უნიკალური შემთხვევა ქარელში: როგორ აღმოაჩინეს გველების გამოსაზამთრებელი ადგილი და სად არიან ახლა ქვეწარმავლები?
- სტატიაში გამოყენებულია გიორგი იანქოშვილის ფოტოები
17 თებერვალს, სოციალურ ქსელში გავრცელდა ცნობა, რომ ქართველმა ჰერპეტოლოგებმა ქარელში ქვეწარმავლების, კერძოდ, "წითელმუცელა მცურავების" გამოსაზამთრებელ ადგილს მიაკვლიეს. ინფორმაცია და ფოტოები სოციალურ ქსელში გავრცელდა. ადგილზე ჩასულ ილიაუნის მკვლევრების გუნდს 134 წითელმუცელა მცურავი დახვდათ. ჯგუფის წევრები იყვნენ: შოთა ზანდუკელი, მარი წულაია, იოანე როსტიაშვილი, ანდრო სოლომანაშვილი, გიორგი იანქოშვილი, ალისა სანაკოევა.
მარი წულაია ერთხელ უკვე იყო ჩვენი რესპონდენტი. პროფესიით ეკოლოგმა, ჩერნობილში მოგზაურობის დროს გადახდენილი საინტერესო ამბები მოგვიყვა. ამბობს, რომ ქვეწარმავლებით ჯერ კიდევ ბავშვობიდან დაინტერესდა და ამ მიზეზით 5 წელი, მეგობარ ალისასთან ერთად, ზოოპარკში მოხალისედ მუშაობდა.
- მარი, გუშინ თქვენი ჯგუფის გავრცელებულ ფოტო და ვიდეომასალას სოციალურ ქსელში ძალიან დიდი გამოხმაურება მოჰყვა, თუმცა ვიდრე ამ თემაზე ვისაუბრებთ, მინდა, ქვეწარმავლებთან თქვენს დამოკიდებულებაზე მოგვიყვეთ...
- ცხოველები ბავშვობიდან ძალიან მიყვარდა. ჯერ კიდევ ბაღში სიარულისას, როდესაც ბავშვები დარბოდნენ, თამაშობდნენ, მე ჭიანჭველებს და სხვადასხვა მწერებს ვაკვირდებოდი. თანდათან ეს სიყვარული ინტერესში გადაიზარდა. ალბათ 12 წლის ვიქნებოდი, როდესაც ზოოპარკის საგანმანათლებლო ცენტრში მივედი. იქ უამრავი რამ ვისწავლე ბუნებაზე, ეკოლოგიაზე, ძალიან მნიშვნელოვანი იყო ეს მომენტი ჩემს ცხოვრებაში. მაშინ მივხვდი, რომ განსაკუთრებულად მაინტერესებდა რეპტილიები, მწერები და ობობები. მალევე დავიწყე მოხალისეობა თბილისის ზოოპარკის ეგზოტარიუმში, სადაც დაახლოებით 5 წელი დავრჩი, ჩემს ახლო მეგობარ ალისასთან ერთად. ზოოპარკის საგანმანათლებლო ცენტრში იმის საშუალებაც გვქონდა, რომ გველებზე პროექტები გვეკეთებინა. პროცესში ძალიან ბევრი რამ გავიგეთ, მაქსიმალურად ვცდილობდით, ბევრი ინფორმაცია მიგვეწოდებინა ადამიანებისთვის. ინფორმაციის ნაკლებობა იწვევს შიშს, შიში კი აგრესიას, სწორედ ამის მსხვერპლები არიან გველები.
- ვიცი, რომ სახლშიც გყავდათ გველი, დედა - მწერალი ელის დოჯსონი, სოციალურ ქსელში ხშირად წერდა ხოლმე ამ თემაზე...
