"აგარაკის ფული არ მქონდა... როცა საგზურებს გვაძლევდნენ, ჩემი მეუღლე და შვილები მიდიოდნენ ბიჭვინთაში" - ლეგენდარული მსახიობი ოჯახსა და როლებზე, რომელმაც დიდი კვალი დატოვა
ბატონ თენგიზ არჩვაძესთან შეხვედრას კარგა ხანს ველოდი და ეს დღეც დადგა... შევედი მისაღებ ოთახში, მივესალმე და პირველი რამდენიმე წინადადება ისე სწრაფად ვთქვი, რომ მითხრა: რა ჩქარა ლაპარაკობ, ვერაფერი გავიგე, პატივი უნდა სცე სიტყვას და ქართულ ენასო... მეც მშვიდად დავიწყე საუბარი. პატარა მაგიდაზე წიგნებია, სულ ზემოთ ჩვენი გამომცემლობის („პალიტრა L“) წიგნი „საქართველოს ისტორია“ დევს, იქვე დივანზე კი ჟურნალ-გაზეთები აწყვია. ჟურნალ „გზას“ მოვკარი თვალი, თურმე ბატონი თენგიზი ყოველ ხუთშაბათს კითხულობს.
- ბატონო თენგიზ, სიტყვის და წიგნის მიმართ რუდუნება ბავშვობიდან გაქვთ? წასაკითხ ლიტერატურას მშობლები გირჩევდნენ?
- ეგ „ავადმყოფობა“ - წიგნის დიდი სიყვარული ბავშვობიდან მქონდა. მამა წიგნიერი კაცი იყო. მშობლებს შვილებისთვის არჩეული ბიბლიოთეკა სახლში ჰქონდათ, შერჩევა არ გვინდოდა. ზეპირად ვიცოდი მიხეილ ჯავახიშვილი, ტიციან ტაბიძე... ამ და სხვა კლასიკოსებს სკოლაში სხვანაირად მასწავლიდნენ. იმ იდეოლოგიას ჩვენ არ ვიღებდით. ერთი რამ ვიცოდი, რასაც სახლში წავიკითხავდი, იქ არ ვამბობდი. აგერ მიდევს უბრწყინვალესი წიგნი, „საქართველოს ისტორია“ - ახალი გამოცემა, რამდენიმე აკადემიკოსის შედგენილია. ერთ-ერთი ჩემი მეგობარიa, დათუნა მუსხელიშვილი. ეს წიგნი ყველამ უნდა შეიძინოს.
- რომელ მწერლებთან მეგობრობდით?
- მწერლებთან ახლოს ვიყავი. ერთი კარგი ფოტოა, კოწია გამსახურდიასთან ერთად მაქვს გადაღებული, მერე ჟურნალში დაბეჭდეს... ჩემი მეგობარი იყო დიდებული მწერალი არჩილ სულაკაური. მეგობარი იმას ნიშნავს, რომ ცხოვრების ერთნაირი წესი გვქონდა, ჩვენი ქვეყნის მთა და ბარი ერთად მოვიარეთ. უბრწყინვალეს პროზაიკოს რეზო ინანიშვილთან ერთად თუშეთი მაქვს შემოვლილი. ლევან გოთუა უმცროს მეგობრად მთვლიდა. ბატონი ლევანის პიესაში „მეფე ერეკლე“ ვთამაშობდი და ჩვენი მეგობრობაც იქიდან დაიწყო. ჩემი მეგობრები იყვნენ: ძმები ჭილაძეები, ელგუჯა მაღრაძე, მურმან ლებანიძე, მუხრან მაჭავარიანი... მეტი რაღა უნდა გითხრათ?!
- თეატრალური ინსტიტუტიდან წახვედით, მაგრამ მალევე დაბრუნდით. ამის შესახებ გვიამბეთ.
- ჩემი პირველი პედაგოგი თეატრალურ ინსტიტუტში ლილი იოსელიანი იყო. პროფესიას საფუძველი სწორედ პირველ კურსზე ჩაეყარა. მერე ისე მოხდა, რომ რაღაც მეწყინა და გადავწყვიტე, მსახიობობისთვის თავი დამენებებინა. პირველი კურსის დასრულების შემდეგ თეატრალურში სწავლა შევწყვიტე და უნივერსიტეტში ფილოლოგიურზე ჩავაბარე. მისაღებ გამოცდებზე ყველა საგანში ფრიადი მივიღე და მაინც გარეთ დავრჩი - ვისაც "ლიმიტები" ჰქონდა, ისინი მიიღეს. ადგილები შეზღუდული იყო. იმ დროს ნიკო კეცხოველი უნივერსიტეტის რექტორობიდან გაათავისუფლეს და ახალი რექტორის დანიშვნამდე სრული არეულობა იყო. უნივერსიტეტში ვერ მოვხვდი და თეატრალურში დავბრუნდი.
