რა უნდა ვიცოდეთ ცნობილ დიეტაზე, რომელსაც 18 საათიან ინტერვალურ შიმშილს ეძახიან - რა გვერდითი ეფექტები აქვს და რამდენ ხანს შეიძლება მისი დაცვა: ინტერვიუ ნატა გაგუასთან

ბოლო დროს 18-საათიანი დიეტა ჩვენში ერთგვარად ტრენდული გახდა. ადამიანები მისი დახმარებით ცდილობენ, წონაში დაიკლონ. როდესაც ამ დიეტას ვირჩევთ, მნიშვნელოვანია, ვიცოდეთ, რეალურად რასთან გვაქვს საქმე, რამდენად სასარგებლოა ის, რა გვერდითი ეფექტები ახლავს და რამდენ ხანს შეიძლება მისი დაცვა, - ამაზე ექიმი-ნუტრიციოლოგი ნატა გაგუა გვესაუბრება.

• "18-საათიან დიეტას ინტერვალურ შიმშილს ეძახიან. მისი მთავარი დანიშნულება ისაა, რომ წონის კლება ცხიმოვანი ქსოვილის ხარჯზე მოხდეს და არა კუნთოვანი განლევის ხარჯზე. კუნთოვანი განლევით კლება ბევრი არასწორად დაბალანსებული დიეტის შედეგია" - აღნიშნავს ნუტრიციოლოგი.

- კვლევებით დადასტურებულია, რომ წონაში დაკლება ცხიმოვანი ქსოვილის კლების ხარჯზე ხდება?

- გააჩნია, იმ 6 საათის განმავლობაში ადამიანი როგორ იკვებება. თუ მაღალია სიმსუქნის ხარისხი, შეიძლება 18-საათიანი შიმშილის ხარჯზე პირველ ჯერზე, 2 თვეში, დაახლოებით, 12-14 კილო დაიკლოს. თუ დასაკლებია მხოლოდ 4-5 კილოგრამი, რაც ძალიან ხშირია, მაშინ ეს ინტერვალური შიმშილი წონაში დაკლების სიჩქარით ნაკლებად გვაოცებს. არ მიმაჩნია, რომ ეს კვების მოდელი წონაში დასაკლებად ერთადერთი გამოსავალია, მაგრამ რადგან ეს კვების მოდელი ასეთი ტრენდული გახდა, ვიტყვი, რომ ღამის ინტერვალი კარგია, რადგან ამ დროს ორგანიზმიდან ჯერ გლუკოზა და გლიკოგენი „ამოლაგდება“, შემდეგ კი უკვე ცხიმები. იმ დანარჩენ 6 საათს თუ ადამიანი ჯანსაღად იკვებება, კალორიულ დეფიციტს ქმნის, უფრო მეტ კალორიებს ხარჯავს, ვიდრე იღებს, მაშინ წონაში კლების პროცესი შესამჩნევია.

- ე.ი. იმ 6 საათის განმავლობაში მნიშვნელოვანია ჯანსაღი კვება და ალბათ ნახშირწყლებიც ნაკლებად უნდა მივიღოთ, ხომ?..

- ნახშირწყლები შეიძლება, ოღონდ, ის უნდა იყოს სწორად შერჩეული და მომზადებული - ბურღულეული, უსაფუვრო პური, დოზირებული ხილი, ცოცხალი ბოსტნეული, ბოსტნეულის წვნიანი, ან ჰაერღუმელში გამომცხვარი ბოსტნეული - ეს მათთვის, ვისაც ბოსტნეულის ცოცხლად მიღება არ სიამოვნებს. თუ არ უყვარს ხილი, მიიღოს ხილის სმუზი, ან მცირე რაოდენობით ჩირი, თუ ალერგიული არ არის, თხილეული.

მაგრამ იმ 6 საათის განმავლობაში თუ სწრაფი კვების ობიექტის პროდუქტებით იკვებება, ეს სიკეთეს არ მოიტანს. კანს დასტრესავს, კუჭ-ნაწლავის პრობლემას შეიძენს და ზოგადად ორგანიზმისთვის სასარგებლო არ იქნება. ამ მოდელში ერთი პლუსია, - თუ სხვადასხვა დიეტაში რაციონის ოდენობა მკაცრად, გრამობით არის გაწერილი, ამას ეს არ სჭირდება. პორციას ადამიანი თვითონ ირჩევს და მიირთმევს. უბრალოდ აქცენტი კეთდება ტექნოლოგიურად სწორად მომზადებულ ჯანსაღ პროდუქტებზე. მაგრამ თუ წიწიბურა რძეზე მოვხარშეთ, მერე კარაქი დავუმატეთ და სოსისი ჩავაჭერით, ასე ამ პროდუქტის თითქმის ყველა სასარგებლო თვისებას დავკარგავთ. წყალზე მოხარშული წიწიბურა ყველთან, მწვანე ფერის ცოცხალ ბოსტნეულთან კი ნამდვილად სასარგებლოა...

- 6 საათის განმავლობაში რამდენჯერ უნდა იკვებოს ადამიანმა?

- მინიმუმ ორჯერ. ჩემთვის, როგორც ნუტრიციოლოგისთვის, ერთჯერადი კვება მიუღებელია. შეიძლება, ამ დროს ნაღვლის ბუშტმა მწვავე რეაქცია მოგვცეს, არტერიული წნევის ვარდნა მოხდეს, სისხლში გლუკოზის რაოდენობა დაეცეს, საჭესთან მჯდომმა ან ფიზიკურად დატვირთულმა ადამიანმა გონება დაკარგოს... ერთჯერადი კვებისას კარგად უნდა ვიყოთ მომზადებულები, თუმცა ჩემი აზრით, ასეთ დროს ორგანიზმი ისტრესება. ერთჯერადი კვება შეიძლება მხოლოდ სტაციონარულ პირობებში ექიმის, ექთნის, გამოცდილი პერსონალის გარემოცვაში, სადაც იციან პაციენტის ანამნეზი, ბიოქიმიური ანალიზების პასუხები და ჯანმრთელობის ზოგადი მდგომარეობა.

- უშაქრო ჩაი და ყავა ამ შიმშილობის 18 საათში შესაძლებელია?

- 18 საათის განმავლობაში აუცილებელია წყლის მიღება (დღეში მინიმუმ 1,5 ლ) კლასიკური უზმო ინტერვალის დროს, ყავა და ჩაი არ არის რეკომენდებული, მაგრამ თუ ადამიანი დისკომფორტს განიცდის, თავს შეუძლოდ გრძნობს, მაშინ 1-2 ფინჯანი უშაქრო ჩაისა და ყავის მიღება შესაძლებელია. დისკომფორტის დროს კარგი იქნება წნევის გასინჯვა და გლუკომეტრით შაქრის შემცველობის განსაზღვრა.

- წონის კლება როდის იწყება?

- ეს ინდივიდუალურია. პაციენტების უმრავლესობა დასაწყისში უკეთ იკლებს და მერე რაღაც მომენტში „პლატო“ იწყება, ანუ წონის კლების შენელება, ან შეჩერება. ზოგი დასაწყისში ვერ იკლებს, რადგანაც 18-საათი შიმშილი ნერვული სისტემისთვის დიდი დატვირთვაა, შიმშილმა შეიძლება გამოიწვიოს შფოთვა, ტაქიკარდია, ძილის რეჟიმის დარღვევა. ამის ფონზე წონაში კლება შენელებულია ან შეჩერებულია. თუ იმ 6 საათის განმავლობაში კალორიები მაინც მეტ-ნაკლებად დოზირებულია, ნაკლებს იღებს, ვიდრე გასცემს, მაინც დაიკლებს, მაგრამ კლების რიტმი ყველას სხვადასხვა აქვს.

- ე.ი. 6 საათს სერიოზული გადახედვა უნდა.

- კი, მნიშვნელოვანია, ამ დროს როგორ იკვებები. ადამიანმა ამას უნდა გადახედოს, ან ფიზიკური დატვირთვა გაზარდოს, ან გაიგოს რამე სხვა მიზეზი ხომ არ აქვს, იქნებ ჰორმონალური ბალანსია დარღვეული ან ძილის რეჟიმი... თუ ამანაც არ მოიტანა შედეგი, მაშინ ექიმის კონსულტაცია იქნება საჭირო, რათა დადგინდეს, წონის მატება რამ გამოიწვია.

- წონის მომატებას ვფიქრობ, რომ მაინც ენდოკრინოლოგიური პრობლემები იწვევს...

- ვერ დაგეთანხმებით, ენდოკრინოლოგიური პრობლემები არ არის ერთადერთი ფაქტორი. დიდ როლს ცხოვრების წესი განსაზღვრავს, რაშიც მხოლოდ კვება არ შედის. შეიძლება კარგად ვიკვებები, მაგრამ არ მძინავს, ან მთელი დღე ვზივარ, ჯდომით სამუშაო მაქვს და თითქმის არ ვმოძრაობ...

- რამდენ ხანს შეიძლება 18-საათიანი დიეტის დაცვა?

