა დაუშვა, გვარი არასწორად არ უნდა გამოაცხადო, მერე შემდეგი ვინც მოდის, იმისთვის მოემზადო და ეს არ თავდება... იმდენად მიყვარს ეს სპორტი და საქმიანობა, რომ ჩემთვის პირიქით - ყოველი ახალი ტურნირი ახალი გამოწვევაა, მუდმივად ვსწავლობ სხვებისგან, ამიტომ არ არის მოსაბეზრებელი საქმე. მეუბნებიან, რა მაგარია, მთელი დღე ტატამთან ახლოს ზიხარ, ძიუდოს უყურებ, ამით ტკბები და აცხადებო. სამწუხაროდ, ასე არაა. კი, მაგარია, მაგრამ ეს დიდი პასუხისმგებლობაა. დიქტორს აუცილებლად სჭირდება შინაგანი სიმშვიდე, არის მომენტები, როცა დიქტორის ხმაზე ბევრი რამაა დამოკიდებული.
ჩვენს შეჯიბრებებს ხანდახან უმაღლესი დონის სტუმრები ესწრებიან - პარიზში ყოველ დღე მოდიოდნენ პრეზიდენტები, სუპერვარსკვლავები, ორჯერ მოვიდა მაკრონი, დარბაზში იყო იტალიის პრემიერ-მინისტრი ჯორჯია მელონი და იტალიის სამთავრობო დელეგაცია. მაგალითად, იტალიელი მომღერალი ალბანო კარიზი ძიუდოს საერთაშორისო ფედერაციის ელჩია და ყოველ დღე იმყოფებოდა დარბაზში.
ერთ მომენტში ისეთი ემოციური ფონი შეიქმნა, რომ ალბანოს ვთხოვეთ და ცოცხლად შეასრულა ლეგენდარული სიმღერა "ფელიჩიტა“, მადლობა იტალიურად გადავუხადე და ხმამაღლა გამოვაცხადე - გრაციე მილე, მაესტრო ალბანო და მანაც მიპასუხა - გრაციეეე! მოდიოდნენ ცნობილი კალათბურთელები, მაგ. NBA-ს ლეგენდა პაუ გასოლი, ტონი პარკერი, რეპერი Snoop dog-ი... ისინი ჩვენს წინ სხდებოდნენ და ამ დროს ეიფორიას არ უნდა აჰყვე, რამე რომ არ შეგეშალოს, არ უნდა აღელდე, მაქსიმალურად შეიკავო ემოციები, არ დაიბნე... ეს ცოცხალი და საინტერესო პროცესია.
ბევრს ჰგონია, რომ მომღერალი ვარ, უფრო - ოპერის ან ინგლისური ენის მასწავლებელი. არც ერთი ვარ და არც - მეორე, ინგლისურიც ჩემზე ბევრად უკეთ იციან და სიმღერები ხომ, საერთოდ. სმენა მაქვს და ხმაც, მაგრამ რასაც ვინატრებდი ისაა, სიმღერა შემეძლოს... ამდენი წელია ვმუშაობ და როგორც ჩანს, ხმა მართლაც მაქვს, რადგან ამან გამიკვალა გზა. ენების მიმართ ყოველთვის მქონდა ინტერესი. ინგლისური ენის სწავლა უნივერსიტეტში დავიწყე, ბევრს ჰგონია, უცხოეთში ვცხოვრობ და ქართული ენის ცოდნას მიწონებენ, ზოგსაც ის უკვირს, საქართველოში ასეთ დონეზე როგორ ვისწავლე ინგლისური. ვიცი რუსული, შემიძლია ფრანგულად წაყვანაც და გამოცხადებაც პარიზის გრანდსლემზე რომ ვთქვა, ენას ვფლობ-თქო, გამიჭირდება (ფრანგულს სკოლაში ვსწავლობდი, მახსოვს გრამატიკა და გამომადგა რაღაცეები), მუსიკა ძალიან მიყვარს, უფრო კლასიკური როკი. სამწუხაროდ, მუსიკალურ ინსტრუმენტებზე ვერ ვუკრავ, სამაგიეროდ, ჩვენი ბიჭები ისე უკრავენ...
- მაგალითისთვის ალბათ ილია სულამანიძე გამოდგება, რომელიც მშვენივრად უკრავს რამდენიმე საკრავზე...
