"მადლობა, რომ მოიცალეთ ჩემთვის“, - ასე უპასუხა ოპერატორმა ლევან კალანდიამ ჩემს თხოვნას, რომ თავისი ამბავი ჩვენთვის მოეყოლა. ლევანი 2 წელზე მეტია ირლანდიაში ცხოვრობს. ქვეყანაში შექმნილი მედიაგარემოს გამო, იმის გამო, რომ პროფესიული საქმიანობისას თავს არ გრძნობდა უსაფრთხოდ, უბრალოდ, ადგა და ირლანდიაში "ჩაბარდა“.
გიამბობთ მედიის სფეროს წარმომადგენლებზე, რომლებმაც საქართველო ქვეყანაში არსებული მედიაგარემოს გამო დატოვეს. ლევან კალანდიას ამბით დავიწყოთ:
ის გამოცდილი ოპერატორია, რომელსაც ათწლეულების განმავლობაში, ედუარდ შევარდნაძის დროიდან მოყოლებული, ყველა ხელისუფლების დროს სხვადასხვა მედიაში უმუშავია, ყოველთვის ცხელ წერტილში იყო, მათ შორის, სხვადასხვა ომის დროს, ყოფილა ავღანეთში, ბოლოს უკრაინაში რუსეთის შეჭრის შემდეგ ჩავიდა და იქ არსებული სიტუაცია გადაიღო.
- 1996 წლიდან ვმუშაობ, ჯერ კიდევ სკოლის მოსწავლე ვიყავი, როცა ტელეკომპანია "ოდიშში" დავიწყე მუშაობა. მიმუშავია "პირველ არხზე", ტელეკომპანია "იბერიაში“, “რუსთავი 2”-ში ვმუშაობდი 2016 წლიდან მანამ, ვიდრე დაიშლებოდა. შემდეგ შეიქმნა "მთავარი არხი“ და მეც მისი ნაწილი ვიყავი“.
- 5 ივლისის მერე გადავწყვიტე, რომ არ ღირდა საქართველოში გაჩერება, რისკი იყო მანდ ყოფნა, ნებისმიერ დროს საფრთხეში ვიყავით. საკმაოდ გამოცდილი ოპერატორი ვარ. თუ რამე იქნებოდა, დაჭრა, მკვლელობა - ასეთ თემებზე მიწევდა მუშაობა. ამდენწლიანი გამოცდილება რომ გაქვს, უკვე "დაფიქსირებული" ხარ, იციან შენზე. საფრთხის ქვეშ ვიყავი, მითუმეტეს 5 ივლისის დღეს.
იქ, რა თქმა უნდა, ყველა ტელევიზია იყო, მაგრამ აკვიატებული ჰქონდათ "მთავარი არხი“ და პირზე ეკერათ, ეს გვარამიას ტელევიზია, "პიდარასტების არხი", გვეუბნებოდნენ, რომ ამ ყველაფერს პროპაგანდას უწევთ და იმ დღეს სამჯერ მცემეს, სამჯერ მომიწია ჩხუბი და ძლივს გადავრჩი.
5 ივლისის ამბავი ერთგვარი წყალგამყოფი იყო, რამაც მიმაღებინა საქართველოდან წასვლის გადაწყვეტილება. 5 ივლისის მერე, ჩართვები რომ გვქონდა, ბეგრაუნდს რომ ვარჩევდით, შუა ქალაქიდან გვიწევდა ჩართვები - ხან მარჯანიშვილიდან, ხან რუსთაველიდან და ა.შ. რომ დავდგებოდით, მანქანები გვიჩერებდნენ, გვაგინებდნენ... იყო ფიზიკური დაპირისპირებაც. მანქანიდან რომ გადმოვა ვიღაცა, რა თქმა უნდა, პასუხი უნდა გასცე, ეს არ იყო ერთი და ორი შემთხვევა. მასობრივი ხასიათი ჰქონდა.
