დედამიწა რეკორდული სიცხეების წინაშეა: რატომ არის ივლისი წლის ყველაზე ცხელი თვე, რა ხდება ამ პერიოდში მზეზე და როგორ დავიცვათ თავი მზის დარტყმისგან
მიუხედავად იმისა, რომ ზაფხული დედამიწის ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში მხოლოდ ახლახან დაიწყო, სიცხემ მსოფლიოს მრავალი ნაწილი უკვე მოიცვა, მათ შორის აშშ, მექსიკა, ევროპა, ახლო აღმოსავლეთი და სამხრეთ აზია.
- უკიდურესმა სიცხემ გამოიწვია ათასზე მეტი ადამიანის სიკვდილი, გადაუდებელი გაფრთხილებები ჯანმრთელობაზე და სკოლების დახურვა.
ივლისი ისტორიულად წლის ყველაზე ცხელი თვეა, ამ დროს ჩრდილოეთ ნახევარსფეროს ზოგიერთ ნაწილში ტემპერატურა რეგულარულად აღემატება 40°C-ს (104°F).
გაეროს მსოფლიო მეტეოროლოგიური ორგანიზაციის (WMO) თანახმად, 2023 წლის ივლისი იყო ყველაზე თბილი თვე, რაც კი ოდესმე დაფიქსირებულა, სავარაუდოდ, ყველაზე ცხელი ბოლო 120,000 წლის განმავლობაში, ხოლო მიმდინარე წლის ეს პერიოდი ერთ-ერთი ყველაზე ცხელი იქნება.
- ღერძული დახრილობა და ზაფხულის მზებუდობა
მზის გარშემო ბრუნვისას, დედამიწა თავის ღერძზე 23.5 გრადუსით არის გადახრილი. ეს წლის სხვადასხვა დროს მზის სინათლის სხვადასხვა რაოდენობას იწვევს, რაც სეზონების ცვლილებას განაპირობებს.
ასტრონომიული ზაფხული ზაფხულის მზებუდობისას იწყება, რაც ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში დაახლოებით 20 ან 21 ივნისს ხდება, ხოლო სამხრეთ ნახევარსფეროში - 21 ან 22 დეკემბერს.
ეს არის დღე, როდესაც მზე შუადღისას ცაზე ყველაზე მაღალ წერტილს აღწევს, რაც იწვევს წლის ყველაზე გრძელ დღეს და ყველაზე მოკლე ღამეს.
დედამიწის ნაწილი, რომელიც მზის პირდაპირი სინათლის ყველაზე მეტ რაოდენობას იღებს, არის ეკვატორიდან 23.5 გრადუსით ზემოთ, რაც ცნობილია, როგორც კირჩხიბის ტროპიკი.
ხაზი, სხვა ქვეყნებს შორის, გადის მექსიკაზე, ბაჰამის კუნძულებზე, ეგვიპტეზე, საუდის არაბეთზე და ინდოეთზე, რაც ძალიან ცხელ ზაფხულს უწყობს ხელს.
- ზაფხული ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში
მაშინ, როცა დედამიწის ხმელეთის მასის ნახევარი ზაფხულს ივნისიდან სექტემბრამდე გადის, მსოფლიოს მოსახლეობის დაახლოებით 90 პროცენტი ჩრდილოეთ ნახევარსფეროში ცხოვრობს, სადაც ეს თვეები მზის უფრო პირდაპირ სინათლეს და დღის სინათლის უფრო გრძელ საათებს ემთხვევა.
ჩრდილოეთის ქალაქებში, არქტიკული წრის გარშემო, მზე მაისის ბოლოდან ივლისის ბოლომდე არ ჩადის, ეს ფენომენი ცნობილია, როგორც შუაღამის მზე.
პირიქით, ზამთრის თვეებში, იგივე ადგილები პოლარულ ღამეს განიცდიან, მზე ნოემბრის ბოლოდან იანვრის ბოლომდე ჰორიზონტს ქვემოთ რჩება.
- რატომ არის შუადღის შემდეგ უფრო მეტი სიცხე, ვიდრე შუადღეს?
ზაფხულის თვეებში მზის ენერგიის დიდი ნაწილი მიწაში შთაინთქმება, რაც გარშემო ჰაერს ათბობს და უფრო თბილ ტემპერატურას იწვევს.
დროის დაყოვნება გათბობასა და გამოთავისუფლებას შორის ცნობილია, როგორც სეზონური დაყოვნება.
დედამიწის ზედაპირს, განსაკუთრებით წყლის დიდ მასებს, როგორიცაა ოკეანეები, რაც ჯამში დედამიწის ზედაპირის 70 პროცენტს შეადგენს, მზისგან სითბოს შთანთქმისთვის და შემდგომ მის გამოსათავისუფლებლად დრო სჭირდება.
ეს ხსნის, თუ რატომ ხდება დღის პიკური ტემპერატურა შუადღის შემდეგ და არა შუადღეს, და რატომაა ივლისი, ივნისის ნაცვლად, ჩვეულებრივ ყველაზე მაღალი საშუალო ტემპერატურის თვე.
- როგორ გავიგრილოთ თავი ამ ზაფხულს?
რადგან ზაფხულში ტემპერატურა მსოფლიოს სხვადასხვა რეგიონში იზრდება, ზოგიერთი მათგანი კი ყველა დროის სიცხის რეკორდს ამსხვრევს, გაგრილება გადამწყვეტი ხდება. საბედნიეროდ, სიცხის დასაძლევად ეფექტური მეთოდები არსებობს, მიუხედავად იმისა, გაქვთ თუ არა წვდომა კონდიციონერზე.
აქაა 10 რჩევა, რომელიც მზის დარტყმის რისკის მინიმუმამდე დაყვანაში დაგეხმარებათ:
- დალიეთ ბევრი წყალი;
- გამოიყენეთ მზის დამცავი;
- ჩაიცვით ბამბის, თავისუფალი ტანსაცმელი;
- დაყენებულ მანქანაში არასდროს დატოვოთ ადამიანი ან ცხოველი;
- მზის ქვეშ არ გაჩერდეთ, განსაკუთრებით საღამოობით;
- არ ივარჯიშოთ გარეთ დღის ყველაზე ცხელ პერიოდში;
- მოახდინეთ თქვენი ოთახის ვენტილაცია ან სხვა საშუალებით გააგრილეთ;
- მიიღეთ გრილი აბაზანა;
- იკვებეთ მსუბუქად;
- მიიღეთ სიფრთხილის ზომები მედიკამენტებთან.
