"ბნელია გზა - პირველყოფილი წყვდიადი“ - გაიცანით ქართული ფენტეზის ავტორი, რომელიც "საბას“ ფინალისტია

„საბას“ 2022 წლის ფინალისტებს შორის საუკეთესო რომანის ოთხეულში გიორგი ხარაიშვილის „ბნელია გზა - პირველყოფილი წყვდიადი“ მოხვდა. როგორც ავტორი განმარტავს, მნიშვნელოვანია, რომ ფინალისტებს შორის ერთ-ერთი სწორედ ფენტეზის ჟანრის წიგნია, რადგან თანამედროვე ქართული ლიტერატურის მკითხველებში ის აქამდე შედარებით უკანა პლანზე იყო გადასული.

ეს გიორგი ხარაიშვილის სადებიუტო წიგნია ფენტეზის ჟანრში, რომელიც სამომავლოდ ტრილოგიად გამოიცემა. პირველ წიგნში კი მკითხველი შეიტყობს, გადაურჩებიან თუ არა მთავარი გმირები უმძიმეს განსაცდელს და როგორ შეიცვლება მათი ცხოვრება ამის შემდეგ.

წიგნის, საკუთარი თავისა და „საბას“ პრემიის ფინალისტობის შესახებ უფრო მეტი თავად ავტორმა გვიამბო:

რას ნიშნავს თქვენთვის „საბას“ ფინალისტობა, არის თუ არა ეს ერთგვარი აღიარება?

ზოგადად, საქართველოში არც ჩვეულებრივ და არც ელიტურ მკითხველთა შორის ფანტასტიკური ლიტერატურა სერიოზულად არ აღიქმება, უფრო საბავშვოდ მიიჩნევენ, თუმცა ამ მოსაზრების ძალიან ბევრი საპირისპირო მტკიცებულება გამოჩნდა და მეც მიმაჩნია, რომ დიახ, ჩემი წიგნიც მიზანშეწონილია ბავშვებისთვის, თუმცა კონკრეტულად მათთვის განკუთვნილი არ არის.

აქედან გამომდინარე, საკმაოდ გაკვირვებული და, რა თქმა უნდა, გახარებული ვარ, რომ ფანტასტიკის ჟანრის ლიტერატურა გადავიდა ფინალში და ვგრძნობ პასუხისმგებლობასაც, რადგან გამოდის, რომ პირველად მე შევაღე კარი ზედა წრეებში და დიდი ინტერესით ველოდები, რა იქნება ფინალში. დიდი მოლოდინი არ მაქვს შექმნილი, რადგან ჩემთვის ასე სჯობს და მეორე მხრივ, ვაკვირდები, როგორ განვითარდება მოვლენები, თუმცა ის, რომ 27 წიგნს შორის ჩემი 4 ფინალისტს შორის მოხვდა, ვფიქრობ, ძალიან დიდი ნაბიჯია, რასაც არ ველოდი.

თანამედროვე ქართული ლიტერატურის მიმართ ინტერესი მაღალია, თუმცა მკითხველთა ფართო წრეები ნაკლებად იცნობს ქართულ ფენტეზს. საინტერესოა ახლა, როცა უფრო პოპულარული გახდით, მკითხველისგან როგორ უკუკავშირს იღებთ?

ჩემამდეც ბევრი ავტორი იყო ქართულ ფენტეზში, მაგალითად, ნატო დავითაშვილი, დავით ჭოჭუა... ბევრი წერს ამ ჟანრში, თუმცა ეს ცოტა „მოფარებულში“ ხდება, არ მოჰყვება ამას რეზონანსი, თორემ ვერ ვიტყოდი, რომ ქართულ ფანტასტიკურ ლიტერატურას პულსი არ ესინჯება.

ერთი მხრივ, საშუალო სტატისტიკური ქართველი მკითხველისგან, რომელიც ნაკლებად იცნობს ამ ჟანრის ლიტერატურას, ვიღებ შემდეგ კითხვებს: არის თუ არა ეს საბავშვო, რის შესახებაა და სხვა. ძირითადად, განვმარტავთ ხოლმე, რომ ზრდასრულებისთვისაა. რაც მთავარია, მკითხველისგან ჩნდება ინტერესი, რაც ძალიან სასიამოვნოა.

რაც შეეხება მათგან, ვინც უცხოურ ფენტეზის ჟანრის ლიტერატურას აქტიურად კითხულობს, ჩემდა გასაკვირად პოზიტიური უკუკავშირი მივიღე. რა თქმა უნდა, იყო გამონაკლისებიც და ყოველ ჯერზე დავინტერესდი და გავარკვიე ამის მიზეზები, რადგან ეს ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. საბოლოოდ, მე თვითონაც გამიკვირდა, იმდენად პოზიტიური და დადებითი უკუკავშირი მივიღე: ჩემთვის ავტორიტეტულმა ადამიანებმა, ვინც მუდმივად კითხულობს ფენტეზის ჟანრის ლიტერატურას, მითხრეს, რომ ძალიან მოეწონათ, რომ სწრაფად წაიკითხეს... გარდა ამისა, პოზიტიური შეფასებები მივიღე ისეთი ადამიანებისგან, ვისგანაც არ ველოდი, რომ ფანტასტიკას კითხულობენ. მაგალითად, მეზობელი შემოდის და მიყვება იმაზე, რომ 60 წლის ნათესავი ჰყავს, ქართულის მასწავლებელი, რომელსაც წაუკითხავს ჩემი წიგნი, ძალიან მოსწონებია და რაღაც კითხვები გამოატანა ჩემთან. აქედან გამომდინარე, მიხარია, რომ წიგნით არა მხოლოდ ფენტეზის მოყვარული, არამედ სხვა მკითხველიც დაინტერესდა.