მიტინგზე რომ მივდიოდი, იქ ცალკე ჯგუფი იყო იმისთვის, რომ ან ჩემი ტექნიკა გამოეყვანათ მწყობრიდან, ან ფიზიკური შეურაცხყოფა მოეყენებინათ. მაგალითად, ნიკა მელია რომ ოფისიდან გაიყვანეს, იმ დღეს რამდენჯერმე გვქონდა ეგეთი პრობლემა.
პოლიციელების ცალკე ჯგუფი იყო, კაბელს გადამიჭრიდნენ, ჩართვის აპარატს მომიგლეჯდნენ და ა.შ. ან ხელს მკრავდნენ. სულ ასეთ პრობლემებს გვიქმნიდნენ და მერე იძულებული ვიყავი, წამოვსულიყავი.
შევარდნაძის დროსაც მიმუშავია, როგორი რთული პერიოდი იყო, მითუმეტეს, სამეგრელოში, მაგრამ ისეთი პრობლემები არასდროს შეგვქმნია, როგორიც ახლა. ახლა ყველანაირ საფრთხეს გვიქმნიდნენ.
- 5 ივლისს რატო შეგვქმნა ისეთი პირობები? - იმიტომ, რომ ღარიბაშვილმა დილით ისეთი განცხადება გააკეთა, რითაც წაახალისა ეს ჯგუფები. არავინ არ კითხულობდა იქ, ვინ ხარ, რა ხარ, ყველას სცემდნენ. შიში არ ჰქონდათ, რომ პოლიცია დაიჭერდათ.
მქონდა იმის განცდა, რომ ჩემს სიცოცხლეს ემუქრებოდა საფრთხე. შეგრძნება მქონდა, რომ თითქოს ვიღაც მეუბნება, უნდა წახვიდე, თორემ აქ რაღაც დაგემართება და ყოველ დღე მეფიქრებოდა, არასდროს არ მქონია ეგეთი განცდა. შიში ზოგადად არაფრის არ მაქვს, ომშიც რომ ვიყავი, უკან არასდროს გამიხედია, ვცდილობდი წინ წავსულიყავი, საქართველოში მიტინგები იყო, თუ რაც იყო, ყოველთვის წინა ხაზზე ვიყავი. ბოლოს მქონდა განცდა, რომ რაღაც ცუდი მოხდებოდა.
ძალიან დაყოფილია მედია. ძალიან დიდი ბოღმაა მედიებს შორის - სახელისუფლებო მედია, დამოუკიდებელი მედია, ერთმანეთს ვერ იტანენ. ურთიერთობაშიც იგრძნობა ყველაფერი, თბილი სიტუაცია გაცივდა. იმედია, ეს დროებითია.
ირლანდიაში ჩამოსვლა ძალიან რთულია და ახლა კიდევ უფრო გართულებულია. თვითმფრინავიდან გაბრუნებენ, თუ ვიზა არ გაქვს. ადრე იყო შემოპარვები, მეც შემოვიპარე ამ ქვეყანაში, მერე ჩემი ფეხით მივედი და განვაცხადე, რომ, მინდა, დევნილის სტატუსი მივიღო, ასეთი და ასეთი პრობლემა მაქვს - მეთქი. წელიწადნახევრის მერე დამინიშნეს ინტერვიუ და ახლა, სამი თვის წინ მქონდა ინტერვიუ და ველოდები პასუხს. ექვსი თვე სამსახურის ნებართვას ველოდებოდი და როგორია, ექვსი თვე უმუშევარი რომ ხარ?!
ორი კვირა მომიწია ბანაკში ყოფნა ეს ბანაკი მოწყობილი იყო სასტუმროს გვერდით არსებულ დიდ სპორტდარბაზში და იქ დევნილებისთვის იყო მატრასები.
ახლა დუბლინში ვმუშაობ, სამშენებლო კომპანიაში. მივეჩვიე ყველაფერს. დილის ხუთ საათზე ვდგებით, შვიდზე სამსახური გვეწყება, სამსახურში შვიდი საათიდან შვიდ საათამდე ხარ. უსაქმურად არ უნდა იყო, თუ არ მუშაობ, ეგრევე გაგიშვებენ, თავისი სტანდარტები აქვთ. მივეჩვიე ასეთ ცხოვრებას.
