წლე­ბია, წი­თე­ლი ჯვა­რი სა­ხელ­მწი­ფო სტრუქ­ტუ­რებ­თან ერ­თად აფხა­ზეთ­სა და ცხინ­ვა­ლის რე­გი­ონ­ში და­ღუ­პუ­ლე­ბის საფ­ლა­ვებს ეძებს. 20 ივ­ლისს კი­დევ 13 ადა­მი­ა­ნი დაკ­რძა­ლეს, რომ­ლე­ბიც აფხა­ზე­თის ომის დროს და­ი­ღუპ­ნენ და ოჯა­ხებ­მა მათი ნეშ­ტე­ბი მხო­ლოდ 30 წლის შემ­დეგ და­იბ­რუ­ნეს. აფხა­ზე­თი­დან გად­მოს­ვე­ნე­ბუ­ლე­ბი­დან 4 სამ­ხედ­რო და 9 სა­მო­ქა­ლა­ქო პი­რია, რო­მელ­თა პა­ნაშ­ვი­დი თბი­ლის­ში, სა­მე­ბის ტა­ძარ­ში გა­ი­მარ­თა.

31 წლის შემ­დეგ ჩა­მოს­ვე­ნე­ბულ­თა შო­რი­საა ერთი ოჯა­ხის სამი წევ­რი - ან­ზორ თო­დუა, გე­ნა­დი თო­დუა და ვახ­ტანგ ჩი­ჩუა, რო­მელ­თაც ომის დროს მშობ­ლი­უ­რი აჩა­და­რა არ და­უ­ტო­ვე­ბი­ათ, ისი­ნი ოკუ­პან­ტებ­მა სა­კუ­თა­რი სახ­ლის ეზო­ში უმო­წყა­ლოდ დახ­ვრი­ტეს.

AMBEBi.GE ნაზი კო­პა­ლი­ანს ესა­უბ­რა, რო­მელ­საც ერ­თდრო­უ­ლად სამი ძვირ­ფა­სი ადა­მი­ა­ნის გარ­დაც­ვა­ლე­ბის ცნო­ბა მი­უ­ვი­და - მე­უღ­ლის, მა­მამ­თი­ლი­სა და მუ­ლის ქმრის. რეს­პო­დენ­ტი იმ ენი­თა­უ­წე­რელ ტრა­გე­დი­ა­ზე გვი­ამ­ბობს, რო­მე­ლიც მას და მის ოჯახს და­ა­ტყდა თავს.

"სო­ხუმ­თან ახ­ლოს, სო­ფელ აჩა­და­რა­ში ვცხოვ­რობ­დით. მე და ჩემ­მა მე­უღ­ლემ სო­ხუ­მის სუბტ­რო­პი­კუ­ლი უნი­ვერ­სი­ტე­ტის მე­ქა­ნი­ზა­ცი­ის ფა­კულ­ტე­ტი და­ვამ­თავ­რეთ, მე ქარ­ხა­ნა­ში - "სო­ხუმ ხელ­სა­წყო­ში“ კონ­სტრუქ­ტო­რად ვმუ­შა­ობ­დი, მე­უღ­ლე - გემ­შემ­კე­თე­ბელ ქარ­ხა­ნა­ში, ინ­ჟინ­რის პო­ზი­ცი­ა­ზე. ფე­ხით დავ­დი­ო­დით სო­ხუმ­ში, ბავ­შვე­ბიც იქ დაგ­ვყავ­და სა­ბავ­შვო ბაღ­ში და ომამ­დე ასე გა­მოვ­ზარ­დეთ სამი შვი­ლი.

და­ი­წყო ავადსახ­სე­ნე­ბე­ლი ომი, უფ­რო­სი გო­გო­ნა - ბაია მე-2 კლას­ში გა­და­დი­ო­და, ლე­ვა­ნი - 5 წლის იყო, სოფო კი 2-ის. მე და ბავ­შვე­ბი ჯერ ჩემი დედ-მა­მის სახ­ლში გა­და­ვე­დით, სო­ფელ გა­ნახ­ლე­ბა­ში (გულ­რიფ­შის რა­ი­ო­ნი), ვი­ნა­ი­დან ჩვე­ნი სახ­ლი ლა­მის ფრონ­ტის ხაზი იყო, მუდ­მი­ვად ფრენ­დნენ თვითმფრი­ნა­ვე­ბი, ტან­კე­ბი მი­მო­დი­ოდ­ნენ და ვიდ­რე ძლი­ე­რი შე­ტა­კე­ბე­ბი და­ი­წყე­ბო­და, მე­უღ­ლემ ოჯახს გაგ­ვა­რი­და. მა­მამ­თი­ლი და მე­უღ­ლე სახ­ლში დარ­ჩნენ, არ და­უ­ტო­ვი­ათ იქა­უ­რო­ბა. იმ დროს ჩემი მაზ­ლი - სოსო ესენ­ტუკ­ში იყო წა­სუ­ლი და­სას­ვე­ნებ­ლად, ომი და­ი­წყო თუ არა, წა­მო­ვი­და, ძლივს ჩა­მო­აღ­წია, გზე­ბი გა­და­კე­ტი­ლი იყო და მა­შინ­ვე ფრონტზე წა­ვი­და. ჩემს მე­უღ­ლეს პრობ­ლე­მა ჰქონ­და თვა­ლებ­ზე - ახ­ლომ­ხედ­ვე­ლი იყო და ომში არ წა­იყ­ვა­ნეს, თუმ­ცა თა­ვი­სე­ბუ­რად იბ­რძო­ლა - სახლ-კარს არ ტო­ვებ­და. როცა და­ბომბვე­ბი გახ­შირ­და, ბე­ბი­ას მი­ტო­ვე­ბულ სახ­ლში გა­და­ვე­დით, შემ­დეგ - ფოთ­ში, შე­რი­გე­ბა როცა მოხ­და, უკან, შინ დავ­ბრუნ­დით და სო­ხუ­მი როცა აი­ღეს, მა­შინ გად­მოვფრინ­დი უკვე თბი­ლის­ში.

მე და ჩემი შვი­ლე­ბი თვითმფრი­ნა­ვით წა­მო­ვე­დით სო­ხუ­მი­დან. იმა­ვე რე­ის­ზე ყო­ფი­ლა ჩემი მაზ­ლი - სოსო, ფრონტზე მძი­მედ და­იჭ­რა ფეხ­ში. მე­უღ­ლემ მი­თხრა, მგო­ნი, სო­სოც მანდ უნდა იყოს და გა­ი­კი­თხეო. თვითმფრი­ნავ­ში ისე­თი ქა­ო­სი იყო, ბავ­შვებს მარ­ტო ვერ დავ­ტო­ვებ­დი, სოსო რომ მო­მე­ძებ­ნა. თბი­ლის­ში როცა ჩა­მოვფრინ­დით, სა­ში­ნე­ლი ქარი იყო და მეს­მის, ვი­ღაც მი­ძა­ხის, გა­ვი­ხე­დე და ავ­ტო­ბუ­სის კარ­ში ჩემი მაზ­ლი და­ვი­ნა­ხე, ტი­რო­და... მი­ვე­დი, გა­მამ­ხნე­ვა, აბა, შენ იცი, ბავ­შვებს მი­ხე­დე და მერე მოგ­ძებ­ნი­თო. გა­დარ­ჩა ჩემი მაზ­ლი, ვე­ტე­რან­თა ჰოს­პი­ტალ­ში უმ­კურ­ნა­ლეს და ჩვენ თვი­თონ მოვ­ნა­ხეთ, ძა­ლი­ან ცუდი ჭრი­ლო­ბე­ბი ჰქონ­და (ფეხ­ზე მხო­ლოდ ძვლე­ბი­ღა დარ­ჩე­ნო­და, ხორ­ცი გა­მოჭ­მუ­ლი ჰქონ­და). სა­ნამ სოსო მკურ­ნა­ლობ­და, ჩვენ ქო­ბუ­ლეთ­ში წა­ვე­დით ჩემს დას­თან, რო­მე­ლიც იქ ჩვენ­ზე ადრე ჩა­ვი­და. პან­სი­ო­ნატ „აის­ში“ დავ­ბი­ნავ­დით, სა­დაც 4 წელი ვი­ცხოვ­რეთ. იქ ყოფ­ნი­სას დიდი ტრა­გე­დია და­მა­ტყდა თავს, მე­სა­მე შვი­ლი - სო­ფი­კო და­მე­ღუ­პა, რო­მე­ლიც იმ წელს სკო­ლა­ში უნდა შე­სუ­ლი­ყო. მას მერე ვე­ღარ გავ­ძე­ლი ქო­ბუ­ლეთ­ში და თბი­ლის­ში გად­მო­ვე­დით...