- კი და იქნებ მივებარო, მასწავლოს (იცინის). ძიუდოისტ ბიჭებთან და გოგონებთანაც ვახლობლობ, ისინი გადასარევი ადამიანები არიან, როგორც სპორტსმენები, ისე - პიროვნულად. სხვათა შორის, ეს თაობა თანამედროვე ძიუდოში არის საუკეთესო, თამამად ვიტყოდი, ოქროს ხანაა ძიუდოში. ისინი ინტელექტითაც გამორჩეულები არიან. პრესკონფერენციების და ძიუდოისტების ინტერვიუების თარგმნაც მიწევს ხოლმე და ადრე, ყოველი ტურნირის შემდეგ თუ ინტერვიუებზე ბიჭებს ჩემი, როგორც თარჯიმანის დახმარება სჭირდებოდათ, ახლა თავად ისე მეტყველებენ და ინგლისურად ისე გადმოსცემენ სათქმელს, ამ მხრივ ჩემი დახმარება აღარ სჭირდებათ.
- როცა ტატამზე ქართველები გამოდიან, ალბათ რთულია ემოციების მოთოკვა, მით უფრო მაშინ, როცა რომელიმე მათგანის ოლიმპიურ ჩემპიონად გამოცხადება გიწევს...
- როგორც დიქტორი, ნეიტრალური უნდა ვიყო. ხანდახან გამექცევა ხოლმე ინტონაცია ან გამოცხადების სტილის მანერა. მეუბნებიან, ქართველს რომ აცხადებ, სხვანაირი მუხტი მოდისო, ეს ბუნებრივად ხდება. ვცდილობ ემოციების შეკავებას, ზოგადად, მშვიდი და წყნარი ადამიანი ვარ და ესეც მეხმარება მუშაობაში. როცა საჭიროა, ხანდახან მკაცრიც უნდა იყო გამოცხადებაში. სპორტსმენმა, იმავე გულშემატკივარმა, რომელიც დარბაზში ტურნირს ესწრება, უნდა იგრძნოს, რომ დიქტორი არის საკუთარ თავში დარწმუნებული, პროფესიონალი, დამაჯერებელი (კონტრაქტში გვიწერია, რომ დიქტორი უნდა იყოს ისეთი ფსიქიკის ადამიანი, ვინც რთულ სიტუაციებში არ უნდა დაიბნეს, ემოციებს არ აჰყვეს), შენი ძალა უნდა იგრძნოს. ამავე დროს, ნერვული სისტემა უნდა გქონდეს მოწესრიგებული და შეგეძლოს ემოციების მართვა. მაგ. ჩემთვის ძალიან ძნელი იყო, გამარჯვებულად ილია სულამანიძის ნაცვლად კოცოევი რომ გამოვაცხადე. ეს ემოციურად რთულად გადასატანი იყო, მაგრამ იქაც მოვახერხე და სიმშვიდე შევინარჩუნე, ჩემი დარდი რომ არ გამოჩენილიყო, თუმცა ჩემს შიგნით რა ხდებოდა, ვერ აგიწერთ, ძლივს გადავიატანე, ყელში მებჯინებოდა ბრაზი. რა ვქნა, პროფესია და პროფესიონალიზმი თავისას მოითხოვს...
ლაშა ბექაური ორჯერ მყავს ოლიმპიურ ჩემპიონად გამოცხადებული (ტოკიოშიც და პარიზშიც), ეს იმდენად ემოციური მომენტია ჩემთვის, საკუთარ თავს ვამშვიდებ ხოლმე - ჭანო, ახლა არაფერი ხდება, დამშვიდდი, წყნარად, დამაჯერებლად და ომახიანად გამოაცხადებ ოლიმპიურ ჩემპიონს... თავიდან მიჭირდა, ბედნიერებისგან ვნერვიულობდი, ხმაზეც მეტყობოდა, რაღაც სიტყვები მავიწყდებოდა, მაგრამ თანდათან ყველაფერი დალაგდა. სურვილი მქონდა, ერთხელ მაინც გამომეცხადებინა ქართველი ოლიმპიურ ჩემპიონად, რაც ჯერ ტოკიოში ამიხდა და აგერ, ახლა მეორედ - პარიზში.
