"წერასთან რიგითმა ადამიანურმა ისტორიებმა მიმიყვანა, რომლებიც ჩვენ გარშემო არსებობენ" - გაიცანით "გახდი ბესტსელერის ავტორი 2023"-ის ერთ-ერთი გამარჯვებული ავტორი, რომლის ნამუშევარმა მკითხველის დიდი მოწონება დაიმსახურა

მათე ბაღაშვილი გამომცემლობა „პალიტრა L”-ის ლიტერატურული კონკურსის “გახდი ბესტსელერის ავტორი 2023-ის“ ერთ-ერთი გამარჯვებულია. მისმა ნამუშევარმა „ბეტონების იქით“ მკითხველის დიდი მოწონება დაიმსახურა და ხალხის რჩეული გახდა. ამჯერად ავტორი მენტორთან ერთად სადებიუტო წიგნზე მუშაობს, რომელსაც გამომცემლობა „პალიტრა L” კონკურსის ფარგლებში მალე გამოსცემს.

მათე ბაღაშვილი 22 წლისაა და ამჟამად მასობრივი კომუნიკაციების სტუდენტია. მისი ნამუშევრის წყარო, რომელსაც მალე წიგნადაც ვიხილავთ, გეტოში ცხოვრების თავისებურებები, იქ დამკვიდრებული სოციალურ-კულტურული ღირებულებებია. როგორც ავტორი ამბობს, „ბეტონების იქით“ მისი ბავშვობის აკრძალული ადგილია - გრძელი ბეტონის კედელი, რომლითაც მისი უბანი ყველასთვის „საშიში“ სივრცისგან იყო გამოყოფილი, ასოცირდება გაურკვეველ და უსაფუძვლო შიშთან, რომელიც პრიმიტიული საზოგადოების წიაღში წარმოიშვა. ავტობიოგრაფიული ფაქტებითა და ილუზიებით ნაკარნახები ნაწარმოები “ბეტონების იქით” გვიყვება გარეუბნელი ბიჭის შესახებ ისტორიას, რომლისთვისაც მეხსიერებაში ჩარჩენილი ყველაზე მძაფრი და მნიშვნელოვანი ამბები 12 წლის ასაკში მისი მონასტერში გაშვებიდან იწყება...

გამარჯობა, ვინ არის მათე ბაღაშვილი? გაგვეცანი...

- გამარჯობა, პირველ რიგში, მადლობას გიხდით მთელი იმ რიგი შესაძლებლობისთვის, რომელიც ამ დროის განმავლობაში მომეცით. ვფიქრობ, რომ მათე ბაღაშვილი საზოგადოების რიგითი წევრია, რომელიც განსაკუთრებულით ვერაფრით დაიკვეხნის. მათე ბაღაშვილისნაირ ადამიანებს ყოველდღე ხვდებით ქუჩებში, სამსახურებში, უნივერსიტეტებში და ყველა იმ სივრცეში, სადაც წარმოდგენილნი ხართ ამა თუ იმ სახით. საკმაოდ ხმამაღლა ჟღერს შეკითხვა „ვინ არის მათე ბაღაშვილი“ და ვერ ვაკავშირებ თავს ამ შეკითხვის პათოსთან. რთულია განსაზღვრო ვინ ხარ ცხოვრების იმ ეტაპზე, როცა ძიების პროცესი მიმდინარეობს. მაშასადამე, ეს შეკითხვაც რთულია საპასუხოდ. ახლა შემიძლია ვიბორძიკო, მოკლედ და კონკრეტულად შევძლო იმის ჩამოყალიბება ვინ შეიძლება იყოს რიგითი მათე ბაღაშვილი, მაგრამ, მიმაჩნია, რომ წინადადებების ერთმანეთთან შეკავშირების პროცესში დავიკარგები და საღერღელი ამერევა. დაე, წინა სამმა აბზაცმა თქვას ჩემს შესახებ ყველაფერი - თუ, რა თქმა უნდა, მათ ექნებათ იმის პოტენციალი, რომ ეს ყველაფერი ჩემი პირდაპირი ჩარევის გარეშე შეძლონ.

რა იყო შენი ინსპირაცია მწერლობის კარიერის დასაწყებად?

- ჯერ კიდევ საკმაოდ რთულია ჩემთვის მიმდინარე პროცესებისთვის სახელის დარქმევა. მიმდინარე პროცესებში ვგულისხმობ „მწერლობის კარიერას“, „წიგნის გამოცემას“. რატომღაც მგონია, რომ ასეთი სიტყვათა შეთანხმებების გამოყენებისთვის ჯერ კიდევ ადრეა. არ ვიცი, შეიძლება ეს განპირობებულია იმ შიშით, რომელიც დაკავშირებულია ჩემს პირველ ნაბიჯებთან ამ სამყაროში, მაგრამ, ფაქტია, რომ ეს განცდა არსებობს და ყველა დანარჩენს აქტიურად ჩრდილავს, მათ შორის აღტაცებას, სიამაყეს ან სხვას. მწერლობის კარიერის არ ვიცი, მაგრამ წერა ჩემს ცხოვრებაში მაშინ შემოიჭრა, როცა ჩემთვის ძალიან ახლობელმა და პატივსაცემმა ადამიანმა ბნელ 90-იანებში მისი გატაცების ამბავი მომიყვა ყველა იმ ინტიმური და ღრმა ადამიანური განცდებით, რომელიც ლაიტმოტივად გასდევდა მთელ ამ ამბავს. მახსოვს, მაშინ დისტოპიური ისტორიის შექმნას ვეჭიდებოდი და მთელი ჩემი ძალა და ღონე ჩავანთხიე მის შექმნას, მაგრამ ჩემს ცხოვრებაში დაწყებულმა უეცარმა დისტოპიურმა მოვლენებმა წერაც დამავიწყა, კითხვაც და მარტივი მოტორული ფუნქციების განხორციელებაც. ზოგადად, წერასთან რიგითმა ადამიანურმა ისტორიებმა მიმიყვანა, ისტორიებმა, რომლებიც ჩვენ გარშემო არსებობენ, არსებობენ და პროტაგონისტებთან ერთად ქრებიან იმ ერთ უბედურ წამს, როცა ადამიანი წყვეტს სიცოცხლეს. აღმოჩნდა, რომ ადამიანების მოსმენა და ამ ისტორიების ჩემს გონებაში აღბეჭდვა გამომდის. აი, ფურცელზე ამ ისტორიების გადმოტანა როგორ გამომდის - ეს მკითხველმა შეაფასოს.

ლიტერატურის რომელი ჟანრები გაინტერესებს ყველაზე მეტად, შენ რომელი აირჩიე და რატომ?

- ისე გამოვიდა, რომ ჩემი დიდი ბებიის წყალობით, რომელთანაც კითხვის ჩემპიონატები მქონდა ხოლმე (ოღონდ მან ეს არ იცოდა და ჩემპიონატები ჩემს გონებაშივე იხარშებოდა და ისინჯებოდა), კითხვის კულტურა „არასწორად“ ჩამომიყალიბდა და 10-11 წლის ასაკში და შემდგომაც - თინეიჯერობის ჟამს, ასაკთან შეუსაბამო წიგნებს ვირჩევდი საკითხავად. ამის გამო, რაღაც პერიოდში საერთოდ გავწყვიტე კითხვა და შემდგომ ბიტნიკური მოძრაობის აღმოჩენამ კვლავ მიმაბრუნა ჩემი ბავშვობის ერთადერთ თავშესაქცევ სივრცესთან. ჯეკ კერუაკი, კენ კიზი, უილიამ ბეროუზი, ალენ გინზბერგი - ეს ის ადამიანები არიან, რომელთაც სათავგადასავლო რომანების მიმართ განსაკუთრებული ინტერესი გამიჩინეს და აღმიძრეს სურვილი უფრო გამეფართოებინა ჩემი თვალსაწიერი.

საუნივერსიტეტო სივრცეებმა, რომელთა უმრავლესობაც თითქმის საკუთარ ტყავზე გამოვცადე, ტრაგედიებს, კომედიებს, ფსიქოანალიტიკურ სამეცნიერო ლიტერატურას მაზიარეს და არსებული წარმოდგენები სრულიად დამიმსხვრიეს ან ამომიყირავეს. საბოლოო ჯამში, ისე გამოვიდა, რომ ცხოვრების სხვადასხვა ეტაპზე აღმოცენებული სალიტერატურო გამოცდილებები ავსებდა ერთ მთლიან სურათს, მიმყარებდა განცდებსა და დამოკიდებულებებს მთელ რიგ ცხოვრებისეულ საკითხებზე და ყოველდღიურ ადამიანურ გამოწვევებზე.

მოგვიყევი შენი ტექსტის რედაქტირების და საბოლოო დამუშავების პროცესის შესახებ. როგორ გადაწყვიტე რა შეცვალო, წაშალო ან დაამატო?

- ტექსტის რედაქტირების პროცესი ჩემთვის ადამიანურად ყველაზე რთული აღმოჩნდა. ვუყურებდი საკუთარ ტექსტს და გარკვეული მონაკვეთების საერთოდ ალაგმვა მსურდა, ზოგიერთ მონაკვეთს კი დიდი გულისტკივილით ვემშვიდობებოდი, რადგან რედაქტირების პროცესში მივხვდი, რომ დილემათა ომში ვიყავი ჩათრეული. სტრუქტურა მთლიანად შევცვალე წმინდა პიროვნული იმპულსებიდან გამომდინარე. მივყვებოდი პერსონაჟებს და ისტორიებს, რომლებიც მათ გარშემო დღითიდღე ვითარდებოდა. შეიძლება ითქვას, რომ ბოლო ერთი წელია ამ პერსონაჟების განვითარებაზე და ზოგადად, მათ ბედზე ვზრუნავ. გარდა ამისა, რედაქტირების პროცესში ჩართული იყო ჩემი მენტორი - ბატონი გელა ჩქვანავა, რომელსაც უღრმესი მადლობა მინდა გადავუხადო. მისი სიღრმისეული რჩევები და რეკომენდაციები, უკუკავშირი თითოეულ მონაკვეთზე და პერსონაჟზე დამეხმარა ტექსტის გამთლიანებაში და მისთვის განსაკუთრებული ელფერის შეძენაში. გარდა ტექსტის სრულყოფისა, ბატონი გელა სხვა პიროვნული თვისების განმტკიცებაშიც დამეხმარა და მენტალურად მომამზადა შემდგომი პროცესებისთვის.

როგორი განცდა იყო, როდესაც პირველად გამოაქვეყნე შენი ნაწარმოები?

- მაშინ ვერ ვიაზრებდი რა ხდებოდა ჩემს თავს. ეს გაუაზრებლობა და გაუგებრობა, როგორც მიხვდებოდით, დღემდე გამომყვა და ჩემი ცხოვრების დიდი ნაწილი დაიკავა. პირველი შეგრძნება იყო, რომ მეგონა გავშიშვლდი. რედაქტირებისა და ტექსტში შეტანილი ცვლილებების შემდგომ ეს სიშიშვლე უფრო ცხადი და ხელშესახები გახდა.

როგორ ავითარებ წერის სტილს? გყავს საყვარელი ავტორი ან წიგნი, რომელიც გავლენას ახდენს შენს შემოქმედებაზე?

- პირველ რიგში, მაქსიმალურად ვცდილობ, რომ წიგნებთან, ფილმებთან, მუსიკასთან, ლექსიკონებთან კავშირი არ გავწყვიტო, რადგან ფუნდამენტურ ცოდნას ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან ვიღებ. ამას გარდა, ცნობისმოყვარეობა და ისტორიების მოსმენა მეხმარება იმაში, რომ მიღებული ცოდნით ფორმა მივცე ჩემს „შემოქმედებას“. ვფიქრობ, რომ ცალკეული ადამიანების ისტორიებთან ერთად მათი თხრობის მანერა, ჟესტიკულაცია და ამ ყველაფერზე დაკვირვებაც კრავს ჩემს წერის სტილს. ბოლო პერიოდში თანამედროვე ქართული მწერლობა ჩემი ინტერესის მთავარ სფეროდ იქცა. არჩილ ქიქოძე, ანა კორძაია-სამადაშვილი, თამთა მელაშვილი, ნინო ხარატიშვილი, აკა მორჩილაძე და სხვა ბევრი ქართველი მწერალი, თავისი შემოქმედებით მიქმნიან განცდას, რომ ქართულმა ლიტერატურამ ფერი იცვალა და საერთოდ სხვა სიბრტყეში გადავიდა. აგრეთვე, მისტიციზმის, ეზოთერიკისა და ოკულტიზმის კორიფე - უმბერტო ეკო - იქცა ჩემს ჯადოსნურ აღმოჩენად ბოლო რამდენიმე წელია.

რამდენად არის ახლოს „ბეტონების იქით“ შენს რეალურ ცხოვრებასთან? რა გახდა ამ წიგნის დაწერის ინსპირაცია?

