რა საფრთხეები გველის, თუ საქართველოს ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსის მინიჭებაზე უარი უთხრეს - გვემუქრება თუ არა ასოცირების ხელშეკრულებისა და უვიზო რეჟიმის გაუქმება?
რამდენიმე დღეში გადაწყდება, გახდება თუ არა მომავალში საქართველო საუკუნეობით ნაოცნებარი ევროპული ოჯახის სრულუფლებიანი წევრი, რომლის ნაწილიც ის ყოველთვის იყო.
რა საფრთხეები გველის და რა იქნება იმ შემთხვევაში, თუ ევროკომისიამ საქართველოს კანდიდატის სტატუსის მინიჭებაზე უარი უთხრა? პოლიტოლოგების აზრით, ეს იქნება მთელი ევროინტეგრაციული პროცესის შეჩერების ნიშანი და ევროპასთან დაახლოების ასეთი შანსი, შეიძლება აღარასდროს მოგვეცეს.
საერთაშორისო ურთიერთობების სპეციალისტი, GIPA-ს პროფესორი გიორგი კობერიძე ჩვენთან საუბარს იმ სიკეთეებზე იწყებს, რისი მოტანაც საქართველოს ევროინტეგრაციას მოჰყვება:
"ჩვენთის ევროკავშირის კანდიდატობა ზუსტად იგივეა, რაც შეიძლება ყოფილიყო მაპი ნატოში გაწევრების პროცესში. შესაბამისად, ეს არის სიგნალი იმისა, რომ ევროპისათვის მის ნაწილად ვართ მოაზრებული. რაც შეიძლება ამას მოგვიანებით მოჰყვეს, ინვესტიციების მაქსიმიზაციაა, ანუ სწრაფი გაზრდა. მეორეს მხრივ, ეს გულისხმობს უშუალოდ ბრიუსელიდან საქართველოსთან მიმართებით რეფორმების ხელშეწყობას - ამაზე ფოკუსი გაკეთდება, დააკვირდებიან მიმდინარე პროცესებს, დაწერენ ანგარიშებს, მოგვეხმარებიან მის განხორციელებაში, გამოგზავნიან ინსტრუქტორებს... ეს არის წინასწარ მოსამზადებელი პროცესი, რათა მაქსიმალურად დაემსგავსო ევროკავშირის საშუალო არითმეტიკულ სახელმწიფოს, რომელიც იმას ნიშნავს, რომ ისინი ცხოვრების დონის გაუმჯობესებაში დაგეხმარებიან. მათ შორის, ეს გულისხმობს ფინანსურ დახმარებას, რომელიც საქართველოს ასე სჭირდება ამ ეტაპზე. ასევე იგულისხმება მისი ვალუტის ხელშეწყობასა და შემდგომში შესაძლო ჩანაცვლებაში დახმარება. ეს პროცესი გრძელია, ერთ დღეში არ მოვა, ისინი გვეხმარებიან ინტენსიურად, რომ შენი სახელმწიფოს მაქსიმალური ჰარმონიზაცია მოხდეს დანარჩენი ევროპისათვის“.
რა შეიძლება მოჰყვეს კანდიდატის სტატუსზე უარის თქმას, გიორგი კობერიძე განმარტავს, რომ ამ შემთხვევაში ყველაზე დიდი საფრთხე ისაა, რომ საქართველო ავტომატურად გადადის ავტოკრატების ბანაკში, რომელთა შორის მყოფი სახელმწიფოები მიტმასნილია ჩინეთთან, ან რუსეთთან, რაც ჩვენი ცივილიური არჩევანის განაგდურებასა და უზარმაზარ საფრთხეებს მოასწავებს.
"კანდიდატის სტატუსზე უარის თქმა ნიშნავს, რომ საქართველო ავტომატურად გადადის ავტოკრატების ბანაკში, ანუ შენ დასავლეთი აღარ აღგიქვამს დემოკრატიულ და განვითარებად იმ სახელმწიფოდ, რომელიც დასავლეთს უახლოვდება. ესაა ჩვენთვის ყველაზე დიდი საფრთხე. ავტოკრატების ბანაკში არიან ისეთი სახელმწიფოები, რომელთა აბსოლუტურ უმრავლესობას არანაირი კავშირი არ აქვს დასავლეთთან. ის არის ორიენტირებული და მიტმასნილი ჩინეთთან, ან - რუსეთთან, რაც ჩვენი ცივილური არჩევანის განაგდურებას ნიშნავს. ცივილური არჩევნის მიღმა ჩვენ აღმოვჩნდებით უზარმაზარი საფრთხის წინაშე, სადაც საქართველოს დასავლეთში დამხმარე აღარ ეყოლება. ჩვენ ხომ ძირითადად ისე განვვითარდით, რომ ჩვენს მოკავშირეებად ავირჩიეთ დემოკრატიები და არა ავტოკრატიები. თუ კი ასე გვინდა, მაშინ უნდა დავემსგავსოთ მათ, უნდა გარდავიქმნათ ავტოკრატიად, რაც, საბოლოო ჯამში, ჩვენც დაგვაზიანებს. კაცმა რომ თქვას, ავტოკრატიას უსაფრთხოება არასდროს არავისთვის მოუტანია. ეს ყველაფერი სერიოზული გამოწვევაა ჩვენთვის. მარტივად რომ განვმარტო, კანდიდატის სტატუსის მინიჭება კი არ ქმნის უსაფრთხოების გარანტიას, არამედ მისი არმიცემა ქმნის სერიოზული უსაფრთხოების გამოწვევას საქართველოსთვის. ეს არის მთელი აქსიომა, რაზეც უნდა ვიფიქროთ - ჩვენ გავაკეთეთ განაცხადი და როდესაც ადამიანი რაღაც ორგანიზაციაში აკეთებ განაცხადს და ამაზე უარს გეუბნებიან, ეს უარის თქმაა დამღუპველი, თორემ ავტომატურად თანხმობა კი არ წყვეტს ყველაფერს. უარი არ გულისხმობს აპრიორი აპლიკანტის სტატუსის - ასოცირების ხელშეკრულების და ვიზალიბერალიზაციის გაუქმებას, ავტომატურ რეჟიმში ასეთი რამ არ მოხდება, მაგრამ როცა უარს გეუბნებიან, ეს იმას ნიშნავს, რომ შენთან დაახლოების პროცესი შეჩერებულია. დასავლეთმა საქართველოსთან ურთიერთობის დათბობა-ნორმალიზებაზე, ან გაუმჯობესებაზე უარი თუ თქვა, მერე პროცესები ეტაპობრივად უკან წავა. თურქეთსაც აქვს კანდიდატის სტატუსი, თუმცა როდესაც არ გაატარა რეფორმები, ამას დასავლეთის მხრიდან სანქციები მოჰყვა. საქართველოს თუ კანდიდატის სტატუსი არ ჰქონდა და მაინც გააგრძელა თავისი არც თუ დემოკრატიული კურსი, აპრიორი, დასავლეთის მხრიდან თანდათან მოჰყვება ის, რომ პროცესი შეფერხდება გრძელვადიანად, საქართველოს ეკონომიკა კი უკან-უკან წავა, ესაა ჩვენთვის მთავარი გამოწვევა.
ახლა ჩვენი ამოცანა უნდა იყოს ვეძებდეთ მაქსიმალურად ბევრ მოკავშირეს, მეგობარს, რათა მარტო არ დავრჩეთ. შეგვიძლია შევთანხმდეთ ამაზე, რომ რუსეთი მარტოს მოგვერევა, მარტოს რუსეთი უკრაინასაც მოერეოდა, პარტნიორები რომ არ ჰყოლოდა. ერთი, რაშიც ხელისუფლება შეიძლება იყოს მართალი, ისაა, რომ, ზოგადად, საქართველოსთვის კანდიდატის სტატუსის არმინიჭება თავად დასავლეთს აკარგინებს სამხრეთ კავკასიას, სადაც საქართველო არის ერთადერთი შუქურა დემოკრატიის. არც ერთი სხვა პროდასავლური სახელმწიფო რეგიონში არ არსებობს, მხოლოდ საქართველოა და მხოლოდ მას შეუძლია დასავლეთი შემოიტანოს კავკასიაში, ის საკმაოდ მნიშვნელოვანი ღერძია სამხრეთ კავკასიაში. კი ამბობენ, სტატუსს თუ არ მოგვანიჭებს, დასავლეთი ბევრს კარგავსო, მაგრამ ამით ჩვენ უფრო მეტს რომ ვკარგავთ, უტყუარია. ჩვენი ამ სივრციდან მოკვეთა ყველასთვის დამღუპველი იქნება“, - ამბობს ის.
საერთაშორისო ურთიერთობების სპეციალისტი, პოლიტოლოგი გიორგი გობრონიძე განმარტავს, რომ ევროინტეგრაცია საქართველოს დაეხმარება იმაში, რომ არასოდეს აღმოჩნდეს საერთაშორისო იზოლაციაში (რაც ერთხელ უკვე ვიწვნიეთ და მივიღეთ კიდეც თავსმოხვეული, კაბალური ხელშეკრულებები) გამომდინარე იქიდან, რომ ჩვენთვის ეს დამღუპველი იქნება.