- თუ 18-საათიანი დიეტა დაიცავით და 21 დღის შემდეგ თავს კომფორტულად არ გრძნობთ, თავი გტკივათ, დისკომფორტი გაქვთ და შეგაწუხათ კუჭ-ნაწლავის პრობლემებმა, მაშინ 18-საათიანი განტვირთვა თქვენი არ არის და 16-საათიანზე უნდა გადახვიდეთ და დააკვირდეთ. თუ შემდეგი 21 დღე 16-საათიანი უზმო ინტერვალი კომფორტულია, მაშინ შეიძლება, ეს მოდელი მთელი ცხოვრება წესად აქციოთ, ოღონდ, იმ შემთხვევაში, თუ იმ 6 ან 8 საათში ჯანსაღად იკვებებით. ხოლო თუ 16-საათიანიც გაგიჭირდებათ, მაშინ 12 საათი უზმო ინტერვალი სცადეთ. ეს არის ფიზიოლოგიური ნორმა. ამან შეიძლება წონა არ დაგაკლებინოთ, მაგრამ 12-14-საათიანი ღამის ინტერვალი, ყველა დაავადების დროს შეიძლება. 18-საათიანი განტვირთვა კი დაუშვებელია მაგალითად, მეძუძური ქალებისთვის, ორსულებისთვის, კუჭის წყლულოვანი დაავადების მქონეთათვის. თუ მაინც დაიცავთ, თქვენი მკურნალი ექიმი საქმის კურსში უნდა იყოს.

- საუზმე ზოგადად ადამიანისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია.18-საათიანი შეზღუდვა კი მას ფაქტობრივად, მენიუდან აგდებს... ეს უარყოფითად არ აისახება ჯანმრთელობაზე?

- გეთანხმებით, საუზმე მნიშვნელოვანია, მაგრამ საერთოდ არ არის აუცილებელი, რომ ის მსუყე იყოს. ჩემი პაციენტების ნაწილი ამბობს, რომ საუზმეს ვერ იტანენ და ვერ მიირთმევენ. ამას „დილის ანორექსიას“ ვეძახით. ასეთ ადამიანებს ვურჩევთ, რომ მცირე ულუფა მაინც მიიღონ, რომ „სისტემა ჩაირთოს“, რომ ნაღვლის ბუშტმა მუშაობა დაიწყოს, კუჭქვეშა ჯირკვალმა გამოყოს ფერმენტები. პირველი კვება თუ საუზმე მნიშვნელოვანია, სასარგებლო ინგრედიენტებით მომზადებული იყოს და ჯანსაღიც. საუზმე მძიმე, ცხიმიანი საკვებით არ უნდა დავიწყოთ, ან ჩიფსით და ტკბილი გაზიანი სასმელით. 18-საათიანი შიმშილის შემდეგ ასეთ აგრესიული საკვებისა და სასმლის მიღება ორგანიზმისთვის დიდი გამოწვევაა.

- ერთ-ერთ სამედიცინო საიტზე წავიკითხე, რომ 18-საათიანი დიეტა დემენციას და სხვადასხვა რთული დაავადებების პრევენციას ახდენსო...

- ამას სიღრმისეული ანალიზი სჭირდება. რა თქმა უნდა, არის ხალხი, რომლებმაც მოიწესრიგეს სახსრების, კანის, კუჭ-ნაწლავის პრობლემა. სულ არ უნდოდათ წონაში კლება, მაგრამ ჯანმრთელობის სხვადასხვა პრობლემის გამო მოუწიათ. ცხოვრების სტილი შეიცვალეს. 18-საათიანი და 16-საათიანი შიმშილის გარდა ძილის საკითხი მოიწესრიგეს, ფეხით სეირნობას მოუმატეს, წყლის რაოდენობა გაზარდეს. ყველაფერში კომპლექსური მიდგომაა გადამწყვეტი. ზოგადად ასეთი განტვირთვა იმუნიტეტისთვისაც სასარგებლოა, თუმცა გარკვეული დისკომფორტის გამო ბევრმა ამას ვერ გაუძლო. არიან ადამიანები, რომლებიც აღფრთოვანებულები არიან, არის კატეგორია, რომელიც ამბობს, რომ ჩემი ჯანმრთელობა გაუარესდა. კეტო-დიეტაზე ზოგი მეუბნება, მეორედ დავიბადე, რა კარგი ყოფილაო. ზოგი მეუბნება თირკმელები დავიზიანეო. ყველაფერი ინდივიდუალურია...

- ყველაზე კარგად წონაში ვინ იკლებს?

- ვინც მაქსიმალურად ითვალისწინებს ნუტრიციოლოგის თხოვნას. ჯანსაღად იკვებება, ფიზიკურად აქტიურია, ძილი მოიწესრიგა, გამოისწორა კვებითი ჩვევის მოდელი და გადაწყვიტა, რომ ეს მისი ცხოვრების წესია.