ავტობუსებით, მანქანებით, ფეხით... - მთიანი ყარაბაღიდან ლტოლვილთა კოლონები არ წყდება: "დღეს ვტოვებთ ჩვენს სახლებს, აზერბაიჯანელები არ გვჭირდება...“ (ფოტო)

მას შემდეგ, რაც აზერბაიჯანელმა სამხედროებმა და რუსმა სამშვიდობოებმა 24 სექტემბერს, მოულოდნელად ლაჩინის დერეფანი გახსნეს, მთიანი ყარაბაღის მოსახლეობა სომხეთისკენ დაიძრა. ორშაბათ საღამოს დაახლოებით შვიდი ათასმა ადამიანმა დატოვა არაღიარებული რესპუბლიკა.

ხალხი ყარაბაღს ტოვებს და მიაქვთ ყველაფერი, რისი წაღებაც შეუძლიათ. ყარაბაღიდან სომხეთისკენ მიმავალ გზაზე ნახავთ ახალ, უცხოურ მანქანებს და ასევე ძალიან ძველ საბჭოთა თუ სატვირთო ავტომობილებს, რომლებიც სავსეა საყოფაცხოვრებო ნივთებით, ჭურჭლით, ავეჯით... ერთი-ერთი ოჯახი ტრაქტორითაც კი ტოვებს საცხოვრებელს. გზაზე შეგხვდებათ ლეიბებითა და საწოლებით დატვირთული კამაზებს...

სოფელ კორნიძორის გარეუბანში, ქალაქ გორისიდან ნახევარი საათის სავალზე და სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვრიდან რამდენიმე კილომეტრში, მინდორში შვიდი კარავია გაშლილი, სადაც ყარაბაღელ ლტოლვილებს არეგისტრირებენ.

ჰორიზონტზე ნისლში მთებია, მათ გასწვრივ საზღვარი გადის. ნისლიდან ყოველ რამდენიმე წუთში გზატკეცილზე ახალი მანქანა ჩნდება, რომელიც ყარაბაღს ტოვებს. პოლიციელები მირბიან ყოველ ახალ მანქანასთან და თუ იქ ბავშვები ან მოხუცები არიან, აწვდიან წყლის ბოთლებს და შოკოლადს...

"ბავშვები შოკოლადს რომ ხედავენ, ტირიან... ახლა მათთვის ტკბილი ჩაიც კი დელიკატესია, რადგან თვეების განმავლობაში შაქარიც კი არ გვქონდა", - ამბობს ერთ-ერთი მშობელი, რომლის თქმითაც, ბლოკადის განმავლობაში, უმძიმეს პირობებში უწევდათ ცხოვრება.

ზუსტი მონაცემები, რამდენი ადამიანი ელოდება რიგს სომხეთში შესასვლელად, არ არსებობს. აზერბაიჯანული და სომხური "ტელეგრამარხები" აქვეყნებენ გზაზე წარმოქმნილ საცობის ფოტოებს, რომლებზეც ჩანს მანქანები ოთხ რიგად როგორ არიან განლაგებულები ყარაბაღიდან სომხეთისაკენ გზაზე.

კარვების ბანაკში ჟურნალისტებს უშვებენ, მაგრამ მოუწოდებენ, არ შეაწუხონ ლტოლვილები კითხვებით, რადგან ისინი დაღლილები არიან თვეების ბლოკადის, ბრძოლისა და საათობით მოგზაურობის შემდეგ.

ლტოლვილთა ნაწილი აქ არის რეგისტრირებული, ნაწილი კი მიგრანტების აღრიცხვის სხვა ცენტრში, რომელიც გორისში გაიხსნა. ქალაქმა, რომლის მოსახლეობაც 20 ათასს ძლივს აჭარბებდა, დერეფნის გახსნიდან ორ დღეში სულ მცირე ხუთი ათასი ყარაბაღელი მიიღო, ამიტომ ადგილობრივ სასტუმროებში ნომრის გამონახვა თითქმის შეუძლებელი გახდა. ბევრი, ვისაც ნათესავები ჰყავს, პირდაპირ მათთან მიდის, ზოგიც სომხეთის სხვა პროვინციებშია განაწილებული, მაგრამ იძულებით გადაადგილებულთა უმრავლესობა ჯერ მაინც გორისშია.

• შესაძლებლობების ფანჯარა

კვირას, 24 სექტემბრის შუადღემდე ბოლომდე გაურკვეველი იყო, მისცემდა თუ არა აზერბაიჯანის ხელისუფლება მთიანი ყარაბაღის მცხოვრებლებს რეგიონის დატოვების საშუალებას. ლაჩინის დერეფნის რამდენიმეთვიანი ბლოკადის შემდეგ, როდესაც რესპუბლიკის მაცხოვრებლები ელექტროენერგიის, წამლებისა და საკვების გარეშე დარჩნენ, ბაქომ ორდღიანი "კონტრტერორისტული ოპერაცია“ ჩაატარა და 19 და 20 სექტემბერს ინტენსიურად დაბომბა პოზიციები. ამის შემდეგ სტეფანაკერტმა, ფაქტობრივად, კაპიტულაცია გამოაცხადა, სომხეთის ხელისუფლება არ ჩარეულა კონფლიქტში, უარყო მათი სამხედროების ყოფნა ყარაბაღის ტერიტორიაზე, ამიტომ ცხადი გახდა, რომ 29 წლის შემდეგ აზერბაიჯანმა მთიან ყარაბაღზე კონტროლი სრულად აღადგინა.

"დღეს ვტოვებთ მთიანი ყარაბაღს, მარტაკერტიდან ვართ, აზერბაიჯანელები არ გვჭირდება“, - ამბობს მოხუცი ქალი, რომელიც ჟურნალისტს ვერონიკას სახელით გაეცნო. მისი თქმით, დაბომბვის დაწყების შემდეგ მან და მისმა ნათესავებმა სტეფანაკერტის აეროპორტის ტერიტორიაზე შეაფარეს თავი, სადაც რუსი სამშვიდობოების ბაზა იყო განთავსებული. ამბობს, რომ თავად არ უნახავს აზერბაიჯანელი სამხედროები, მაგრამ ესმოდა როგორ დაფრინავდნენ დრონები და სამხედრო თვითმფრინავების ცაში.

"დღეს პირველი კოლონა წავიდა. თუ ვინმეს უნდა აზერბაიჯანელებთან დარჩენა, შეუძლია დარჩეს, მაგრამ არავის მოუნდება“, - ამბობს ქალი. ლტოლვილების დიდმა ნაწილმა უარი განაცხადა ინტერვიუზე.

მოხალისეთა შტაბი გორისის დრამატული თეატრის შენობაში განლაგებული. ადგილობრივი 14-15 წლის მოზარდები მოკლე ინსტრუქციის შემდეგ, მუშაობენ ცენტრში მოხალისეებად, ეხმარებიან ხანდაზმულთა გადაყვანაში.

წყარო