- დაახლოებით 15 წლის ვიქნებოდი, სახლში რომ გველი მივიყვანე. მინდოდა მქონოდა იმის საშუალება, რომ დავკვირვებოდი, მასთან დრო გამეტარებინა. როგორც სხვა ადამიანებს ჰყავთ ძაღლი და კატა შინაურ ცხოველებად, ისე მყოლოდა მეც გველი. თავიდან დედა დაიბნა, თუმცა არ დამიშალა და მაქსიმალურად გვერდში დამიდგა, იცოდა, როგორ მაინტერესებდა და მიყვარდა ეს ცხოველი. მალევე მასაც შეუყვარდა. ქალაქიდან რომ გავდიოდი, დედა აჭმევდა, ასმევდა, უვლიდა. სოციალურ ქსელშიც პოსტავს ხოლმე ჩვენს საინტერესო შინაურ ცხოველებზე და ცდილობს ადამიანებს დაანახოს, როგორი საყვარლები არიან. თუმცა ხშირად ვხუმრობთ ხოლმე, რომ ნახევარ "ფეისბუქს" "დაჰაიდებული“ ვყავართ, სწორედ ამ პოსტების გამო.
- გველი ერთ-ერთია ქვეწარმავლებს შორის, რომლისაც განსაკუთრებულად ეშინიათ ადამიანებს.
- საინტერესოა, რომ გველების შიში სამყაროში მეორე ყველაზე გავრცელებული ფობიაა, პირველ ადგილზეა ობობების შიში. უცნაურია, სხვა რეპტილიებიც ხომ არიან, ხვლიკები, კუებიც, მაგრამ ადამიანებს მაინც გველების ეშინიათ. ეს ალბათ ბევრ რამეს შეიძლება დავუკავშიროთ, ზღაპრებს, რელიგიას, რეალურ ფაქტებს, როდესაც ადამიანები გველის ნაკბენით კვდებოდნენ. დღეს უკვე გვაქვს იმდენი ცოდნა, რომ გავარჩიოთ, რომელი გველია შხამიანი და რომელი არა, ან როგორ უნდა მოვიქცეთ, ბუნებაში გველს რომ შევხვდეთ. მაქსიმალურად ფრთხილად უნდა ვიყოთ, რომ არაფერი დაგვიზიანდეს და არც ჩვენ დავაზიანოთ.
არ არსებობს მარტივი ფორმულა, რომლითაც შხამიან გველს გამოვიცნობთ, ერთადერთი გზაა, რომ ვისწავლოთ ჩვენს ქვეყანაში არსებულ გველების ჯიშები და ვიზუალურად დავიმახსოვროთ, როგორ გამოიყურებიან შხამიანი გველები.
- ტურზე ვისაუბროთ, როგორ მოხვდით ამ ჯგუფში და რა მოლოდინი გქონდათ ადგილზე მისვლამდე?
- რამდენიმე დღის წინ ტიკ-ტოკზე გავრცელდა ვიდეო, რომელშიც სარდაფში ჩანდა ბევრი წითელმუცელა მცურავი. ეს ვიდეო გიორგი ჭყოიძემ გამოაქვეყნა, ჩვენი ჯგუფის წევრი, იოანე დაუკავშირდა და დეტალები დააზუსტა. შემდეგ გაგვიზიარა მეგობრებს და შოთა ზანდუკელს, რომელიც ჰერპეტოლოგია. გადავწყვიტეთ, ადგილზე გვენახა ყველაფერი და თუ სიმართლე იყო, რაც "ტიკ-ტოკზე" გამოქვეყნებულ ვიდეოში ჩანდა, აუცილებლად მივიღებდით ზომებს გველების გადასარჩენად. ეს სარდაფი კერძო საკუთრებაა, იქ ახლა პატარა ქარხანა შენდება და აუცილებელი იყო გველების უსაფრთხო სივრცეში გადაყვანა.
გიორგი ჭყოიძეს, ვინც ვიდეო გამოაქვეყნა, არ უნდოდა მათი მოკვლა და პირიქით, მისი სურვილი იყო უსაფრთხოდ გადაგვეყვანა, მთელი ეს პერიოდი ჩვენთან იყო და მადლობა მას ამისთვის.
