რამდენიმე დღის წინ ჟესტური ენის საერთაშორისო დღე აღნიშნა, რომლის მიზანია საზოგადოებაში ცნობიერების ამაღლება ჟესტური ენის მნიშვნელობის შესახებ და მისი გავრცელება. მსოფლიოში 300-ზე მეტი ჟესტური ენაა, რომლებიც აღიარებულია ადამიანის უფლებათა კონვენციის მიერ, რაც სახელმწიფოებს აკისრებს პასუხისმგებლობას, ხელი შეუწყონ მათ პოპულარიზებასა და სწავლებას. ჟესტური ენის ცოდნა უდიდესს როლს თამაშობს ყრუ და სმენის დაქვეითების მქონე ბავშვებისთვის, რადგან ის ეხმარება მათ განვითარებში, ინტეგრაციასა და ხარისხიანი სრულფასოვანი განათლების მიღებაში.
ყრუ და სმენადაქვეითებული პირების მხარდაჭერისა და ჟესტური ენის პოპულარიზების მიმართულებით World Vision საქართველო ახორციელებს სპეციალური საჭიროებების მქონე ბავშვების მხარდამჭერ პროექტს World Vision ამერიკის დაფინანსებით. აღნიშნული პროექტის ფარგლებში ორგანიზაციამ წელს უკვე მეორედ გამართა საზაფხულო ბანაკი ბაკურიანში, რომლის მთავარი მიზანია სკოლაში ტრანზიციის ხელშეწყობა და ბავშვების ცხოვრების ახალი ეტაპისთვის მომზადება. ბანაკში ძირითადად მონაწილეობდნენ დაწყებითი კლასის ყრუ და სმენადაქვეითებული ბავშვები და მათი მშობლები, მასწავლებლები თბილისისა და ქუთაისის საჯარო სკოლებიდან, ასევე თვითონ ყრუ პირები, ჟესტური ენის თარჯიმანი და აღმზრდელი.
„სკოლაში წასვლა პოზიტიური ემოციების და მოლოდინის გარდა, მშობლებისთვის და ბავშვებისთვის ამავდროულად სტრესული მოვლენაა. მათ ხვდებათ ახალი გარემო, ახალი ადამიანები, მოთხოვნები და ზოგადად ბევრი ცვლილებაა ერთად. შესაბამისად, ყრუ და სმენადაქვეითებული ბავშვებისთვის და სპეციალური საჭიროების მქონე ბავშვებისთვის ადაპტირება ახალ გარემოსთან შედარებით რთული პროცესია. ყრუ ბვაშვების შემთხვევაში, ბევრმა მათგანმა არ იცის ჟესტური ენა, ამიტომ მათთვის იმის ახსნა თუ სად მიდიან და რა უნდა აკეთონ, არის რთული. ასეთ დროს, ბავშვებსაც, მშობლებსაც და მასწავლებლებსაც დიდი დრო სჭირდებათ, რომ ერთმანეთს შეეგუონ. ჩვენი ბანაკის კონცეფცია იმაში მდგომარეობს, რომ ბავშვებმა, მშობლებმა და მასწავლებლებმა ერთმანეთი გაიცნონ და უკვე დამეგობრებული წავიდნენ სკოლაში. ბავშვები და მასწავლებლები ბანაკში ეჩვევიან ერთმანეთს და მათთვის სასკოლო ვითარებაში გაცილებით იოლია ერთმანეთთან შეხვედრა და კომუნიკაცია. შედეგად ბავშვებს და მშობლებს აღარ აქვთ შფოთვა, ამავდროულად ბავშვები ეცნობიან ჟესტურ ენას და სწავლობენ მათთვის ბუნებრივი ენის გამოყენებას.“ - აღნიშნავს ნეიროფსიქოლოგი მარიამ ხვადაგიანი, World Vision საქართველოს ინკლუზიური და სპეციალური საგანმანათლებლო პროექტის კოორდინატორი.
ბანაკის ყოველდღიური განრიგი აწყობილია გარკვეულ აქტივობებზე. ყველა აქტივობას და სავარჯიშოს აქვს დასაწყისი და დასასრული, რითაც ის ჰგავს საგაკვეთილო პროცესს. ბანაკში ბავშვებს მერხთან ჯდომა არ უწევთ, თუმცა ბევრ სხვადასხვა აქტივობაში თანმიმდევრულად მონაწილეობა მათ სასკოლო პროცესისთვის დამახასიათებელ რუტინას უყალიბებს. ასევე მნიშვნელოვანია, რომ მთელ პროცესში აქტიურად ჩართულები არიან მშობლებიც და მასწავლებლებიც, რაც, პატარებს პედაგოგებთან ურთიერთობას აჩვევს. როგორც სპეციალისტი განმარტავს, სხვადასხვა აქტივობასთან, ფიზიკურ თამაშთან თუ შემოქმედებით წრესთან ერთად ასევე ინტეგრირებულია წიგნიერებაც. ბავშვებს ყოველდღე აწვდიან სხვადასხვა სახის ლიტერატურის გარკვეულ ნაწილს, რომელთა განხილვა და დამუშავება ხდება ჟესტურ ენაზე. შედეგად, ბავშვები თემატიკის მიხედვით ყოველდღე სწავლობენ სხვადასხვა სიტყვას ჟესტურ ენაზე. დატვირთული გრაფიკი დაბალანსებული იყო სახალისო თამაშებით და ფიზიკური აქტივობებით ბუნებაში. ასევე აღსანიშნავია, რომ ეს სივრცე კრავს მონაწილეებს, ხოლო ბავშვები ძალიან ლაღები და გახსნილები ხდებიან. აქ მშობლებსაც ჰქონდათ საშუალება აეთვისებინათ და გაეუმჯობესებინათ ჟესტური ენის ცოდნა; მიეღოთ სასარგებლო რჩევები ბავშვების მხარდაჭერის, მათი ემოციური განვითარების, კომუნიკაციისა და განათლების ხელშეწყობის კუთხით.
„ბანაკში მიღებული შთაბეჭდილებები იყო საოცარი, მართლა არ მოველოდი ამდენს. ჩემი შვილი, გეგა წელს მიდის სკოლაში და ჩვენც ახლა ვერთვებით ჟესტების სამყაროში, მე ასე ვუწოდებ მას. ბანაკში მეუღლესთან და ჩემს შვილებთან ერთად ვიყავი. ძალიან ბედნიერი დღეები გავატარეთ. იქ გავიცანით გეგას სკოლის მასწავლებლები, ბავშვები და მათი მშობლები სხვა ქალაქებიდან. უამრავ საინტერესო აქტივობაში ვიყავით ერთად ჩართულები. გეგამაც გაიცნო მომავალი კლასელები, დამეგობრდნენ და იმდენად ბედნიერი და ემოციებით სავსე დღეები გაატარეს, წამოსვლა აღარ უნდოდა. ამ გარემომ ძალიან დიდი იმედი მომცა და მივხვდი, რომ ყველაფერი ძალიან კარგად იქნება. ძალიან დიდი მადლობა ამ შესაძლებლობისთვის.“ - ამბობს ჩვენთან საუბრისას ერთ-ერთი მშობელი მარი თავართქილაძე.
აღსანიშნავია, რომ ბანაკის პროგრამაში ასევე ინტეგრირებულია დაქტილი - ასოების ვიზუალური გამოსახულება ჟესტურ ენაზე, იგივე ჟესტური ენის ანბანი.
„ბანაკში ბილინგვური ენის სტრატეგიებს ვითვალისწინებთ და ისე ვაწვდით ბავშვებს სახალისო აქტივობებს. ბანაკში პატარებს სახელებისა და მარტივი სიტყვების დაქტილით გამოხატვას ვასწავლიდით; მაგალითად როგორ იქნება „ბურთი“, „დედა“, „მამა“ დაქტილით. სავარჯიშოები ბილინგვურ სწავლებაზეა დაფუძნებული, რომელიც გამოიყენება ყრუ და სმენადაქვეითებული ბავშვების სწავლებაში. ეს კი გულისხმობს, რომ ბავშვები 2 ენას სწავლობენ; პირველი ენა არის ჟესტური და მისი დახმარებით პატარები უკვე სწავლობენ ქართულ ენასაც.“ - განმარტავს პროექტის კოორდინატორი.
ბანაკში ასევე მონაწილეობას იღებდა „საქართველოს ყრუთა კავშირი“, რომელიც აქტიურად თანამშრომლობს ორგანიზაციასთან. მისი პრეზიდენტი ამირან ბატატუნაშვილი შეხვდა მშობლებს ბანაკის მსვლელობისას და მათ ჟესტური ენის მნიშვნელობასა და არსებულ გამოწვევებზე ესაუბრა.
„მე მინდა მადლობა გადავუხადო ბანაკის ორგანიზატორებს. ეს პროექტი არის აუცილებელი ყრუ ბავშვებისა და მათი ოჯახებისთვის. ბანაკი დაფუძნებულია ბავშვებთან მუშაობის ევროპულ მიდგომებზე და სკოლისთვის მომზადების ახალ თანამედროვე მეთოდებზე. საგანმანათლებლო-შემეცნებითი ბანაკი ძალიან სწორ დროს დაიგეგმა - ბავშვის სკოლაში შესვლამდე, რადგან მათ წინასწარ გაიგეს სად მიდიან და რა ელოდებათ სკოლაში. მეტყველი მშობლების ყრუ ბავშვების უმეტესობა არის კომუნიკაციის გარეშე, რასაც მოჰყვება გაუცხოება. ამიტომ, მნიშვნელოვანია, რომ მშობლებმა ხელი შეუწყონ ბავშვს ინფორმაციის მიღებაში და ასევე ემოციური მხარდაჭერა აღმოუჩინონ მას. სწორედ ამისთვის არის ჟესტები და ჟესტური ენა. სასურველია ჟესტურ ენაზე არსებული ყველა რესურსი გამოვიყენოთ; პატარებს ვაჩვენოთ გადაცემები, ანიმაციები და სხვა მასალები. უამრავი შესაძლებლობა და გზა არსებობს წარმატებისთვის. “ - აღნიშნავს ამირან ბატატუნაშვილი.
