14 აპ­რილს, ის­ტო­რი­ა­ში პირ­ვე­ლად ირა­ნი თავს და­ეს­ხა ის­რა­ელს. რამ­დე­ნი­მე სა­ათ­ში ცნო­ბი­ლი გახ­და, რომ ის­რა­ელ­მა ირა­ნის პირ­ვე­ლი პირ­და­პი­რი შე­ტე­ვა წარ­მა­ტე­ბით მო­ი­გე­რია. ის­რა­ე­ლის თავ­დაც­ვის ძა­ლებ­ში ამ­ბო­ბენ, რომ ქვეყ­ნის მი­მარ­თუ­ლე­ბით ირან­მა 300-ზე მეტი დრო­ნი, ბა­ლის­ტი­კუ­რი და ფრთო­სა­ნი რა­კე­ტე­ბი გა­უშ­ვა, თუმ­ცა მათი 99% გა­ნად­გურ­და. ის­რა­ე­ლის თავ­დაც­ვის ძა­ლე­ბის სპი­კერ­მა ამ ფაქტს "მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი სტრა­ტე­გი­უ­ლი მიღ­წე­ვა" უწო­და.

ირა­ნის მიერ გაშ­ვე­ბუ­ლი დრო­ნე­ბი­დან სა­მიზ­ნემ­დე მიღ­წე­ვა ვერ­ცერ­თმა შეძ­ლო. 120-ზე მეტი ბა­ლის­ტი­კუ­რი რა­კე­ტი­დან მხო­ლოდ მცი­რე რა­ო­დე­ნო­ბა მოხ­ვდა ის­რა­ე­ლის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე.

შე­გახ­სე­ნებთ, რომ ის­რა­ე­ლის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა ექ­ვსი თვის წინ "ჰა­მა­სის" შე­ტე­ვას სა­თა­ნა­დოდ ვერ დახ­ვდა. ამ­ჯე­რად უკვე მზად იყო და შეძ­ლო, მო­კავ­ში­რე­ე­ბის მხარ­და­ჭე­რით ჩა­მო­ეგ­დო ასო­ბით დრო­ნი, ბა­ლის­ტი­კუ­რი და საკ­რუ­ი­ზო რა­კე­ტა ბევ­რად უფრო სე­რი­ო­ზუ­ლი მტრის­გან, ვიდ­რე "ჰა­მა­სია".

რა მოხ­და შა­ბათს ღა­მით ახლო აღ­მო­სავ­ლე­თის ცაზე - და რო­გორ იმოქ­მე­დებს ეს და­სავ­ლე­თის მხრი­დან ის­რა­ე­ლის მხარ­და­ჭე­რა­ზე, არა­ბუ­ლი სამ­ყა­როს პო­ზი­ცი­ა­სა და ღა­ზა­ში ომის მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბა­ზე, ამ სა­კი­თხზე BBC ვრცელ სტა­ტი­ას აქ­ვეყ­ნებს.

• "პირ­ვე­ლად ის­ტო­რი­ა­ში ირა­ნუ­ლი რა­კე­ტე­ბი გა­მოჩ­ნდა ალ-აქ­სას მე­ჩე­თის თავ­ზე" - რას ამ­ბო­ბენ მხა­რე­ე­ბი მომ­ხდარ­ზე?

ის­რა­ელ­ზე ირა­ნის თავ­დას­ხმა პა­სუ­ხი იყო და­მას­კო­ში ის­ლა­მუ­რი რეს­პუბ­ლი­კის სა­კონ­სუ­ლო­ზე გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბულ ავი­ა­ი­ე­რიშ­ზე, რა­შიც თე­ი­რა­ნი ის­რა­ელს ადა­ნა­შა­უ­ლებს. თუმ­ცა ის­რა­ე­ლის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა, ტრა­დი­ცი­უ­ლად, მსგავს ოპე­რა­ცი­ებ­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბას არც ადას­ტუ­რებს და არც უარ­ყოფს.

