ქრის­ტე აღ­სდგა!

სრუ­ლი­ად სა­ქარ­თვე­ლოს და გან­სა­კუთ­რე­ბით ჩვენს მკი­თხვე­ლებს გი­ლო­ცავთ აღ­დგო­მას!

სა­აღ­დგო­მოდ მოგ­ვე­ცა სა­შუ­ა­ლე­ბა გავ­სა­უბ­რე­ბო­დით სრუ­ლი­ად სა­ქარ­თვე­ლოს პატ­რი­არ­ქის, მისი უწ­მინ­დე­სო­ბის ილია მე­ო­რის ლოც­ვა-კურ­თხე­ვით და­არ­სე­ბუ­ლი ტრა­დი­ცი­უ­ლი რეწ­ვი­სა და ხელ­საქ­მის სა­ხე­ლოს­ნოს ხელ­მძღვა­ნელს, სოფ­ლის მე­ურ­ნე­ო­ბის მეც­ნი­ე­რე­ბა­თა დოქ­ტორს, პრო­ფე­სორს, ქალ­ბა­ტონ მარინა ჩქა­რე­ულს, რო­მე­ლიც არა მხო­ლოდ სა­აღ­დგო­მო ტრა­დი­ცი­ებ­ზე მოგ­ვიყ­ვე­ბა, არა­მედ ამ გა­სა­ო­ცარ სა­ხე­ლოს­ნო­ზე, რო­მელ­მაც ია­პო­ნე­ლე­ბის ჯგუ­ფიც კი, გა­აკ­ვირ­ვა...

- მო­გეს­ლმე­ბით ქალ­ბა­ტო­ნო მა­რი­ნა! ქრის­ტე აღ­სდგა!

- ჭეშ­მა­რი­ტად აღ­სდგა! ვუ­ლო­ცავ ჩემს მო­ხე­ვე­ებს და ყვე­ლა ქარ­თველს ამ დიდ დღე­სა­სა­ულს.

- რო­გო­რი სა­აღ­დგო­მო ტრა­დი­ცი­ე­ბი გქონ­დათ მო­ხე­ვე­ებს?

- ხევ­ში სა­აღ­დგმო ტრა­დი­ცი­უ­ლი რი­ტუ­ა­ლე­ბი სხვა­დას­ხვა სო­ფელ­ში გან­სხვა­ვე­ბუ­ლად აღი­ნიშ­ნე­ბო­და: მა­გა­ლი­თად, დიდ მარ­ხვა­ში, ბა­ნი­ან სახ­ლში, ნაც­რით სავ­სე ტო­მა­რას ჩა­მო­კი­დებ­დნენ და იმ­დენ ჩხირს შე­ურ­ჭობ­დნენ, მარ­ხვა რამ­დენ კვი­რა­საც მო­ი­ცავ­და. ყო­ვე­ლი კვი­რის თავ­ზე ტო­მა­რას თითო ჩხირს აძ­რობ­დნენ და შე­სა­ბა­მი­სად ნა­ცა­რი ძირს იყ­რე­ბო­და. ბავ­შვებს უხა­რო­დათ ტომ­რის გან­ლე­ვა, ვი­ნა­ი­დან ის მარ­ხვის და­სას­რულს მო­ას­წა­ვებ­და და ხსნილ­ში გემ­რი­ე­ლი ქა­დის და­გე­მოვ­ნე­ბას მო­უთ­მენ­ლად ელოდ­ნენ. მო­ხე­ვე­ე­ბი­სათ­ვის აღ­დგო­მა ხვა­ლინ­დელ დღეს­თა­ნაა გა­ი­გი­ვე­ბუ­ლი, ამი­ტო­მაც ამ­ბო­ბენ "აღ­დგო­მაო, ხვა­ლეო, ხატო, შეგ­ვი­წყა­ლეო“. მო­ხე­ურ­მა ზე­პირ­სი­ტყვი­ე­რე­ბამ ასე­ვე ერთი ლექ­სი შე­მოგ­ვი­ნა­ხა ქმრი­სად­მი ცო­ლის ფიცი, რო­მე­ლიც, რო­გორც ჩანს, აღ­სდგო­მა დღეს და­დე­ბუ­ლა:

"აღ­დგო­მა­მა, დიდ­მა დღე­მა,

შა­წევ­ნა­მა კრავ­ლი­სა­მა,

იმ პურ­მა და იმ მა­რილ­მა,

იმ ღვი­ნო­მა ვა­ზი­სა­მა

სახ­ნის­მა და საკ­ვე­თელ­მა

გა­წევ­ნა­მა ხა­რი­სა­მა,

ცხრა­თა ძმა­თა ჩემ­თა მზე­მა

და მე­ა­თე მა­მი­სა­მა,

შენს თავს არ­ვინ მირ­ჩევ­ნია,

რა ქნას ფიც­მა ქა­ლი­სა­მა“ ("პირ­მა დაგ­ლო­ცასთ ღვთი­სა­მა“).

დღე­ი­სათ­ვის, სა­აღ­დგო­მოდ სემ­ხის სა­ლო­ცავ­ში მი­სუ­ლი სოფ­ლის მცხოვ­რებ­ნი ლო­ცუ­ლო­ბენ და სან­თლებს ან­თე­ბენ. სა­ლო­ცავს გარ­შე­მო სამ­ჯერ შე­მო­უვ­ლი­ან ან­თე­ბუ­ლი სან­თლე­ბით. დი­ა­სახ­ლი­სის გა­მომ­ცხვარ მოზ­რდილ ქა­დას სა­ლო­ცა­ვის ტრა­პეზ­ზე დე­ბენ და ჯვრუ­ლად ჭრი­ან. მერე, დაჭ­რილ ქა­დას ერ­თმა­ნეთს უნა­წი­ლე­ბენ, და­ი­ლო­ცე­ბი­ან და თან ერთ ჭიქა ღვი­ნოს მი­ა­ყო­ლე­ბენ. სა­ლო­ცავ­ში შე­სა­წი­რად მი­აქვთ: ქადა, სან­თლე­ბი და ერთი ბოთ­ლი წი­თე­ლი ან თეთ­რი ღვი­ნო. ნა­ხე­ვარ ქა­დას იქ ტო­ვე­ბენ და ერთ ბოთლ ღვი­ნო­საც. სა­დღე­სას­წა­უ­ლოდ დი­ა­სახ­ლი­სე­ბი ხა­ბიზ­გი­ნებს, ხა­ჭა­პუ­რებს და მხლო­ვანს აცხო­ბენ.

და ჯვრუ­ლად და­სე­რი­ლებს სუფ­რა­ზე დე­ბენ. ქადა აქ სა­ფუვ­რი­ან ცომ­ში მზად­დე­ბა, ერბო - ყვე­ლი­ა­ნი გუ­ლით. ქერ­ქს ზე­მო­დან კვერ­ცხს უს­ვა­მენ. რად­გან სა­ლო­ცა­ვის ქა­დას დიდი მნიშ­ვნე­ლო­ბა ენი­ჭე­ბა, მცი­რე ნა­წი­ლი მა­ინც ყვე­ლას უნდა შეხ­ვდეს. სა­ლო­ცავ­ში დარ­ჩე­ნილ ნა­ტეხ ქა­დებს სუფ­რას ამა­ტე­ბენ.

- უწ­მინ­დე­სის სო­ფელ­ში, სნო­ში რო­გო­რი ტრა­დი­ცი­ე­ბი იყო?

უწ­მინ­დე­სის და უნე­ტა­რე­სის, ილია მე­ო­რის სო­ფელ სნოს, სხვა სოფ­ლე­ბის­გან გან­სხვა­ვე­ბით, სა­ინ­ტე­რე­სო ტრა­დი­ცია ჰქონ­და:

