აკაკის ცხოვრების რამდენიმე საინტერესო შემთხვევა, რომელთა შესახებ ნაკლებად ცნობილია

ძველი ჩვეულების თანახმად, პატარა აკაკი წერეთელი აღსაზრდელად ძიძას მიაბარეს მახლობელ სოფელში, რომელსაც „სავანე“ ერქვა. გლეხის ოჯახში ცხოვრებამ უდიდესი როლი შეასრულა მომავალი მწერლის ფიზიკურ და გონებრივ განვითარებაზე. აკაკი იზრდებოდა უღარიბესი გლეხის ბავშვებთან ერთად, ისლით გადახურულ უფანჯრო-უსარკმლო ხის სახლში. აკაკი ჩართული იყო იქაურ საქმიანობებში: დადიოდა ყანაში, ეხმარებოდა გლეხებს საქონლის მოვლაში, გლეხის ბავშვებთან ერთად ატარებდა დღეებს თამაშსა და სიმღერა-გართობაში.

აკაკი თავის „თავგადასავალში“ ბევრ საინტერესო შემთხვევას გვიყვება თავისი ცხოვრებიდან.

გთავაზობთ რამდენიმე გამორჩეულ მომენტს მწერლის ცხოვრებიდან:

„ქუთაისის თეთრი ხიდის სიახლოვეს, რიონის მაღალ ნაპირზე იდგა ძველი, ნახევრად დანგრეული ხის სახლი, მისი მშვენიერი, წყალზე გადამყურე აივანით“. ამ სახლთან აკაკის ბევრი მოგონება აკავშირებდა, მაგრამ განსაკუთრებით წმინდა იყო მის ხსოვნაში მოგონება ამ სახლის ერთი ბინადრის - ანასტასია ნიკოლაძისa. მეგობრული გრძნობა ამ ქალისადმი აკაკიმ შეუბღალავად შეინახა მთელი სიცოცხლის მანძილზე.

თავის „თავგადასავალში“ აკაკი გვიამბობს: „მოვრჩი თუ არა უნივერსიტეტს, გადავედი მოსკოვში. იქ იმავე წელიწადს დავცოლშვილიანდი“. „ნურავინ ნუ დაიჩემებს: მომავალში ამას ვიზამ, თუ იმასო! მე გადაწყვეტილი მქონდა გუნებაში, რომ ცოლი არ შემერთო და მერე ისიც უცხოელი, მაგრამ შემთხვევას ყველაფერი შესძლებია!“

აკაკის მეუღლე ნატალია ბაზილევსკაია იყო. მათი ქორწინების შესახებ ჭორი დადიოდა, რომ აკაკიმ ნატალია მისი ქონების გამო შეირთო, რაზეც აკაკი თავის „თავგადასავალში“ წერდა: „ჩემმა მტრებმა და მათმა ამყოლებმა, სხვა რომ ვეღარა მოახერხეს რა, დაჰყარეს ხმა, რომ აკაკიმ ცოლის მზითევი მილიონები აიღო და გაფლანგაო! მაშინ, როდესაც თვალით არა მინახავს რა. ეს ცილისწამება დღესაც ბევრს მართალი ჰგონია ჩვენში“.

ცოლის შერთვის შემდეგ აკაკი წერეთელი საბოლოოდ დაბრუნდა სამშობლოში და ქუთაისში დასახლდა. 1889 წელს ქუთაისის საადგილმამულო ბანკის საზოგადო კრებამ აკაკის ერთხმად შეაძლია ბანკის დირექტორის თანამდებობა. პოეტმა კატეგორიული უარი განაცხადა იმ დროისათვის ამ ერთგვარად საპატიო თანამდებობის დაკავებაზე, კრებას მადლობა გადაუხადა და თავისი უარი შემდეგნაირად დაასაბუთა: „მე რომ დირექტორობა ვიკისრო, საკუთრად მე მოხელეობას უნდა დავუდვა გული და ეგ იქნება ჩემთვის ბორკილი, თუმცა ოქროს ბორკილი ჩემთვის პირადად სარგებელია, მაგრამ მაინც ბორკილია და იმ საქმეში ხელის შემშლელი, რომელსაც მე ამდენი ხანია ვემსახურები“.

ამრიგად, აკაკი წერეთელი არსად, არასდროს სამსახურში არ შესულა და მთელი სიცოცხლე ქვეყნისა და ხალხის ინტერესებისათვის ბრძოლა შეალია. ამ გარემოებას არა ერთხელ გამოუწვევია როგორც ახლობლების, ისე მამის წყრომა.