ირა­ნი­დან და მისი მო­კავ­ში­რე ქვეყ­ნე­ბის ბა­ზე­ბი­დან ერაყ­ში, სი­რი­ა­სა და იე­მენ­ში 300-ზე მეტი უპი­ლო­ტო თვითმფრი­ნა­ვი და რა­კე­ტა გა­უშ­ვეს ის­რა­ე­ლის მი­მარ­თუ­ლე­ბით. ის­რა­ელ­მა 99% ჩა­მო­აგ­დო, რა­შიც აშშ-ის, დიდი ბრი­ტა­ნე­თის, საფ­რან­გე­თი­სა და იორ­და­ნი­ის სამ­ხედ­რო­ე­ბიც და­ეხ­მარ­ნენ.

რამ­დე­ნი­მე ბა­ლის­ტი­კურ­მა რა­კე­ტამ მო­ა­ხერ­ხა ნე­ვა­ტი­მის სა­ჰა­ე­რო ბა­ზა­ზე შეღ­წე­ვა, მაგ­რამ ზი­ა­ნი მცი­რეა. რაც შე­ე­ხე­ბა მშვი­დო­ბი­ან მო­სახ­ლე­ო­ბას, ამ დრო­ის­თვის მხო­ლოდ ერთი გო­გო­ნას დაჭ­რის შემ­თხვე­ვაა ცნო­ბი­ლი.

შე­ტე­ვა უკ­რა­ი­ნა­ზე რუ­სუ­ლი არ­მი­ის თავ­დას­ხმე­ბის მსგავ­სი იყო. გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი იყო სხვა­დას­ხვა სა­შუ­ა­ლე­ბე­ბი, მათ შო­რის დრო­ნე­ბი, საკ­რუ­ი­ზო და ბა­ლის­ტი­კურ რა­კე­ტე­ბი.

უკ­რა­ი­ნა­ზე რუ­სე­თის ყვე­ლა­ზე დიდი დარ­ტყმა 100-ზე მეტ დრონ­სა და რა­კე­ტას მო­ი­ცავ­და. 29 დე­კემ­ბრის შე­ტე­ვი­სას, სხვა­დას­ხვა ია­რა­ღით მა­სი­ურ­მა თავ­დას­ხმამ "გა­დატ­ვირ­თა“ უკ­რა­ი­ნის სა­ჰა­ე­რო თავ­დაც­ვა და მისი 100%-ით მო­გე­რი­ე­ბა ვერ შეძ­ლეს.

ის­რა­ე­ლის შემ­თხვე­ვა­ში სხვა ვი­თა­რე­ბა იყო. ორი კვი­რის გან­მავ­ლო­ბა­ში ირა­ნი სხვა­დას­ხვა დო­ნე­ზე აფრ­თხი­ლებ­და ის­რა­ე­ლის მთავ­რო­ბას, რა­მაც ქვე­ყა­ნას და მის მო­კავ­ში­რე­ებს დრო მის­ცათ, სა­თა­ნა­დოდ მომ­ზა­დე­ბუ­ლიყ­ვნენ.

ირა­ნი­დან გაშ­ვე­ბულ რა­კე­ტებ­სა და უპი­ლო­ტო თვითმფრი­ნა­ვებს სა­მიზ­ნემ­დე დიდი მან­ძი­ლის ფრე­ნა მო­უ­წი­ათ. ამე­რი­კე­ლებ­მა მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა მი­ი­ღეს თავ­დას­ხმის მო­გე­რი­ე­ბა­ში. ჩა­მო­აგ­დეს მი­ნი­მუმ სამი ბა­ლის­ტი­კუ­რი რა­კე­ტა და სამ­ხედ­რო თვითმფრი­ნა­ვებ­მა გა­ა­ნად­გუ­რეს მრა­ვა­ლი სა­მიზ­ნე. ასე­ვე იორ­და­ნი­ის სა­ჰა­ე­რო ძა­ლებ­მა მის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე ათო­ბით დრო­ნი ჩა­მო­აგ­დეს.

ის­რა­ე­ლე­ლი პო­ლი­ტი­კო­სე­ბი და ექ­სპერ­ტე­ბი თან­ხმდე­ბი­ან, რომ ირა­ნის თავ­დას­ხმის მო­გე­რი­ე­ბა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი წარ­მა­ტე­ბა იყო. თუმ­ცა მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ირა­ნის თავ­დას­ხმას ის­რა­ე­ლის­თვის სე­რი­ო­ზუ­ლი ზი­ა­ნი არ მი­უ­ყე­ნე­ბია, თე­ი­რა­ნის სა­ხელ­მწი­ფო მე­დია და პო­ლი­ტი­კო­სე­ბი მას მტრი­სად­მი მკაცრ პა­სუ­ხად მი­იჩ­ნე­ვენ.

"პირ­ვე­ლად ის­ტო­რი­ა­ში ირა­ნუ­ლი რა­კე­ტე­ბი გა­მოჩ­ნდა ალ-აქ­სას მე­ჩე­თის თავ­ზე, ოკუ­პი­რე­ბუ­ლი პა­ლეს­ტი­ნის დე­და­ქა­ლაქ იე­რუ­სა­ლიმ­ში“, - წერს ირა­ნის სა­ხელ­მწი­ფო სა­ინ­ფორ­მა­ციო სა­ა­გენ­ტო IRNA.

თუმ­ცა, კრი­ტი­კო­სე­ბი აღ­ნიშ­ნა­ვენ, რომ გა­სუ­ლი წლის 7 ოქ­ტომ­ბერს "ჰა­მა­სის" თავ­დას­ხმის­გან გან­სხვა­ვე­ბით, ირან­მა სა­ჯა­როდ გა­აფრ­თხი­ლა ის­რა­ე­ლი თავ­დას­ხმის შე­სა­ხებ.

"ირა­ნუ­ლი თავ­დას­ხმის წა­რუ­მა­ტებ­ლო­ბის მთა­ვა­რი მი­ზე­ზი იყო "სა­სა­ცი­ლოდ დე­ტა­ლუ­რი გაფრ­თხი­ლე­ბა ამის შე­სა­ხებ", - ამ­ბობს დიმი რა­დე­რი, მე­მარ­ცხე­ნე, ოპო­ზი­ცი­უ­რი ის­რა­ე­ლუ­რი ჟურ­ნა­ლის "+972"-ის დამ­ფუძ­ნე­ბე­ლი.

"ეს იმი­ტომ ხდე­ბა, რომ ირანს არ სურს ზი­ა­ნის მი­ყე­ნე­ბა ის­რა­ე­ლის­თვის, უბ­რა­ლოდ, მას ნამ­დვი­ლად უნდა სრულ­მას­შტა­ბი­ა­ნი ომის თა­ვი­დან აცი­ლე­ბა“, - წერს ჟურ­ნა­ლის­ტი.

• "თქვენ გა­ი­მარ­ჯვეთ, გა­მო­ი­ყე­ნეთ ეს გა­მარ­ჯვე­ბა ბო­ლომ­დე...“

ღა­ზა­ში მო­რი­გი ომი 2023 წლის 7 ოქ­ტომ­ბერს და­ი­წყო, რო­დე­საც "ჰა­მა­სის" ბო­ე­ვი­კებ­მა შე­უ­ტი­ეს ის­რა­ელს, მოკ­ლეს 1200 ის­რა­ე­ლე­ლი და კი­დევ 250 მძევ­ლად აიყ­ვა­ნეს. "ჰა­მა­სის" მიერ კონ­ტრო­ლი­რე­ბა­დი ად­გი­ლობ­რი­ვი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის ცნო­ბით, ის­რა­ე­ლის სამ­ხედ­რო ოპე­რა­ცი­ამ ღა­ზა­ში 33 000-ზე მეტი ადა­მი­ა­ნი იმ­სხვერ­პლა.

ომის მას­შტა­ბებ­მა და ხან­გრძლი­ვო­ბამ სე­რი­ო­ზუ­ლი გან­ხეთ­ქი­ლე­ბა გა­მო­იწ­ვია ის­რა­ელ­სა და მის და­სავ­ლელ მო­კავ­ში­რე­ებს შო­რის.