ჟესტური ენის არცოდნის შესახებ და მის მიერ გამოწვეულ პრობლემებზე პროექტის კოორდინატორმაც ისაუბრა.
„სამწუხაროდ, ბავშვმა რომც იცოდეს ჟესტური ენა, ყველაზე კარგ შემთხვევაში შეიძლება ოჯახის მხოლოდ ერთი წევრი ფლობდეს ჟესტურ ენას. შესაბამისად, ბავშვი და მშობელი კომუნიკაციას ჟესტური ენის მეშვეობით ვერ ამყარებენ. როცა ბავშვი არის ყრუ და იყენებს ჟესტურ ენას, აუცილებელია დედამ და მამამ ისწავლონ ჟესტური ენა, რათა შვილს ჰქონდეს მისი გამოყენების საშუალება. ნებისმიერი ენა, რომელსაც ჩვენ ვითვისებთ ვითარდება გამოყენებაში. როდესაც ყრუ და სმენადაქვეითებულ მოსწავლეს მხოლოდ სკოლის გარემოცვაში უწევს მისი გამოყენება, ის შეზღუდულია და ცხოვრების სხვა ასპექტებში როგორიცაა ოჯახი, მეგობრები, ნათესავები. ამიტომ მისი ლექსიკური მარაგიც და საუბრის მოქნილობაც არაა განვითარებული. ამიტომ სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია, რომ ირგვლივ მყოფებმა ჟესტური ენა გარკვეულ დონეზე ისწავლონ. ასევე აუცილებელია, სკოლაში ინტეგრირებულ კლასის არსებობის შემთხვევაში, სკოლამშეიტანოს ჟესტური ენის წრე, რათა სმენის მქონე თანაკლასელებმაც ისწავლონ ჟესტური ენა და ყრუ ბავშვმა შეძლოს თანატოლებთან ურთიერთობა. ჩვენი ორგანიზაცია ცდილობს წაახალისოს და პოპულარიზება გაუწიოს ჟესტურ ენას სხვა და სხვა ინიციატივის მეშვეობით, როგორიცაა სკოლებში გახსნილი სამკითხველო კლუბები, მათი საჭირო რესურსით მომარაგება, მსგავსი ბანაკების ორგანიზება და წიგნების ჟესტური ენით თარგმნა. უნდა აღინიშნოს, რომ ჩვენ უკვე 5 ვიდეო წიგნი ვთარგმნეთ ჟესტურ ენაზე, რაშიც „ყრუთა კავშირი“ დაგვეხმარა“, - განმარტავს მარიამ ხვადაგიანი.
ბანაკის საპატიო სტუმარი იყო ასევე თამარ ჟღენტი, საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტროს ინკლუზიური განვითარების სამმართველოს უფროსი.
„მინდა აღვნიშნო, რომ ეს არის საუკეთესო შესაძლებლობა ყრუ და სმენადაქვეითებული პირველკლასელი ბავშვებისთვის სკოლაში ტრანზიციის პროცესში. ზოგი ბავშვისთვის ალბათ პირველი იყო მსგავს აქტივობაში მონაწილეობა. მეც ვესწრებოდი ბანაკის აქტივობებს და ვნახე როგორ აქტიურად იყვნენ ჩართული ბავშვები, მშობლები და მასწავლებლები ამ პროცესში: სწავლობდნენ ჟესტურ ენას, უზიარებდნენ ერთმანეთს გამოცდილებას და ქმნიდნენ საინტერესო მასალებს საკუთარ შვილებთან ერთად. ჩვენთვის ყველასთვის მნიშვნელოვანია, რომ ბავშვმა მიიღოს განათლება, მისთვის მისაღები და სახალისო ფორმით. ამაში კი მასწავლებლებს ყველაზე დიდი როლი მიუძღვით სასკოლო გარემოში. თუმცა უმნიშვნელოვანესია მშობლების მონაწილეობაც, რადგან რაც არ უნდა ეცადოს მასწავლებელი ან სკოლა, თუ არ იქნა მშობელი ჩართული ამ პროცესში, შედეგი არ იქნება სათანადოდ ეფექტური. ჩვენი მიზანია, ბავშვებს ჰქონდეთ შესაძლებლობა მიიღონ განათლება, განვითარდნენ, მოახდინონ საკუთარი შესაძლებლობების რეალიზება და დაიმკვიდრონ თავი საზოგადოებაში. “- თქვა თამარ ჟღენტმა და მადლობა გადაუხადა ყველა ჩართულ მხარეს ამ მნიშვნელოვანი საქმის კეთებისთვის.
NS