"გიგი სახლში არ გამოგვიკეტავს... მიზნად დავისახე, რომ მაგარი ბიჭი ყოფილიყო და ასეც არის" - გაიცანით აუტისტური სპექტრის მქონე 18 წლის ბიჭი, ხატვის საოცარი ნიჭით

"მე მაქვს აუტიზმი, მსუბუქი ფორმა და არ მეშინია არაფრის. მე თვითონ დავძლევ... უკვე ჩვეულებრივი ბიჭი ვარ" - ამბობს 18 წლის მხატვარი ზუგდიდიდან გიგი სიჭინავა. მას 3 წლის ასაკში აუტიზმის დიაგნოზი დაუსვეს... ნათია სახოკია გიგის დედაა. 37 წლის ახალგაზრდა ქალი, მეუღლესთან ერთად სამ შვილს ზრდის. გიგის და-ძმა - ნინი და ილია ჰყავს... მშობლებმა ზუგდიდში აუტიზმის ცენტრი-გზამკვლევი გახსნეს. ეს იქ პირველი ცენტრი იყო, სადაც აუტისტური სპექტრის ბავშვებისთვის დახმარება იყო შესაძლებელი.

"პროფესიით ფარმაცევტი ვარ, ჩემი პროფესიით ცოტა ხანს ვიმუშავე, რადგან შემდეგ უკვე საქმეს ცენტრში შევუდექი... ამ ეტაპზე მუნიციპალიტეტის საკრებულოში აპარატის თანამშრომელი გახლავართ და ძირითადად ჩართული ვარ გიგისთან ერთად მის სოციალიზაციაში" - გვეუბნება ნათია სახოკია.

რაც გიგის ეს დიაგნოზი დაესვა, 2008 წლიდან მშობლები არაერთ პროექტში არიან ჩართული, რომ შვილს ყველანაირად დაეხმარონ.

გიგი სიჭინავა 2004 წლის 1-ელ ნოემბერს სრულიად ჯანმრთელი დაიბადა, გარეგნულადაც არაფერი ეტყობოდა. ასაკთან შესაბამისობაში ვითარდებოდა, თუმცა 5 წლამდე არცერთი სიტყვა არ უთქვამს, მეტყველება დააგვიანა.

"მინდა, ხაზი გავუსვა იმას, რომ ძალიან ლამაზი ბავშვი იყო - ხუჭუჭი თმით და მაყვალივით შავი თვალებით. უბრალოდ, უცნაურად თამაშობდა. წიგნებით, ბურთით და მანქანებით, რისთვისაც ყურადღება უნდა მიექცია, არ ინტერესდებოდა".

- რით ერთობოდა?

- მაგალითად, წიგნებისგან გვირაბებს აგებდა, მანქანებს შლიდა, ხან გადააკეთებდა, ან შეღებავდა, - ნივთებს დანიშნულების მიხედვით არ იყენებდა, არაადეკვატურად და არასათანადოდ ეპყრობოდა. ეჭვი გაგვიჩნდა, რომ სმენის პრობლემა ჰქონდა. თბილისში ულტრაბგერით კვლევაზე წავიყვანეთ. დადგინდა, რომ 100%-იანი სმენა აქვს. გაგვიხარდა, მაგრამ გვითხრეს, ნევროლოგს აჩვენეთო. თამარ გაგოშიძეს მივუყვანეთ. გიგის გარკვეული პერიოდის შემდეგ აუტისტური სპექტრი დაუდგინა. ყველა რეკომენდაცია, რაც კი მას მერე მოუციათ, ყველაფერს ვიცავდით.

• 15 წლის წინ, ოჯახის ცხოვრების სტილი აბსოლუტურად შეიცვალა. მალევე უნდა გაეაზრებინათ, რომ აქ მშობლის როლი იყო მთავარი, როგორც დედ-მამის, ასევე ოჯახის დანარჩენი წევრებისაც. ყველა გიგის რეჟიმზე გადაეწყო. ძალიან რთული იყო, მაგრამ აუცილებელი. ნათია სახოკია ახლაც, როცა ბევრი რამ უკვე დაძლეულია, ემოციების გარეშე ამ თემაზე ვერ ლაპარაკობს. ღელავს, როდესაც საუბარი გიგიზე უწევს.