"ძალიან მნიშვნელოვანია იმის გააზრება, რატომ დადგა საქართველოსთვის ევროპული, ევროატლანტიკური ინტეგრაციის საჭიროება. ეს არ ყოფილა რომელიღაცა ხელისუფლების, ან ადმინისტრაციის ერთჯერადი კაპრიზი, არამედ ეს ყველაფერი არის ნაკარნახევი იმ საგარეო პოლიტიკის იმპერატივებით, რომლის წინაშეც აღმოჩნდა ჩვენი ქვეყანა 2000-იანი წლებიდან. ნატოში გაწევრების შესახებ ჯერ კიდევ პირველი განაცხადი 1999 წელს კეთდება, ხოლო მანამდე, 1997 წელს საქართველო ღიად აფიქსირებს საკუთარ ევროპულ არჩევანს, როდესაც ჩვენ გავხდით პირველი სამხრეთკავკასიური ქვეყანა, რომელიც ევროსაბჭოში მიიღეს. ამ შემთხვევაშიც, იმჟამინდელი პარლამენტის თავმჯდომარის, ბატონი ზურაბ ჟვანიას სიტყვები - "მე ვარ ქართველი, მაშასადამე, ვარ ევროპელი“, იყო უპირველესად პოლიტიკური განაცხადი იმასთან დაკავშირებით, თუ სად ხედავდა საქართველო უახლოეს მომავალში საკუთარ თავს და ადგილს თანამედროვე მსოფლიოში. შესაბამისად, ჩვენ უნდა გვესმოდეს ერთი რამ, რომ ჩვენი ეს კურსი ძირითადად ნაკარნახევი იყო იმ მზარდი საფრთხეებით, რომელიც მოდიოდა ჩვენსკენ რუსეთის ფედერაციის მხრიდან. მაშინაც, ისევე, როგორც 2008-ში, ისევე, როგორც ახლა, რუსეთის ფედერაცია თავისი პოლიტიკით, რომელიც არის ცალსახად დესტრუქციული და ემსახურება მთლიანად პოსტსაბჭოთა სივრცეში დესტაბილიზაციას, ქართულ სახელმწიფოებრიობას ფუნდამენტური ხასიათის საფრთხეებს უქადდა.
კარგად უნდა გვესმოდეს, რომ უკრაინაში შეჭრითაც კარგად გამოჩდა, რომ რუსეთის ფედერაცია ყოფილ საბჭოთა რესპუბლიკებს უყურებს არა როგორც სუვერენულ რესპუბლიკებს, არამედ, როგორც ტერიტორიულ დანაკარგებს. თუ კი სადღაც არსებობს პოლიტიკურ დღის წესრიგში ტერიტორიულ დანაკარგზე საუბარი და დათქმები, იქვე არსებობს ალბათ დღის წესრიგიც, რომელიც ემსახურება ტერიტორიული დაანაკარგების დაბრუნებას იმ წიაღში, საიდანაც ეს დანაკარგები გამოვიდა. აქედან გამომდინარე, ჩვენთვის მნიშვნელოვანია დასავლეთთან პარტნიორობა და უნდა გვესმოდეს, რომ ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსი, ამ შემთხვევაში, არ გულისხმობს წევრობას, შეიძლება ეს პროცესი დროში გაიწელოს ისევე, როგორც თურქეთის შემთხვევაში გრძელდებოდა. სტატუსი, უპირველეს ყოვლისა, გულისხმობს:
1. დასავლეთის მხრიდან იმის აღიარებას, რომ ქართული სახელმწიფო და საზოგადოება წარმოადგენს იმ ერთობას, რომელიც გარკვეულწილად იმსახურებს დასავლურ კოალიციაში (იქნება ეს ევროკავშირი, თუ ნატო) წევრობას.
2. საქართველო არის მნიშვნელოვანი საგარეო პოლიტიკური აქტორი აღნიშნული საერთაშორისო ორგანიზაციისთვის, გეოპოლიტიკური, თუ ცივილური სივრცისთვის.