"ორი­ვე და­უხვრე­ტი­ათ, ამის შემ­ხედ­ვა­რე მა­მამ­თილს გულ­მა ვე­ღარ გა­უძ­ლო და იქვე ჩა­მო­იხ­რჩო თავი"...

სე­ნა­კის სად­გურ­ზე რა­ღაც ცენ­ტრი იყო და ადა­მი­ა­ნე­ბი იქ ეძებ­დნენ ერ­თმა­ნეთ. ჩემი მული და­დი­ო­და ხში­რად, მისი მე­უღ­ლის ოჯა­ხი სე­ნაკ­თან ახ­ლოს ცხოვ­რობ­და და იქ გა­ი­გო სი­მარ­თლე - რა დატ­რი­ალ­და ჩვენს ოჯახ­ში. მა­რი­ნამ შე­ი­ტყო, რომ სა­მი­ვე - ჩემი მე­უღ­ლე, მა­მამ­თი­ლი და მისი ქმა­რი ერ­თად და­ი­ღუპ­ნენ. ჯერ უთხრეს, სვა­ნე­თით, ჭუ­ბე­რით მო­დი­ოდ­ნენ კა­ცე­ბიო, მაგ­რამ ტყუ­ი­ლი აღ­მოჩ­ნდა...

ჩემ­მა მე­უღ­ლემ, ჩვენ გა­მოგ­ვა­ცი­ლა, თვი­თონ კი სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში მა­მას­თან დაბ­რუნ­და, ოპე­რა­ცია ჰქონ­და გა­კე­თე­ბუ­ლი. როცა მა­მამ­თი­ლი გა­მო­წე­რეს, ან­ზორ­მა დას­თან წა­იყ­ვა­ნა, რო­მე­ლიც ბა­ბუ­შე­რას აე­რო­პორ­ტის წინ ცხოვ­რობ­და. ჩემი მული ჯერ არ იყო აფხა­ზე­თი­დან წა­მო­სუ­ლი, შვი­ლე­ბი ჰყავ­და სხვა­გან გაგ­ზავ­ნი­ლი, დაბ­რუნ­დნენ და მერე მათ­თან ერ­თად წა­მო­ვი­და. მა­რი­ნეს მამა, ძმა და ქმა­რი არ გა­მოჰ­ყო­ლია, ად­გილ­ზე დარ­ჩნენ. იმ პე­რი­ოდ­ში ჩვე­ნე­ბი ავ­ტო­ბუ­სე­ბი­თაც მოჰ­ყავ­დათ, ოღონდ, წი­ნას­წარ უნდა ჩა­წე­რი­ლი­ყა­ვი. მუ­ლის ქმა­რი ჩა­წე­რი­ლა და 2 დღე­ში აპი­რებ­დნენ აფხა­ზე­თის და­ტო­ვე­ბას, მაგ­რამ არ დას­ცალ­დათ - ბაგ­რა­მი­ა­ნის ბა­ტა­ლი­ონ­მა და­ი­წყო ჩვე­ნი სოფ­ლე­ბის შე­მოვ­ლა, მუ­ლის ოჯახ­ში შე­სუ­ლან, მა­მამ­თი­ლი მდგა­რა ეზო­ში და მის­თვის ია­რა­ღი და ოქ­რო­უ­ლო­ბა მო­უ­თხო­ვი­ათ, სა­ი­დან ექ­ნე­ბო­და იქ ია­რა­ღი? მერე ჩემი მე­უღ­ლე მო­სუ­ლა, წყა­ლი მოჰ­ქონ­და, თურ­მე. და­უ­ჭე­რი­ათ ან­ზო­რი და კონ­და­ხით და­უ­წყი­ათ ცემა. ამა­სო­ბა­ში მუ­ლის ქმა­რიც გა­მო­სუ­ლა, ოკუ­პან­ტე­ბი მთლად გა­გი­ჟე­ბუ­ლან, უთ­ქვამთ, აქ მთე­ლი ბა­ტა­ლი­ო­ნი ყო­ფი­ლაო. მერე ჩემი ქმა­რი და მუ­ლის ქმა­რი კე­დელ­თან მი­უ­ყე­ნე­ბი­ათ და მა­მამ­თი­ლის თვალ­წინ დუხვრი­ტავთ, მის­თვის უთ­ქვამთ, შენ არ მოგ­კლავთ, უნდა იწ­ვა­ლოო. მარ­ტო დარ­ჩე­ნი­ლა სა­ა­ვად­მყო­ფო­დან ახ­ლად­გა­მო­სუ­ლი ეს ავად­მყო­ფი კაცი, გულ­მა ვე­ღარ გა­უძ­ლო და იმ ად­გი­ლას, სა­დაც მისი გარ­დაც­ვლი­ლე­ბი იწ­ვნენ, ხეზე ჩა­მო­უ­კი­დია თავი. მე­ზობ­ლის ქალ­მა გვი­თხრა, რომ მა­მამ­თილს წე­რი­ლიც და­უ­ტო­ვია, რო­მელ­მაც ჩვე­ნამ­დე ვერ მო­აღ­წია, პა­ტი­ე­ბას ითხოვ­და, თურ­მე...

