ახალი "ეპიდემია": სიცხე, რომელიც კლავს ადამიანებს - რა შედეგს მოგვიტანს ტემპერატურის რეკორდული ზრდა და რა არის უჩვეულო ზაფხულის სიცხეში?
2024-მა კიდევ ერთხელ გვაჩვენა, რომ კლიმატის კატაკლიზმები ისტორიაში უკვე გარანტირებულია. გასული კვირის განმავლობაში სამი ყველაზე ცხელი დღე გვქონდა თანამედროვე ისტორიაში, რის შემდეგაც ტემპერატურის ისტორიული რეკორდები მოიხსნა.
- ხალხი იღუპება ექსტრემალური სიცხისგან, გაერო საუბრობს ახალ "ეპიდემიაზე" პლანეტარული მასშტაბით და მეტეოროლოგები მოსახლეობას აფრთხილებენ, რომ 2024 წელი ყველაზე ცხელი აღმოჩნდა კაცობრიობის ისტორიაში.
"მსოფლიოში საზოგადოება უფრო მეტადაა გაყოფილი, ვიდრე ოდესმე უკრაინის წინააღმდეგ რუსული აგრესიის და აშშ-ჩინეთის დაპირისპირების დროს, მაგრამ კლიმატის კრიზისი კაცობრიობის საერთო პრობლემაა" - განაცხადა გაეროს გენერალურმა მდივანმა ანტონიო გუტერეშმა.
მან სიცხეს ახალი "ეპიდემია" უწოდა, რომელმაც რამდენიმე მილიარდი ადამიანი უკვე დააზარალა. ტემპერატურა ზოგჯერ 50°C-მდე ადის, რაც ნოტიო კლიმატში ქმნის ადამიანის სიცოცხლესთან შეუთავსებელ პირობებს.
სიცხე გავლენას ახდენს მოსახლეობის კეთილდღეობაზე. შრომის საერთაშორისო ორგანიზაციის მიერ ამ კვირაში გამოქვეყნებული მოხსენების თანახმად, მსოფლიოში მუშაკთა 70%-ზე მეტი, ანუ თითქმის 2,5 მილიარდი ადამიანი განიცდის ექსტრემალურ ტემპერატურას. როგორც კი თერმომეტრი 34°C-ზე მაღლა აიწევს, შრომის პროდუქტიულობა განახევრდება, ამბობენ მეცნიერები.
ტემპერატურასთან ერთად იზრდება ეკონომიკური ზიანი. გაერო 2030 წლისთვის ზარალს 2,4 ტრილიონ დოლარად აფასებს. 1990-იან წლებში ის 10-ჯერ ნაკლები იყო.
რა არის უჩვეულო ზაფხულის სიცხეში?
გაერო-ს შეფასებით, სიცხე ყოველწლიურად ნახევარ მილიონ ადამიანს კლავს - 30-ჯერ მეტს, ვიდრე დამანგრეველი ქარიშხლები.
"გასაგებია, რომ ზაფხულში სიცხე უჩვეულო არ არის, მაგრამ ექსტრემალური სიცხე სულ უფრო ხშირია. ის ძირს უთხრის ეკონომიკას, აჩერებს პროგრესს, აძლიერებს უთანასწორობას და კლავს ადამიანებს", - თქვა გუტერესმა.
ყველა არ არის თანაბარი სიცხის წინაშე...
რისკის ქვეშ არიან მოხუცები, ორსული ქალები და ღარიბები. ბოლო 12 თვის განმავლობაში, პლანეტაზე ტემპერატურამ 1,5°C-ით მეტად გადააჭარბა 1850-1900 წლების წინაინდუსტრიულ დონეს. ბარიერი პირობითია, მაგრამ ეს არის ზუსტად ის, რისი შენარჩუნებაც მსოფლიოს თითქმის ყველა ქვეყანამ სცადა, როდესაც 2015 წელს ხელი მოაწერეს პარიზის შეთანხმებას კლიმატის ცვლილების წინააღმდეგ საბრძოლველად.
ეს აქამდე არასდროს მომხდარა
ისტორიული თვალსაზრისით, პლანეტაზე მსგავსი რამ ასობით ათასი წლის განმავლობაში არ მომხდარა.
2024 წლის 21 ივლისს დედამიწაზე საშუალო გლობალურმა ტემპერატურამ ახალი რეკორდი დაამყარა. ზუსტად ერთ დღეს გაგრძელდა და 22 ივლისს 17,16°C-მდე ჩამოვიდა. მეორე დღე, 23 ივლისი, კვლავ უფრო თბილი იყო და მოხსნა წინა რეკორდი 17,08°C, რომელიც მხოლოდ ერთი წლის წინ, 2023 წლის 6 ივლისს დაფიქსირდა.
"განსაკუთრებით შთაბეჭდილება მოახდინა ბოლო 13 თვის ტემპერატურამ, რომელმაც მოხსნა წინა რეკორდი“, - ამბობს კოპერნიკის ცენტრის ხელმძღვანელი კარლო ბუონტემპო. "ჩვენ შევედით აუთვისებელ ტერიტორიაზე, სადაც ახალი სიურპრიზები აუცილებლად გველოდება უახლოეს თვეებსა და წლებში".
წაიკითხეთ ასევე: