"ეხო კავ­კა­ზას“ ჟურ­ნა­ლის­ტმა მუ­რატ გუ­კე­მუ­ხოვ­მა ე.წ. სამ­ხრეთ ოსე­თის ყო­ფილ დე ფაქ­ტო პრე­ზი­დენტ ედუ­არდ კო­კო­ით­თან აგ­ვის­ტოს ომის 15 წლის თავ­ზე ისა­უბ­რა. ის ინ­ტერ­ვი­უ­ში ჰყვე­ბა ომის პირ­ველ სა­ა­თებ­ზე, ცხინ­ვა­ლის, მოს­კო­ვი­სა და თბი­ლი­სის ურ­თი­ერ­თო­ბებ­ზე.

ასე­ვე, ყო­ფი­ლი ვი­თომ პრე­ზი­დენ­ტის თქმით, აქამ­დე უთ­ქმე­ლი ამ­ბე­ბი გა­იხ­სე­ნა, რო­მელ­შიც ტყუ­ილ-მარ­თლის გარ­ჩე­ვა საკ­მა­ოდ რთუ­ლია, თუმ­ცა ამის მი­უ­ხე­და­ვად Ambebi.ge გთა­ვა­ზობთ ფრაგ­მენ­ტებს ამ ინ­ტერ­ვი­უ­დან:

"შე­საძ­ლე­ბე­ლი იყო თუ არა, რომ ომის­თვის თავი აგ­ვე­რი­დე­ბი­ნა? რა თქმა უნდა, შე­იძ­ლე­ბო­და. მაგ­რამ, სამ­წუ­ხა­როდ, სა­ქარ­თვე­ლოს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­ში ისე­თი ადა­მი­ა­ნი მო­ვი­და, რო­მელ­თა­ნაც მო­ლა­პა­რა­კე­ბა შე­უძ­ლე­ბე­ლი იყო, ის თავ­და­პირ­ვე­ლად ომის­თვის იყო დაპ­როგ­რა­მი­რე­ბუ­ლი.

ოფი­ცი­ა­ლუ­რად მინ­და გან­ვა­ცხა­დო, რომ ჩვე­ნი და მოძ­მე აფხა­ზე­თის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის მხრი­დან, ყვე­ლა­ფე­რი კეთ­დე­ბო­და, რომ სიმწვა­ვე მოხ­სნი­ლი­ყო და და­ძა­ბუ­ლო­ბა შემ­ცი­რე­ბუ­ლი­ყო. მაგ­რამ, სამ­წუ­ხა­როდ, ქარ­თულ­მა მხა­რემ, სა­ა­კაშ­ვი­ლის ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბით, სა­ქარ­თვე­ლოს მო­სახ­ლე­ო­ბას ამ ნა­ბი­ჯის­კენ უბიძ­გა. ეუ­თო­სა და გა­ე­როს წარ­მო­მად­გენ­ლებ­თან შეხ­ვედ­რე­ბის დროს, სულ ვე­უბ­ნე­ბო­დი მათ, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს შე­ი­ა­რა­ღე­ბით, ისი­ნი კონ­ფლიქ­ტის გაღ­ვი­ვე­ბას უწყობ­დნენ ხელს და ამ ყვე­ლა­ფერ­ზე ისი­ნიც პა­სუ­ხის­მგებ­ლე­ბი არი­ან ისე­ვე, რო­გორც სა­ქარ­თვე­ლო. ისი­ნი ჩვენს გაფრ­თხი­ლე­ბებს არ ის­მენ­დნენ და ორ­მა­გი სტან­დარ­ტე­ბით მოქ­მე­დებ­დნენ", - ამ­ბობს კო­კო­ი­თი, რო­მელ­საც რა­ტო­მო­ღაც გა­მორ­ჩა, ომამ­დე რამ­დე­ნი­მე კვი­რით ადრე, რუ­სე­ბის წა­ხა­ლი­სე­ბუ­ლი სე­პა­რა­ტის­ტე­ბი რა სიხ­ში­რით ბომ­ბავ­დნენ სა­მა­ჩაბ­ლოს ქარ­თულ სოფ­ლებს.

სა­უბ­რი­სას პე­რი­ო­დუ­ლად კო­კო­ითს ფან­ტა­ზი­ე­ბი იტა­ცებს - ისე, რო­გორც დღეს ჩეჩ­ნე­თის ლი­დე­რი კა­დი­რო­ვი დარ­ბის ია­რა­ღით ხელ­ში რემ­ბო­სა­ვით, კო­კო­ი­თიც ცდი­ლობს იმ­ჟა­მინ­დელ ამ­ბებ­ში სა­კუ­თა­რი როლი სწო­რედ ამ იმი­ჯით წარ­მო­ა­ჩი­ნოს. მისი თქმით, მან და მის­მა მცველ­მა ქარ­თუ­ლი სპეც­რაზ­მი შე­ა­ში­ნეს და უკუ­აგ­დეს, მო­სახ­ლე­ო­ბამ კი ეს საქ­ცი­ე­ლი დი­დად და­უ­ფა­სა:

"სა­ზო­გა­დე­ო­ბამ არ იცის, მაგ­რამ მა­შინ ყვე­ლა შე­საძ­ლებ­ლო­ბას ვი­ყე­ნებ­დი, რომ სა­ა­კაშ­ვილს შევ­ხვედ­რი­ლი­ყა­ვი. სი­ტუ­ა­ცი­ის გამ­წვა­ვე­ბის დროს, რო­დე­საც ქარ­თულ­მა მხა­რემ და­მა­ტე­ბი­თი ძა­ლე­ბი შე­იყ­ვა­ნა "სამ­ხრეთ ოსე­თის“ ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე და ყვე­ლა სატ­რან­სპორ­ტო კო­მუ­ნი­კა­ცი­ე­ბის გა­და­კეტ­ვა და­ი­წყეს, ანა­ლო­გი­უ­რი ბრძა­ნე­ბა გა­ვე­ცი მეც, რომ ჩვენც გა­დაგ­ვე­კე­ტა ამ სოფ­ლე­ბის კო­მუ­ნი­კა­ცი­ე­ბი.

ეს ომამ­დე რამ­დე­ნი­მე თვით ადრე მოხ­და. ამ გამ­წვა­ვე­ბის დროს მე ჩემ ერთ დაც­ვის წევრთან გა­და­ვე­დი შლაგ­ბა­უ­მის იქით, ქარ­თულ სოფ­ლებ­ში. იქ ქარ­თუ­ლი სპეც­რაზ­მი იდგა. მუ­ქა­რის დე­მონ­სტრა­ცი­ას ახ­დენ­დნენ, რომ თით­ქო მზად იყ­ვნენ ცე­ცხლი გა­ეხ­სნათ, მაგ­რამ არ გავ­ჩერ­დი და მო­სახ­ლე­ო­ბას­თან მი­ვე­დი. ად­გი­ლობ­რი­ვე­ბი ქარ­თველ სპეც­რაზ­მე­ლებს დას­ცი­ნოდ­ნენ, თქვენ თუ უია­რა­ღო კა­ცის­გან გარ­ბი­ხართ, ჩვენ რო­გორ უნდა დაგ­ვიც­ვა­თო.

ად­გი­ლობ­რი­ვებს ვე­ლა­პა­რა­კე­ბო­დი, მო­ვიდ­ნენ ქარ­თვე­ლი ჟურ­ნა­ლის­ტე­ბი. ად­გი­ლობ­რი­ვე­ბი მე­უბ­ნე­ბოდ­ნენ, რომ ყვე­ლა­ფე­რი კარ­გად ეს­მო­დათ, რაც ხდე­ბო­და. ერ­თმა ქალ­მა, რო­მე­ლიც "სამ­ხრეთ ოსე­თის“ ტე­რი­ტო­რი­ა­ზე ცხოვ­რობ­და, მი­თხრა, რომ მისი პრე­ზი­დენ­ტი მე ვი­ყა­ვი. ამის გამო ჟურ­ნა­ლის­ტმა მიკრო­ფო­ნი ჩა­არ­ტყა.

ეს რომ და­ვი­ნა­ხე, პირ­ველ რიგ­ში, ბო­დი­ში მო­ვახ­დე­ვი­ნე ამ ჟურ­ნა­ლისტს. მე­ო­რე ვუ­თხა­რი, - რის მიღ­წე­ვას ცდი­ლობთ, არა­ერ­თი მცდე­ლო­ბა მქონ­და, რომ სა­ა­კაშ­ვილს შევ­ხვდე. წა­მო­იყ­ვა­ნოს ოქ­რუ­აშ­ვი­ლი, მე­რა­ბიშ­ვი­ლი, ვინც უნდა, მზად ვარ მარ­ტო შევ­ხვდე თბი­ლის­ში. მზად ვარ მთვა­რე­ზეც შევ­ხვდე, ოღონ­დაც ეს და­ძა­ბუ­ლო­ბა გან­ვმუხ­ტო, თქვენს პრე­ზი­დენტს კი რე­აქ­ცია არ ჰქო­ნია - მეთ­ქი..."

კო­კო­ითს ერთხელ ამ კონ­ფლიქ­ტის­თვის ის­ტო­რი­უ­ლად და კრე­ა­ტი­უ­ლა­დაც შე­უ­ხე­დავს. მას თურ­მე, სურ­და "სამ­ხრეთ ოსეთ­ში“ კავ­კა­სი­ის ერე­ბის უხუ­ცეს­თა საბ­ჭო შე­ექ­მნა.

"ჩრდი­ლო კავ­კა­სი­ის ბევ­რმა უხუ­ცეს­მა და­უ­ჭი­რა მხა­რი ჩემს ინი­ცი­ა­ტი­ვას. ქარ­თვე­ლებ­მაც, მათ შო­რის. ისი­ნი ჩვენ­თან შეხ­ვედ­რა­ზე წა­მო­ვიდ­ნენ. თუმ­ცა გზა­ში გა­ა­ჩე­რეს და სცე­მეს. მხო­ლოდ მე­ო­რე დღეს შეძ­ლეს ჩე­მამ­დე მოს­ვლა. მე მათ ვუ­თხა­რი, - პა­ტივ­ცე­მუ­ლო უხუ­ცე­სე­ბო, კავ­კა­სია ყო­ველ­თვის გან­თქმუ­ლი იყო მისი უხუ­ცე­სე­ბის სიბ­რძნით. მე რო­გორც უმ­ცრო­სი, ისე მოგ­მარ­თავთ. გა­უ­წი­ეთ სა­ქარ­თვე­ლოს პრე­ზი­დენ­ტთან შეხ­ვედ­რას ორ­გა­ნი­ზე­ბა. მი­მარ­თეთ მას. მზად ვარ თქვე­ნი თან­დას­წრე­ბით, "სამ­ხრეთ ოსე­თის“ უხუ­ცე­სე­ბის თან­დას­წრე­ბით შევ­ხვდე. თუ კი არ სურს სა­ერ­თა­შო­რი­სო ინ­სტი­ტუ­ტე­ბის ფორ­მა­ტე­ბი გა­მო­ი­ყე­ნოს, ჩვენ შეგ­ვიძ­ლია რო­გორც ორი კავ­კა­სი­ე­ლი, ისე შევ­ხვდეთ ერ­თმა­ნეთს - მეთ­ქი. სა­ა­კაშ­ვილ­მა ეს ხალ­ხი არ მი­ი­ღო თა­ვის­თან და სა­ხელ­მწი­ფო პენ­სი­აც გა­უ­უქ­მა...