აკაკის იუმორის შესახებ ყველამ იცოდა. მწერალი ძალიან ენამოსწრებული გახლდათ. ერთხელ, ის სადილზე დაპატიჟეს. აკაკი თეთრ ღვინოს სვამდა. უცბად ვიღაცამ იკითხა: თეთრი ღვინო სჯობს თუ წითელიო?“ პოეტმა წითელი ღვინო დაისხა და რომ არ მოეწონა, თქვა: „სადილობამდის ეს ღვინოც თეთრი ყოფილა, მაგრამ სირცხვილით ახლა გაწითლებულაო“.

აკაკიმ 1907 წელს იუმორისტული ჟურნალი „ხუმარა“ გამოსცა. მას სურდა ჟურნალში გაეკიცხა იმდროინდელი საზოგადოებრივი ცხოვრების უარყოფითი მხარეები. ჟურნალი პირველი ნომრის გამოსვლისთანავე აკრძალა მეფის მთავრობამ, ხოლო აკაკი დაიჭირეს. თუმცა, ხალხში პოეტის დიდი პოპულარობის გამო მეფის მთავრობა იძულებული გახდა იგი ერთი ღამის პატიმრობის შემდეგ გაეთავისუფლებინა.

ქუთაისში აკაკის მონაწილეობით საღამო გაიმართა. მონაწილეები სურათის გადასაღებად ბაღში შეიკრიბნენ. ერთმა ახალგაზრდამ აკაკის ჰკითხა: „რა აზრისა ხართ, პატივცემულო აკაკი, ახალგაზრდა მგოსნებზე?“ – „რა გითხრათ, სტუდენტობისას ერთი პროფესორი გვყავდა: დიდი განათლებული კაციაო ამბობდნენ, მაგრამ ჩვენ, სტუდენტები, მისი წაკითხულიდან ვერას ვგებულობდით. იგივე ითქმის ზოგიერთ ახალგაზრდა მგოსანზე. შესაძლებელია ძალიან კარგებიც იყვნენ, მაგრამ ერთი ნაკლი აქვთ: როგორც მე, აგრეთვე ხალხს არა გაეგება რა მათი“.

1904 წლის ოქტომბერში, დაძაბული შრომისა და მუდამ შევიწროებული ცხოვრების შედეგად, აკაკის დამბლა დაეცა. მთელი მოწინავე ქართველი საზოგადოება შეაშფოთა ამ ამბავმა. დეკემბრის ბოლოს აკაკი მომჯობინდა, სიკვდილს გადარჩა, მაგრამ მის მშვენიერ სახეს დაღი დააჩნდა. თვალების ქუთუთოების მოძრაობა შეებოჭა, ფართოდ ვეღარ ახელდა თვალებს. 1905 წლის გაზაფხულზე პოეტი უცხოეთში გაემგზავრა სამკურნალოდ, იმავე წლის სექტემბრის დამდეგს კი ისევ დაბრუნდა სამშობლოში.

1914 წელს მხცოვანი პოეტი ფიზიკურად დაუძლურდა. მიუხედავად ამისა, იგი კვლავ ინტენსიურ შემოქმედებით ცხოვრებას განაგრძობდა, დაძაბულად მუშაობდა პოემაზე „ომი“, უნდოდა იგი სასწრაფოდ დაემთავრებინა. 21 დეკემბერს შრომით დაღლილი და ფიზიკურად დასუსტებული აკაკი სახლის მოურავმა, კოტე აბდუშელიშვილმა ქუთაისიდან სხვიტორში ჩაიყვანა. 24 დეკემბერს პოეტს დამბლა დაეცა. ეს ფრიად სამწუხარო ამბავი ელვის სისწრაფით მოედო მთელ საქართველოს. ხალხი გაფაციცებით ადევნებდა თვალყურს საყვარელი პოეტის ჯანმრთელობის მდგომარეობას. საქართველოს ყველა კუთხიდან ჩადიოდნენ სხვიტორში აკაკის სანახავად. პეტერბურგიდან ჩამოვიდა პოეტის შვილი ალექსი. 1915 წლის 25 იანვარს ავადმყოფს კვლავ ჩაექცა სისხლი ტვინში და ღამის პირველ საათზე აკაკი გარდაიცვალა.

გამომცემლობა „პალიტრა L“ 8 აგვისტოდან აკაკი წერეთლის ოთხ ტომეულს გამოსცემს. ტომეულში თავმოყრილი იქნება პროზა, პოეზია, დრამატურგია და აკაკის წერილები.

წიგნები თვეში ერთხელ, გაზეთ „კვირის პალიტრასთან“ ერთად გამოდის და მისი სპეციალური ფასი - 13.50 ლარი, გაზეთთან ერთად კი - 15.50 ლარია. მესამე ტომის შეძენას 3 ოქტომბრიდან, პრესის გავრცელების წერტილებში შეძლებთ. ასევე, წიგნები ხელმისაწვდომი იქნება საიტზე - www.palitral.ge და შეძლებთ ისარგებლოთ სახლში მიტანის სერვისით. ტელ: +995 32 238 38 71