"ვაცნობიერებდი ჩემს რეალობას, საკმაოდ რთული პერიოდი იყო, რისთვისაც თვალის გასასწორებლად დრო დამჭირდა. მერე საკუთარ თავში ძალა ვიპოვე, რითაც შვილის დასახმარებლად ვხელმძღვანელობდი. საიმედო ის იყო, ბავშვს ის უნარები ჰქონდა, რასაც მომავალში უნდა დავყრდნობოდით. მართალია არ ლაპარაკობდა, სიტყვებს არ ამბობდა, მაგრამ წერდა და ხატავდა. 3 წლისამ 6 წლის ბავშვის უნარები გამოავლინა. ხატავდა, სათამაშოებს ფუნჯებით ღებავდა, ძერწავდა. 33-ვე ასოს სცნობდა, მანქანის ნომრებს ასახელებდა. დღემდე უცნობია, სამნიშნა ციფრებს და ასოებს როგორ იმახსოვრებდა... მოკლედ, თავისთვის კარგად ერთობოდა" აღნიშნავს ნათია სახოკია.

- ეს იმედს გაძლევდათ და მოტივაცია იყო, იმაზე გეფიქრათ, რომ გიგის შეეძლო განვითარება?..

- კი. ბაღშიც შევიყვანეთ... 5 წლისამ დაიწყო - ბევრ სიტყვას ერთად წარმოთქვამდა... ჯგუფში ოცივე ბავშვის ლექსი ზეპირად იცოდა. სახლში დაბრუნებული მეგობრების ლექსებს გვეუბნებოდა... არადა, საკმაოდ რთული მდგომარეობა ჰქონდა - კვებითი დარღვევები, მწირი მენიუ - ყველაფერს არ ჭამდა, გადაადგილება უჭირდა, ჰქონდა ასევე შიში. შიშის დაძლევაზე დიდი ხანი ვმუშაობდით. ძილის პრობლემებიც მოვაწესრიგეთ (ღამის 3 საათამდე არ იძინებდა).

- გიგის სკოლის პერიოდზეც ვისაუბროთ...

- სკოლა შარშან დაამთავრა და როგორც შშმ მოსწავლე, ასე ირიცხებოდა. პედაგოგებთან და თანაკლასელებთან კარგი ურთიერთობა ჰქონდა. პასუხისმგებლობიანი ადამიანია, იცოდა, რომ კლასში ჩუმად უნდა ყოფილიყო და პატივი ეცა მასწავლებლისთვის, რაღაცას დაავალებდნენ, უნდა შეესრულებინა. ამ კუთხით რაც შევასწავლეთ, ყველაფერი პირნათლად შეასრულა. სწავლობდა ისტორიას, ქართულს, ძალიან მოსწონდა ადამიანების ბიოგრაფიები, ამით ძალიან ინტერესდებოდა. ციფრები, როგორც უკვე გითხარით, მისი ცხოვრების თანამგზავრია. სამნიშნა, ოთხნიშნა რიცხვების გამრავლება, მიმატება, გამოკლება, ჩვეულებრივად იცის, აბსოლუტურად ნორმალურად კითხულობს. ვის პორტრეტსაც დახატავდა, მის ბიოგრაფიას ვსწავლობდით ხოლმე. საერთოდ, რასაც დახატავდა, შემდეგ მის გასიტყვებას ვახდენდით. მხატვრობასთან ერთად გარემოს ვიმეცნებდით. ზეთით ტილოზე 6-7 წლის ასაკიდან დაიწყო ხატვა. იშვიათად, რომ მუშაობა ფანქრით დაიწყოს. ტილო და ზეთია მისი განუყოფელი სამუშაო მასალა.

- ხატვაზე არ გიტარებიათ?

- კი, რამდენიმე თვე ვატარეთ... მერე მასწავლებელთან კერძოდ მივიყვანე, ინდივიდუალურად ემუშავა. თან ვაჩვევდი და ვუმუშავებდი უცხო ადამიანთან თანამშრომლობის უნარს. წარმატებით ითანამშრომლეს და რაღაც პერიოდის შემდეგ მითხრა, აღარ მინდაო. 2017 წელს ოქტომბერში ჩვენივე საცხოვრებელი სახლის ეზოში, ჩემი ინიციატივით, გიგის პატარა სახელოსნო საზეიმოდ გავხსენით. მისი ნამუშევრები გამოვფინეთ. ძალიან უხაროდა. ამ სახელოსნოს გახსნაც მის კიდევ მეტად განვითარებას ემსახურებოდა. მანამდე, როდესაც რაღაცას დახატავდა, ემოციებს გვიზიარებდა, კედელზე აკრავდა და შექება სტიმულს აძლევდა. სახელოსნოს გახსნაზე მოწვეული გვყავდა მედია და ბევრი სტუმარი. 2017 წლიდან გამოფენები პერიოდულად თბილისში ჰქონდა... შარშან საქართველოს პარლამენტის ეროვნულ ბიბლიოთეკაში, 2 დღე იყო გამოფენილი.

- რა ინტენსივობით ხატავს?