- მარჯანიშვილის თეატრის არტისტების გვერდით დგომა რთული იყო?
- ძალიან უბრალო და მომფერებელი ადამიანები იყვნენ. ერთ-ერთ გადაღებაზე ფეხზე ნერვის ანთება დამემართა, ჩამოვედი თბილისში და გამაკავა, ვერ ვინძრეოდი. მსახიობმა საშა გომელაურმა კალინინის ქუჩაზე ფიზიოთერაპიის ინსტიტუტში წამიყვანა. იქ გვითხრეს, ადგილი არ გვაქვსო. საშამ დაიწყო: ეს არჩვაძეა - ნახეთ, რა ბიჭია! ამას წიგნის კითხვა უყვარს... ადგილი არ არისო, გაიმეორა დირექტორმა. საშამ გააგრძელა: მერე სტუმრები რომ მოვლენ მის სანახავად (დირექტორმა ისევ ახსენა ადგილი...), ჩვენ მოვალთ თეატრიდან, ყოველდღე ვიღაცა მოვა, ხომ უნდა დახვდეს, პირობებია საჭირო, მაგიდაც უნდა იდგესო... იმდენი ელაპარაკა, იმ კაცმა თავისი კაბინეტი დაგვითმო და იქ დამაწვინეს. ახალგაზრდა ვიყავი და ყველანი მეფერებოდნენ. თეატრში რომ მივედი, როგორც წესი იყო, მცირე ხელფასი დამინიშნეს. ჟორა შავგულიძის გარდაცვალების შემდეგ მისი ხელფასი მე მომცეს.
- ბატონო თენგიზ, სპექტაკლში "თვალი პატიოსანი“ ოთარ ნიჟარაძის როლს ასრულებდით, თუმცა იმავე დასახელების ფილმში ეს როლი თქვენ არ შეგისრულებიათ, რატომ?
- სხვათა შორის, ეგ როლი შოთა მანაგაძის ფილმში მე გავახმოვანე, მაგრამ როლი სხვა მსახიობმა შეასრულა. კინოში ზოგჯერ ასე ხდება... თეატრში „თვალი პატიოსანი“ საკმაოდ დიდხანს გადიოდა, ალბათ 200 სპექტაკლი მაინც გავმართეთ. რეჟისორი იყო ნუგზარ გაჩავა, მუსიკალურად ბიძინა კვერნაძე აფორმებდა. გალაკტიონი ძალიან მიყვარს და იმ პერიოდში ერთმა ლექსმა გამიტაცა - „გულო, რა გემართება“. ჩემი გმირის - ოთარის შინაგან სამყაროსთან ახლოს იყო და ლექსი მივუტანე ბიძინას. მალე რეპეტიციაზე მოვიდა და სიმღერა თავადვე დაგვიკრა. მელოდიამ დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა, ქალბატონ ნანის ვთხოვეთ ჩაეწერა და სიმღერა სპექტაკლის ძირითად თემად იქცა. თუმცა, ამ სიმღერას ფართო აღიარება „დათა თუთაშხიაში“ აჟღერების შემდეგ ხვდა. ის დღესაც ძალიან პოპულარულია.
- მოგზაურობის ან გადაღებების შთაბეჭდილებები არასოდეს დაგიწერიათ?
- არაფერს ვინახავდი, იმიტომ, რომ ნებისმიერ ჩანაწერს შეიძლება ეჭვი გამოეწვია. სახალხო არტისტი ისე გავხდი, არც კომკავშირელი და არც პარტიული არ ვყოფილვარ.
- შვილებთან ურთიერთობისთვის დრო გრჩებოდათ?
- ფშავსა და ხევსურეთში გადაღებებზე ორივე სულ თან დამყავდა, ზაფხულობითაც - ბრიგადებს ვქმნიდით მსახიობები და საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში მივდიოდით. აბა, აგარაკის ფული სად მქონდა?!. როცა საგზურებს გვაძლევდნენ, ჩემი მეუღლე და ქალიშვილები ერთად მიბრძანდებოდნენ ბიჭვინთაში, ქვიშხეთში... მე მიშვებდნენ ბაზარში...წაიკითხეთ სრულად