"მა­შინ და­ი­კარ­გა საფ­ლა­ვე­ბი, არა­ვინ იცო­და მათი ად­გილ­სამ­ყო­ფე­ლი"

ძა­ლი­ან გვი­ან გა­ვი­გე მათი ამ­ბა­ვი. სა­მი­ვე ცხე­და­რი მა­რი­ნას - მუ­ლის ოჯა­ხის ეზო­ში, პლე­დებ­ში გახ­ვე­უ­ლე­ბი და­უ­საფ­ლა­ვე­ბი­ათ. მერე ის სახ­ლი ვი­ღაც აფხაზს და­უ­კა­ვე­ბია. ეტყო­ბა, მან ვერ გა­უძ­ლო ეზო­ში სა­საფ­ლა­ო­ე­ბის ყუ­რე­ბას და სა­მი­ვე ცხე­და­რი ბა­ბუ­შე­რის სა­საფ­ლა­ო­ზე გა­და­უ­ტა­ნია. ჩვენ გვე­გო­ნა, სა­მი­ვე­ნი ერთ საფ­ლავ­ში იყო, მაგ­რამ ცალ-ცალ­კე და­უ­მარ­ხავს. მა­შინ და­ი­კარ­გა ეს საფ­ლა­ვე­ბი, არა­ვინ იცო­და მათი ად­გილ­სამ­ყო­ფე­ლი. მერე ჩემი გუ­და­უ­თე­ლი ნა­თე­სა­ვი ჩა­სუ­ლა და იმ ეზო­ში შე­სუ­ლა (როცა ჩა­დი­ო­და, ყო­ველ­თვის შე­დი­ო­და და სან­თლებს ან­თებ­და), საფ­ლა­ვე­ბი რომ არ დახ­ვდა, მო­უ­კი­თხავს, გა­მო­სუ­ლა „მას­პინ­ძე­ლი“ მა­მა­კა­ცი და უხე­შად უპა­სუ­ხია, აქე­დან გა­და­ვიყ­ვა­ნეო. მას ზედ­მე­ტი არა­ფე­რი უკი­თხავს, რომ მო­ეკ­ლა, ვინ­მე რა­მეს გა­ი­გებ­და, თუ რა? ნა­თე­სა­ვი წა­სუ­ლა და სა­მე­ზობ­ლო­ში გა­უ­კი­თხავს, და­ახ­ლო­ე­ბი­თაც არა­ვინ არა­ფე­რი იცო­და. მას მერე სამ­ჯერ მი­ვი­და იმ ად­გი­ლას, ერთ რუ­სის ქალს უთ­ქვამს, ზუს­ტად არა, მაგ­რამ და­ახ­ლო­ე­ბით ვიცი, სად მარ­ხი­ა­ნო. იმ აფხაზ­მა შეგ­ნე­ბუ­ლად და­უ­მა­ლა, თო­რემ მან არ და­მარ­ხა და არ იცო­და? რომ არ და­კარ­გუ­ლი­ყო, ნა­თე­სავ­მა საფ­ლა­ვებ­ზე ბო­ძე­ბი ჩა­არ­ჭო, მერე ქვე­ბიც და­უ­წყვია, ბო­ლოს, ჟან­გი­ა­ნი მავ­თუ­ლით შე­მო­ღო­ბა საფ­ლა­ვე­ბი.

