როგორ მოვიქცეთ ჭექა-ქუხილის დროს და დავიცავთ თავი მეხის დაცემისგან?

ჭექა-ქუხილი ატმოსფერული მოვლენაა, რომლის დროსაც სქელ გროვა-წვიმის ღრუბლებსა და დედამიწის ზედაპირს შორის წარმოიქმნება ძლიერი ელექტრული განმუხტვა - ელვა, რასაც თან ახლავს ქუხილი. პროცესი კი ასე ვითარდება: ელ-ჭექის წინ ღრუბლებზე მნიშვნელოვანი სიდიდის ელექტული მუხტი გროვდება. უმეტეს შემთხვევაში ღრუბლის ქვედა მხარე უარყოფითად იმუხტება, ხოლო ზედა - დადებითად. ღრუბლებს შორის ძაბვა 100 000 000 ვოლტს აღწევს. ჰაერი ელექტრონების გამტარი ხდება და შედარებით მცირე წინაღობის უბანზე, უარყოფითად დამუხტული ღრუბლიდან დადებითისკენ (ან დედამიწისკენ) ელექტრონების მოძრაობა იწყება, აღძრული ელექტრული დენი ჰაერს ძალიან აცხელებს, თითქმის მზის ზედაპირის ტემპერატურამდე (6000°C), თუმცა განმუხტვა წამზე უფრო მცირე ხანს გრძელდება. თვალის მომჭრელ სინათლესთან ერთად ჰაერის გავარვარებული ფენების სწრაფი და ძლიერი გაფართოება წარმოშობს ბგერით ტალღებს (ზებგერითსაც. ბგერის სიჩქარე ჰაერში ≈340 მ/წმ), რასაც ჩვენ ელ-ჭექის სახით აღვიქვამთ. ამ დროს, ჩვეულებრივ, მოდის თავსხმა წვიმა (ზოგჯერ სეტყვა), ძლიერდება ქარი.

ჭექა-ქუხილი დედამიწის სხვადასხვა ადგილზე სხვადასხვა სიხშირით მეორდება: არქტიკაში რამდენიმე წელიწადში ერთხელ ხდება, ზომიერ სარტყელში, ყოველ ცალკეულ პუნქტში წელიწადში რამდენიმე ათეული დღეა ჭექა-ქუხილიანი.

ჭექა-ქუხილიან დღეთა სიხშირით საქართველოში პირველ ადგილზეა საქართველოს სამხრეთი მთიანეთი (წელიწადში საშუალოდ 50-56 დღე, მაქსიმალური - 82 დღე).

ჭექა-ქუხილი უზარმაზარი ენერგიის მქონე გიგანტური "ნაპერწკალია“. მას შეუძლია დააზიანოს ელექტროსადენები, გამოიწვიოს ხანძარი, დაარღვიოს კავშირგაბმულობა, გაანადგუროს ცოცხალი არსებები.

ამ დროს მეხის დაცემამ შეიძლება მოკლას ადამიანი ადგილზე, გამოიწვიოს გულის გაჩერება, ძლიერი დამწვრობა და ტვინის მუდმივი დაზიანება. საბედნიეროდ, ასეთი შემთხვევის მსხვერპლად გახდომის რისკი ძალიან მცირეა.

შეერთებულ შტატებშიც კი, რომელსაც მსოფლიოში მეხის დაცემის სიდიდით მეორე ადგილი უკავია, წელიწადში მხოლოდ 28 ადამიანი იღუპება ბუნებრივი შემთხვევებისგან და მისი დარტყმის შანსი მილიონში ერთზე ნაკლებია.

მიუხედავად ამისა, არსებობს გარკვეული რისკები, განსაკუთრებით მათთვის, ვინც დიდ დროს ატარებს ქუჩაში ყველაზე დიდი საფრთხის პერიოდში.

• როგორ დავიცვათ თავი ბუნებაში?

ყველაზე ხშირად, ელვა კლავს ადამიანებს ზაფხულში, გარე აქტივობების დროს, როგორიცაა თევზაობა, ნავში, სპორტული თამაშის ან სანაპიროზე დასვენების დროს. ამიტომ, ბუნებაში გასვლამდე შეამოწმეთ ამინდის პროგნოზი. თუ ჭექა-ქუხილია, ჯობს სახლში დარჩეთ.

თუ ამინდმა მაინც მოგისწროთ ღია ადგილას, გააკეთეთ შემდეგი:

დაადგინეთ არის თუ არა საფრთხე. დიდი ჭექა-ქუხილის გაგონებისთანავე ღირს თავშესაფრის ძებნა. თუმცა, თუ არ გსურთ რაიმე აქტივობის შეწყვეტა, როგორიცაა სპორტული მატჩი ან კემპინგი, დაადგინეთ, რამდენად დიდია საფრთხე - ქარიშხალი გიახლოვდებათ თუ პირიქით, შორდება.