ბექაურზე ერთ ამბავს გავიხსენებ: ტოკიოში ლაშა ოლიმპიური ჩემპიონი როცა გახდა, პრესკონფერენციაზე წავედით, მე ვთარგმნიდი ლაშას ინტერვიუს (ახლა აღარ სჭირდება). მაშინ ლაშამ თქვა, მე ვარ საქართველოდან, პატარა, მაგრამ მებრძოლი ქვეყნიდან, ჩემს გამო ახლა მთელი საქართველო ერთიანია, ბედნიერია და ეს გრძნობა ჩემთვის განსაკუთრებულიაო. მან ასე დაასრულა ინტერვიუ - მინდა, რომ გავხდე ოთხგზის ოლიმპიური ჩემპიონი და ასე შევიდე ისტორიაშიო. რამდენიმე დღის მერე დათო ქევხიშვილს ჩართვა აქვს, ჩვენი დელეგაცია იყო ტატამზე და ამ დროს შემოდის ტედი რინერი, ისიც ქართველებთან ერთად ტატამზეა, ლაშა და ტედი ერთმანეთში საუბრობენ, ტედი ეუბნება: ვიცოდი, ტრავმა გქონდა (ლაშას მხარი ჰქონდა მოტეხილი), შეშლილი ბიჭი (crazy guy) ხარ, მხარმოტეხილმაც როგორ იომე და ფინალში რომ მოგეგო, შიდოებზე კი არ ააგე ტაქტიკა, მაინც გდებაზე წახვედი, ვაზარი გააკეთე, მაგარი გიჟი ხარო. ამ დროს დათო ეუბნება ტედის, იცი, ბექაურმა რა თქვა? - მინდა ოთხგზის ჩემპიონი გავხდეო. ტედიმ გადახედა, მაგრად გაიცინა და უთხრა, ეს ძალიან რთულიაო. მაშინ ეს ყველამ ღიმილით მიიღო, ვხედავთ, რომ მართლა ძნელია, მაგრამ ლაშას ნახევარი უკვე მიღწეული აქვს - 2 ოქროს მედალი აიღო. სხვათა შორის, ის პირველი ორგზის ოლიმპიური ჩემპიონია, რომელმაც ეს 24 წლის ასაკში მოახერხა. ახლა, პარიზში გამარჯვების მერე ვნახე ლაშა, ტელეფონში უყურებს თავს და არ ჯერა რაც ჩაიდინა... ეს ბიჭი არის ფენომენი, ასეთი ან ხარ, ან - არა, ვერ გახდები. ლაშა არის ასეთი, უნიკალური, ფენომენი, პირდაპირ მიდის ბოლომდე, თან ოლიმპიურ თამაშებზე, რომელიც ნერვების წყვეტის ტურნირია და არა მარტო სპორტსმენებისთვის. ეს არის ნერვების ომი, იმდენი ენერგია მიაქვს, შეგჭამს, მაგრამ ამას უნდა გაუძლო.
- რამე სახალისო ისტორიას თუ გაიხსენებთ თქვენი საქმიანობიდან?
- ერთი სასაცილო ამბავი მახსენდება, ჩემს ხმასთან დაკავშირებით. ჩვენ დაჯილდოების ცერემონიებიც მიგვყავს, სადაც დამჯილდოებლებსაც აცხადებ. ახლა, პარიზის ოლიმპიადაზე რომ მივდიოდი, 2-3 კვირით ადრე დამიკავშირდა ოლიმპიური კომიტეტი, მითხრეს, დამჯილდოებლების სახელი და გვარები სწორად და მკაფიოდ უნდა გამოითქვას და მთხოვეს, სხვადასხვა ქვეყნების წარმომადგენლების სია ჩამომეწერა და ხმოვანი შეტყობინება გამეგზავნა, როგორ უნდა გამოცხდდეს კონკრეტული ადამიანის სახელი და გვარი. შეტყობინება გავუგზავნე და კომიტეტიდან მოვიდა უცნაური მესიჯი - ჩვენ არ გვჯერა, რომ ეს ადამიანის ხმაა, ხელოვნური ინტელექტის ხმას ჰგავს, იქნებ სთხოვოთ გიორგის ან ვინმე სხვას და თავიდან გამოგზავნოთ ჩანაწერი, რათა ჩანდეს, რომ ადამიანის ხმააო. ეს დიდი მორიდებით მითხრეს და ვუთხარი, გადაეცით, რომ რობოტია საქართველოდან-თქო. მერე რაღაცნაირად შევეცადე "ადამიანური“ ხმა მიმეღო, თუმცა მგონი, იგივე იყო და ჩანაწერი მიიღეს. როგორც ჩანს, ეს ჩემი ხმა რაღაც ჩანაწერებში კიდევ უფრო უცნაურად აღიქმება. მოკლედ, ეს ცნობილი ძიუდოს ხმა ხელოვნური ინტელექტის ხმა ეგონათ, არა - ადამიანის.
პარიზის ოლიმპიადიდანაც გავიხსენებ ერთ მომენტს... ვახსენე, დარბაზში ცნობილი ადამიანები მოდიოდნენ-თქო. დაძაბული რეჟიმის გამო, პატარ-პატარა დაჯილდოებების ცერემონიების წინ ცოტა დრო მქონდა, საპირფარეშოში მაინც რომ გავსულიყავი. ძიუდოში შეჯიბრი სადაც ტარდებოდა, ეს არ იყო სპორტული ნაგებობა, არამედ სპეციალურად ოლიმპიური თამაშებისთვის აგებული დარბაზი, რომელსაც შემდგომში დაშლიან. ერთხელ გავედი დარბაზიდან და ვერ შევედი, რადგან საპირფარეშოსთან მაკრონის დაცვა იდგა, პრეზიდენტს ელოდნენ. მეორე ცდაზე (ლაშას დაჯილდოების ცერემონიის წინ) რამდენიმე წუთი გამოვნახე და საპირფარეშოსთან ამერიკული და მსოფლიო კალათბურთის ლეგენდას პაუ გასოლის გადავეყარე, ისიც ძიუდოისტებს გულშემატკივრობდა. მის დანახვაზე სულ გადამავიწყდა რისთვის მივდიოდი და კალათბურთელს ფოტოს გადაღება ვთხოვე, ვუთხარი, რომ საქართველოდან ვიყავი და რომ ფოტოს ზაზა ფაჩულიას გავუგზავნიდი. პაუმ ეს რომ გაიგონა, დიდი სიხარულით გადაიღო ჩემთან ფოტო ზედ საპირფარეშოს კართან. მან ასევე საქართველოს მიულოცა ლაშას ჩემპიონობა და ოქროს მედალი. ასე რომ, ასეც ხდება, ოლიმპიადაზე მსოფლიო დონის ვარსკვლავს წააწყდე და საპირფარეშოსთან ფოტო გადაიღო (იცინის).
- ახლო მომავალში საით მიემგზავრება კაცი - ხმა?
- ძალიან ბევრ ქვეყანაში მიწევს მოგზაურობა, მათ შორის ისეთ ქვეყნებში, ადამიანი რომ ვერ მოიფიქრებდა, იგივე მონღოლეთი, ჩილე, პერუ, ეკვადორი, მექსიკა, ტუნისი, მაროკო...
ევროპას არ ვგულისხმობ, ყველგან ნამყოფი ვარ. ახლა ოჯახთან ერთად ცოტას დავისვენებ, სულ წასული და მუდმივად ცოლ-შვილის მონატრებაში ვარ. აგვისტოს ბოლოდან იწყება ახალი სეზონი, პერუში - ლიმაში ჭაბუკთა შორის ძიუდოში მსოფლიო ჩემპიონატი ტარდება. შემდეგ გველოდება ხორვატია, ზაგრები, მერე - ტაჯიკეთი, არაბეთის გაერთიანებული ემირატები, იაპონია და ასე, მთელი მსოფლიოს გარშემო მოგზაურობა მელის წინ. ძალიან რთულია, მაგრამ იმდენს ნახულობ, იმხელა გამოცდილებას იღებ, ისეთ საინტერესო სიტუაციებში ხვდები... როგორც კი ყველაფერი ჩათავდება, ისევ მენატრება ეს რუტინა. ჩამოვედი თუ არა, ისე ვიყავი, არაფრის დანახვა და ხსენებაც არ მინდოდა, მაგრამ იმდენად მიყვარს ჩემი საქმიანობა და სპორტი, სახლში როგორც კი მივედი, ჩავრთე და სამივე ფინალს ზედიზედ ვუყურე.