“ვაჟა-ფშა­ვე­ლაც რომ ცო­ცხა­ლი იყოს, მა­საც კი დავ­ხვრეტ­დი­თო“, - ასე­თი პა­სუ­ხი გას­ცა ბოლ­შე­ვი­კურ­მა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ ქარ­თვე­ლი პო­ე­ტე­ბის დე­ლე­გა­ცი­ას, რო­დე­საც ლე­ვან რა­ზი­კაშ­ვი­ლის შე­წყა­ლე­ბა ითხო­ვეს. ლე­ვან რა­ზი­კაშ­ვი­ლი, ვაჟა-ფშა­ვე­ლას უფ­რო­სი ვაჟი, ქა­ქუ­ცა ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლის მე­გო­ბა­რი და თა­ნა­მო­აზ­რე, ბოლ­შე­ვი­კებ­მა 1923 წლის თე­ბერ­ვალ­ში დახ­ვრი­ტეს, ქა­ქუ­ცა ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლის რაზმთან თა­ნამ­შრომ­ლო­ბი­სა და დახ­მა­რე­ბის­თვის. მისი დახ­ვრე­ტის შემ­დეგ, ჩარ­გლი­დან, მა­მი­სე­უ­ლი სახ­ლი­დან გა­მო­ყა­რეს მისი ცოლ-შვი­ლი, და­ა­პა­ტიმ­რეს მისი სა­ხე­ლი და ხსოვ­ნა! მისი შვი­ლე­ბი, ხალ­ხის მტრის შვი­ლე­ბის სა­ხე­ლით იზ­რდე­ბოდ­ნენ და სა­კუ­თა­რი გვა­რის ხსე­ნე­ბი­საც კი ეში­ნო­დათ! ასე იყო მა­ნამ, ვიდ­რე ვაჟა-ფშა­ვე­ლას 100 წლის იუ­ბი­ლე­ზე, მწე­რალ­თა კავ­ში­რის თავ­მჯდო­მა­რეს, ერთი სან­დო­მი­ა­ნი ქალ­ბა­ტო­ნი არ გა­მო­ე­ცხა­და და გა­ნა­ცხა­და, - ლე­ვან რა­ზი­კაშ­ვი­ლი ქა­ლიშ­ვი­ლი ვარ, იუ­ბი­ლე­ზე მო­საწ­ვე­ვი მეც მე­კუთ­ვნი­სო... ათე­უ­ლი წლე­ბის და­ფა­რუ­ლი ამ­ბე­ბი ვა­ჟას ოჯახ­ზე ასე გახ­და ცნო­ბი­ლი ქარ­თუ­ლი ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი ელი­ტის­თვის, ხოლო სა­ზო­გა­დო­ე­ბამ ლე­ვა­ნის ოჯა­ხის არ­სე­ბო­ბა გა­სუ­ლი სა­უ­კუ­ნი 90-იანი წლე­ბის და­სა­წყი­სი­დან გა­ი­გო...

დღეს, ლე­ვან რა­ზი­კაშ­ვი­ლის შვი­ლიშ­ვი­ლე­ბი გორ­ში ცხოვ­რო­ბენ, გუ­ლით ატა­რე­ბენ იმ სა­ში­ნე­ლი ათწლე­უ­ლე­ბის თავ­გა­და­სა­ვა­ლებს და ტკი­ვი­ლებს, როცა მათ არ­სე­ბო­ბას და ცხოვ­რე­ბას შავი ყო­რა­ნი­ვით თან სდევ­და შიში და და­ვი­წყე­ბის ტკი­ვი­ლი.

ambebi.ge-ს სტუმ­რე­ბი, ლე­ვან რა­ზი­კაშ­ვი­ლის შვი­ლიშ­ვი­ლე­ბი, ძმე­ბი - ლე­ვან და გო­დერ­ძი გო­დერ­ძიშ­ვი­ლე­ბი და დები - თა­მარ და ნინო რა­ზი­კაშ­ვი­ლე­ბი არი­ან, რომ­ლებ­საც მათი ბე­ბოს­გან, ლე­ვა­ნის მე­უღ­ლის­გან, თა­მარ მთვა­რე­ლი­ძი­სა­გან უამ­რა­ვი რამ აქვთ მოს­მე­ნი­ლი და მო­სა­ყო­ლი სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის.

ლე­ვან გო­დერ­ძიშ­ვი­ლი, ვაჟა-ფშა­ვე­ლას შვილ­თაშ­ვი­ლი, ლე­ვან რა­ზი­კაშ­ვი­ლის შვი­ლიშ­ვი­ლი:

- მე გახ­ლა­ვართ, ლე­ვან რა­ზი­კაშ­ვი­ლის, ვაჟა-ფშა­ვე­ლას შვი­ლის - ვა­ჟის შვი­ლიშ­ვი­ლი. რო­გორც ვიცი, ვა­ჟას ძა­ლი­ან უყ­ვარ­და პა­პა­ჩე­მი... ლე­ვა­ნი გორ­ში პირ­ვე­ლად, მის­მა ბი­ძამ თე­დომ ჩა­მო­იყ­ვა­ნა, რო­მე­ლიც იმ დროს მის­დევ­და მე­ფუტკრე­ო­ბას. იქვე ახ­ლოს, მე­ფუტკრე­ო­ბას მის­დევ­და ლე­ვან მთვა­რე­ლი­ძეც, ლე­ვა­ნის სი­მამ­რი. სწო­რედ იქ გა­იც­ნო ლე­ვან­მა მო­მა­ვა­ლი მე­უღ­ლე თა­მარ მთვა­რე­ლი­ძე. მა­შინ­ვე მო­ე­წო­ნათ ერ­თმა­ნე­თი და ძა­ლი­ან მალე იქორ­წი­ნეს. იმ პე­რი­ოდ­ში ლე­ვა­ნი გორ­ში მსა­ხუ­რობ­და. ამ დროს ვაჟა სა­ა­ვად­მყო­ფო­ში იწვა და მას­თან ჩა­სულ ლე­ვანს სთხო­ვა, - შვი­ლო, იმ კარ-მი­და­მოს ნუ მი­ა­ტო­ვებ, იქაა შენი ფუ­ძეო“. შე­ის­მი­ნა ეს ლე­ვა­ნიმ და ვა­ჟას გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ, მო­კი­და ცოლ-შვილს ხელი და გა­და­ვი­და სა­ცხოვ­რებ­ლად ჩარ­გალ­ში.

1921 წელს მოხ­და აჯან­ყე­ბა მთე­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს მას­შტა­ბით. ეროვ­ნულ­მა გმირ­მა, ქა­ქუ­ცა ჩო­ლო­ყაშ­ვილ­მა შეკ­რი­ბა რაზ­მი და წა­მო­ვი­და თა­ვი­სი შე­ფი­ცუ­ლე­ბით ჩარ­გლი­სა­კენ. ამ დროს პა­პა­ჩე­მი მსა­ხუ­რობ­და იქ მი­ლი­ცი­ის უფ­რო­სად ფშავ­ლე­ბის თხოვ­ნით.

გო­დერ­ძი გო­დერ­ძიშ­ვი­ლი, ლე­ვან რა­ზი­კაშ­ვი­ლის შვი­ლიშ­ვი­ლი:

- ძა­ლი­ან დიდი ავ­ტო­რი­ტე­ტი ჰქონ­და პა­პას. სა­მარ­თლი­ა­ნი კაცი იყო და მფარ­ვე­ლი ყვე­ლა­სი. ყვე­ლამ ვი­ცით, რომ ქა­ქუ­ცას მე­გო­ბა­რი იყო ლე­ვა­ნი და რო­დე­საც პა­პას მისი და­ჭე­რის ბრძა­ნე­ბა მი­უ­ღია, ასეთ ხერ­ხს მი­მარ­თა: წა­იყ­ვა­ნა 10 კაცი არაგ­ვის გაღ­მა, სა­დაც ქა­ქუ­ცა იყო და­ბა­ნა­კე­ბუ­ლი და სა­ნამ მი­უ­ახ­ლოვ­დე­ბო­და, შე­უთ­ვა­ლა, გა­მე­ცა­ლე აქე­დან, ბრძა­ნე­ბა მი­ვი­ღეო.. ქა­ქუ­ცა ამ­დგა­რა, ერთი ბატ­კა­ნი წა­მო­უყ­ვა­ნია პა­პას­თან შე­სახ­ვედ­რად და კარ­გა­დაც უქე­ი­ფი­ათ და დამ­შვი­დო­ე­ბი­სას თა­ვის თეთ­რი ნა­ბა­დიც კი აჩუ­ქა, რო­მე­ლიც შიგ­ნი­დან ამოტვიფ­რუ­ლი იყო ინი­ცი­ა­ლე­ბით: ქ და ჩ. რო­გორც ჩანს, ამ 10 კა­ცი­დან აღ­მოჩ­ნდა ერთ-ერთი, ვინც ეს ამ­ბა­ვი გა­რეთ გა­მო­ი­ტა­ნა.

ლე­ვა­ნი გო­დერ­ძიშ­ვი­ლი:

- ისე მოხ­და, რომ ჩე­კის­ტებ­მა მო­აქ­ცი­ეს ალ­ყა­ში ქა­ქუ­ცა, მაგ­რამ პა­პამ გა­და­არ­ჩი­ნა, გა­არ­ღვია ეს ჩე­კის­ტე­ბი და აფხუ­შოს გავ­ლით, უც­ნო­ბი ბი­ლი­კე­ბით გა­ა­პა­რა ჩარ­გლი­დან ქა­ქუ­ცა და გა­და­იყ­ვა­ნა პან­კი­სის ხე­ო­ბა­ში. როცა შორ­დე­ბოდ­ნენ, ქა­ქუ­ცამ ლე­ვა­ნის სთხო­ვა, - წა­მო­დი ჩვენ­თან, შენ აქ არ მო­გას­ვე­ნე­ბენ, პრო­ვო­კა­ცი­ას მო­გი­წყო­ბენ და დაგ­ღუ­პა­ვე­ნო. მაგ­რამ პა­პამ უარი უთხრა, ცოლ-შვილს ვერ დავ­ტო­ვე­ბო... და დაბ­რუნ­და უკან სახ­ლში. მა­ლე­ვე და­წე­რა გან­ცხა­დე­ბა სამ­სა­ხუ­რი­დან წა­მოს­ვლის შე­სა­ხებ. ამ ამ­ბი­დან და­ახ­ლო­ე­ბით ერთ კვი­რა­ში, თა­ვის მე­უღ­ლეს, ბე­ბი­ა­ჩემს თა­მარ მთვა­რე­ლი­ძეს უთხრა: - “თუ ვინ­მე მო­ვი­დეს და მი­კი­თხოს, უთხა­რი, რომ მთა­ში ზე­ვით ავ­დი­ვარ სა­თი­ბებ­შიო და ზუს­ტად არ იცი სად ვარო“, და იმ დღეს, როცა გა­დი­ო­და სა­თიბ­ში, ოჯა­ხის წევ­რებს, ცოლს და დე­დი­ნაც­ვალს სთხო­ვა, თუ ვინ­მე მოვა, რა­მე­ნა­ი­რად შე­მა­ტყო­ბი­ნეთ, რომ თავს ვუშ­ვე­ლოო. მთა­ში ბევ­რია სა­თი­ბე­ბი, და თუ კარ­გად არ იცი ლო­კა­ცია, ვე­რა­ნა­ი­რად ვერ მი­აგ­ნებ. სამ­წუ­ხა­როდ, ეს ამ­ბა­ვი გას­კდა დედა-შვი­ლი დი­დე­ბაშ­ვი­ლე­ბი­სა­გან. (ლე­ვა­ნის დე­დი­ნაც­ვლი­სა­გან და მისი შვი­ლი ვახ­ტან­გის­გან). 10 დღის შემ­დეგ, რო­დე­საც მო­ვიდ­ნენ ჩე­კის­ტე­ბი და იკი­თხეს, სა­დაა ლე­ვა­ნიო, სწო­რედ ვახ­ტან­გმა მი­ას­წავ­ლა მისი ად­გილ­სამ­ყო­ფე­ლი.

1923 წელს პაპა ბოლ­შე­ვი­კებ­მა დახ­ვრი­ტეს! ამ დროს მისი ცოლ-შვი­ლი ისევ ჩარ­გალ­ში იყო, მაგ­რამ ძა­ლი­ან და­ე­ძა­ბათ ურ­თი­ერ­თო­ბა ვა­ჟას ცოლ­თან თა­მარ დი­დე­ბაშ­ვილ­თან. გა­უ­საძ­ლი­სი რომ გახ­და იმ სახ­ლში გა­ჩე­რე­ბა, ლე­ვა­ნის ცო­ლის ძმამ იო­სებ­მა, სას­წრა­ფოდ ჩა­მო­იყ­ვა­ნეს გორ­ში ბე­ბია, შვი­ლებ­თან ერ­თად.