- თვეში ერთი ან ორი ნამუშევარი შეიძლება შექმნას. ეს პროცესი სხვადასხვანაირად ხდება... ძირითადად ვირტუალურად მოგზაურობს და შეძლებისდაგვარად ვცდილობ, ასე სხვადასხვა ადგილას ვამოგზაურო. შესაბამისად, ათვალიერებს ლიტერატურას, წიგნებს ხელოვნებაზე, ფოტოებს, ვიდეოებს... მხატვრების ბიოგრაფიებს ეცნობა. თუმცა წელს ქვეყნიდან პირველად გავიდა და კვიპროსზე იყო... ზედმეტად თავზე არაფერს ვახვევ. ოღონდ, რაზეც ვესაუბრები, იმასაც ვუხსნი, რომ ეს მისი განვითარებისთვის აუცილებელია. ჩემი სჯერა, მეგობრული ურთიერთობა გვაქვს და ბევრ რამეს ითვალისწინებს...

- გიგის ნახატები ხომ არ იყიდება?

- ემიგრანტმა იყიდა ამერიკაში და კალიფორნიაში გავგზავნეთ 2 ნამუშევარი. კიდევ არის მოთხოვნა, მაგრამ ამ ეტაპზე ვერ ვიმეტებ. ყველა ნაგლეჯი და ფურცელი, რაც კი უწერია და დაუხატავს, შენახული მაქვს. ევროპაში გამოფენას ვაპირებთ, ბრიუსელში გვინდა და ვნახოთ. 14 ივნისს შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა დღეს, ორბელიანების სასახლეში პრეზიდენტთან შეხვედრაზე იყო, ამერიკის ელჩი კელი დეგნანი ზუგდიდში გიგისთან იყო ჩამოსული, სალომე ზურაბიშვილიც 2019 წელს ზუგდიდში ვიზიტით გახლდათ და გიგის სახელოსნოში ესტუმრა.

- მშობლისთვის რთულია ამ პრობლემასთან ცხოვრება. ფსიქოლოგის დახმარება ხომ არ დაგჭირდათ?

- ვისწავლე ქცევითი თერაპია, რაც ქცევითი დარღვევის მქონე ბავშვებთან სამუშაოდ მჭირდებოდა. ეს უნარები რომ შევიძინე, უკვე ვიცოდით მეც და ჩემმა მეუღლემაც, როგორ შეიძლებოდა გიგის ქცევის მართვა და ამ ყველაფრის დასწავლა.

- საკუთარი გამოცდილებიდან სხვა მშობლებს რას ეტყოდით, ვისაც ამ პრობლემის წინაშე უწევს ცხოვრება?

- რთული პროცესია, მაგრამ რეალობას თვალი უნდა გავუსწოროთ. შვილის გვერდით სულ უნდა ვიყოთ, რათა დავაძლევინოთ ბარიერები, რაც მათ განვითარებაში აფერხებთ. ამას მე და ჩემი მეუღლე შეფარვით, ფრთხილად ვაკეთებდით. სახლში არ გამოგვიკეტავს და არ შეგვრცხვენია, რომ აუტისტი შვილი გვყავს. არ შეიძლება მათი სახლში გამოკეტვა. ბევრს ველაპარაკებოდი, ყველგან დამყავდა, ყველაფერს ვუხმოვანებდით. რასაც ვუყვებოდი, ყველაფერი ესმოდა და იმახსოვრებდა. მერე იმას თვალნათლივაც ვაჩვენებდი. ეს დამახსოვრებას უადვილებს. მატარებლის ეშინოდა და მივიყვანეთ გაჩერებულ მატარებელთან.

ავუხსენით, ველაპარაკეთ და მოგვიანებით მატარებლის ხატვაც დაიწყო. ასევე მნიშვნელოვანია პედაგოგის, მშობლის და ბავშვის კონტაქტი - ეს ჯაჭვი არ უნდა გაწყდეს. შედეგი უნდა მივიღოთ. მიზნად დავისახე, რომ გიგი მაგარი ბიჭი ყოფილიყო. ის დღეს ბევრ ადამიანს უყვარს. გაიაზრა, რომ აუტიზმი აქვს. ამის ახსნას ითხოვდა, მეკითხებოდა - რა არის? შენ გაქვს? ვინმეს აქვს? ვეუბნებოდი, ეს არის ქცევითი დარღვევა, ადამიანი ვერ ლაპარაკობს, აქვს გარკვეული პრობლემები, მაგრამ შენ ჩვეულებრივი ხარ და დაძლიე-მეთქი. უნდა, რომ ფიზიკურადაც განვითარდეს, ძლიერი იყოს. მიზანმიმართულია, შრომა უყვარს. ვეუბნები, შრომის გარეშე წარმატებული ვერ იქნები-მეთქი. მიჯერებს.