და­ნი­ელ კიში შე­იძ­ლე­ბა იყოს მა­გა­ლი­თი იმი­სა, თუ რო­გორ არ და­ნებ­დეთ ცხოვ­რე­ბა­ში და მი­ი­ღოთ ყვე­ლა­ფე­რი მის­გან, თუნ­დაც მხედ­ვე­ლო­ბა არ გქონ­დეთ.

"სიბრმა­ვე მხო­ლოდ უხერ­ხუ­ლო­ბაა", - ამ­ბობს კაცი, რო­მე­ლიც და­მო­უ­კი­დებ­ლად და­დის რეს­ტო­რან­ში, ტყე­ში სა­სე­ირ­ნოდ და ა.შ.

ის მხედ­ვე­ლო­ბის მქო­ნე ადა­მი­ა­ნე­ბის­გან უფრო და­ი­ღა­ლა, რომ­ლე­ბიც ისე ექ­ცე­ვი­ან, რომ თავს არას­რულ­ფა­სოვ­ნად აგ­რძნო­ბი­ნე­ბენ და ამით ამ­ცი­რე­ბენ. მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ კაცს, შე­უძ­ლია გა­ა­კე­თოს უფრო მეტი, ვიდ­რე ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი ადა­მი­ა­ნე­ბი აკე­თე­ბენ - მას შე­უძ­ლია შე­ა­კე­თოს ავ­ტო­მო­ბი­ლის ძრა­ვა, ან სხვა მო­წყო­ბი­ლო­ბა, ატა­როს ვე­ლო­სი­პე­დი, იცხოვ­როს მარ­ტომ და თა­ვად მო­აგ­ვა­როს ყო­ველ­დღი­უ­რი პრობ­ლე­მე­ბი. და­ნი­ე­ლი და­მო­უ­კი­დებ­ლად მოძ­რა­ობს ქუ­ჩა­ში და შე­ნო­ბებ­ში, გა­ნას­ხვა­ვებს მიმ­დე­ბა­რე ობი­ექ­ტებს და ადა­მი­ა­ნებს. მისი ოც­ნე­ბაა სპე­ცი­ა­ლუ­რი აპა­რა­ტის შექ­მნა, რომ­ლის სა­შუ­ა­ლე­ბი­თაც უსი­ნათ­ლო­ე­ბი ჩოგ­ბურ­თის თა­მაშს შეძ­ლე­ბენ.

• სიბ­ნე­ლე­ში ცხოვ­რე­ბა და ხმა, რო­მელ­მაც ყვე­ლა­ფე­რი შეც­ვა­ლა

კიში 1966 წელს კა­ლი­ფორ­ნი­ა­ში და­ი­ბა­და. ის ჯერ კი­დევ ჩვი­ლი იყო, როცა რე­ტი­ნობ­ლას­ტო­მა (ბა­დუ­რას კიბო) და­უდ­გი­ნეს. ბავ­შვს სი­ცო­ცხლის გა­და­სარ­ჩე­ნად 13 თვე­ში თვა­ლის ორი­ვე კა­კა­ლი ამო­უ­ღეს, ამი­ტომ დღემ­დე პრო­თეზს ატა­რებს, რათა მის­მა გა­რეგ­ნო­ბამ ხალ­ხი არ და­აბ­ნი­ოს. მისი უმ­ცრო­სი ძმაც იგი­ვე პრობ­ლე­მით და­ი­ბა­და, მაგ­რამ მას უფრო გა­უ­მარ­თლა - ოპე­რა­ცი­ით შეძ­ლეს მის­თვის მხედ­ვე­ლო­ბის აღ­დგე­ნა.

და­ნი­ე­ლი რთულ ოჯახ­ში გა­ი­ზარ­და - მამა ბევ­რს სვამ­და, დე­დას კი შვი­ლე­ბის­თვის დრო არ ჰქონ­და. ბიჭი 6 წლის იყო, რო­დე­საც მშობ­ლე­ბი გან­ქორ­წინ­დნენ. მას­ზე არა­ვინ ზრუ­ნავ­და, მი­უ­ხე­და­ვად მისი სრუ­ლი სიბრმა­ვი­სა. ბავ­შვმა სამ­ყა­რო და­მო­უ­კი­დებ­ლად გა­მო­იკ­ვლია სიბ­ნე­ლე­ში. რო­დე­საც ლა­პა­რა­კის სწავ­ლა უნდა და­ე­წყო, მის­თვის არა­ვის ეცა­ლა, ამი­ტომ და­მო­უ­კი­დებ­ლად ის­წავ­ლა გა­რე­მო­დან და­მა­ტე­ბი­თი ბგე­რე­ბის აღ­ქმა. ენის წკა­პუ­ნის სა­შუ­ა­ლე­ბით, ის ცდი­ლობს გა­რე­მოს ხმე­ბი და­ი­ჭი­როს და მიხ­ვდეს, თუ სად და რა მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში იმ­ყო­ფე­ბა.

და­ნი­ელ­მა ის­წავ­ლა ვა­კუ­უ­მის შექ­მნა ენა­სა და ზედა ტუჩს შო­რის ბგე­რის გა­მოს­ვლით, რომ­ლის სა­შუ­ა­ლე­ბი­თაც ხმა­უ­რი ექოს სა­ხით უკან უბ­რუნ­დე­ბა, ეს არის "ღა­მუ­რას მე­თო­დი", რი­თაც ღა­მუ­რე­ბი გა­რე­მოს ხმებს იგე­ბენ. ამ გზით კაცი აღიქ­ვამს მის გარ­შე­მო არ­სე­ბულ სივ­რცეს და თავ­და­ჯე­რე­ბუ­ლად მოძ­რა­ობს სამ­ყა­რო­ში. მას პი­რის წკა­პუ­ნის გამო მეტ­სა­ხე­ლად "მაკ­ნა­ტუ­ნა ბიჭი" შე­არ­ქვეს, რაც სუ­ლაც არ უშ­ლის ხელს, სრულ­ფა­სოვ­ნად იცხოვ­როს.

• მო­ზარ­დო­ბის პე­რი­ო­დი

უსი­ნათ­ლო ბავ­შვე­ბის უმე­ტე­სო­ბა ეძებს სა­კუ­თარ გზას, რათა გა­ერ­თონ მათ­თვის უც­ნობ სამ­ყა­რო­ში. ისი­ნი გა­მოს­ცე­მენ ხმებს, აბა­კუ­ნე­ბენ ფე­ხებს, აწ­კა­პუ­ნე­ბენ ენას, ეს ყვე­ლა­ფე­რი უკუ­კავ­ში­რის მი­სა­ღე­ბად. მაგ­რამ ოჯახს ხში­რად მათი არ ეს­მის. და­ნი­ელს გა­უ­მარ­თლა – სრუ­ლი თა­ვი­სუფ­ლე­ბა ჰქონ­და.

აღ­მოჩ­ნდა, რომ უსი­ნათ­ლო­ბა არ იყო ბა­რი­ე­რი თა­მა­შის­თვის. საკ­მა­ოდ ცელ­ქი ბავ­შვი იყო, ამი­ტომ, ხში­რად ახერ­ხებ­და პრობ­ლე­მე­ბის შექ­მნას. და­ახ­ლო­ე­ბით 2,5 წლის ასაკ­ში, ცნო­ბის­მოყ­ვა­რე­ო­ბის გამო. სახ­ლი­დან გა­იქ­ცა. კარ­გია, რომ პირ­ველ სარ­თულ­ზე ცხოვ­რობ­დნენ, რად­გან ბავ­შვი ფან­ჯრი­დან გა­დახ­ტა, შემ­დეგ ეზო­ში გა­ი­ა­რა, ღო­ბე­ზე გა­დაძ­ვრა. ბო­ლოს გზა­ზე მი­მა­ვა­ლი გამ­ვლელ­მა შე­ნიშ­ნა და პო­ლი­ცია გა­მო­ი­ძა­ხა. და­ნი­ე­ლი სახ­ლში რომ მი­იყ­ვა­ნეს, მშობ­ლე­ბი ბავ­შვის გა­პარ­ვით გა­ოგ­ნე­ბუ­ლე­ბი დარ­ჩნენ.

და­ნი­ელ კი­შის ცხოვ­რე­ბა ისე­თი­ვე იყო, რო­გორც მისი ასა­კის სხვა ბი­ჭე­ბის. უყ­ვარ­და ვე­ლო­სი­პე­დის ტა­რე­ბა, გან­სა­კუთ­რე­ბით უყ­ვარ­და ბა­რი­ე­რე­ბის გა­და­ლახ­ვა, ერთხელ ნაგ­ვის კონ­ტე­ი­ნე­რებს და­ე­ჯა­ხა და მტკივ­ნე­უ­ლად შე­ას­კდა ბოძს. მაგ­რამ ეს არ იყო პირ­ვე­ლი ტრავ­მა. და­ნი­ე­ლი თვლის, რომ ეს არის სამ­ყა­როს ამოც­ნო­ბის უნა­რის დამ­სა­ხუ­რე­ბა. ის ჩვე­უ­ლებ­რივ სკო­ლა­ში სწავ­ლობ­და. იყო იდე­ა­ლუ­რი მოს­წავ­ლე და დას­რუ­ლე­ბის შემ­დეგ, უნი­ვერ­სი­ტეტ­ში ჩა­ა­ბა­რა, სა­დაც ორ­მა­გი მა­გის­ტრის ხა­რის­ხი მი­ი­ღო - ფსი­ქო­ლო­გი­ა­სა და სპე­ცი­ა­ლუ­რი სა­ჭი­რო­ე­ბის მქო­ნე პირ­თა გა­ნათ­ლე­ბა­ში. შემ­დეგ კი უფრო შორს წა­ვი­და - მან შექ­მნა სა­ზო­გა­დო­ე­ბა უსი­ნათ­ლო­ე­ბის აღ­ზრდის მიზ­ნით.

• სმე­ნა უსი­ნათ­ლო­ებს სივ­რცე­ში ნა­ვი­გა­ცი­ა­ში ეხ­მა­რე­ბა

და­ნი­ე­ლი ფიქ­რობ­და ინ­ფორ­მა­ცი­ის მო­პო­ვე­ბის სა­კუ­თარ მე­თოდ­ზე, მან გა­და­წყვი­ტა სა­ფუძ­ვლი­ა­ნად ემუ­შა­ვა და აღე­წე­რა ეს პრო­ცე­სი, რო­მე­ლიც ინ­სტრუქ­ცია იქ­ნე­ბო­და სხვა უსი­ნათ­ლო­ე­ბის­თვის. აღ­მოჩ­ნდა, რომ მან უნე­ბუ­რად გა­ი­მე­ო­რა ექო­ლო­კა­ცი­ის გა­მოც­დი­ლე­ბა, რო­მელ­საც იყე­ნე­ბენ ვე­შა­პე­ბი, დელ­ფი­ნე­ბი, ღა­მუ­რე­ბი და ზო­გი­ერ­თი ადა­მი­ა­ნიც.

ის ფაქ­ტი, რომ ადა­მი­ანს შე­უძ­ლია ექო­ლო­კა­ცია, მეც­ნი­ე­რუ­ლად და­დას­ტურ­და 1940-იან წლებ­ში. ეს ყვე­ლა­ფე­რი და­მო­კი­დე­ბუ­ლია სმე­ნა­ზე და სმე­ნის აპა­რა­ტის მო­წყო­ბი­ლო­ბა­ზე. ის ამ­ბობს, რომ ინ­ფორ­მა­ცია ტვინს ძა­ლი­ან აქ­ტი­ურ მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში აყე­ნებს, რად­გან ბევ­რი ბგე­რაა გაგ­ზავ­ნი­ლი და დაბ­რუ­ნე­ბი­სას ყვე­ლა მათ­გა­ნის ამოც­ნო­ბა და და­მახ­სოვ­რე­ბაა სა­ჭი­რო.

მხედ­ვე­ლო­ბის მქო­ნე ადა­მი­ა­ნი ისე არ იყე­ნებს სმე­ნას, რო­გორც უსი­ნათ­ლო. მათ შე­იძ­ლე­ბა ვერც კი გა­ი­გო­ნონ იმ წკა­პუ­ნის ხმა, რო­მელ­საც კიში გა­მოს­ცემს ენის სა­შუ­ა­ლე­ბით, მაგ­რამ უსი­ნათ­ლო გა­ი­გებს.

• და­ნი­ელ კიში და­დის რეს­ტო­რან­ში, და­დის ვე­ლო­სი­პე­დით და ცხოვ­რობს ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი ცხოვ­რე­ბით

და­ნი­ე­ლი არა­სო­დეს აღიქ­ვამ­და თავს შშმ პი­რად თუ ამას ხალ­ხი არ შე­ახ­სე­ნებ­და. ის ამ­ბობს, რომ "სიბრმა­ვე მხო­ლოდ უხერ­ხუ­ლო­ბაა“, მაგ­რამ ადა­მი­ა­ნე­ბი ცდი­ლო­ბენ მი­უ­თი­თონ, რა შე­იძ­ლე­ბა და რა არ შე­იძ­ლე­ბა მის­თვის. ეს გა­მა­ღი­ზი­ა­ნე­ბე­ლი და და­მამ­ცი­რე­ბე­ლია, რად­გან ქმნის არას­რულ­ფა­სოვ­ნე­ბის გან­ცდას. მაგ­რამ მას შე­უძ­ლია გა­ა­კე­თოს ყვე­ლა­ფე­რი. კიშს უყ­ვარს რეს­ტორ­ნე­ბის მო­ნა­ხუ­ლე­ბა. უც­ნა­უ­რად ჟღერს, მაგ­რამ თა­ვის მა­გი­დას ყო­ველ­გვა­რი დახ­მა­რე­ბის გა­რე­შე პო­უ­ლობს. რო­გორ გა­მოს­დის? იგი­ვე ენის დაწ­კა­პუ­ნე­ბა საკ­მა­რი­სია ად­გილ­ზე ორი­ენ­ტი­რე­ბის­თვის. და­ნი­ე­ლი ამ­ბობს, რომ დაწ­კა­პუ­ნე­ბის ხმა შე­იძ­ლე­ბა შე­ვა­და­როთ ბნელ ოთახს, რო­მელ­შიც შუქი მო­მენ­ტა­ლუ­რად ირ­თვე­ბა.

მისი ჰო­ბია მოგ­ზა­უ­რო­ბა, გან­სა­კუთ­რე­ბით ისეთ ად­გი­ლებ­ში, სა­დაც ბევ­რი ადა­მი­ა­ნი არაა. და­ნი­ე­ლი ამ­ბობს, რომ იღ­ლე­ბა ხალ­ხის­გან, გან­სა­კუთ­რე­ბით მო­ლა­პა­რა­კე და მხედ­ვე­ლო­ბის მქონ­დე ადა­მი­ა­ნე­ბის­გან. ვი­ნა­ი­დან ის კარ­გად აღიქ­ვამს ბგე­რებს და სა­ბო­ლო­ოდ ხმა­ურ­ში ძა­ლი­ან უჭირს გარ­ჩე­ვა. ამი­ტომ, ის ტყე­ში და­სე­ირ­ნობს, და­დის ცი­ცა­ბო ფერ­დო­ბებ­ზე, ადის ხე­ებ­ზე - ეს ყვე­ლა­ფე­რი მას სი­ა­მოვ­ნე­ბას ანი­ჭებს.

და­ნი­ელს შე­უძ­ლია ამო­იც­ნოს გამ­ვლე­ლი მან­ქა­ნა, სად გა­ა­ჩე­რა, გზის მხრი­დან რა მან­ძილ­ზე, შე­უძ­ლია თქვას რო­მე­ლი შე­ნო­ბაა ახ­ლოს, რად­გან ის 300 მეტრში "ხე­დავს“, ადა­მი­ა­ნი - 2 მეტრში. მის გო­ნე­ბა­ში ადა­მი­ა­ნე­ბი ბუნ­დო­ვან ლა­ქებს ჰგვა­ნან.

ამინ­დი გავ­ლე­ნას ახ­დენს აღ­ქმა­ზე. წვი­მა­ში ინ­ფორ­მა­ცი­ის მი­ღე­ბა ძნე­ლია, რად­გან წყა­ლი ხმას არ­ბი­ლებს და ათა­ნაბ­რებს, თოვ­ლი კი შთან­თქავს.

და­ნი­ელს ცხოვ­რე­ბა­ში ერ­თა­დერ­თი დე­ვი­ზი აქვს - უპი­რო­ბო და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბა, რა ფა­სა­დაც არ უნდა იყოს. მან უკვე იპო­ვა თა­ნა­მო­აზ­რე­ე­ბი ბრა­ი­ან ბუ­შუ­ე­მი და ხუან რუ­ი­სი, რომ­ლებ­თან ერ­თად შექ­მნა ორ­გა­ნი­ზა­ცია "მსოფ­ლიო უსი­ნათ­ლო­ე­ბის­თვის“. მის­მა მე­გობ­რებ­მა მხედ­ვე­ლო­ბა მო­ზარ­დო­ბის ასაკ­ში და­კარ­გეს, მაგ­რამ და­ნი­ე­ლის­გან სამ­ყა­როს "და­ნახ­ვა“ ის­წავ­ლეს, ოს­ტა­ტო­ბით კი მას­წავ­ლე­ბელ­საც აჯო­ბეს.