გო­დერ­ძი გო­დერ­ძიშ­ვი­ლი:

- გორ­ში ეს სახ­ლი ჯერ არ არ­სე­ბობ­და. იყ­ვნენ შე­ფა­რე­ბუ­ლე­ბი სხვას­თან, სა­დაც ეძი­ნათ, წვი­მა ჩა­მო­დი­ო­და. გა­მოჩ­ნდა ადა­მი­ა­ნი, რო­მე­ლიც სა­თა­ვე­ში ჩა­უდ­გა ლე­ვა­ნის ცოლ-შვი­ლის სახ­ლის მშე­ნებ­ლო­ბას და ეს პა­ტა­რა 2-ოთა­ხი­ა­ნი სახ­ლი აუ­შე­ნეს. ის­ტო­რი­უ­ლი სახ­ლია, ბევ­რი სი­დუ­ხ­ჭი­რის და სიმ­წა­რის მომსწრე...

თამ­რი­კო რა­ზი­კაშ­ვი­ლი, ლე­ვა­ნის შვი­ლიშ­ვი­ლი:

- არა­ნა­ი­რი პრი­ვი­ლე­გი­ე­ბით არ სარ­გებ­ლობ­და არც მამა და არც ჩვე­ნი ოჯა­ხი. არა­ვის­თვის არა­ფე­რი არ უთხო­ვი­ათ. მა­გა­ლი­თად, როცა ვცხოვ­რობ­დით ბა­რა­კებ­ში და რიგ­დე­ბო­და ბი­ნე­ბი, არა­ვის უფიქ­რია იმა­ზე, რომ, აი, ეს არის ვაჟა-ფშა­ვე­ლას შთა­მო­მა­ვა­ლი და პირ­ველ რიგ­ში მას უნდა მივ­ცეთ ბი­ნაო. არა! სხვებს აძ­ლევ­დნენ, ლუკა რჩე­ბო­და. მაგ­რამ მა­ინც ხაზ­გას­მით მინ­და ვთქვა, დიდ, გა­სა­ო­ცარ გრძნო­ბას­თან ერ­თად, ჩემი ოჯა­ხის მხრი­დან, დიდი პა­ტი­ვი და პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა­აა იყო რა­ზი­კაშ­ვი­ლი. თუმ­ცა, რა­ზი­კაშ­ვი­ლო­ბა დიდი ტვირ­თიც არის, მე ამას მოგ­ვი­ა­ნე­ბით მივ­ხვდი.. იყო პე­რი­ო­დი, როცა ამ გვა­რის ხსე­ნე­ბაც კი გვეკ­რძა­ლე­ბო­და. მამა ასაკ­ში და­ემგვა­ნა პა­პას. უყ­ვარ­და ზე­პირ­სი­ტყვი­ე­რე­ბა. ვა­ჟას უამ­რა­ვი ლექ­სი იცო­და ზე­პი­რად. თა­ვა­დაც წერ­და... სა­ღა­მო­ო­ბით აი­ღებ­და ფან­დურს და პა­პის ლექ­სებ­ზე სა­სი­ა­მოვ­ნოდ აღი­ღინ­დე­ბო­და. გან­სა­კუთ­რე­ბით უყ­ვარ­და "იას უთხა­რით ტურ­ფა­სა".

გო­დერ­ძი გო­დერ­ძიშ­ვი­ლი:

- ლე­ვა­ნის დახ­ვრე­ტის მერე, ში­შით ცხოვ­რობ­დნენ. ბე­ბი­ა­ჩე­მი აფრ­თხი­ლებ­და ბავ­შვებს, რომ ზედ­მე­ტი სი­ტყვა არ­სად დაგ­ცდეთ, არა­ნა­ირ შეკ­რე­ბა­ზე არ გა­მოჩ­ნდე­თო. ძა­ლი­ან შე­ში­ნე­ბუ­ლი იყო ბე­ბია: წე­ლი­წად­ნა­ხე­ვა­რი ბარ­გი ჰქონ­და შეკ­რუ­ლი, იძახ­და, - ერთხე­ლაც და­მი­ძა­ხე­ბენ და გა­და­მა­სახ­ლე­ბენ აქე­და­ნო. ძა­ლი­ან დიდი გა­ჭირ­ვე­ბა გა­მო­ი­ა­რეს. ბე­ბი­ა­ჩე­მი ორი ცვლა სა­კონ­სერ­ვო ქარ­ხა­ნა­ში მუ­შა­ობ­და. ეს ბი­ნაც მა­შინ აშენ­და, ქორ­წი­ლის სა­ჩუქ­რე­ბი ჰქონ­და ბე­ბი­ას, მათ შო­რის ვა­ჟას ნა­ჩუ­ქა­რი ოქ­როს სა­ა­თი. და ასე ადა­მი­ა­ნე­ბის დახ­მა­რე­ბით, ნელ-ნელა ჯერ ერთი ოთა­ხი აა­შე­ნეს და შემ­დეგ მე­ო­რე ოთა­ხიც გა­ა­კე­თეს.

ლე­ვა­ნი გო­დერ­ძიშ­ვი­ლი;

- ჩვენ სულ ჩრდილ­ში ვი­ყა­ვით, არა­ვინ იცო­და ვა­ჟას შთა­მო­მავ­ლე­ბი რომ ვი­ყა­ვით. ბე­ბი­ას მთავ­რო­ბი­სა და გან­სა­კუთ­რე­ბით კი, ვახ­ტან­გი­სა ეში­ნო­და. შვი­ლებს ეუბ­ნე­ბო­და, რომ არ­სად არ თქვათ, - ვისი შვი­ლე­ბი ხარ­თო. აი იქი­დან მო­ყო­ლე­ბუ­ლი, სულ ჩრდილ­ში იყ­ვნენ ესე­ნი და მერე ჩვენც. პირ­წა­ვარ­დნი­ლი აგენ­ტი იყო ვახ­ტან­გი...

ჩარ­გალ­ში პირ­ვე­ლად, დე­დამ და დე­ი­დამ აგ­ვიყ­ვა­ნეს. მე ვი­ყა­ვი 10 წლი­სა, ჩემი ძმა - 13- ის. რომ ავე­დით, ვახ­ტან­გი გა­მო­ვი­და სახ­ლი­დან და (ეხ­ლაც კარ­გად მახ­სოვს, თვალ­ნათ­ლივ), რო­გორ გა­მო­ვი­და სახ­ლი­დან მოხ­რი­ლი, კე­ხი­ა­ნი ცხვი­რით და და­ი­ძა­ხა: "ესე­ნი ვინ არი­ა­ნო? ესე­ნიო.“ დე­ი­დამ უთხრა, - ლე­ვა­ნის შვი­ლიშ­ვი­ლე­ბიო... იმან კი­დევ და­ი­ძა­ხა, - მოხ­ვე­დით, გვე­ლის წი­წი­ლე­ბოო! მე მა­შინ ბავ­შვუ­რად მი­ვი­ღე ეს, ჩავ­თვა­ლე, ალ­ბათ აქ მო­ფე­რე­ბის ასე­თი წე­სია - მეთ­ქი, თურ­მე მარ­თლა გვი­თხრა. ეჯავ­რე­ბო­და პა­პა­ჩე­მი. სულ ყველ­გან იმას გაჰ­კი­ო­და და გაჰ­ყვი­რო­და, მე ვარ ვა­ჟას შთა­მო­მა­ვა­ლი და ეგე­ნი არ არი­ა­ნო...

ნინო რა­ზი­კაშ­ვი­ლი, ლე­ვა­ნის შვი­ლიშ­ვი­ლი:

- მა­მა­ჩე­მი ძა­ლი­ან გა­ნიც­დი­და ჩუ­მად რომ იყო. ის ვე­რა­სო­დეს ვერ მი­ვი­დო­და ვახ­ტან­გთან, რად­გან იყო დრო, არა­ცერთ რა­ზი­ა­კაშვლს ამ ეზო­ში შეს­ვლის უფ­ლე­ბა არ ჰქონ­და. არა­ვი­თა­რი შე­ხე­ბა არ გვქო­ნია.