- ყველაზე რთული ოჯახთან განშორებაა. ორი შვილი მყავს - 18 წლის ბიჭი და 14 წლის გოგო. საქართველოში არიან. მინდა ცოლ-შვილის აქ წამოყვანა, მაგრამ ჯერ საბუთი მჭირდება.
ძალიან რთულია, ჩემი ტელევიზია მენატრება.
- იცით რას ველოდები? ახალი თაობა რომ წამოვიდეს, შუღლი აღარ იყოს, ისეთი ხელისუფლება მოვიდეს, რომელიც ქვეყანაზე იფიქრებს, მაშინ დავბრუნდები.
ხშირად მომმართავენ კოლეგები, მირეკავენ, მეკითხებიან - რა სიტუაციაა, როგორ შეიძლება ჩამოვიდე, რამდენი ხანი დამჭირდება, სამსახურს ხომ დავიწყებ, ხომ მექნება კარგი ხელფასიო? მაგრამ იმას კი არ კითხულობენ, სამსახურამდე რომ მიხვიდე, რამხელა ჯოჯოხეთი გაქვს გამოსავლელი.
მე რომ მცოდნოდა, აქ ეგეთი პირობები მექნებოდა, სხვა ქვეყანას ავირჩევდი, არ მეგონა, რომ ასეთ პრობლემს წავაწყდებოდი.
ჩემი კიდევ ერთ რესპოდენტი თათია წულაძეა. ის "მთავარი არხის“ ციფრულ დეპარტამენტში მუშაობდა და ტელეკომპანიის ციფრული არხების მართვა ჰქონდა ჩაბარებული. 5 ივლისის მოვლენების შემდეგ თათია მეუღლესთან და 10 თვის ჩვილთან ერთად აშშ-ში, მექსიკის გზით წავიდა.
- 26 წლის ვარ, მყავს ორწლინახევრის, პატარა სანდრო და მეუღლე. მათთან ერთად, ყველასთვის კარგად ნაცნობი გზით, სამხრეთ საზღვრიდან, მექსიკიდან ჩამოვედი ამერიკის შეერთებულ შტატებში, 2022 წლის აპრილში. ამერიკაში მყავდა დედა და პატარა დები. დედა 2014 წლიდან აქეთ ცხოვრობს. მაგრამ მე არასდროს არ მქონია სურვილი, რომ საცხოვრებლად აშშ-ში გადმოვსულიყავი.
დედა ყოველთვის მეხვეწებოდა, წამოვსულიყავი, იმიტომ, რომ საქართველოში მარტო ვიყავი, მაგრამ ემიგრაციასთან დაკავშირებით ჩემი დამოკიდებულებები მაქვს, ჩემი სირთულეები ცხოვრების განმავლობაში გამოვლილი და არასდროს არ მინდოდა, რომ ამ გზას დავდგომოდი. ასე იყო მანამ, ვიდრე გარკვეული მიზეზების გამო, ძალიან ხანგრძლივი ფიქრის შემდეგ, მე და ჩემმა მეუღლემ არ გადავწყვიტეთ, რომ გადმოვსულიყავით აშშ-ში.
- ჩემი განსაკუთრებული, ისტერიული შიში დაიწყო მას შემდეგ, რაც ერთ-ერთ აქციაზე ინციდენტი მოხდა. ჩემს მეჯვარეს, შუშანა მაცაბარიძეს აკავებდნენ და უბრალოდ, პოლიციასთან იმის გარკვევის დროს, თუ რატომ მიჰყავდათ სრულიად უმიზეზოდ ადამიანი, შეხლა-შემოხლაში მოვყევი და ორმა პოლიციელმა გამომათრია და მათ შორის ერთმა ხელი დამარტყა. მიუხედავად იმისა, რომ შემდეგ გაიგეს ორსულად ვიყავი და მე რეალურად ძალიან ძვირად დამიჯდა ეგ ინციდენტი, ბოდიში არავის არ მოუხდია.
ამ დღის შემდეგ დამეწყო ფიქრები, რომ ძალიან მეშინოდა მანდ ყოფნის. საკუთარ თავზე არასდროს მქონია ეგ მომენტი, უფრო მეტად ჩემს შვილზე ვნერვიულობდი.
- პროფესიული შეხება ჟურნალისტიკასთან ჯერ კიდევ აბიტირიენტობის პერიოდიდან მქონდა შემდეგ უნივერსიტეტში. "მთავარ არხში" ვიყავი გრაფიკული დიზაინერი და ასევე სოციალური მედიის არხების მენეჯერი. აქედან დაიწყო პირველი ნაბიჯები ტელევიზიაში.
- წამოსვლისკენ თავიდან ალბათ, მიბიძგა იმან, რომ ორსულად ვიყავი, როცა პოლიციელმა მცემა და ადგილზე გამთიშა. ასევე 2021 წლის 5 ივლისის მოვლენებმა. პირდაპირ ეთერში ვუყურე, როგორ სცემეს მირანდა ბაღათურიას და ლექსო ლაშქარავას. ძალიან ხშირად ვუყურებ ხოლმე მაგ პერიოდის ამბებს და მერე განადგურებულ მირანდას და ლექსოს ამბავს, რაც ჩემთვის მართლა საშინელება იყო.
ალბათ, უფრო მაგ ეტაპზე გადავწყვიტე, რომ წამოვსულიყავი საქართველოდან. ოღონდ მაშინვე ვამბობდი, რომ ჩემი წასვლა არ იქნება მუდმივი და ძალიან მალე დავბრუნდები იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ აქ ვერ გავძლებ.
ზოგადად, საქართველოში ყოველდღიურობამ მოიტანა, რომ საკუთარ ცემაზე აღარ გიწევს ნერვიულობა. როცა მეგობრები გყავს, ჟურნალისტები, რომლებიც ბრძოლის ველზე არიან დილიდან საღამომდე და საშინელი ზეწოლის ატანა უწევთ, საშინელი რაღაცების გაძლება, გადატანა და ა.შ. მაგ მომენტში თითქოს შენთვის შენი ცემა მნიშვნელოვანი აღარ არის.
სხვებსაც რომ ჰკითხოთ ამ თემაზე, ალბათ გიპასუხებენ, რომ თავად ყველაფერს იტანდნენ მანამ, სანამ ოჯახის წევრებს არ შეეხნენ, მეგობრებს არ შეეხნენ, ვიღაცით არ დაემუქრნენ, თითქმის ყველა ისტორია ეგეთია.
ობიექტურობა და უსაფრთხოება ჟურნალისტისთვის მთავარია, საბაზისოა. და ეს ორი რაღაც საქართველოში, მედიაში მომუშავე ადამიანებისთვის სანატრელად იქცა. საქართველოში ან ხარ მიკერძოებული, იმ ადამიანების მიმართ, ვისაც ძალაუფლება აქვს და კარგად ხარ, ან ხარ ობიექტური და ხმამაღლა ლაპარაკობ ყველაფერზე და ხელს გიშლიან საქმიანობაში. ხდები მორალური შეურაცხყოფის, მენტალური ზეწოლის, ფსიქოლოგიური ძალადობის, ფიზიკური ძალადობის სამიზნე. გცემენ, გკლავენ. ვიღაცებს თუ გამბედაობა არ ჰყოფნით და არ სურთ, რომ ეს მათი ხელიდან მოხდეს, მათთან აფილირებულ ჯგუფებს გისევენ, რომლებიც გისწორდებიან ისე, როგორც გაუსწორნენ მირანდა ბაღათურიას და ლექსო ლაშქარავას.
ჩემი მხრიდან არასწორი იქნება, რომ დავჯდე და ჩემი ცემის ფაქტზე ვისაუბრო, მაშინ როცა ადამიანი გარდაიცვალა - აქციას აშუქებდა და გარდაიცვალა. აქედან გამომდინარე, რაღაც გადაწყვეტილებების მიღების საფუძველს, ზუსტად ეგეთი ამბები ქმნის, ზოგადი სურათი არის იმდენად მძიმე და იმდენად აუტანელი, რომ ძალიან რთულია გაძლება.