- „ბეტონების იქით“ ჩემ გარშემო არსებული და ფანტაზიიდან აღმოცენებული ისტორიების ნაზავია. თავიდან მეშინოდა, რომ ტექსტი „გამოვჭყიპე“ ადამიანური ტრაგედიებით, ვფიქრობდი, რომ ამას შეეძლო მკითხველი დაეფრთხო, მაგრამ ისევ ჩემი მენტორის დახმარებით, ეს შიშიც გამიქარწყლდა. დარდი, რომლითაც მთლიანად მოცულნი ვართ, თითოეული ჩვენგანის ცხოვრებისეული გამოწვევაა, რომელსაც თუ გადავახტებით, თუ თავის დროზე თვალებში არ ჩავხედავთ, ყველაზე რთულ პერიოდში დაგვესხმება თავს. ტექსტის პროლოგი და ეპილოგი ერთმანეთს აცოცხლებს და შეიძლება ითქვას, რომ რომანის ფინალის გაგრძელება ჩემი ცხოვრების ყველაზე ინტიმური ნაწილია. ჩემი რაჭის სახლი და გამძაფრებული განცდები, რომლებიც ამ სახლის მიმართ მაქვს იქცა ერთგვარ ორიენტირად რედაქტირების პროცესში. ამ ტექსტით საბოლოოდ დავემშვიდობე მახინჯ წარსულს, რომლის ქაოსური მდინარებაც არ აცხრობდა შინაგან ვნებათაღელვას, დაუსრულებელ თვითდესტრუქციას.

რა შეცვალა შენს ცხოვრებაში კონკურსმა „გახდი ბესტსელერის ავტორი 2023“ ?

- უნდა აღინიშნოს, რომ კონკურსმა ჩემი პიროვნული ზრდა დააჩქარა. თუ აქამდე მეხსიერებაში არსებულ ნაპრალებს ყურადღებას არ ვაქცევდი, ახლა უფრო ყურადღებითა და საბრძოლო განწყობით ვარ აღჭურვილი. ჩემ გარშემო მიმდინარე მოვლენებს ასი ყურითა და ასი თვალით ვაკვირდები და ვუსმენ, ვინიშნავ ყველა იმ დიალოგს, რომელსაც ვთვლი, რომ გაგრძელების პოტენციალი აქვს, დავდივარ ყურსასმენების გარეშე ქუჩაში (მაქსიმალურად ვცდილობ), რათა ცოცხალი პროცესის მონაწილე ვიყო.

სად პოულობ შთაგონებას სიუჟეტების და პერსონაჟების შესაქმნელად?

- ყურს ვუგდებ ყველა დიალოგს, რომელიც პირდაპირ თუ ირიბად მეხება. გულისყურით ვუსმენ ჩემთვის ყველაზე უმნიშვნელო ადამიანის საუბარსაც კი. ბუნებრივად და არა ძალით. ვაკვირდები ადამიანების ქცევას, მათ გამომეტყველებას, ჟესტებს. დაჟინებით ვაკვირდები მათ ჰაბიტუსს. ვცდილობ არ დავკარგო კავშირი ბუნებასთან.

რას ურჩევდი დამწყებ მწერლებს, რომლებსაც უნდათ განვითარდნენ და გამოაქვეყნონ თავისი ნაწერები?

- ჩემი მწირი გამოცდილებიდან გამომდინარე, დიდი ალბათობით, რჩევები ნაკლებად პროფესიონალური შეიძლება გამოდგეს, მაგრამ ამ პროცესში მიღებული გაკვეთილებიდან შემიძლია ვთქვა, რომ მუდმივი სწრაფვა ცოდნის მიღებისა არის ყველაზე მთავარი იმისათვის, რომ ტექსტი შედგეს. ხშირად რაღაც ისტორიები გადაღეჭილად გვეჩვენება, რის გამოც მათ მიმართ სიახლოვე გარკვეულ მომენტში შეიძლება დაგვეკარგოს. დაფიქრდით ამ ისტორიებზე და შეხედეთ სხვა თვალით. იქნებ, თქვენში არის ამ ამბების განსხვავებული პარადიგმიდან წარმოდგენის შესაძლებლობა და ადამიანური რესურსი. არ გაწყვიტოთ კავშირი ბუნებასთან და იმ ადამიანებთან, რომლებიც დღეს თუ ხვალ ჩვენს გვერდით აღარ იქნებიან - ბებიებთან, ბაბუებთან და ზოგადად, ხანდაზმულ ადამიანებთან. უეჭველია, რომ მათ მხრებზე მოკიდებული ისტორიების გუდა-ნაბადში თქვენთვის ძალიან საჭირო რაღაცებს იპოვით.

R