ის­რა­ე­ლის პო­ზი­ცი­ის სა­პი­რის­პი­როდ, მარ­ტის ბო­ლოს ამე­რი­კელ­მა დიპ­ლო­მა­ტებ­მა არ დაბ­ლო­კეს გა­ე­როს უშიშ­რო­ე­ბის საბ­ჭოს რე­ზო­ლუ­ცია ღა­ზა­ში ცე­ცხლის და­უ­ყოვ­ნებ­ლივ შე­წყვე­ტის შე­სა­ხებ. გა­სულ კვი­რას აშშ-ს კონ­გრე­სის ორ­მოც­და­ათ­ზე მეტ­მა წევ­რმა მო­უ­წო­და მთავ­რო­ბას ის­რა­ე­ლის­თვის ია­რა­ღის მი­წო­დე­ბის შე­ზღუდ­ვის­კენ. აშშ-ის პრე­ზი­დენ­ტმა ბა­ი­დენ­მა ის­რა­ე­ლის პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრის ბე­ნი­ა­მინ ნე­თა­ნი­აჰუს ქმე­დე­ბებს სა­ჯა­როდ შეც­დო­მა უწო­და.

მაგ­რამ ირა­ნის შე­ტე­ვამ ეს გან­სხვა­ვე­ბე­ბი უკა­ნა პლან­ზე გა­და­წია. და­სავ­ლელ­მა ლი­დე­რებ­მა თავ­დას­ხმა ცალ­სა­ხად დაგ­მეს.

და თუ ღა­ზის ომმა შე­ა­ჩე­რა ის­რა­ე­ლი­სა და არა­ბუ­ლი ქვეყ­ნე­ბის და­ახ­ლო­ე­ბა, რაც ბოლო წლებ­ში მოხ­და, ირა­ნის შე­ტე­ვამ კი­დევ ერთხელ გა­ა­ერ­თი­ა­ნა ისი­ნი სა­ერ­თო საფრ­თხის წი­ნა­შე. მა­გა­ლი­თად, ირა­ნუ­ლი თვითმფრი­ნა­ვე­ბი და რა­კე­ტე­ბი ჩა­მო­აგ­დეს, მათ შო­რის იორ­და­ნი­ის სა­ჰა­ე­რო ძა­ლებ­მა, მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ ჰა­ში­მი­ტუ­რი სა­მე­ფოს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ ცოტა ხნის წინ გა­ნა­ცხა­და, რომ ის­რა­ე­ლის ქმე­დე­ბე­ბი ღა­ზა­ში გე­ნო­ციდს შე­ე­სა­ბა­მე­ბა.

შე­ერ­თე­ბულ­მა შტა­ტებ­მა და მის­მა მო­კავ­ში­რე­ებ­მა მო­ი­თხო­ვეს, რომ თე­ი­რან­მა შე­ა­ჩე­როს კონ­ფლიქ­ტის ეს­კა­ლა­ცია. ბა­ი­დენ­მა მო­იწ­ვია G7 ქვეყ­ნე­ბის სა­გან­გე­ბო შეხ­ვედ­რა.

პრე­ზი­დენ­ტის თქმით, ისი­ნი უზ­რუნ­ველ­ყო­ფენ "ერ­თი­ან დიპ­ლო­მა­ტი­ურ პა­სუხს" ირა­ნის თავ­დას­ხმა­ზე. დიპ­ლო­მა­ტი­ა­ზე აქ­ცენ­ტი არის ის­რა­ე­ლის სამ­ხედ­რო პა­სუ­ხის თა­ვი­დან აცი­ლე­ბის მცდე­ლო­ბა, რად­გან ამე­რი­კა ში­შობს, რომ ეს მა­რი­ო­ნე­ტუ­ლი კონ­ფლიქ­ტი გა­და­იზ­რდე­ბა ღია ომში რე­გი­ო­ნის ქვეყ­ნებს შო­რის, რა­საც შე­იძ­ლე­ბა დამ­ღუპ­ვე­ლი შე­დე­გე­ბი მოჰ­ყვეს.

ამე­რი­კუ­ლი გა­მო­ცე­მა Axios-ის წყა­რო­ე­ბის თა­ნახ­მად, ბა­ი­დენ­მა გა­აფრ­თხი­ლა ნე­თა­ნი­აჰუ, რომ ის არ და­უ­ჭერს მხარს სა­პა­სუ­ხო დარ­ტყმას: ამე­რი­კა მას­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბას არ მი­ი­ღებს.