"აფხა­ზებ­მა სა­ხუ­რავს "მუხა" ეს­რო­ლეს, დედა გა­ა­კა­ვეს და სახ­ლის გა­და­ბუგ­ვას აყუ­რე­ბი­ნეს"

მე­უღ­ლე პე­და­გო­გე­ბის ოჯა­ხი­დან იყო - დე­დამ­თი­ლი მა­თე­მა­ტი­კო­სი, მა­მამ­თი­ლი - ფი­ლო­ლო­გი გახ­ლდათ. მა­მამ­თი­ლი სა­მა­მუ­ლო ომ­შიც იბ­რძო­და. გე­ნა­დი თო­დუა წარ­მო­შო­ბით ჩხო­რო­წყუ­დან, მუ­ხუ­რი­დან იყო, ერთხა­ნო­ბას აფხა­ზუ­რი სკო­ლის დი­რექ­ტო­რიც ყო­ფი­ლა, მერე ჩვენ­თან, აჩა­და­რა­ში გა­იხ­სნა სკო­ლა და იქ და­წყე­ბი­თი სკო­ლის მას­წავ­ლებ­ლად მუ­შა­ობ­და. მე რომ მი­მიყ­ვა­ნეს, დე­დამ­თი­ლი - ბა­ბი­ლი­ნა ალა­ნია 13 წლის გარ­დაც­ვლი­ლი იყო, შე­სა­ნიშ­ნა­ვი ქალი და პე­და­გო­გი ყო­ფი­ლა, დღემ­დე ცრემ­ლით იხ­სე­ნე­ბენ ამ ადა­მი­ანს. ჩემს შვი­ლიშ­ვილს მის პა­ტივ­სა­ცე­მად და­ვარ­ქვით ბა­ბი­ლი­ნა.

ჩემი ფეს­ვე­ბი ლე­ჩხუ­მი­და­ნაა, მაგ­რამ გულ­რიფ­შის რა­ი­ო­ნის ულა­მა­ზეს სო­ფელ გა­ნახ­ლე­ბა­ში და­ვი­ბა­დე (მა­მას წი­ნა­პა­რი აფხა­ზეთ­ში იყო გად­მო­სახ­ლე­ბუ­ლი). დღეს მა­მას სახ­ლში ყა­რა­ბა­ხე­ლი სო­მე­ხი ცხოვ­რობს. მამა ომის დროს და­ი­ღუ­პა, ჩვე­ნი ოჯა­ხი კი მთლი­ა­ნად გა­დაწ­ვეს - აფხა­ზებს დედა გა­უ­კა­ვე­ბი­ათ და ისე აყუ­რე­ბი­ნეს, რო­გორ ეს­რო­ლეს სახ­ლის სა­ხუ­რავს „მუხა“. ეს ვან­და­ლე­ბი ეუბ­ნე­ბოდ­ნენ თურ­მე, უყუ­რე, რა კარ­გად იწ­ვის შენი სახ­ლიო. დედა ბოლო ხმა­ზე კი­ო­და, მე­ზობ­ლებ­მა თქვეს, გვეს­მო­და ქსე­ნი­ას კი­ვი­ლი, მაგ­რამ შეგ­ვე­შინ­და, რომ გა­მოვ­სუ­ლი­ყა­ვით, ჩვენც მოგ­ვკლავ­დნე­ნო. ისე­თი ვი­თა­რე­ბა იყო, მა­ინც ვე­რაფ­რით და­ეხ­მა­რე­ბოდ­ნენ. ჩვენს სახ­ლს დიდი აი­ვა­ნი ჰქონ­და და მერე მე­ზობ­ლებ­მა კი­ბის ქვეშ ხის ფარ­დუ­ლი­ვით გა­უ­კე­თეს პა­ტა­რა ოთა­ხი და სიკ­ვდი­ლამ­დე იქ ცხოვ­რობ­და. დე­დამ ის გა­დამ­წვა­რი კარ­მი­და­მოც არ და­ტო­ვა...