1972 წელ­ში, და­ან­გრი­ეს ვაჟა-ფშა­ვე­ლას სახ­ლი და აა­შე­ნეს ეს, რა­საც ეხლა ხე­დავთ. მუ­შე­ბი რომ მო­იყ­ვა­ნეს, ვა­ჟას სახ­ლის და­სან­გრე­ვად, თვი­თონ მუ­შე­ბი ტი­როდ­ნენ, ამ სახ­ლს ვინ და­აგნ­რევ­და, რო­გორ შე­იძ­ლე­ბო­და ამის ხე­ლის ხლე­ბაო...

თამ­რი­კო რა­ზი­კაშ­ვი­ლი:

- ისე, რომ სა­ზო­გა­დო­ე­ბამ არ იცო­და, რომ გორ­ში ცხოვ­რობ­დნენ ვაჟა-ფშა­ვე­ლას შვი­ლიშ­ვი­ლე­ბი. პირ­ვე­ლი ვა­ჟა­ო­ბა რომ ჩა­ტარ­და, 100 წლის იუ­ბი­ლე, მა­შინ მივ­ხვდი, რომ ჩვენ რა­ღა­ცას წარ­მო­ვად­გენ­დით.

გო­დერ­ძი გო­დერ­ძიშ­ვი­ლი:

- ბავ­შვო­ბა­ში არ მქონ­და ისე­თი შეგ­რძნე­ბა, რომ მე ასე­თი დიდი წი­ნაპ­რე­ბის შთა­მო­მა­ვა­ლი ვი­ყა­ვი, მაგ­რამ რო­დე­საც ერთხელ სკო­ლი­დან გა­ვი­პა­რეთ შა­ტა­ლო­ზე, მა­ლე­ვე დაგ­ვაბ­რუ­ნეს და პირ­და­პირ შეგ­ვიყ­ვა­ნეს დი­რექ­ტორ­თან. დი­რექ­ტო­რის გვა­რი, ეხ­ლაც მახ­სოვს - ძვე­ლა­ია. მან ცალ­კე გა­მიყ­ვა­ნა და მი­თხრა: "შვი­ლო, შენ ისე­თი წი­ნაპ­რე­ბის შთა­მო­მა­ვა­ლი ხარ, არ უნდა გა­ა­კე­თო ეგე­თი რა­მეო“. აი, მა­შინ ვიგ­რძე­ნი პირ­ვე­ლად, სი­ა­მა­ყის მსგავ­სი გან­ცდა.

ლე­ვა­ნი გო­დერ­ძიშ­ვი­ლი:

- ღამე რომ დავ­წვე­ბი და­სა­ძი­ნებ­ლად, არ არ­სე­ბობს პა­პა­ჩემ­ზე არ ვი­ფიქ­რო. დე­და­ჩე­მიც, დე­ი­და­ჩე­მიც და ბი­ძა­ჩე­მიც, სულ იმის დარ­დში და­ი­ღუპ­ნენ, რომ მისი საფ­ლა­ვი არა­ვინ იცო­და...

"ვე­ღარ გი­ხი­ლეთ პა­პაო, ვერც ცო­ცხალ, ვერ­ცა მკვდა­რია,

ღა­ლა­ტით შენ­მა სიკ­ვდილ­მა დაგ­ვა­ბე­ჩა­ვა ძა­ლი­ან,

არ შე­ის­მი­ნეს მფარ­ველ­თა სი­ტყვა, ხვეწ­ნა-მუ­და­რის ხმა­ნია,

ეგრე გაგ­წი­რეს უბ­რა­ლოდ, კვი­რით გიმ­ტვრი­ეს ძვა­ლია... (პა­უ­ზა, ტი­რის)

არ შე­მიძ­ლია, ვე­ღარ გა­ვაგ­რძე­ლებ... მა­პა­ტი­ეთ...

იხი­ლეთ ასე­ვე:

• "ნა­ღა­ლა­ტე­ვით მოკ­ლუ­ლის, ლუ­კანთ ლე­ვა­ნის" ამ­ბა­ვი - ვაჟა-ფშა­ვე­ლას შვი­ლის ტრა­გი­კუ­ლი ბედი: ქა­ქუ­ცას შე­ფი­ცუ­ლებ­თან კავ­ში­რი, დახ­ვრე­ტა, მისი ოჯა­ხის დევ­ნა

ავ­ტო­რი: რუ­სუ­დან შა­იშ­მე­ლაშ­ვი­ლი