სო­ფელ სნო­ში ამ დღეს ახალ­გაზ­რდა ვაჟ­თა მშვილდ-ის­რე­ბი­ა­ნი ჯგუ­ფი იკ­რი­ბე­ბო­და, რო­მელ­საც სოფ­ლის­თვის პა­ტივ­სა­ცე­მი უფ­რო­სი ასა­კის მა­მა­კა­ცი ხელ­მძღვა­ნე­ლობ­და. ჯგუ­ფი მთელ სო­ფელს მო­ივ­ლი­და, ყო­ველ მცხოვ­რებს შინ ეწ­ვე­ო­და. ჭიშ­კარ­თან ჯგუ­ფის უფ­რო­სი და­ი­ძა­ხებ­და - “ქრის­ტე აღ­სდგა!”, შემ­დეგ ახალ­გაზ­რდე­ბი ერ­თდრო­უ­ლად უპა­სუ­ხებ­დნენ - “ჭეშ­მა­რი­ტად!” ოჯა­ხის დი­ა­სახ­ლი­სი გა­მო­ე­გე­ბე­ბო­და სტუმ­რებს და შე­სა­წი­რი გა­მოჰ­ქონ­და - სა­აღ­დგო­მო კვერ­ცხე­ბი, რომ­ლებ­საც ეზოს შუ­ა­გულ­ში აწყობ­დნენ, თან ხმა­მაღ­ლა იძახ­დნენ რო­მელ კვერ­ცხს რო­მე­ლი ოჯა­ხის წევ­რის სა­ხელ­ზე დებ­დნენ. მწკრივ­ში და­ლა­გე­ბულ კვერ­ცხებს ახალ­გაზ­რდე­ბი რიგ-რი­გო­ბით ეს­როდ­ნენ ის­რებს, ვიდ­რე ყვე­ლა კვერ­ცხს არ მო­არ­ტყამ­დნენ. ბედ­ნი­ე­რად მი­იჩ­ნე­ო­და ის, ვის სა­ხელ­ზე და­დე­ბუ­ლი კვერ­ცხიც პირ­ვე­ლი გა­ტყდე­ბო­და. ხში­რად სოფ­ლის მცხოვ­რებ­ნი კვერ­ცხთან ერ­თად სხვა­დას­ხვა საკ­ვებს და ფულ­საც სწი­რავ­დნენ. აღ­დგო­მის დღეს მო­ხე­ვე­ე­ბი ახ­ლად დაკ­რძა­ლულ მიც­ვა­ლე­ბულს არ მო­იხ­სე­ნი­ებ­დნენ, მიც­ვა­ლე­ბუ­ლე­ბის­თვის სპე­ცი­ა­ლუ­რად დღე­სას­წა­უ­ლის მე­ო­რე დღეს ღე­ბავ­დნენ კვერ­ცხს. ბრწყინ­ვა­ლე აღ­დგო­მის აღ­ნიშ­ვნის ტრა­დი­ცი­ე­ბი გარ­კვე­უ­ლი სა­ხეც­ვლი­ლე­ბით ხევ­ში დღემ­დე არ­სე­ბობს.

- ის სა­ხე­ლოს­ნო, სა­დაც ეხლა ვართ ესეც ხომ უწ­მინ­დე­სის უშუ­ა­ლო თხოვ­ნით და რე­კო­მენ­და­ცი­ით შე­იქ­მნა?

- დიახ. ეს ის პე­რი­ო­დია, რო­დე­საც ჩემი და ლიზა ჩქა­რე­უ­ლი, მისი უწ­მინ­დე­სო­ბის ლოც­ვა-კურ­თხე­ვით მუ­შა­ობ­და სა­მე­ბის მთა­ვარ სა­ხა­რე­ბა­ზე და სწო­რედ პატ­რი­არ­ქი­სა­გან წა­მო­ვი­და იდეა, რომ ყაზ­ბეგ­ში შექ­მნი­ლი­ყო ტრა­დი­ცი­უ­ლი ხელ­საქ­მის სა­ხე­ლოს­ნო. და­ა­ახ­ლო­ებთ, 2004-2005 წლებ­დან სა­ქარ­თვე­ლოს სხვა რე­გი­ო­ნებ­ში არ­სე­ბობს მსგავ­სი სა­ხე­ლოს­ნო­ე­ბი. ჩვენ­თან ხევ­ში კი, ეს იქ­ნე­ბო­და პირ­ვე­ლი და ასეც მოხ­და და სა­ხე­ლიც თა­ვის­თა­ვად მო­ვი­და "ჩქა­რე­უ­ლე­ბის სა­ხე­ლოს­ნო“. მისი უწ­მი­დე­სო­ბის სურ­ვი­ლი იყო, დაგ­ვე­საქ­მე­ბი­ნა ად­გილ­ზე მცხოვ­რე­ბი ქა­ლე­ბი და ხელი შეგ­ვე­წყო ტრა­დი­ცი­უ­ლი ხელ­საქ­მის აღ­დგე­ნის­თვის.

- რამ­დე­ნად რთუ­ლი იყო ამ ყვე­ლაფ­რის და­წყე­ბა თქვენ­თვის?

- სა­წყისს ეტაპ­ზე, რო­დე­საც უკვე და­ვი­წყეთ მუ­შა­ო­ბა, სა­პატ­რი­არ­ქო­დან ჩა­მო­ვიდ­ნენ სა­უ­კე­თე­სო ხელ­საქ­მის სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბი: -ელი­სო არა­ბუ­ლი, ეთერ ურო­ტა­ძე, ლია ანი­აშ­ვი­ლი და კი­დევ სხვე­ბი, რომ­ლებ­მაც შეგ­ვას­წავ­ლეს თექა, ჯვრუ­ლი ქარ­გვა, სა­ეკ­ლე­სიო ნა­ქარ­გო­ბა და და­ახ­ლო­ე­ბით 8-10 ქალ­ბა­ტო­ნი მოგ­როვ­და ჩვენ­თან. სა­წყი­სი შე­მო­წი­რუ­ლო­ბაც პატ­რი­არ­ქის­გან იყო, რო­გორც ფი­ნან­სუ­რად, ასე­ვე მა­სა­ლე­ბით.

- ცნო­ბი­ლია, რომ თქვენს სა­ხე­ლოს­ნოს არა­ერ­თი უცხო­ე­ლი ტუ­რის­ტი სტუმ­რობს...

- ცოტა ხან­ში შევ­ძე­ლით უცხო­ე­რი ვი­ზი­ტო­რე­ბი მო­სუ­ლიყ­ვნენ ჩვენ­თან სა­ხე­ლოს­ნო­ში, მსურ­ვე­ლებს მას­ტერკლა­სებ­საც ვუ­ტა­რებთ. იყო ისე­თი შემ­თხვცე­ვე­ბიც რო­დე­საც ჩვენ­თან რჩე­ბოდ­ნენ რა­ღაც პე­რი­ო­დი და ჩემ­თან ერ­თად აკე­თებ­დნენ სხვა­დას­ხვა საქ­მეს.

ერთ შემ­თხვე­ვას გა­ვიხ­სე­ნებ: ჩა­მო­სუ­ლე­ბი იყ­ვნენ ავ­სტრა­ლი­ი­დან. მათ შო­რის იყო ასა­კო­ვა­ნი ქალ­ბა­ტო­ნი, რო­მელ­მაც მი­თხრა, რომ ასე­თი სა­ხე­ლოს­ნო ავ­სტრა­ლი­შიც აქვთ. და რო­დე­საც მას მო­ვუ­ყე­ვი ჩვე­ნი სა­ხე­ლო­სოს შექ­მნის ის­ტო­რია, აღ­ფრთო­ვა­ნე­ბულ­მა მო­მის­მი­ნა. გა­ვი­და პა­ტა­რა ხანი და სა­ხე­ლოს­ნო­ში მი­ვი­ღე ნო­ბა­თი ავ­სტრა­ლი­ი­დან, სა­დაც იდო იქუ­რი მე­რი­ნო­სე­ბი და კი­დევ პა­ტა­რა სუ­ვე­ნი­რე­ბი. დღეს­დღე­ო­ბით, ასე­ვე და­ინ­ტე­რე­სე­ბუ­ლი არი­ან ქალ­ბა­ტო­ნე­ბი ასა­კით 60 წელს ზმოთ, რომ­ლებ­საც უნ­დათ ამ ხელ­საქ­მის შეს­წავ­ლა. გა­მორ­ჩე­უ­ლად მახ­სენ­დე­ბა კულ­ტუ­რის სფე­როს წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, ია­პო­ნე­ლე­ბის ჯგუ­ფი.

მათი ყუ­რა­დღე­ბა ჩვენ­მა ხელ­ნა­წე­რებ­მა მი­ი­პყრო, იმ­დე­ნად, რომ პა­ტა­რა ნაგ­ლე­ჯი­ვით ფურ­ცელ­ზე რა­ღაც გვქონ­და და­წე­რი­ლი, ითხო­ვეს და თან წა­ი­ღეს. თუ რა­ი­მე გვქონ­და, ლა­მის ყვე­ლა­ფე­რი შე­ი­ძი­ნეს და წა­ი­ღეს. ცალ-ცალ­კე ფო­ტო­ებს იღებ­დნენ ჩვენ­თან და გვე­უბ­ნე­ბოდ­ნენ, რომ ია­პო­ნი­ა­ში თქვენს კულ­ტუ­რას აუ­ცი­ლებ­ლად ისე წარ­ვად­გენთ, რო­გორც ეს ქარ­თვე­ლებს შე­გე­ფა­რე­ბა­თო.

გარ­და ამი­სა, ის საქ­მე, რა­საც ჩვენ ვემ­სა­ხუ­რე­ბით, ადა­მი­ა­ნის სუ­ლი­ერ გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე სა­ოც­რად მოქ­მე­დებს. ყო­ფი­ლა შემ­თხვე­ვე­ბი, რო­დე­საც ძა­ლი­ან დეპ­რე­სი­უ­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი მო­სუ­ლან აქ და გარ­კვე­უ­ლი პე­რი­ო­დის მერე ბედ­ნი­ე­რე­ბი გამ­ხდა­რან. თექა გან­სა­კუთ­რე­ბით კარ­გი თე­რა­პი­აა. ჯგუფ­ში ასე გვყო­ლია ადა­მი­ა­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც სა­ერ­თოდ შორს იყ­ვნენ ამ საქ­მი­სა­გან, თუმ­ცა დრო­თა გან­მავ­ლო­ბა­ში სას­წა­ულ მო­ქარ­გუ­ლო­ბებს ქმნიდ­ნენ.

- და­ბო­ლოს, ალ­ბათ არა ერთი გა­მო­ფე­ნა გქო­ნი­ათ?

- რო­დე­საც დაგ­ვიგ­როვ­და გარ­კვე­უ­ლი ნაშ­რო­მე­ბი, და­ვი­წყეთ გა­მო­ფე­ნებ­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა. სულ ვი­ღებთ სა­შო­ბაო და სა­აღ­დგო­მო გა­მო­ფე­ნებ­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბას. თუ სად­მე პრეს­ტი­ჟუ­ლი გა­ლე­რეა ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი სა­გა­მო­ფე­ნო დარ­ბა­ზია, ყველ­გან ვი­ყა­ვით წარ­მოდ­გე­ნი­ლე­ბი. უწ­მინ­დე­სი ჩვენს არა­ერთ გა­მო­ფე­ნა­ზეა ნამ­ყო­ფი. გან­სა­კუთ­რე­ბით უხა­რო­და ჩვე­ნი სა­ხე­ლოს­ნოს წარ­მა­ტე­ბა. სა­ხე­ლოს­ნომ გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლა გარ­კვე­ულ­წი­ლად გა­ნა­ხორ­ცი­ე­ლა ის მიზ­ნე­ბი, რი­თაც თა­ვი­დან და­ვი­წყეთ. ჩვენ შე­ვას­რუ­ლეთ და ვას­რუ­ლებთ დღე­საც იმ მი­სი­ას, რაც უწ­მინ­დე­სის­გან კურ­თხე­ვად გვქონ­და მო­ცე­მუ­ლი: ტრა­დი­ცი­ე­ბის პო­პუ­ლა­რი­ზე­ბა, ქალ­თა და­საქ­მე­ბა ამ საქ­მის აღ­დგე­ნა-შეს­წავ­ლა. თუკი მო­ინ­დო­მებს ადა­მი­ა­ნი, ყვე­ლა­ფერს შეძ­ლებს...

ავ­ტო­რი: რუ­სუ­დან შა­იშ­მე­ლაშ­ვი­ლი