მერე ჰყვე­ბო­და, რომ ვი­ღა­ცე­ე­ბი მი­სუ­ლან და წი­თე­ლი ლენ­ტი მი­უ­ბამთ ჭიშ­კარ­ზე. ასე და­დი­ოდ­ნენ და ლენ­ტებს იმ სახ­ლებს აბამ­დნენ, რომ­ლე­ბიც უნდა გა­ნად­გუ­რე­ბუ­ლი­ყო. ჩვენ გვყავ­და აფხა­ზი ნა­თე­სა­ვი და დე­დას ჰგო­ნე­ბია, ალ­ბათ მან გა­მოგ­ზავ­ნა და ეს იმის ნი­შა­ნია, გა­და­მარ­ჩენ­სო, არა და, პი­რი­ქით მოხ­და. მერე იგი­ვე მან­ქა­ნა მი­სუ­ლა, სა­ხუ­რავს „მუხა“ ეს­რო­ლეს და გა­კა­ვე­ბულ დე­და­ჩემს აყუ­რე­ბი­ნეს, რო­გორ იწ­ვო­და სახ­ლი. დე­დას რაც ება­და, ყვე­ლა­ფე­რი წა­ი­ღეს, ეზო­დან ქათ­მე­ბი და ბა­ტე­ბიც წა­იყ­ვა­ნეს. ბა­ტებ­ზე მოხ­და სა­ოც­რე­ბა - დე­დას 12-13 ბატი ჰყავ­და, მო­სუ­ლან და წა­უყ­ვა­ნი­ათ ვი­ღა­ცე­ებს, მე­სა­მე დღეს ყვე­ლა ბატი უკან მოფ­რე­ნი­ლა დე­დას­თან. დედა ბა­ტებს რომ პუ­ტავ­და, იმ ბუმ­ბუ­ლით ბა­ლი­შებს კე­რავ­და, ჩემს შვი­ლიშ­ვი­ლებს და­ვახ­ვედ­რე­ბო. დედა გე­გე­ნა­ვას ქალი იყო, გმი­რი და სა­ო­ცა­რი ადა­მი­ა­ნი. დე­დას ეზო­ში მან­და­რი­ნის ხე­ე­ბი ედგა, ყვე­ლა სე­ზონ­ზე მი­დი­ოდ­ნენ აფხა­ზე­ბი, მო­სა­ვალს კრეფ­დნენ და მიჰ­ქონ­დათ. რო­მე­ლი­ღაც სე­ზონ­ზე დე­დაც დახ­მა­რე­ბია კრე­ფა­ში, ერთ აფხაზს უს­ვინ­დი­სია და 25 მა­ნე­თი მი­უ­ცია. ყვე­ლა­ფე­რი გაჰ­ქონ­დათ, რაც ება­და, ან წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბას რა აზრი ჰქონ­და? დე­დას ას­თმა აწუ­ხებ­და, ფილ­ტვებ­ში წყა­ლი ჩად­გო­მია, მე­ზობ­ლებს ჩემი დის­თვის შე­უთ­ვლი­ათ გუ­და­უ­თა­ში, ის ჩა­ვი­და და უვ­ლი­და. გვინ­დო­და დე­დას აქეთ გად­მოყ­ვა­ნა, მაგ­რამ კა­ტე­გო­რი­უ­ლად უა­რობ­და, არც მან და­ტო­ვა იქა­უ­რო­ბა.. მე­ზობ­ლე­ბი აქ­ცევ­დნენ ერ­თმა­ნეთს ყუ­რა­დღე­ბას.