"თქვენ გა­ი­მარ­ჯვეთ, გა­მო­ი­ყე­ნეთ ეს გა­მარ­ჯვე­ბა ბო­ლომ­დე“, - უთხრა ბა­ი­დენ­მა ნე­თა­ნი­აჰუს.

• რო­გორ უპა­სუ­ხებს ის­რა­ე­ლი?

თუმ­ცა, ის­რა­ე­ლის თავ­დაც­ვის მი­ნის­ტრმა იოავ გა­ლან­ტმა გა­ნა­ცხა­და, რომ ირან­თან და­პი­რის­პი­რე­ბა ჯერ არ დას­რუ­ლე­ბუ­ლა და ის­რა­ე­ლის სამ­ხედ­რო კა­ბი­ნე­ტი გა­ნი­ხი­ლავს შე­საძ­ლო პა­სუხს. ის­რა­ე­ლის ვებგ­ვერ­დის Ynet-ის წყა­რო­ებ­მა გა­ნა­ცხა­დეს, რომ ომის კა­ბი­ნე­ტი ცდი­ლობს შე­ი­მუ­შა­ოს ირა­ნის ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე დარ­ტყმის ვა­რი­ან­ტი, რო­მე­ლიც არ გა­მო­იწ­ვევს ეს­კა­ლა­ცი­ას და ერთ-ერთი გან­ხი­ლუ­ლი ვა­რი­ან­ტია თავ­დას­ხმა ატო­მურ ობი­ექ­ტებ­ზე.

იმავდრო­უ­ლად, ირა­ნის შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბის გე­ნე­რა­ლუ­რი შტა­ბის უფ­როს­მა, გე­ნე­რალ­მა მო­ჰა­მედ ბა­გე­რიმ და­ი­მუქ­რა: თუ ის­რა­ე­ლი სა­პა­სუ­ხო მოქ­მე­დე­ბებს გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლებს, "ჩვე­ნი შემ­დე­გი ოპე­რა­ცია გა­ცი­ლე­ბით მას­შტა­ბუ­რი იქ­ნე­ბა“. ის ასე­ვე იმუქ­რე­ბა, რომ თავს და­ეს­ხმე­ბა ამე­რი­კულ ბა­ზებს ახლო აღ­მო­სავ­ლეთ­ში, თუ ის­რა­ე­ლი ამე­რი­კის მხარ­და­ჭე­რას მი­ი­ღებს.

ამა­ვე დროს კა­ი­რო­ში გა­მარ­თუ­ლი მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბი ღა­ზა­ში ცე­ცხლის შე­წყვე­ტის შე­სა­ხებ კი­დევ ერთხელ შე­ვი­და ჩიხ­ში.

ის­რა­ე­ლის პრე­მი­ერ-მი­ნის­ტრის ოფის­მა გა­ნა­ცხა­და, რომ "ჰა­მა­სის" წარ­მო­მად­გენ­ლებ­მა უარ­ყვეს სა­ერ­თა­შო­რი­სო შუ­ა­მავ­ლე­ბის - შე­ერ­თე­ბუ­ლი შტა­ტე­ბის, ეგ­ვიპ­ტი­სა და კა­ტა­რის მიერ შე­მო­თა­ვა­ზე­ბუ­ლი შე­თან­ხმე­ბის გეგ­მა.

"ჰა­მა­სი" აცხა­დებს, რომ ის­რა­ე­ლის­გან მო­ი­თხო­ვა წე­რი­ლო­ბი­თი და­პი­რე­ბა ღა­ზი­დან ჯა­რე­ბის გაყ­ვა­ნის შე­სა­ხებ ზა­ვის მე­ო­რე ფა­ზა­ში. გეგ­მა, ასე­ვე მო­ი­ცავს 7 ოქ­ტომ­ბრის მძევ­ლე­ბის გა­თა­ვი­სუფ­ლე­ბას, ის­რა­ე­ლის ცი­ხე­ებ­ში მყო­ფი პა­ლეს­ტი­ნე­ლე­ბის სა­ნაც­ვლოდ.