როგორ ვებრძოლოთ თმის ცვენას ეფექტურად და რამდენად გამართლებულია ხალხური მეთოდების გამოყენება: ენდოკრინოლოგის რეკომენდაციები
თმის ცვენა, როგორც ქალებში, ასევე მამაკაცებში 21-ე საუკუნეში ერთ-ერთი მნიშვნელოვან პრობლემად რჩება. ადამიანების ნაწილი, ამბობს, რომ ეს პრობლემა განსაკუთრებულად კორონავირუსის გადატანის შემდეგ გაუმწვავდათ. ენდოკრინოლოგ ანა მამასახლისს სწორედ ამ პრობლემაზე ვესაუბრეთ, ვკითხეთ მითებზე, რომლებიც გავრცელებულია საზოგადოებაში და რაც მთავარია, ვთხოვეთ მკითხველისთვის რეკომენდაციები, რა უნდა მივირთვათ, რას მოვერიდოთ და როდის მივმართოთ სპეციალისტს...
- ანა, რა ასაკში იწყება პრობლემური თმის ცვენა, რომელმაც შეიძლება მომავალში სიმელოტემდეც კი მიიყვანოს ადამიანი?
- საერთოდ თმის ცვენის შემთხვევაში, ასაკს ძალიან დიდი მნიშვნელობა აქვს. არსებობს ანდროგენული ალოპეცია, რომელიც მამაკაცებში ვითარდება, რაც განპირობებულია მამაკაცური ჰორმონებით. ძირითადად იწყება 40-50 წლის ზევით, თუმცა გენეტიკურ ფაქტორსაც მნიშვნელობა აქვს, შეიძლება უფრო ადრე დაიწყოს. ანდროგენული ალოპეცია სამწუხაროდ გვხვდება ქალებშიც და ბავშვებშიც შეინიშნება. პანდემიამ და კოვიდმა ძალიან ცუდად იმოქმედა ადამიანების ორგანიზმზე და ამ პრობლემამ მოიმატა ყველა ასაკობრივ ჯგუფში.
- დიახ, სამწუხაროდ, კოვიდის შემდეგ ძალიან ბევრი უჩივის თმის ცვენას, ნამდვილად კორონავირუსია ამისი მიზეზი?
- ამ თემაზე კვლევები ახლაც მიმდინარეობს, მაგრამ დღემდე გამოკვეთილი პასუხი არ არის. ზოგადად, კორონავირუსული ინფექცია იმუნური სისტემის აქტიურ ჩართულობას იწვევს, რაც შეიძლება აისახოს თმაზეც. გარდა ამისა, კოვიდის იწვევს ანემიას, თუთიის დეფიციტს, რისი ნაკლებობაც პირდაპირ კავშირშია თმის ცვენასთან. ასევე, თმის ცვენის ერთ-ერთი მიზეზი შეიძლება იყოს მძიმე ინფექციური პროცესი ორგანიზმში და სტრესი, რაც სამწუხაროდ ახლავს კოვიდინფექციას.
- ადრეულ ასაკში რა შემთხვევაში იწყება თმის ცვენა?
- გარდატეხის ასაკში დაწყებული თმის ცვენა დამახასიათებელი ჰორმონალური ცვლილებებისთვის. ამ დროს ორგანიზმი ემზადება სქესობრივი მომწიფებისთვის, იცვლება ცხიმოვანი ჯირკვლების მდგომარეობა, რაღაც პერიოდი შეიძლება ჩაითვალოს ფიზიოლოგიურად, თუმცა შემდეგ უნდა შეწყდეს. ამ დროს მნიშვნელოვანია ბალანსირებული კვება, სითხეების მიღება, სტრესისგან თავის არიდება და ძილის მოწესრიგება, მაგრამ სკრინინგი არავის აწყენს და ელემენტარული კვლევის ჩატარება სასურველია, თუმცა ამ ასაკში საგანგაშოდ მაინც არ ითვლება.
- როდესაც თმის ცვენა გამოწვეულია ენდოკრინოლოგიური პრობლემებით, მკურნალობის შემდეგ ავტომატურად გვარდება თმის პრობლემაც?