შესაბამისად, აღნიშნული განაცხადი დაეხმარება საქართველოს იმაში, რომ არასოდეს აღმოჩნდეს საერთაშორისო იზოლაციაში გამომდინარე იქიდან, რომ ჩვენთვის ეს დამღუპველი იქნება. ჩვენ ერთხელ უკვე მოვხვდით საერთაშორისო იზოლაციაში და მივიღეთ კიდეც თავსმოხვეული, კაბალური ხელშეკრულებები, რომლებიც, თითქოსდა, მიზნად ისახავდა აფხაზეთის და ცხინვალის რეგიონის მიმართულებით ვითარების სტაბილიზაციას და გარკვეული სამშვიდობო მექანიზმების შექმნას. მერე ვნახეთ, რომ ისტორიის განმავლობაში არც ერთი დღით ამ მექანიზმებს არ უმუშავიათ ისე, როგორც მათ რეალურად უნდა ემუშავათ. 2008 წელს ეს მექანიზმები მთლიანად მოიშალა და 26 აგვისტოს აღიარების დოკუმენტის შემდეგ მივიღეთ გაფორმებული ოკუპაცია საქართველოს ორ უმნიშვნელოვანეს რეგიონში - ცხინვალსა და აფხაზეთში. აქედან გამომდინარე, საერთაშორისო იზოლაციის თვალსაზრისით, დასავლეთის უარი კანდიდატის სტატუსის მინიჭებაზე ჩვენთვის დიდ რისკებს გააჩენს - ეს იქნება იმის ხაზგასმა, რომ დასავლეთისთვის ეს რეგიონი და სივრცე არ არის სათანადოდ საინტერესო და ეს თავისთავად გააჩენს მისწრაფებებს უკვე იმ სახელმწიფოებში, რომლებიც დაინტერესებულნი არიან კავკასიის რეგიონიდან დასავლეთის განდევნით, გაატარონ მეტად აქტიური პოლიტიკა საქართველოს მიმართულებით. ეს პოლიტიკა შეიძლება იყოს როგორც ეკონომიკური, ისე პოლიტიკური, საინფორმაციო და სამხედრო ხასიათის.“
კითხვაზე - საკუთარი პოლიტიკური კაპიტალის შესანარჩუნებლად, ხელისუფლებიდან პარტნიორების ამ ფორმით კრიტიკა რამდენად ემსახურება საქართველოს ინტეგრაციის მიზანს და საბოლოოდ, რისი მომტანია, პოლიტოლოგი გვეუბნება, რომ ეს სხვა არაფერს ემსახურება, გარდა იმისა, რომ საკუთარი ჩავარდნა სხვას გადააბრალონ.
"ხელისუფლება გადასარევად აცნობიერებს, რომ არავის ჩვენი ომში ჩართვა არ სურს. და რომ ჩაგვრთონ, ჩვენი თვითმფრინავები რუსეთის ცას დააბნელებს, ათასობით ტანკი რუსულ სტეპებს კალიასავით მოედება, თუ რა? პირიქით, ჩვენ აქეთ გავხდებით დასავლეთის გადასარჩენი. გაიხსენეთ, თავის დროზე, ადოლფ ჰიტლერსაც კი არ უნდოდა ესპანეთის და იტალიის ჩართვა მეორე მსოფლიო ომში იმიტომ, რომ მათი ჯარები მისი სათრევი დარჩებოდა. ამ შემთხვევაში, ვის უნდა აწყობდეს ჩვენი ომში ჩართვა? პრობლემა იმაშია, რომ ამაზე უკეთესი საინფორმაციო გზავნილი ვერაფერი მოიფიქრეს საკუთარი პოლიტიკური კაპიტალის შესანარჩუნებლად. შესაბამისად, აქ მნიშვნელოვანია, რომ დაჯდეს ხელისუფლება და საინფორმაციო პოლიტიკასთან დაკავშირებით ვინც მსგავსი ტიპის რჩევებს აძლევს, იმ ადამიანებს მოსთხოვოს პასუხი - რატომ აკეთებინებენ ასეთ სისულელეს. ესენი თავს იზღვევენ, რომ ვაი, და, არ მოგვცენ წევრობის სტატუსი, მაშინ რა მოხდება და ასეთ ნარატივს გვთავაზობენ.
ამ ადმინისტრაციის პირობებში, 2012 წლის არჩევნების შემდგომ, საქართველოს ჰქონდა გარკვეული წინსვლა დასავლეთის მიმართულებით - ვიზალიბერალიზაციის წარმატებით დასრულება, ასოცირების ხელშეკრულების წარმატებული განხორციელება-დასრულება, ნატო-საქართველოს ერთობლივი საწვრთნელი ცენტრის გახსნა საქართველოში, ანუ იყო გარკვეული წარმატებების სერია. მეორეს მხრივ, ეს არ არის საკმარისი და ამას აკლია: 1. გამოცდილება. 2. შესაბამისი პროფესიონალური მუშაობა. 3. პოლიტიკური კულტურა. ეს არ არის მარტო ხელისუფლების პრობლემა, ამ ქვეყანაში პოლიტიკური კლასი ჩამოუყალიბებელია და პოლიტიკური კულტურა საჭიროებს დამატებით განვითარებას. არ შეიძლება ყველაფერი შიდა პარტიული დაპირისპირების კონტექსტით გადაიტანო საერთაშორისო არენაზე, ეს არ არის ნორმალური და ეს არ არის ლოგიკური. უნდა გავიგოთ, რომ დღეს სასწორზე არ დევს ვიღაცის სკამში ჯდომის საკითხი, სასწორზე დევს, უშუალოდ, საქართველოს საგარეო პოლიტიკური კურსის წარმატება და აქედან გამომდინარე, ნაციონალური უსაფრთხოების უზრუნველყოფის შესაძლებლობები“, - გვეუბნება გიორგი გობრონიძე.
იხილეთ ასევე: