"ამ მყინვარის გადნობის შემთხვევაში ოკეანის დონე აიწევს" - რას ჰყვება ანტარქტიდიდან ქართველი მეცნიერი, რომელიც ყველაზე ცივ კონტინენტზე უდიდესი მისიით, მსოფლიო მეცნიერებთან ერთად იმყოფება

დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიაში ის პირველი ქართველი მეცნიერია, რომელიც ანტარქტიდაზე გაემგზავრა. ანტარქტიდა ბევრი მკვლევრის აუხდენელი ოცნებაა და ლევან ტიელიძეს მართლაც რომ გაუმართლა, თუმცა ადვილად არაფერი მოსულა - მან ჯერ ახალ ზელანდიაში დაიცვა სადოქტორო, რომელიც ანტარქტიდულ კვლევებს უკავშირდება, შემდეგ ავსტრალიის მონაშის უნივერსიტეტის მეცნიერი გახდა და მისი კვლევის საგანი კვლავ ანტარქტიდაა. ქართველი მკვლევარი გეოგრაფიის ორგზის დოქტორია გლაციოლოგიის მიმართულებით.

სხვადასხვა წელს განათლება მიიღო ამერიკის მეინის უნივერსიტეტის კლიმატის ცვლილების ინსტიტუტში, კანადის, ჩრდილოეთ ბრიტანეთის კოლუმბიის უნივერსიტეტში, შვეიცარიის ციურიხის უნივერსიტეტსა და ახალი ზელანდიის ანტარქტიდის კვლევით ცენტრში. ამჟამად ლევანი ავსტრალიის მონაშის უნივერსიტეტში წამყვან მეცნიერ-მკვლევარად მუშაობს. არის არაერთი საერთაშორისო სამეცნიერო საზოგადოების წევრი. ამასთან, ახერხებს, რომ აქტიურად იყოს ჩართული ქართულ სამეცნიერო ცხოვრებაში.

• ექსპედიციის მიზანია აღმოსავლეთ ანტარქტიდის ერთ-ერთი უდიდესი, დენმენის მყინვარის კომპლექსური შესწავლა. დენმენის მყინვარი ანტარქტიდის ერთ-ერთი უდიდესი მყინვარია და ვინაიდან კლიმატის ცვლილების მიმართ ძალიან მოწყვლადია, გადნობის შემთხვევაში მხოლოდ ამ მყინვარს აქვს მსოფლიო ოკეანის დონის 1,5 მეტრით აწევის პოტენციალი...

"ეს კვლევები ხელს შეუწყობს რეგიონული და მსოფლიო კლიმატის ცვლილებაზე რეაგირების შესახებ გადაწყვეტილებების მიღებას", - გვეუბნება გლაციოლოგი მსოფლიოს ყველაზე ცივი კონტინენტიდან.

"თითქმის ორი თვეა, რაც ავსტრალიური სამეცნიერო პროგრამით ანტარქტიდის კონტინენტზე ვიმყოფები. მომავალი კვირიდან ბანგერ ჰილსში ჩვენი სეზონური ბანაკის დაშლას დავიწყებთ და ავსტრალიურ სადგურ ქეისიში გადავინაცვლებთ. გეგმის მიხედვით თებერვლის შუა რიცხვებში ტასმანიაში ვბრუნდებით. ჩვენი ექსპედიციის ძირითადი მიზანი იყო ის, რომ კომპლექსური კვლევები ჩაგვეტარებინა აღმოსავლეთ ანტარქტიდის ერთ-ერთ უდიდეს დენმენის მყინვარზე. ეს არის სპეციალური კვლევითი პროგრამა, რომელიც გასულ წელს დაიწყო. პროგრამაში გაერთიანებულია ავსტრალიის რამდენიმე დიდი უნივერსიტეტი, მათ შორის მონაშის უნივერსიტეტიც, სადაც ამჟამად მკვლევარის პოზიციაზე ვარ (პარალელურად, წარმოვადგენ საქართველოს ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტს, სადაც ასევე აკადემიურ თანამდებობას ვიკავებ). ექსპედიციაში ჩართულია 27 მეცნიერი ძირითადად საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებიდან - ბიოლოგები, ეკოლოგები, გეოლოგები, გეოფიზიკოსები და გეოგრაფები.