- თუ პრობლემა ფარისებრი ჯირკვლის დაქვეითებაა, მკურნალობის შემთხვევაში თმის ცვენა უნდა შენელდეს და აღდგეს თმის ზრდის პროცესი. მაგრამ აუტოიმუნური თირეოდიტის დროს, ანტისხეულები ორგანიზმში მთელი ცხოვრება რჩება, რამაც შესაძლოა გამოიწვიოს ფარისებრი ჯირკვლის დაქვეითება და ხშირად არის ხოლმე ბუდობრივი ალოპეცია, ამ შემთხვევაში ბრძოლა ამ პრობლემის წინააღმდეგ ცოტა რთულია, მაგრამ ხანგრძლივ მკურნალობას საჭიროებს. როდესაც მინერალების დეფიციტთან გვაქვს საქმე, უფრო მარტივია, რადგან მკურნალობის შემთხვევაში გვარდება. ანდროგენული თმის ცვენის შემთხვევაში, როდესაც გენეტიკურად არის განპირობებული, შეჩერება და გადავადება შეიძლება, მაგრამ დიდი მნიშვნელობა აქვს ადრეულ ჩართულობას. ქალების შემთხვევაში ანდროგენული თმის ცვენის მიზეზია ჰორმონალური ცვლილებები, საკვერცხეების პოლიკისტოზი, მამაკაცური ჰორმონების სიჭარბე, დიახ, პრობლემის მოგვარების შემთხვევაში ჩერდება პროცესი.
- როდესაც არ მიდის პაციენტი სპეციალისტთან, რა პრობლემების წინაშე შეიძლება დადგეს?
- როდესაც ენდოკრინოლოგიური პრობლემებით არის გამოწვეული, სამწუხაროდ შესაძლებელია სრულად გამელოტდეს, გარდა თმის ცვენისა შეიძლება ამან ბევრი სხვა ორგანოს პრობლემაც გამოიწვიოს და თმის ცბვენა მეორად პრობლემად იქცეს.
- შამპუნები, მედიკამენტები, ბალახის ნაყენები, ვიტამინები, რის რეკლამასაც ხშირად ვხედავთ, ნამდვილად აჩერებს თმის ცვენას, თუ დროებით აგვარებს პრობლემას?
- ზოგადად მულტივიტამინების ან მედიკამენტის მიღება ექიმის გარეშე რისკებთან არის დაკავშირებული. მათი დანიშვნა მაშინ ხდება, თუ ლაბორატორიულად დადასტურებულია უკმარისობა. რაც შეეხება შამპუნებს, არსებობს მოვლის საშუალებები, რომლებსაც ვიღაცასთან შეიძლება მართლა ჰქონდეს ეფექტი. ზოგადად არ არსებობს კლინიკური კვლევა რომელიც მოუწოდებს კონკრეტული შამპუნების ეფექტურობაზე. ხალხში გამიგია რომ იყენებენ დაფნის, ჭინჭრის ნახარშებს, ასევე თმის ძირებზე ისვამენ დანაყილ ნიორს, შეიძლება რატომაც არა, უარყოფით ეფექტს არ გამოიწვევს. ნიორი მწარეა და ეს სიმწარე იწვევს სისხძარღვების გაფართოებას, იზრდება ფოლიკულების სისხლით მომარაგება და შეიძლება დროებითი ეფექტი მართლაც ჰქონდეს, მაგრან თუ პრობლემა არსებობს, მას ვერ აღმოფხვრის.
- ბოლო დროს თმის ცვენასთან, როგორც ბევრ სხვა პრობლემასთან ხშირად ახსენებენ D ვიტამინის დეფიციტს...
- დღეს მსოფლიოში ყველაზე პოპულარული კვლევაა, განსაკუთრებულად პანდემიის შემდეგ. თვითნებურად, კვლევის გარეშე, მისი მიღება არ არის სასურველი, მაგრამ მარტივად მოგვარებადი პრობლემაა. ადრე D ვიტამინის ნაკლებობა ბავშვებში ასოცირდებოდა რაქიტთან, უფროსებში ოსტეოპორზთან, მაგრამ ბოლო წლებში გამოქვეყნებული კვლევებიდან ჩანს, რომ ზოგადად იმუნურ სისტემაზე მოქმედებს დ ვიტამინის ნაკლებობა. მნიშვნელობა აქვს ასაკს, წონას, სეზონს და ამის მიხედვით უნდა მივცეთ რჩევა პაციენტს. არ ღირს უყურადღებოდ ამ საკითხის დატოვება.
- დასაწყისში ახსენეთ კვებითი რეკომენდაციები, რა არის აკრძალული და პირიქით, მისაღები, თმის ცვენისას...
- ზოგადად ჯანსაღი კვების პრინციპი ყოველთვის გამართლებულია. თმის ცვენისას სასურველია პაციენტი იკვებოს ცილებით, ნახშირწყლებით, მენიუ სრულფასოვანი უნდა იყოს. უნდა მივირთვათ ხილი, ბოსტნეული, ბურღულეული, მარცვლეული, ზომიერად ცხიმიანი რძის პროდუქცი, ხორცი, თევზი და დღის განმავლობაში 2-3 ლიტრი სითხით უნდა შეივსოს ორგანიზმი. უნდა მოვერიდოთ გაზიან სასმელებს, გამომცხვარ საკვებს, თეთრი ფქვილის ნაწარმს და „ფასთფუდს“.