საინტერესოა, როგორი გავლენა მოახდინა თქვენზეც და წიგნზეც უკვე აღიარებულმა ფენტეზის ჟანრის ლიტერატურამ?

სამყარო, რომელიც წიგნშია აღწერილი, არის დამოუკიდებელი, ჩემ მიერ შექმნილი და ის აქამდე არ არსებობდა. მისი ბაზისი არის კონკრეტული ისტორიული გარემო, ეს არის შუა საუკუნეების ცენტრალური ევროპა. რა იარაღები და რა ტიპის აბჯარიც მაქვს გამოყენებული, იმის მიხედვით XIII-XIV საუკუნეა, ხოლო დანარჩენი ყველაფერი ჩემი შექმნილია.

რა თქმა უნდა, როცა ფენტეზის ჟანრზე ვსაუბრობთ, რთულია, თავი დავაღწიოთ იმ გავლენას, რაც ბუმბერაზმა ავტორებმა მოახდინეს. როცა ფენტეზის სამყაროს შექმნას იწყებ, ფიქრობ ტოლკინზე და ეძებ სხვაობებს შენსა და მის სამყაროს შორის.

ჩემზე გავლენა მოახდინა როგორც ტოლკინმა, ისე ჰარი პოტერმა, მაგრამ მხოლოდ ამით რომ არ შემოვიფარგლო, ბავშვობაში დიდი შთაბეჭდილებები დამიტოვა ჟიულ ვერნმა და ძალიან მიყვარს ედგარ პო. ვერ ვიტყოდი, რომ მაინც და მაინც ვკითხულობ ბეჭდების მბრძანებელს და ამის გამო ვწერ წიგნს, არა, უბრალოდ, ჟანრის მიმართ არის ჩემი ინტერესი.

ფენტეზის ჟანრის ავტორისთვის მნიშვნელოვანია ჰქონდეს კარგი ზოგადი განათლება და დეტალურად ერკვეოდეს იმ პერიოდში, რა დროსაც ხდება მოქმედება. რამდენად შრომატევადი იყო ამ მხრივ თქვენთვის წიგნზე მუშაობა?

მიმაჩნია, რომ ფენტეზის ავტორს მართლაც საკმაოდ დიდი ზოგადი განათლება და ასევე, კონკრეტული საკითხების ცოდნაც სჭირდება. მხოლოდ ისტორიის ცოდნა არ არის საკმარისი, ფენტეზის ჟანრის ნაწარმოების შექმნისას ძალიან მნიშვნელოვანი ელემენტია ე. წ. World Building (სამყაროს აშენება), რომელიც მოიცავს მმართველობის ფორმას, პოლიტიკურ სისტემას, რელიგიებს, ფოლკლორისა და ზღაპრების შექმნას.

უნდა იცოდე არამარტო ისტორია, არამედ ელემენტარულ დონეზე მაინც უნდა შეგეძლოს მითებისა და ზღაპრების შექმნა, გარდა ამისა, უნდა გესმოდეს, მაგალითად, როგორ მუშაობდა ფეოდალური სისტემა. ასეთი რაღაცების ძიებასა და მათში გათვითცნობიერებას, რა თქმა უნდა, დიდი დრო დასჭირდა. რაღაცები ვიცოდი, მაგრამ მეტად ჩაღრმავება შრომატევადი იყო. იმდენი ვიმეცადინე, როგორ მიმდინარეობდა შუა საუკუნეების ნამდვილი ბრძოლა, რომ ბოლოს მე თვითონ შემიძლია ხმლის გამოყენება. ასევე, ვიკითხე მირჩა ელიადეს წიგნები, რომ გამეგო რეალისტური რელიგიისა და მითის სტრუქტურა როგორია, როგორ უნდა ამეგო ისინი და ამ პროცესს საკმაოდ დიდი დრო დასჭირდა.

რას საქმიანობს „ბნელია გზა - პირველყოფილი წყვდიადის“ ავტორი? ცოტა რამ თქვენ შესახებაც გვიამბეთ.

30 წლის ვარ. განათლებით - იურიდიულ მეცნიერებათა მაგისტრი, პერიოდულად ვკითხულობ ლექციებს, ასევე ვმონაწილეობ სამეცნიერო კვლევებშიც. გარდა ამისა, ძირითადად, ინგლისურიდან ვთარგმნი მხატვრულ ლიტერატურასა და იურიდიულ დოკუმენტებსაც, ამასთან, ლიტერატურასთან დაკავშირებით ჩემს ბლოგზე ვწერ მიმოხილვებს.

აქტიურად ვთამაშობ ინტელექტუალურ თამაშს „რა? სად? როდის?“, ალბათ ბოლო 13 წელია და რამდენჯერმე სატელევიზიო სეზონშიც მიმიღია მონაწილეობა. ასევე ვარ მოფარიკავე და ძველი დრამერიც.

R