"ოღონდ კი შან­სი გაგ­ვიჩ­ნდეს და ფე­ხით წა­ვალ ში­ნის­კენ, ჩემს აჩა­და­რა­ში“

2 წლის წინ, ივ­ლის­ში ჩემ­მა მულ­მა მა­რი­ნამ გა­ნა­ცხა­დი და­წე­რა „წი­თელ ჯვარ­ში“, რომ მიც­ვა­ლე­ბუ­ლებს ეძებ­და. გა­მო­ძი­ე­ბა მი­დი­ო­და და ჩვე­ნი გარ­დაც­ვლი­ლე­ბი 2 წლის მერე მო­ძებ­ნეს ბა­ბუ­შე­რას სა­საფ­ლა­ო­ზე. სამი მიც­ვა­ლე­ბუ­ლი ჩა­მოგ­ვის­ვე­ნეს, ამ 13 კაც­ში კი­დევ იყო ერთი ჩვე­ნი თა­ნა­სოფ­ლე­ლი - ზა­ქა­რა­ია, თუ არ ვცდე­ბი, ნაღ­მზე აფეთ­ქდა. ზო­გა­დად, ჩვე­ნი სო­ფე­ლი ქარ­თუ­ლი სო­ფე­ლი იყო, ცოტა სომ­ხე­ბი და აქა-იქ აფხა­ზე­ბი ცხოვ­რობ­დნენ. მე­ზო­ბე­ლი გვყავ­და აფხა­ზი, კარ­გი ოჯა­ხი იყო, მშვე­ნი­ე­რი ურ­თი­ერ­თო­ბა გვქონ­და. ვიცი, რომ ბევ­რი ნა­ნობს რაც მოხ­და, მაგ­რამ ამას იქ ხმა­მაღ­ლა არა­ვინ ამ­ბობს...

ახლა ჩვენს სახ­ლში, აჩა­და­რა­ში თურ­მე მეგ­რუ­ლი გვა­რის აფხა­ზი ცხოვ­რობს...

ან­ზო­რი, გე­ნა­დი და ვახ­ტან­გი ჩა­მო­ას­ვე­ნეს და გა­მი­ახ­ლდა ტკი­ვი­ლი. 10 დღით ადრე გვი­თხრეს, ვი­პო­ვეთ და გად­მო­ვას­ვე­ნებ­თო, ამის­თვის მზად ვი­ყა­ვით, მაგ­რამ მა­ინც ძა­ლი­ან ემო­ცი­უ­რი იყო... მად­ლო­ბა მათ, ვინც ჩვე­ნი მიც­ვა­ლე­ბუ­ლე­ბი დაგ­ვიბ­რუ­ნა. მე­უღ­ლე და მა­მამ­თი­ლი ვა­ზი­სუბ­ნის სა­საფ­ლა­ო­ზე, ჩემი გო­გო­ნას გვერ­დით, მუ­ლის ქმა­რი - ვახ­ტანგ ჩი­ჩუა კი სე­ნაკ­ში, სო­ფელ ეკში და­ვა­საფ­ლა­ვეთ. ან­ზო­რი სა­ო­ცა­რი მამა, შვი­ლი და მე­უღ­ლე იყო, არაჩ­ვე­უ­ლებ­რი­ვი ადა­მი­ა­ნი. ამ ტრა­გე­დი­ას პი­რა­დად არ შევ­სწრე­ბი­ვარ, სხვი­სი მო­ნა­თხრო­ბით ვიცი, ალ­ბათ ამი­ტომ დღემ­დე მე­გო­ნა, ცო­ცხლე­ბი და სა­დღაც იყ­ვნენ... სა­ნამ მათი ნეშ­ტი არ ვნა­ხე, ვერ და­ვი­ჯე­რე, რა­ღაც­ნა­ი­რად გა­ო­რე­ბუ­ლი ვი­ყა­ვი, ისე­თი მო­უ­ლოდ­ნე­ლო­ბა იყო ჩემ­თვის. მა­პა­ტი­ეთ, არე­უ­ლად თუ ვი­სა­უბ­რე... ასე მგო­ნია, ვი­ღა­ცას ვა­ცო­დებ თავს, არა და, ასე არაა. სი­ნამ­დვი­ლე­ში, ამ ტრა­გე­დი­ის გახ­სე­ნე­ბაც არ მინ­და. ოღონდ კი დაბ­რუ­ნე­ბის შან­სი გაჩ­ნდეს და ტრან­სპორ­ტი სულ არ მინ­და, ფე­ხით წა­ვალ ში­ნის­კენ, ჩემს აჩა­და­რა­ში. მარ­ტო მე არა, დევ­ნი­ლე­ბის 90% ასე ამ­ბობს. სა­ო­ცა­რი მხა­რეა აფხა­ზე­თი, სა­ოც­რად მშობ­ლი­უ­რია და უზო­მოდ დიდი ტკი­ვი­ლი, რო­მელ­საც სამი ათე­უ­ლი წე­ლია თან და­ვა­ტა­რებ.