15 თებერვალს დილით ადრე წავედით ქარელში. ადგილზე გიორგი დაგვხვდა და მიგვიყვანა. სარდაფში რომ ჩავედით, ჩვენს სიხარულს საზღვარი არ ჰქონდა, როდესაც უამრავი წითელმუცელა მცურავი დავინახეთ.
ცოტა რამეს ამ ჯიშზეც გეტყვით, ეს არის საქართველოში გავრცელებული მცურავი წითელმუცელა და არ არის შხამიანი. თუმცა აქტიური გველია, თბილ დღეებში თუ გადაეყარეთ და მიუახლოვდით, თავდაცვაზე გადმოვა, ძალიან სწრაფი და აქტიურია. ეცდება არაფერი დაუშავდეს. ახლა გამოზამთრების პერიოდი აქვთ და ამ დროს მათი მეტაბოლიზმი ნელდება. არ აქვთ ენერგია და იმის თავი, რომ ჩქარა გადაადგილდნენ ან თავი დაიცვან. რომ დაგვინახეს, სისინებდნენ, პირსაც აღებდნენ, მაგრამ კბენის მცდელობა არ ჰქონიათ.
- როგორ შეძელით მათი მოთავსება სპეციალურ კონტეინერებში?
- მარტივი იყო მათი დაჭერა და კონტეინერებში მოთავსება. ეს იყო იშვიათი სანახაობა, ამ რაოდენობით მცურავი ერთ ადგილზე თითქმის არ არის დაფიქსირებული. ერთადერთი შემთხვევა შეიძლება არ იყოს, მაგრამ საკმაოდ იშვიათი ამბავია. საბოლოოდ უსაფრთხო ადგილას გადავიყვანეთ 136 წითელმუცელა, 1 წენგოსფერი მცურავი და ერთიც ანკარა. ყველა გველი არაშხამიანია და ისინი ახლა ერთ-ერთი ჩვენგანის აგარაკზე არიან. სპეციალურად გავზომეთ ტემპერატურა, ტენიანობა, რომ ზუსტად მსგავს პირობებში გადაგვეყვანა, სადაც უსაფრთხოდ გამოიზამთრებენ. ეს არის უნიკალური შემთხვევა, კავკასიაში მსგავსი რამ ნამდვილად არ გვინახავს. გამოზამთრების შემდეგ გველებს დავაბრუნებთ მოსახლეობისგან მოშორებით, ისეთ ჰაბიტატში, სადაც ბუნებრივად გვხვდებიან ამ ჯიშის გველები.
- დასასრულს, მარი, გვირჩიეთ, როგორ ვიქცევით თუ სახლში აღმოვაჩინეთ ქვეწარმავალი?
- საქართველოში გავრცელებული გველებიდან ადამიანის სიცოცხლისთვის საშიში შხამი გიურზას აქვს, თუმცა არიან სხვა შხამიანი გველებიც. თუ გველი შეგხვდათ, მოერიდეთ, არ გააკეთოთ მკვეთრი მოძრაობები და გაეცალეთ. გამორიცხულია გამოგეკიდოთ, მათ ადამიანების ეშინიათ, არ აწყობთ ადამიანებზე შხამის დახარჯვა, რადგან ეს შხამი საკვების მოსანადირებლად სჭირდებათ.
წაიკითხეთ ასევე:
- ადგილი, სადაც განადგურებული, მიტოვებული სახლები და მხოლოდ სიჩუმეა - რას ჰყვება ქართველი სტუდენტი, რომელიც ჩერნობილს სტუმრობდა: სულისშემძვრელი ფოტოები
- "ასეთი, ჩვენი მონაცემებით, მსოფლიოში არავის უნახავს და შეუსწავლია" - ჰერპეტოლოგებმა ქარელში ქვეწარმავლების გამოსაზამთრებელი ადგილი აღმოაჩინეს (ფოტო, ვიდეო)