ჭექა-ქუხილის მიახლოებითი მანძილის გასარკვევად, გამოთვალეთ რამდენი წამი გავიდა ელვის ნათებასა და ჭექა-ქუხილის ხმას შორის და შემდეგ გაამრავლეთ ეს რიცხვი ბგერის სიჩქარეზე - 340 მ/წმ.

მაგალითად, თუ ჭექა-ქუხილი გაისმა ელვის გაჩენიდან 5 წამის შემდეგ, თქვენსა და ჭექა-ქუხილს შორის არის 1700 მ (340 მ/წმ × 5 წმ), ხოლო თუ მხოლოდ 3 წამი გავიდა, დაახლოებით 1 კილომეტრი.

დათვალეთ 1-2 წუთის შემდეგაც. თუ ელვასა და ჭექა-ქუხილს შორის პაუზა იზრდება, მაშინ ქარიშხალი გშორდებათ, ხოლო თუ მოკლდება, გიახლოვდებათ. ამ უკანასკნელ შემთხვევაში, არ იჯდეთ კარავში. რაც შეიძლება მალე მიდით უსაფრთხო ადგილას.იპოვეთ თავშესაფარი

• გახსოვდეთ: ტენტები, კარვები და ტილოები არ დაგიცავთ მეხისგან. თუ დასველდებიან, დამატებით საფრთხეს შექმნიან, რადგან წყალი ელექტროენერგიის კარგი გამტარია.

სახლი ან მანქანა დახურული ფანჯრებით შეიძლება იყოს კარგი თავშესაფარი. თუ ახლოს არაფერია, გადადით უახლოეს პუნქტში. აირჩიეთ ადგილი ქარიშხლისგან თავის შესაფარებლად

ყველაფერი დამოკიდებული იქნება იმაზე, თუ სად ხართ:

მოერიდეთ ღია სივრცეებს, ბორცვებსა და მწვერვალებს. შეეცადეთ იპოვოთ ხევი, ღრუ ან სხვა ბუნებრივი ჩაღრმავება და დაელოდეთ იქ ქარიშხლის გადავლას. ტყეში მოერიდეთ მაღალ ხეებს, განსაკუთრებით ფიჭვებს, მუხას და ვერხვს - ელვამ შეიძლება დაამტვრიოს ისინი ან ცეცხლი წაუკიდოს. არ დადგეთ წყალში და ეცადეთ მოშორდეთ წყლის მასას. თუ ნავში ჭექა-ქუხილმა მოგისწროთ, რაც შეიძლება სწრაფად გაიარეთ ნაპირამდე მშრალ მიწაზე თავშესაფრისთვის. მით უმეტეს, თუ ნავი სალონის გარეშეა - ხალხი ყველაზე ხშირად მათში იღუპება.

მინდორში არ დაწვეთ სიბრტყეზე - თუ ელვა მიწაში გაივლის, თქვენ სხეულის დიდ არეალზე მოახდენს დარტყმას. ჯობია ჩამოჯდეთ და ფეხებზე ხელები შემოიხვიოთ.

და გახსოვდეთ: თუ ჯგუფურად მოგზაურობთ, შეინარჩუნეთ დისტანცია ერთმანეთისგან. თუ ელვა დაეცემა ერთ ადამიანს, მეორე შეძლებს მის დახმარებას.

• როგორ დავიცვათ თავი ქალაქში?

ურბანულ პირობებში ჭექა-ქუხილისგან დამალვა უფრო ადვილია. როგორც კი გაიგონებთ ჭექა-ქუხილს, მოძებნეთ უსაფრთხო ადგილი: საცხოვრებელი კორპუსი, საოფისე შენობა, მანქანა დახურული ფანჯრებით.

როგორც წესი, ქალაქში ელვის ამრიდებია დამონტაჟებული, ამიტომ საცხოვრებელ კორპუსებსა და საოფისე შენობებში ყოფნა უსაფრთხოა. მაგრამ ღია კონსტრუქციები, როგორიცაა ფანჩატური, ვერანდა ან სპორტული არენა, დაგიცავთ წვიმისგან, მაგრამ არა ელვისგან.

დამალვისას ეცადეთ თავი შორს დაიჭიროთ მაღალი საგნებისგან, როგორიცაა ხეები და ტელეფონის ბოძები. და არ შეეხოთ არაფერს, რაც ელექტროენერგიას კარგად ატარებს. გააგრძელეთ კითხვა