და­ძა­ბუ­ლო­ბის მო­სახ­სნე­ლად მოს­კოვ­შიც ხში­რად დავ­დი­ო­დი. წე­რი­ლო­ბით მივ­მარ­თე რუ­სე­თის და ეუ­თოს იმ­ჟა­მინ­დელ პრე­ზი­დენ­ტებს, რომ მი­ხე­ილ სა­ა­კაშ­ვილ­თან შეხ­ვედ­რა მო­ე­წყოთ. მათ ჩემი იდეა მო­ი­წო­ნეს, თუმ­ცა სა­ა­კაშ­ვილ­მა უარი თქვა.

კი­დევ ერთხელ ხაზი მინ­და გა­ვუს­ვა, რომ ეს მშვი­დო­ბი­ა­ნი ინი­ცი­ა­ტი­ვე­ბი იყო, არა­ვი­თა­რი აგ­რე­სი­უ­ლი ზრახ­ვე­ბი არ ყო­ფი­ლა. ჩვენ თვით­მკვლე­ლე­ბი ხომ არ ვართ! კარ­გად გვეს­მო­და, სა­ქარ­თვე­ლოს რამ­ხე­ლა უპი­რა­ტე­სო­ბა ჰქონ­და შე­ი­ა­რა­ღე­ბა­ში".

ჯაყო-პრე­ზი­დენ­ტის თქმით, რუ­სე­თი ცდი­ლობ­და კონ­ფლიქ­ტი ლი­ბე­რა­ლუ­რი გზე­ბით და­ე­რე­გუ­ლი­რე­ბი­ნა. თუმ­ცა მან და ე.წ აფხა­ზე­თის რეს­პუბ­ლი­კის პრე­ზი­დენ­ტმა სერ­გეი ბა­ღაფშმა კა­ტე­გო­რი­უ­ლი უარი გა­ნა­ცხა­დეს.

"ამ შეხ­ვედ­რას მედ­ვე­დე­ვი არ ეს­წრე­ბო­და. კონ­ფლიქ­ტის ასეთ რე­გუ­ლი­რე­ბას რუ­სუ­ლი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის ლი­ბე­რა­ლუ­რი ძა­ლე­ბი ცდი­ლობ­დნენ. მე და სერ­გეი ბა­ღაფ­ში მოს­კოვ­ში მოგ­ვიწ­ვი­ეს. იქ იყ­ვნენ სხვა­დას­ხვა სტრუქ­ტუ­რე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, მათ შო­რის ის მა­ღალ­ჩი­ნოს­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც "სამ­ხრეთ ოსეთ­ზე“, "აფხა­ზეთ­სა“ და ზო­გა­დად კავ­კა­სი­ა­ზე მუ­შა­ო­ბენ. მო­მი­ლო­ცეს 2006 წლის არ­ჩევ­ნებ­ში გა­მარ­ჯვე­ბა. მე უკვე ვი­ცო­დი, რა­ზეც იქ­ნე­ბო­და სა­უ­ბა­რი, მათ სურ­დათ კონ­ფე­დე­რა­ცი­ის მსგავ­სი სუ­ბი­ექ­ტის შექ­მნა, ისი­ნი ცდი­ლობ­დნენ "სამ­ხრეთ“ ოსე­თი­სა და "აფხა­ზე­თის“ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბე­ბის დის­კრე­დი­ტა­ცი­ას.

მივ­ხვდი, რა­ზეც და­ი­წყე­ბო­და სა­უ­ბა­რი, ამი­ტომ ინი­ცი­ა­ტი­ვა გა­მოვ­ტა­ცე, მად­ლო­ბა მო­ვუ­ხა­დე შეკ­რე­ბის­თვის და გან­ვა­ცხა­დე, რომ მსგავს სა­კითხს ჩემი ერის გა­რე­შე ვერ გან­ვი­ხი­ლავ­დი. მე არ მქონ­და მო­რა­ლუ­რი უფ­ლე­ბა.