ჩვენი ჯგუფის ამოცანა უშუალოდ მყინვარული ნაფენებიდან ნიმუშების მოგროვება იყო, რომლის საფუძველზეც დავადგენთ ძველი გამყინვარების დინამიკას. ასევე გვევალებოდა გაყინული ტბების გაბურღვა და ტბების ფსკერიდან სედიმენტების ამოღება, რომლის საშუალებითაც უკვე ძველი კლიმატის რეკონსტრუქციას მოვახდენთ. მთლიანობაში, ასამდე სხვადასხვა ნიმუში მოვაგროვეთ, რომლის ერთი ნაწილი მონაშის უნივერსიტეტში გაიგზავნება, მეორე ნაწილი კი ავსტრალიის ბირთვული მეცნიერებისა და ტექნოლოგიების ორგანიზაციაში წავა, სადაც უკვე ლაბორატორიულ სამუშაოებს დავიწყებთ. ყველა ნიმუშის ერთად დამუშავებას ალბათ კიდევ ერთი წელი დასჭირდება. როგორც ქართველისთვის, ამ პროგრამაში მონაწილეობა ძალიან მნიშვნელოვანია და ემოციური.

ვისურვებ, რომ მომავალში ბევრ ქართველ მეცნიერს ჰქონდეს ანტარქტიდის სამეცნიერო კვლევებში მონაწილების საშუალება. ანტარქტიდაზე წასვლა უბრალო ექსპედიცია არ არის და დარწმუნებული ვარ, ბევრი მეცნიერი თუ მოგზაური ოცნებობს იქ მოხვედრაზე. თავისი მასშტაბებით ეს ექსპედიცია ისტორიული პროგრამაა. ანტარქტიდა დედამიწის ყველაზე სამხრეთით მდებარე და ყველაზე ნაკლებად დასახლებული კონტინენტია. ის სიდიდით ავსტრალიას და ევროპასაც კი აღემატება. ანტარქტიდა ასევე არის ყველაზე ცივი, ყველაზე მშრალი, ყველაზე თეთრი, ყველაზე მაღალი და ყველაზე ქარიანი კონტინენტი დედამიწაზე.

ანტარქტიდის ექსპედიცია წლების განმავლობაში იგეგმებოდა, მაგრამ სრულფასოვნად მომზადებას დიდი დრო დასჭირდა. კვლევის მიზანია მომდევნო ათწლეულების პერიოდში დენმენის მყინვარის მასის დაკარგვის რისკების შესწავლა, ასევე, მყინვარის შემცირების ისტორია გეოლოგიურ წარსულში. დენმენის მყინვარი ანტარქტიდის ერთ-ერთი უდიდესი მყინვარია და ვინაიდან კლიმატის ცვლილების მიმართ ძალიან მოწყვლადია, გადნობის შემთხვევაში მხოლოდ ამ მყინვარს აქვს მსოფლიო ოკეანის დონის 1,5 მეტრით აწევის პოტენციალი. კვლევის პროცესში ასევე შეისწავლება ბიომრავალფეროვნების რეაქცია კლიმატსა და გარემოს ცვლილებებზე. უფრო ფართო მასშტაბით თუ ვიმსჯელებთ, ეს კვლევები ხელს შეუწყობს რეგიონული და მსოფლიო კლიმატის ცვლილებაზე რეაგირების შესახებ გადაწყვეტილებების მიღებას“, - გვეუბნება ქართველი მკვლევარი ანტარქტიდიდან.