"თბილისში ვიგრძენით, რომ თასი გვქონდა მოგებული" - 1981 წლის 13 მაისის ტრიუმფის თანაავტორი თენგიზ სულაქველიძე დიდ გამარჯვებაზე, ოჯახსა და ხვიჩა კვარაცხელიაზე

1981 წლის თასების მფლობელთა თასის ფინალში თბილისის "დინამომ“ დიუსელდორფში, აღმოსავლეთ გერმანიის ობერლიგის კლუბი "კარლ ცაის იენა“ ვლადიმერ გუცაევისა და ვიტალი დარასელიას გოლებით დაამარცხა ( 2:1 ) და კიევის დინამოს შემდეგ მეორე საბჭოური გუნდი გახდა, რომელმაც ევროთასის მოგება შეძლო.

13 მაისს "დინამოს“ ტრიუმფიდან 42 წელი გადის...

"კარლ ცაისთან“ გამარჯვების ერთ-ერთ შემოქმედთან და ლეგენდარულ ფეხბურთელ თენგიზ სულაქველიძესთან საუბარს სწორედ 13 მაისს განცდილ ემოციებზე საუბრით ვიწყებთ...

შეგახსენებთ, რომ ქართული ფეხბურთის ლეგენდა ნახევარმცველის ("დინამოში“) და მცველის (სსრკ-ს ნაკრებში) პოზიციაზე თამაშობდა, ქუთაისის "ტორპედოს“, თბილისის "დინამოსა“ და საბჭოთა კავშირის ეროვნული და ოლიმპიური ნაკრების ღირსებას იცავდა. ის თბილისის "დინამოს“ შემადგენლობაში გახდა საბჭოთა კავშირის ჩემპიონი (1978) და ბრინჯაოს პრიზიორი (1981), საბჭოთა კავშირის თასისა (1979) და თასების მფლობელთა თასის (1981) მფლობელი, ხოლო საქართველოს ნაკრებში 1979 წელს სსრ კავშირის სპარტაკიადის ვიცე-ჩემპიონი.

1980-1988 წლებში იყო საბჭოთა კავშირის ეროვნული ნაკრების წევრი, რომლის შემადგენლობაში 49 მატჩი ითამაშა და 2 ბურთი გაიტანა. სულაქველიძემ 1982 წლის ესპანეთის მსოფლიო ჩემპიონატზე 4 შეხვედრა ჩაატარა. ასევე თამაშობდა საბჭოთა კავშირის ოლიმპიურ ნაკრებში. 1988 წელს ევროპის ვიცე-ჩემპიონი გახდა.1989 წელს თენგიზ სულაქველიძე შვედეთის გუნდ "ჰოლმსუნდში“ თამაშობდა.

თენგიზ სულაქველიძე ოთხჯერ იყო დასახელებული საბჭოთა კავშირის წლის საუკეთესო ფეხბურთელად, არის ღირსების ორდენის კავალერი. 2011 წლის 17 მაისს საქართველოს სპორტისა და ახალგაზრდობის საქმეთა სამინისტროს გადაწყვეტილებით, თბილისის "დინამოს“ მიერ თასების მფლობელთა თასის მოპოვების 30 წლის იუბილესთან დაკავშირებით 1981 წლის თბილისის "დინამოს“ სრულ შემადგენლობასა და სამწვრთნელო შტაბთან ერთად თენგიზ სულაქველიძეს საქართველოს სპორტის რაინდის წოდება მიენიჭა.

• "იმხანად თბილისის "დინამო“, ასე ვიტყოდი, საქართველოს ნაკრები იყო“

- ფეხბურთში იცით, როგორ არის? თაობა უნდა გამოჩნდეს, რამდენიმე ფეხბურთელი, წარმატებული გუნდი რომ გყავდეს. 1 და 2 ფეხბურთელი არაფერს ნიშნავს, ვერაფერს მიაღწევ. იმ პერიოდში იყვნენ ახალგაზრდა მწვრთნელები - ახალკაცი, ნოდია, კუტივაძე - ძალიან მაღალი დონის მწვრთნელები დამხვდნენ გუნდში. ასევე დამხვდა გენიალური მოთამაშეები - ყიფიანი, ჩივაძე, გუცაევი, ხინჩაგაშვილი, მაჩაიძე. 5 კაცი - მე, შენგელია, კოსტავა, სვანაძე და გაბელია "ტორპედოდან“ წამოგვიყვანეს. იმხანად თბილისის "დინამო“, ასე ვიტყოდი, საქართველოს ნაკრები იყო. გუნდში მოხდა კარგი ფეხბურთელების შერწყმა, ამიტომ იყო წარმატებებიც. მაშინ უცხოეთში სათამაშოდ ვერ მიდიოდი, ჩაკეტილები ვიყავით, მაშინ ეს დრო რომ გვქონოდა, 1981 წელი აღარ იქნებოდა.

13 მაისი - ეს იყო ქართული ფეხბურთის და ყველა ფეხბურთელისთვის დიდი გამარჯვება, მოვლენა და კარგია, როდესაც ამის უშუალო მონაწილე ხარ. მატჩის შემდეგ სასტუმროს მეპატრონემ, სადაც ჩვენ ვცხოვრობდით, მაგარი პურმარილი იკისრა, ფეხბურთის დიდი გულშემატკივარი იყო, თან ჩემპიონები გავხდით და პატივად ჩათვალა, მის სასტუმროში რომ ვცხოვრობდით. მეპატრონემ მთელი ღამე გვაქეიფა, მიუხედავად იმისა, რომ მათი გუნდის მეტოქეები ვიყავით. თბილისში 2 დღის შემდეგ ჩამოვედით, გულშემატკივრები თითქმის თვითმფრინავის ტრაპიდან გვხსნიდნენ, ვერ ვიგებდით, ვინ ვის იტატებდა ხელში, სასწაული ხდებოდა... თბილისში ვიგრძენით, რომ თასი გვქონდა მოგებული. მერე ის ჩანაწერები ვნახეთ, რა აჟიოტაჟი მოჰყვა ჩვენს გამარჯვებას, რა დღეში ყოფილან გულშემატკივრები თბილისში - "დინამოს“ სტადიონზე, ქუჩებში... ყველანი ბედნიერები ვიყავით, ქომაგებს ამხელა სიხარული რომ მივანიჭეთ. ბედნიერი ხალხი ვართ, ამას რომ მივაღწიეთ. უკეთესი იქნებოდა მეტი წარმატება გვქონოდა... 1981 წლის მერე, ყოველი წლის 13 მაისს ვიკრიბებით თანაგუნდელები და აღვნიშნავთ, როგორც საჭიროა. სამწუხაროდ, სრული შემადგენლობა აღარ გვყავს - ყიფიანი, შენგელია, დარასელია და ანდღულაძე გამოგვაკლდა და მათ გარეშე გვიწევს ზეიმი.

• "ეროვნული ნაკრების წარმატება გარდაუვალია“

- იმედი მაქვს, კიდევ მოგვეცემა ქართული ფეხბურთით ტკბობის შანსი. საერთოდ, ფეხბურთს ახასიათებს აღმასვლა და დაღმასვლაც... ახლა ისეთი კარგი ბიჭები მოდიან - კვარაცხელია, დავითაშვილი, მიქაუტაძე, მამარდაშვილი და სხვები, იმედის ნაპერწკალი გაჩნდა, მჯერა, რომ ეს ბიჭები და სხვაც ბევრი, ფეხბურთში თავის სიტყვას იტყვიან. სხვათა შორის, საფეხბურთო სკოლებში ბავშვების რაოდენობამ იმატა, მსურველების დიდი ნაკადია, რაც მახარებს. ვფიქრობ, ფეხბურთის საქმე სიკეთისკენ შემოტრიალდება.

ფეხბურთის აღმასვლა და წარმარტება მარტო თაობაზეც არაა დამოკიდებული, რა თქმა უნდა, მწვრთნელების როლიც დიდია, მაგრამ ერთად თუ არ მოხვდნენ ნიჭიერი ფეხბურთელები, გუნდის წარმატების მიღწევა გაჭირდება. ღმერთს ვთხოვ, ქართული ფეხბურთის კიდევ უფრო მეტი წარმატება გამეგოს. დიდი გამარჯვება ახლა ის იქნება, ჩვენი ეროვნული ნაკრები ევროპის ჩემპიონატზე რომ გავა - ისეთი სიტუაციაა, ბოლო შედეგებს თუ შევხედავთ, ამის დიდი შანსი გვაქვს. ნაკრებს მწვრთნელიც კარგი ჰყავს, ფეხბურთელებიც - შესანიშნავი, ამიტომ წარმატება გარდაუვალია.

მახარებს, რომ ბოლო წლების განმავლობაში დიდი ყურადღება ექცევა ფეხბურთს, როგორც ფეხბურთის ფედერაციის, ისე სახელმწიფოს მხრიდან და არა მარტო ფეხბურთს, სხვა სპორტსაც. ახლა რომ გვაქვს დახმარება, ასეთი ამ 20 წლის განმავლობაში არ მახსენდება - შენდება სტადიონები, სპორტდარბაზები, რაც ძალიან სასიხარულოა. ამიტომ ვფიქრობ, შედეგიც კარგი იქნება.

• "ხვიჩა არის მოვლენა“

- ისეთი შესანიშნავი ფეხბურთელი და კაცი, როგორიც ხვიჩა კვარაცხელიაა, როგორ უნდა გააკრიტიკოს კაცმა, ვერ წარმომიდგენია. 22 წლის ბიჭი წავიდა საქართველოდან და ამხელა გუნდში ვარსკვლავია, როგორ შეიძლება მასზე ვინმემ რამე თქვას... ეს ფეხბურთია და ყველა თამაშში გოლს ვერ გაიტან. ხვიჩა უნიჭიერესი ბიჭია და მგონია, ქართველებს ბოლო დროს არც გვყოლია ასეთი ფეხბურთელი, მისი დიდი იმედი მაქვს, მჯერა, დიდ კვალს დატოვებს ფეხბურთში. როგორც ჩანს, ეს ბიჭი თავის თავზე აქ ბევრს მუშაობდა, თორემ ასე უცებ ასეთ გუნდში ასეთ დონეზე ვერ ითამაშებ. ხვიჩა არის პროფესიონალი, ახალგაზრდა ბიჭია და ძალიან უყვარს ფეხბურთი, ვიტყოდი, რომ ეს არის მოვლენა. ვულოცავ მას ჩემპიონობას, "ნაპოლის“ სკუდეტოს მოპოვებაში ხვიჩამ ყველაზე დიდი როლი ითამაშა. ეს ბიჭი სერია ა-ს საუკეთესო ფეხბურთელია. მე კი არა, მთელი იტალია ამას ამბობს. რასაც ვუყურე, ხვიჩა საუკეთესო იყო მთელ გუნდში.

• "ის ჩემი ყველაზე საყვარელი გუნდი იყო და ასე დარჩება“

- ქუთაისში დავიბადე და გავიზარდე. ჩემს უბანს ჭომა ჰქვია და აქედან გამომდინარე, "დინამოშიც“ და სსრკ-ს ნაკრებშიც "ჭომას" მეძახდნენ, დღემდე შემომრჩა ეს მეტსახელი... 10 წლისა ჩემი სურვილით შევედი ფეხბურთზე, თამაში დავიწყე ქუთაისის "ტორპედოს“ ბავშვთა სკოლაში. 17 წლიდან "ტორპედოში“ ვთამაშობდი, დუბლებში. 5 წლის შემდეგ თბილისის "დინამოში“ გადმოვედი (1978-88 წლებში ვთამაშობდი), ამ გუნდისთვის არ მიღალატია, ჩემი ყველაზე საყვარელი გუნდი იყო და ასე დარჩება. როცა ფეხბურთზე შევდიოდი, ვნატრობდი - ნეტაი, ქუთაისის "ტორპედოში“ მათამაშა-მეთქი, მერე იქ რომ მოვხვდი, თბილისის "დინამოს“ სურვილი გამიჩნდა და ვინატრე - ნეტაი, "დინამოში“ მოვხვდებოდე-მეთქი. იქაც მოვხვდი და მერე გამეზარდა ოცნებები - ნეტა, სსრკ-ს ნაკრებში დამიძახონ-მეთქი და, წარმოიდგინეთ, იქაც დამიძახეს (იცინის), ასე აგისრულდათ ყველაფერი... ნაკრებში 8 წელიწადი ვიყავი და 55 თამაში ვითამაშე. ნათამაშები მაქვს მსოფლიო ჩემპიონატი, ევროპა და ოლიმპიადა, რაც კი დიდი ტურნე იყო, ყველაში მივიღე მონაწილეობა. ყველაზე დიდ გუნდურ წარმატებად მაინც თბილისის "დინამოში“ 1981 წელს ვთვლი, ხოლო სსრკ-ს ნაკრებში - 1988 წელს, ვერცხლის მედალი რომ ავიღეთ ევროპის ჩემპიონატზე და ოლიმპიადა რომ მოვიგეთ მოსკოვში.

• "ოჯახში სამი თენგო ვართ და სამივე ფეხბურთით ვსაზრდოობთ“

- იურიდიული ფაკულტეტი დავამთავრე უნივერსიტეტში, თუმცა არასდოს მიმუშავია პროფესიით, ფეხბურთში დავრჩი, ბოლომდე მას მივუძღვენი ცხოვრება. ვიტყოდი, რომ იურისტობა მაინც დამეხმარა ჩემს საქმიანობაში. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტამდე ქუთაისის პედაგოგიურში ფიზკულტურის ფაკულტეტი დავამთავრე, მომავალი მეუღლეც ინსტიტუტში გავიცანი, ორივენი ქუთაისელები ვართ. 23 წლის დავოჯახდი, ერთი ვაჟი და 2 შვილიშვილი მყავს. ოჯახში სამი თენგო ვართ - შვილიც და შვილიშვილიც ჩემი მოსახელეა და სამივენი ფეხბურთით ვსაზრდოობთ. ვაჟი - თენგოც ფეხბურთს თამაშობდა, დუბლებამდე მივიდა "დინამოში“, მერე თამაშს შეეშვა და ახლა ერთად ვმუშაობთ ჩემს აკადემიაში. შვილიშვილს უფრო დიდი პერსპექტივა აქვს ფეხბურთში, თენგო 16 წლისაა და ისიც ჩემთან, აკადემიაში თამაშობს. ის ძალზე ნიჭიერია, ჩემზე უკეთესი ფეხბურთელი დადგება, ყოველ შემთხვევაში, მე ასე მგონია. ღმერთმა თამაშის ნიჭი თუ არ მოგცა, რაც უნდა ივარჯიშო, არაფერი გამოვა.

• "ამით ვცხოვრობ კი არა, - ვსუნთქავ“

- 33 წლის ვიყავი, ფეხბურთს თავი რომ დავანებე. მე და რამაზ შენგელია 1 წლით შვედეთში წავედით სათამაშოდ. იქიდან ჩამოსვლას სსრკ-ს დაშლა დაემთხვა და მერე საქართველოს ეროვნული ნაკრები ჩამოყალიბდა. ამის შემდეგ ვიმუშავე ფეხბურთის ფედერაციაში, პარალელურად, თბილისის ნორჩ "დინამოში“ დავიწყე მწვრთნელობა. მერე ჩემი მეგობრების დახმარებით ავიღეთ ტერიტორია და დიღომში დავაარსე ბავშვთა ფეხბურთის აკადემია (ღუდუშაურის კლინიკის წინ). 20 წელიწადია, მას ვხელმძღვანელობ. მარცვალაძე, კვირკველია, ჩაბრაძე, კვახაძე, ბეჭვაია, დემეტრაძე, ჭელიძე და სხვები, ყველა ჩვენი გამოზრდილია. ყველაზე დიდების, 20 წლამდე ბიჭების გუნდი გვყავს. ჩვენ ფეხბურთელებს ვზრდით და თუ ნიჭიერი მოთამაშეა, სხვადასხვა კლუბებში ვუშვებთ...

ჩემთვის გატაცებაც, საქმეც, სამსახურიც, სიყვარულიც ყველაფერი ფეხბურთია - დილიდან-საღამომდე ფეხბურთში ვარ და ამით ვარსებობ. ფეხბურთის გარდა, არაფერი მაინტერესებს, ამით ვცხოვრობ კი არა, - ვსუნთქავ.

იხილეთ ასევე:

• "უხეშად თუ ვეთამაშებოდი, არ არსებობდა, გაეპროტესტებინა... პირიქით მომეფერებოდა" - როგორ იხსენებს თენგიზ სულაქველიძე მარადონასთან მატჩებს?