კი­დევ ერთხელ ვი­მე­ო­რებ: მედ­ვე­დე­ვი იქ არ იყო. ეს იყ­ვნენ ლი­ბე­რა­ლუ­რი პრო­ქარ­თუ­ლი ძა­ლე­ბი. თქვენ კარ­გად იცით, რო­მელ სა­მი­ნის­ტრო­ებს და უწყე­ბებს გა­ნა­გებ­დნენ სა­ქარ­თვე­ლო­დან გად­მო­სუ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი, ისი­ნი სა­ქარ­თვე­ლოს მი­მართ სიმ­პა­თი­ებს ვერ მა­ლავ­დნენ. სერ­გეი ვა­სი­ლი­ე­ვიჩ­მა მხა­რი და­მი­ჭი­რა და გა­ნა­ცხა­და, რომ მა­საც არ მოს­წონ­და იდეა. ამით გან­ხილ­ვა დას­რულ­და.

ჯერ მათ სა­ხე­ლებს არ და­ვა­სა­ხე­ლებ, თუმ­ცა კონ­ფე­დე­რა­ცი­ის იდე­ის მთა­ვა­რი ბე­ნე­ფი­ცი­ა­რი ცო­ცხა­ლი აღარ არის. შეხ­ვედ­რის შემ­დეგ მის­გან "მომ­ხვდა“. მან თქვა, - ამ ახ­ლა­გაზ­რდა ოსს ეს ასე არ შერ­ჩე­ბაო", - ამ­ბობს კო­კო­ი­თო.

მან ომის დღე­ე­ბიც გა­იხ­სე­ნა. მისი თქმით, ოსმა ჯა­რის­კა­ცებ­მა გმი­რუ­ლად იბ­რძო­ლეს, რი­თაც პუ­ტი­ნიც კი გა­ა­ო­ცეს.

"7 აგ­ვის­ტოს, 19:35 სა­ათ­ზე, სა­ა­კაშ­ვი­ლი გან­ცხა­დე­ბით გა­მო­ვი­და, რომ ოსე­ბი მისი ძმე­ბი არი­ან და მო­ლა­პა­რა­კე­ბე­ბი გა­ი­მარ­თე­ბო­და. ამ გან­ცხა­დე­ბამ უფრო დამ­ძა­ბა. იმ მო­მენ­ტში გა­ვი­აზ­რე, რომ ომი იქ­ნე­ბო­და. სე­რი­ო­ზუ­ლი ომი.

შევ­კრი­ბე სამ­ხედ­რო საბ­ჭო და ოფიც­რე­ბი წინა ხაზ­ზე გავ­გზავ­ნე, რომ მკაც­რად გა­ეფრ­თიხ­ლე­ბი­ნათ ჩვე­ნი ბი­ჭე­ბი, ბრძა­ნე­ბის გა­რე­შე არა­ვის და­ე­წყო სრო­ლა. 7 აგ­ვის­ტოს სა­ღა­მოს ომი და­ი­წყო და ჩვე­ნი ბი­ჭე­ბი გმი­რუ­ლად იცავ­დნენ პო­ზი­ცი­ებს.

სა­ა­კაშ­ვი­ლის გან­ცხა­დე­ბის შემ­დეგ, 3-4 სა­ათ­ში, ქარ­თულ­მა მხა­რემ ცე­ცხლი გახ­სნა. ცე­ცხლის გახ­სნი­დან კი 40 წუთ­ში ყუ­რაშ­ვილ­მა გა­ნა­ცხა­და, რომ ას­რუ­ლებ­და მთა­ვარ­სარ­დლის ბრძა­ნე­ბას ცხინ­ვა­ლის რე­გი­ონ­ში კონ­სტი­ტუ­ცი­უ­რი წეს­რი­გის აღ­დგე­ნის თა­ო­ბა­ზე.

მე რო­გორც რე­გი­ო­ნის მთა­ვარ­სარ­და­ლი, ზედ­მი­წევ­ნით ვას­რუ­ლებ­დი სა­ერ­თა­შო­რი­სო შე­თან­ხმე­ბებს. და­ვუ­რე­კე სამ­შვი­დო­ბო ძა­ლე­ბის მე­თა­ურ კუ­ლახ­მე­ტოვს და სი­ტუ­ა­ცია გა­ვა­ცა­ნი.

ქარ­თვე­ლე­ბი შორს მსრო­ლე­ლი ია­რა­ღით გვბომ­ბავ­დნენ, მათ შო­რის ცხინ­ვალს და და­სახ­ლე­ბულ პუნ­ქტებს. მე კუ­ლახ­მე­ტოვს ვუ­თხა­რი, რომ "სამ­ხრეთ ოსე­თის“ ძა­ლებს სა­პა­სუ­ხო ცე­ცხლის გახ­სნის უფ­ლე­ბას ვაძ­ლევ­დი.

არც პუ­ტი­ნის­თვის და არც მედ­ვე­დე­ვის­თვის არ და­მი­რე­კავს. მხო­ლოდ FSB-ს დი­რექ­ტო­რის მო­ად­გი­ლეს ვე­სა­უბ­რე­ბო­დი, რო­მელ­მაც მაც­ნო­ბა, რომ "სამ­ხრეთ ოსე­თის“ მხარ­და­ჭე­რის გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა მი­ღე­ბუ­ლი იყო.

ვე­სა­უბ­რე, ასე­ვე გენშტა­ბის ხელ­მძღვა­ნელ­საც, რო­მელ­მაც მი­თხრა, რომ კო­ლო­ნა და­იძ­რა და სა­შუ­ა­ლო სიჩ­ქა­რე 30-40 კმ/სთ იყო.

სხვის­თვის არა­ვის­თვის და­მი­რე­კავს, არც ვცდი­ლობ­დი, იმი­ტომ რომ ეს ჩვე­ნი ომი იყო. პა­ტა­რა ბავ­შვი ხომ არ ვარ, რო­მე­ლიც ჩხუბს იწყებს და მერე უფ­რო­სი ძმის ზურგს უკან იმა­ლე­ბა.

ომის შემ­დეგ ვლა­დი­მირ ვლა­დი­მი­რო­ვიჩს შევ­ხვდი. აღ­ფრთო­ვა­ნე­ბუ­ლი იყო "სამ­ხრეთ ოსე­ბის“ ბრძო­ლით...

ჩემ­ზე ამ­ბო­ბენ ცხინ­ვა­ლი­დან გა­იქ­ცაო, მაგ­რამ ეს ასე არ არის. ჩემი სინ­დი­სი ერის წი­ნა­შე სუფ­თაა. კი არ გა­ვი­ქე­ცი, მე­ო­რე შტაბ­ში გა­და­ვი­ნაც­ვლე, სა­დაც მი­ვი­ღეთ გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა, რომ რო­კის გვი­რაბ­თან რუ­სე­თის ფე­დე­რა­ცი­ის შე­ი­ა­რა­ღე­ბულ ძა­ლებს დავ­ხვედ­რო­დით", - ყვე­ბა კო­კო­ი­თი, რო­მელ­მაც იმ­დე­ნი ტყუ­ი­ლი თქვა ამ ვრცელ ინ­ტერ­ვი­უ­ში, რამ­დე­ნიც შე­საძ­ლო იყო. მის­მა ფან­ტა­ზი­ამ თით­ქმის კავ­კა­სია გა­ა­ერ­თი­ა­ნა, წინ აღუდ­გა რუს პო­ლი­ტი­კო­სებს, გან­დევ­ნა ქარ­თუ­ლი სპეც­რაზ­მი, და­იც­ვა ქარ­თვე­ლი ქალი, რო­მელ­მაც თურ­მე მისი პრე­ზი­დენ­ტო­ბა აღი­ა­რა...

• მო­ამ­ზა­და ანრი კურ­ტა­ნი­ძემ