და­ნი­ე­ლის ოც­ნე­ბაა შექ­მნას K-Sonar. მო­წყო­ბი­ლო­ბა, რო­მე­ლიც აძ­ლი­ე­რებს ხმებს. ის ხელ­ჯოხზე და­მაგ­რე­ბუ­ლი ფან­რის ზომა იქ­ნე­ბა და მისი ხმა ყურ­სას­მე­ნე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბით მი­აღ­წევს ადა­მი­ა­ნამ­დე. მაგ­რამ თუ კი­დევ უფრო შორს წა­ვალთ, მა­შინ შე­საძ­ლე­ბე­ლი იქ­ნე­ბა ამ მო­წყო­ბი­ლო­ბის ჩა­ნერგვა ადა­მი­ა­ნის სმე­ნის აპა­რატ­ში და შემ­დეგ უსი­ნათ­ლო­თათ­ვის სამ­ყა­რო იქ­ცე­ვა მუ­სი­კად.

იდე­ას იზი­ა­რებს ახალ­ზე­ლან­დი­ე­ლი მეც­ნი­ე­რი ლეს­ლი კეი, რო­მე­ლიც 50 წე­ლია მუ­შა­ობს ულტრაბ­გე­რი­თი მო­წყო­ბი­ლო­ბის შექ­მნა­ზე. კი­შის ენით დაწ­კა­პუ­ნე­ბის შე­დე­გე­ბით მეც­ნი­ე­რი გა­ო­ცე­ბუ­ლია. მას არა­სო­დეს გა­უ­გია უფრო სუფ­თა ხმა ექოს გა­და­სა­ცე­მად და მი­სა­ღე­ბად.

ამ დროს­თვის პრო­ექ­ტი შე­ჩე­რე­ბუ­ლია, რად­გან ფული არ აქვს. ამის­თვის კი 15 მი­ლი­ო­ნი დო­ლა­რია სა­ჭი­რო. ბევ­რს მი­აჩ­ნია, რომ ეს იდეა არ ღირს ასეთ ინ­ვეს­ტი­ცი­ად. ამა­სო­ბა­ში და­ნი­ე­ლი და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლებს თა­ვის მე­თოდს ას­წავ­ლის. და­ახ­ლო­ე­ბით 500 სტუ­დენ­ტი ჰყავ­და და თი­თო­ე­ულ­თან ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად მუ­შა­ობ­და, ას­წავ­ლი­და წკა­პუ­ნის მე­თოდს, ბგე­რე­ბის ამოც­ნო­ბას სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში ყოფ­ნი­სას.

მისი თქმით, ასე­თი ცოდ­ნის მი­ღე­ბის შემ­დეგ, ისი­ნი თავ­და­ჯე­რე­ბუ­ლე­ბი გახ­დნენ, და­ი­წყეს გა­რეთ გას­ვლა და აღარ რცხვე­ნო­დათ სა­კუ­თა­რი თა­ვის. და­ნი­ე­ლი ამ­ბობს, რომ მხო­ლოდ ინ­დი­ვიდს შე­უძ­ლია სა­კუ­თა­რი თა­ვის­თვის სა­ზღვრე­ბის დად­გე­ნა და არა სა­ზო­გა­დო­ე­ბას და ცა არის ზღვა­რი ყვე­ლა­სათ­ვის.

ოპ­ტი­მიზ­მი და მონ­დო­მე­ბა არის ორი რამ, რა­მაც შე­იძ­ლე­ბა შეც­ვა­ლოს ნე­ბის­მი­ე­რი სი­ტუ­ა­ცია. და­ნი­ე­ლი კი კი­დევ ერთი მა­გა­ლი­თია იმი­სა, რომ შე­ზღუ­დუ­ლი შე­საძ­ლებ­ლო­ბე­ბი არ არ­სე­ბობს.

წა­ი­კი­თხეთ ასე­ვე:

• რო­გორ ცხოვ­რობს მა­მა­კა­ცი, რომ­ლის სხე­ულ­ში ერთი გრა­მი ცხი­მიც არ არის - იშ­ვი­ა­თი და­ა­ვა­დე­ბის მქო­ნე სპორ­ტსმე­ნი წარ­მა­ტე­ბუ­ლი კა­რი­ე­რით