შემოდგომასა და ზამთარში საკმაოდ მაღალია სასუნთქი გზების ვირუსული ინფექციებით დაავადების რისკი. გრიპზე რომ არაფერი ვთქვათ, ჩვეულებრივი, უწყინარი გაცივებაც კი ხშირად ხველას ხანგრძლივად გვიტოვებს.
როგორ დავაღწიოთ თავი მომაბეზრებელ ხველას და რა გართულება შეიძლება გამოიწვიოს მან? გვესაუბრება ექიმი პედიატრი თემურ მიქელაძე:
- მოსახლეობის ავადობის საერთო სტრუქტურაში ერთ-ერთი წამყვანი ადგილი უჭირავს მწვავე რესპირაციულ ინფექციებს, რომელთა ხშირი გამოვლინებაა ბრონქიტი. მწვავე ბრონქიტი ბრონქული ხის ლორწოვანი გარსის ანთებაა, რომელიც 2-3 კვირამდე გრძელდება. მისი მთავარი სიმპტომია ხველა ნახველის გამოყოფით, ზოგჯერ კი მის გარეშეც. თუ ხველა სამ ან ოთხ თვეს გაგრძელდა, შესაძლოა ბრონქიტი ქრონიკულ ფორმაში გადაიზარდოს.
- როდის არის ეს დაავადება ყველაზე ხშირი?
- შემოდგომასა და ზამთარში, როდესაც რესპირაციულ-ვირუსული ინფექციები ხშირდება. დაავადების გამომწვევი შეიძლება იყოს როგორც ვირუსული ინფექცია, ასევე ალერგიული ან ფიზიკურ-ქიმიური აგენტები (ცივი ჰაერი, გამაღიზიანებელი ან მომწამლავი აირები).
ხელშემწყობი ფაქტორებია გადაცივება, ცხვირით სუნთქვის გაძნელება, ცხვირ-ხახის ქრონიკული ანთებითი კერების არსებობა, იმუნიტეტის დაქვეითება, თამბაქოს მოწევა (15 წლამდე - პასიური მოწევა). თუმცა, გავიმეორებ, მთავარი მიზეზი მაინც ვირუსებია - რინოვირუსი, ადენოვირუსი, გრიპი, პარაგრიპი და კორონავირუსები.
შემცივნებას, ცხვირიდან გამონადენს, ყელის ტკივილს, სისუსტეს, კუნთების ტკივილს ხშირად თან სდევს ხველა, რომელიც დაავადების დაწყებიდან მესამე-მეოთხე დღეს იჩენს თავს. თავდაპირველად იგი მშრალია, შემაწუხებელი, მერე კი გამონადენიც ჩნდება.
- ბევრს გრიპისა და გაცივების შემდეგაც რჩება ხველა, რომელიც კვირაობით გრძელდება.
- ხველა, უმეტესად, 5-10 დღეში გაივლის, თუმცა ზოგჯერ ხანგრძლივდება და 4-6 კვირამდე გასტანს. მაგრამ ხველა ცუდი არ არის. სწორედ ხველის საშუალებით იწმინდება ხოლმე დაბინძურებული სასუნთქი გზები, უცხო ნაწილაკები და ბრონქებში დაგროვილი წებოვანი ნახველი კი ფილტვებამდე ვერ აღწევს. შესაბამისად, რაც უფრო ძლიერად ახველებს ბავშვს და უკეთ ამოაქვს ნახველი, მით უკეთესი. ექიმებიც სწორედ ამიტომ გვირჩევენ ამოსახველებელი საშუალებების მიღებას.
- გამოდის, რომ ხველის დათრგუნვა არ შეიძლება.
- თუ ბავშვს ნახველი აქვს, ხველის დათრგუნვა არ შეიძლება, მაგრამ თუ ის თვეზე მეტხანს გაგრძელდა, ექიმს უნდა მიმართოთ. გარდა ამისა, თუ ხველა ქრონიკულია, შესაძლოა, რომელიმე დაავადების, მაგალითად, ასთმის, ფილტვების ტუბერკულოზის ნიშანი იყოს.
- ასეთ შემთხვევაში მიზანშეწონილია თუ არა ანტიბიოტიკების მიღება?
- ანტიბიოტიკები ხველას არ შველის. მათ მაშინ უნიშნავენ, როდესაც:
აზოგადი მდგომარეობა უარესდება, მაგალითად, ცხელება გრძელდება ორ კვირაზე მეტხანს;
ანახველი ჩირქოვანია;
ეჭვი აქვთ მიკოპლაზმურ, ქლამიდიურ ინფექციებზე ან ყივანახველაზე;
ბრონქიტის სიმპტომებთან ერთად აღინიშნება სინუსიტი ან ოტიტი;
ადაავადება მიმდინარეობს იმ პათოლოგიების ფონზე, რომლებიც ზრდის პნევმონიის განვითარების რისკს.
- როგორია მკურნალობის წესი?
- მშვიდი, კომფორტული გარემო, დიდი რაოდენობით სითხის და ანტიპირეტიული (სიცხის დამწევი) საშუალებების, როდესაც ტემპერატურა მიაღწევს 38,5 გრადუსს, ნახველის გამათხიერებლების (მუკოლიზური) მიღება.
ხველის დათრგუნვა განკურნებას არ აჩქარებს, ხანგრძლივობას არ ამცირებს, პირიქით - ნახველის ამოღების შეფერხებამ, შესაძლოა, ხელი შეუწყოს შეგუბებას და მეორადი გართულების განვითარებას. სწრაფი განკურნებისთვის აუცილებელია პათოგენეზის ძირითად რგოლზე მოქმედება, ანუ ანთებითი პროცესის ლიკვიდაცია.
ექიმთან შეთანხმებით უნდა დაინიშნოს პრეპარატები, რომლებიც ამ ანთებას ჩააქრობს. გარდა ამისა, კარგი იქნება, თუ პაციენტს მივაშველებთ ვიტამინებს - ეს ხელს შეუწყობს იმუნიტეტის გაძლიერებას. უნდა გვახსოვდეს, რომ ძლიერი ორგანიზმი ადვილად უმკლავდება რესპირაციულ ინფექციებს.
- როგორია ქრონიკული ბრონქიტის პროფილაქტიკა?
- ქრონიკული ბრონქიტის პროფილაქტიკა, უპირველეს ყოვლისა, ცხოვრების ჯანსაღ წესს გულისხმობს. პაციენტმა უარი უნდა თქვას თამბაქოს მოწევაზე, დაიწყოს გაკაჟება, ივარჯიშოს, ბევრი ისეირნოს სუფთა ჰაერზე და მიიღოს ვიტამინებით სავსე პროდუქტები (ხილი, ზამთრის პერიოდში - ციტრუსები), თავი აარიდოს დახუთულ, თამბაქოს კვამლით გაჟღენთილ ან უჰაერო სივრცეს.
ცუდად მოქმედებს ფილტვებზე ნესტი, რომელიც არა მარტო სასუნთქ გზებს, არამედ ადამიანის მთელ იმუნურ სისტემას ვნებს. ადამიანი დაბადებისთანავე ჩაისუნთქავს ჰაერის პირველ ნაკადს და ასე იწყებს სიცოცხლეს, ასე რომ, არ უნდა დაგვავიწყდეს - ჩვენ, ყველანი, სწორედ ფილტვების დახმარებით ვცოცხლობთ.
რჩევები ხალხური მედიცინიდან
თუ ბავშვს ხველა გაუხანგრძლივდა, უგაზო, თბილი მინერალური წყალი მიეცით. სასარგებლოა თაფლიანი და ლიმონიანი თბილი წყალიც, რომელიც უხდება არა მარტო სასუნთქ გზებს (თუ ბავშვს ალერგია არ აქვს თაფლზე), არამედ მთელ იმუნურ სისტემას.
ხალხურ მედიცინაში გაცივების, გრიპის, ხველების, ტრაქეიტის, ბრონქიტის, ანგინის დროს იყენებენ სამკურნალო მაყვლის ნაყოფისგან დაყენებულ დამტკბარ შემთბარ ღვინოს.
ბულგარელები გვთავაზობენ შემდეგ რეცეპტებს: ორ სუფრის კოვზ მაყვლის ფოთოლს დაასხით 500 მლ მდუღარე წყალი და ერთი საათი გააჩერეთ. ნაყენი გადაწურეთ და დალიეთ პატარა ღვინის ჭიქით დღეში 4-ჯერ, ჭამის წინ. ფესვების მომზადებაც ასეთივე წესით შეიძლება.
უფრო უკეთესია შემდეგი წესით მომზადებული ნახარში: 2 სუფრის კოვზ ფოთოლს დაასხით წყალი და გააჩერეთ 12 საათი (მთელი ღამე), შემდეგ ხარშეთ 3 წუთი, დააყენეთ 5 წუთის განმავლობაში. მიიღეთ დღეში 3-ჯერ 150 მლ ჭამის წინ.
ნმაქვს ბრონქიტი დასისხლიანი ნახველი მკურნალობამ შედეგი არ გამოიღო ხომ ვერმირჩევთ რამეს