5 ივლისი ეს ჩემთვის ჯოჯოხეთური დღეა. სახლში ჩემს შვილთან ერთად ვიყავი, ონლაინ ვმუშაობდი და ლაივ რეჟიმში, ორ კომპიუტერზე ვუყურებდი აბსოლუტურად ყველა არხს - როგორ სცემეს რატი წვერავას, ხელებს ვიჩქმეტდი სიმწრისგან ამის ყურებისას, არ ვიცოდი, რა გამეკეთებინა, უსუსურობის განცდა მქონდა, ლუკა გასული იყო, მუშაობდა, მე სახლში ვიყავი სანდროსთან ერთად და ვერ დავტოვებდი 2 თვის ჩვილს.
რომ უყურებ, როგორ სცემენ შენს მეგობრებს და იმ მომენტში ვერაფერს შველი. არავის არ ვუსურვებ უსუსურობის იმ შეგრძნების გამოცდას, რაც მაშინ დამეუფლა. 5 ივლისის მოვლენები იმდენად დიდი ლაქაა, რომ მგონია, არავის არ გვაქვს უფლება, ეგ დღე დავივიწყოთ, არ ვგულისხმობ მარტო იმ ადამიანებს, რომლებიც მედიაში ვმუშაობდით და ტელევიზიასთან გვქონდა შეხება.
- მექსიკის გზით ჩამოვედი აშშ-ში, ძალიან რთული გზა იყო. მე ვარ შვილი, რომელმაც მთელი ცხოვრება უყურა მშობლების ემიგრაციას და ჩემთვის მთავარი იყო, ბავშვის გარეშე არსად წავსულიყავი. არასოდეს არ დავუშვებდი, რომ ჩემს შვილს იგივე ჯოჯოხეთი გამოევლო. ამიტომ წამოვედით ამ გზით, რომ ერთად წამოსვლის შესაძლებლობა გვქონოდა. დაიწყო ჩვენი ამერიკული ცხოვრება, რომელიც, რა თქმა უნდა, ისეთი არ არის, როგორიც შორიდან ჩანს ხოლმე.
ყველაზე მეტად საქართველოში ადამიანები და მათთან დაკავშირებული ემოციები მენატრება. ყველაფერი მენატრება, რაც ჩემს მეგობრებს უკავშირდება და იმდენად მენატრება, რომ ძალიან მიჭირს მათთან ლაპარაკი. ამ შესაძლებლობას გამოვიყენებ და ბოდიშს მოვუხდი ყველას, იმიტომ, რომ სულ მეჩხუბებიან ხოლმე, ხშირად რომ არ ვურეკავ. იმიტომ არ ვურეკავ, რომ ჩემი ყველა ლაპარაკი მათთან მთავრდება ტირილით და ახლაც მეტირება. ძალიან მიჭირს მათ გარეშე ცხოვრება. რაც შეეხება ჩემს ახლანდელ საქმიანობას, ამ მომენტში სახლიდან ვმუშაობ, ჩემი ძირითადი საქმე არის თარჯიმნობა, ვარ ქართულ-ინგლისური და ინგლისურ-ქართულის თარჯიმანი და ძირითადად ვმუშაობ სასამართლოებთან.
სამწუხაროდ, დღეს საქართველოში მედიაგარემო ბევრად უარესია, ვიდრე იყო მაშინ, როცა მე საქართველოში ვმუშაობდი მედიაში. ამ ყველაფერს ხელს ის ადამიანებიც უწყობენ, რომლებიც ხელისუფლების წარმომადგენლები არ არიან და ეგ ძალიან საწყენია. რომ ვუყურებ დამოკიდებულებებს კონკრეტული პოლიტიკოსების მხრიდან ჟურნალისტების მიმართ, ძალიან ვბრაზდები. მათ ავიწყდებათ, რომ ჟურნალისტები არ არიან ვალდებულები, რომელიმე პოლიტიკოსს, ან პოლიტიკურ ძალას ფეხქვეშ გაეგონ და მათი დავალებები შეასრულონ.
იხილეთ ასევე: