ბრძოლა გაზსადენთან სუჯაში - რა ბედი ეწევა რუსული გაზის ევროპაში ტრანზიტს?

უკრაინის შეტევამ რუსეთზე მიაღწია ქალაქ სუჯას, რომლის გავლითაც რუსული გაზის მთელი ტრანზიტი უკრაინის გავლით ევროპაში გადის. სულ რაღაც ერთი წლის წინ, მიწოდების ასეთი საფრთხე ევროპის გაზის ბაზარზე პანიკას გამოიწვევდა და ახალი ენერგეტიკული კრიზისის აჩრდილს გაჩენდა, თუმცა ამჯერად ევროკავშირი მშვიდად აკვირდება იმას, რაც რა ხდება.

ეს კი რამდენიმე მიზეზითაა განპირობებული:

1. ორწლიანი ომის დროს ევროკავშირი გათავისუფლდა რუსული გაზზე დამოკიდებულებისგან. ომის დაწყებამდე ევროპულმა ქვეყნებმა რუსეთისგან იყიდეს მოხმარებული გაზის 45%, გასულ წელს - მხოლოდ 15%, ხოლო 2027 წლისთვის აპირებენ საერთოდ შეწყვიტონ შესყიდვები.

2. უკრაინული ტრანზიტი რუსეთიდან ევროპაში მიწოდების მხოლოდ ნახევარს შეადგენს - 35-დან 40 მილიონ კუბურ მეტრამდე დღეში.

3. რუსული გაზის ტრანზიტი უკრაინის გავლით მაინც ხუთ თვეში უნდა შეწყდეს. "გაზპრომთან" კონტრაქტი 2024 წლის ბოლოს იწურება და არც უკრაინას და არც ევროპას არ სურთ მისი განახლება.

4. ომის განმავლობაში, მიზანმიმართულად არავის დაუბომბავს გაზსადენები და სატუმბი სადგურები, არც უკრაინაში და არც რუსეთში. და ბოლოს, სუჯაში ბრძოლების მიუხედავად, რუსეთი არ წყვეტს გაზის მიწოდებას. სატრანზიტო მარშრუტი მიემართება მის მთავარ მოკავშირეებთან ევროკავშირში - უნგრეთსა და სლოვაკეთში.

• როგორ იგებს ევროკავშირი რუსეთის წინააღმდეგ გაზის ომს

ევროკავშირს რუსული გაზის წინააღმდეგ სანქციები არ დაუწესებია - გაზის ბლოკადა კრემლის ინიციატივა იყო. "გაზპრომი", რომელსაც რუსეთის პრეზიდენტი ვლადიმერ პუტინი აკონტროლებდა, ომამდეც ამცირებდა გაზის მიწოდებას ევროპაში. მაგრამ 2023 წელს მოხდა ხარისხობრივი ცვლილება - მილსადენებით გადატუმბვა განახევრდა. ერთადერთი, რაც არ შეცვლილა, არის თხევადი გაზის მიწოდების მოცულობა ზღვით.

ევროკავშირმა მოახერხა ახალ პირობებთან ადაპტაცია. მან ისწავლა გაზის დაზოგვა და რუსული მიწოდების ალტერნატივები იპოვა. ევროპა იმედოვნებს, რომ რუსული გაზი მთლიანად ამოიწურება სანქციების დაწესების გარეშე.

ამ საკითხზე ევროკავშირსა და კიევს შორის მაისში გამართულ ბოლო შეხვედრაზე, ევროკავშირის ენერგეტიკის კომისარმა კადრი სიმსონმა თქვა , რომ დროა შეზღუდოს ტრანზიტი: "ევროკავშირი ამისთვის ორი წელია ემზადება. ჩვენ ვიცით, რომ რუსეთი გაზის არასანდო მიმწოდებელია“.

"ევროპის დამოკიდებულება რუსულ გაზზე ძირს უთხრის ევროპელი პოლიტიკოსების უნარს, უპასუხონ ჰიბრიდულ და პირდაპირ რუსულ აგრესიას“, - თქვა ბენჯამინ შმიტმა, ევროპული პოლიტიკის ანალიზის ცენტრის ექსპერტმა. "ზოგიერთ ევროპულ კომპანიას სურს გააგრძელოს რუსეთთან ბიზნესი, თითქოს არაფერი მომხდარა. ამ მიზეზით, ევროკავშირს უჭირს უარი თქვას რუსულ გაზზე. სანქციები საჭიროებს 27-ვე წევრი ქვეყნის თანხმობას. იაფფასიანი რუსული გაზის სხვა მიმღებები არ ეთანხმებიან სრული აკრძალვის იდეას".

• გაზსადენები და ოკუპაცია. ისტორია მეორდება

2022 წლის თებერვალში, რუსეთის უკრაინაში შეჭრის დასაწყისში, ტრანზიტული რუსული გაზი უკრაინის გაზსადენის სისტემაში შევიდა ორი გაზის გამანაწილებელი პუნქტით: სოხრანოვკა და სუჯა.

თუმცა, 2022 წლის მაისში, უკრაინულმა "ნაფტოგაზმა" უარი თქვა გაზის მიღებაზე სოხრანოვკასა და ნოვოპსკოვის საკომპრესორო სადგურის გავლით ლუგანსკის რეგიონში, რადგან მათზე კონტროლი დაკარგა. გამოაცხადა ფორსმაჟორული მდგომარეობა და შესთავაზა "გაზპრომს" ეს სატრანზიტო მოცულობები უფრო ჩრდილოეთით გადაეტანა, უფრო მძლავრ სუჯას წერტილამდე."გაზპრომმა“ უარი თქვა ტექნიკური მიზეზების გამო.

ახლა სიტუაცია საპირისპიროა: რუსეთის ხელისუფლებამ დაკარგა კონტროლი სუჯაზე უკრაინის არმიის შეტევის შემდეგ. თუმცა, "გაზპრომმა" არ შეაჩერა მიწოდება, როგორც ეს ევროპის გაზის ოპერატორების Entsog- ის ქსელის მონაცემებიდან ჩანს.

"უკრაინა აგრძელებდა რუსული გაზის ტრანზიტს ომის ორ წელზე მეტი ხნის განმავლობაში, მხოლოდ ერთი მიზნით - მიეცა დრო ევროპული ქვეყნებისთვის ალტერნატიული მარშრუტების მოსაძებნად. არ მესმის, ომის მესამე წელს რატომ განვიხილავთ რუსეთთან ბიზნესის გაგრძელებას", - ამბობს სერგეი მაკოგონი, უკრაინის გაზის ტრანსპორტირების სისტემის სახელმწიფო ოპერატორის ხელმძღვანელი 2019-2022 წლებში. წყარო

იხილეთ ასევე:

• გავრცელდა ვიდეო, რომელშიც ჩანს განადგურებული რუსული სამხედრო კოლონა და სამხედროების ცხედრებით სავსე მანქანები - რა ხდება ცნობილი?