"ცოფს ყრი­ან კო­მუ­ნის­ტე­ბი,/ სის­ხლით ვე­ღა­რა ძღე­ბი­ან./ მი­წა­ზე ხალ­ხი გა­წყვი­ტეს,/ ცაში ღმერ­თს ემუქ­რე­ბი­ან/ და მეც ამ სევ­დის ნახ­ვა­ზე გულს ცე­ცხლი წამ­კი­დე­ბია./ ვხე­დავ რომ დღე­ნი სი­ცო­ცხლის უსი­ა­მოვ­ნოდ ქრე­ბი­ან...“ - ამ სტრი­ქო­ნე­ბის ავ­ტო­რი ზო­გი­ერ­თის­თვის გმი­რი იყო, ზო­გის­თვის - მკვლე­ლი და ყა­ჩა­ღი, მის ლექ­სებ­სა და ლე­გენ­დად ქცე­ულ ამ­ბებს კი დღე­საც მო­ის­მენთ ფშა­ვის სოფ­ლებ­ში.

ფშა­ვე­ლი მე­ლექ­სე გო­გია ჭი­ჭოშ­ვი­ლი თი­ა­ნე­თის რა­ი­ო­ნის სო­ფელ ლი­შო­დან იყო. უმაღ­ლე­სი პე­და­გო­გი­უ­რი გა­ნათ­ლე­ბა თბი­ლის­ში მი­ი­ღო, მერე კი მშობ­ლი­ურ რა­ი­ონს და­უბ­რუნ­და და რუ­სუ­ლი ენი­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რის მას­წავ­ლებ­ლა­დაც იმუ­შა­ვა. 1939 წელს ჯარ­ში გა­მო­ი­ძა­ხეს, მაგ­რამ უარი თქვა, - ამ ომში წამ­სვლე­ლი არ ვარ, ეს რუ­სე­ბის დამ­პყრობ­ლუ­რი ომია თა­ვი­სუ­ფა­ლი ხალ­ხე­ბის წი­ნა­აღ­მდე­გო, - და ტყე­ში, ყა­ჩა­ღად გა­ვარ­და. 10 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში მცი­რე­რი­ცხო­ვან რაზმთან ერ­თად გო­გი­ამ კო­მუ­ნის­ტებს მოს­ვე­ნე­ბა და­უ­კარ­გა. იგი 1948 წელს ძა­ლი­ან ახალ­გაზ­რდა, 29 წლი­სა, ღა­ლა­ტით მოკ­ლეს.

ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ გო­გია თი­ა­ნე­თის მი­ლი­ცი­ის ეზო­ში და­ა­მარ­ხი­ნა პა­ტიმ­რებს, ისე, რომ მისი ად­გილ­სამ­ყო­ფე­ლი არა­ვის სცოდ­ნო­და და მისი ხსოვ­ნაც სა­ბო­ლო­ოდ ჩა­ეკ­ლათ, მო­ეს­პოთ.

თი­ა­ნე­თის სოფ­ლებ­ში ბევ­რს მო­უს­მე­ნია ჩონ­გურ­ზე დამ­ღე­რე­ბუ­ლი ლექ­სი:

ასევე დაგაინტერესებთ

18:18 / 09-04-2022

მიხა ხელაშვილს ეროვნული გმირის წოდება მიენიჭა - შეფიცული დიაკონის სამშობლოს შეწირული სიცოცხლე

"ილ­ტოვ, ცრემ­ლე­ბად ნა­დე­ნო,/ სად­რა-რა მი­იჩ­ქა­რია,/ თუ ბარი მოგ­წონ, ტი­ა­ლო,/ მთე­ბიც ხო შენი მხა­რია./ წა­ი­ღე ჩვე­ნი ამ­ბა­ვი,/ ალ­ხა­ზოვს ჩა­უ­ტა­ნია,/ აჰ­ყა­როს შავი რაზ­მე­ბი,/ ჭუ­ლა­ხევს მე­ო­მა­რია./ აქით არა­ვინ წა­ვი­დეს/ ამ ამ­ბის ჩა­მამ­ტა­ნია...“, რომ­ლის ავ­ტო­რად ხალ­ხი გო­გია ჭი­ჭოშ­ვილს ასა­ხე­ლებ­და და კარგ და შე­უ­პო­ვარ ვაჟ­კა­ცად, ლა­მა­ზი ლექ­სე­ბის ავ­ტო­რად და ნი­ჭი­ერ მხატ­ვრად მო­იხ­სე­ნი­ებ­და.

მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ საბ­ჭო­თა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა გო­გი­ას სა­ხე­ლის ხსე­ნე­ბას 1941 წლი­დან კრძა­ლავ­და, მის ლექ­სებ­ზე შექ­მნილ სიმ­ღე­რებს მა­ინც მღე­როდ­ნენ ქორ­წი­ლებ­ში, დღე­ო­ბებ­ში, სხვა­დას­ხვა თავ­ყრი­ლო­ბა­ზე: "ჭი­ჭოშ­ვილ გო­გი­აი ვარ,/ სო­ფელ ლი­შო­ში მდგა­რია,/ ძმა-ბი­ჭის მო­სიყ­ვა­რუ­ლე,/ მე­ზობ­ლის უწყი­ნა­რია,/ გვერ­დით მყავს ბა­რის ლო­მე­ბი,/ დის­წუ­ლი-დე­დიძ­მა­ნია,/ მე­ო­თხე გვტა­ნავ თო­მაი,/ ქორ-შე­ვარ­დე­ნი ჩქა­რია,/ მი­ზან­ში სწო­რად მსრო­ლე­ლი,/ ბი­ჭია ნაფ­რონ­ტა­ლია...“

ლექ­სე­ბი­დან და ხალ­ხუ­რი წყა­რო­ე­ბი­დან ირ­კვე­ვა, რომ მისი რაზ­მის წევ­რე­ბი არი­ან: თომა - გო­გი­ას ბი­ძაშ­ვი­ლი, ივ­რის­ხე­ო­ბე­ლი გერ­მა­ნი­ა­ში "ნაფ­რონ­ტა­ლი“ ახალ­გაზ­რდა, რო­მე­ლიც დაჭ­რი­ლი ჩა­მო­ვი­და ლი­შო­ში; დე­დის ძმა ტო­ტი­კო უნაფ­ქოშ­ვი­ლი, ნა­საბ­ჭოს­თავ­მჯდო­მა­რე­ვი მო­ხუ­ცი კაცი სა­გა­რე­ჯოს რა­ი­ო­ნის სო­ფელ პა­ტარ­ძე­უ­ლი­დან და ახალ­გაზ­რდა დის­შვი­ლი მიტო, პა­ტარ­ძე­უ­ლი­დან. რო­გორც ჩანს, ჭი­ჭოშ­ვი­ლის წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბის რაზმში სხვა­დას­ხვა დროს ყო­ფი­ლან ივ­რის­ხე­ო­ბე­ლი ფშა­ვე­ლი პავ­ლე თუ­შიშ­ვი­ლი, ხევ­სუ­რი სან­დრო ჩა­ჩა­უ­რაშ­ვი­ლი და ვინ­მე იუ­და­ის შვი­ლი, ლა­ფან­ყუ­რე­ლი ფშა­ვე­ლი. პირ­ვე­ლი მა­ლე­ვე მო­უკ­ლავს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას, მე­ო­რე - მოგ­ვი­ა­ნე­ბით, მე­სა­მე კი - ან ჩა­მო­შორ­და რაზმს, ან მოკ­ლეს.

• გო­გია ჭი­ჭოშ­ვი­ლი - გმი­რი, მკვლე­ლი თუ ყა­ჩა­ღი

10 წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში იარ­სე­ბა, თურ­მე, გო­გი­ას რაზმმა და მხო­ლოდ მე­ა­თე წელს მო­ა­ხერ­ხა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ მისი გა­ნად­გუ­რე­ბა. ცნო­ბი­ლია, რომ ოთხე­უ­ლი ხში­რად იც­ვლი­და ად­გილმდე­ბა­რე­ო­ბას: ხან ივ­რის ხე­ო­ბა­ში იყო, ხან ილ­ტოს, არაგ­ვის და ლო­პო­ტის, ხან ალაზ­ნის ველ­ზე და ფშა­ვი­სა და თუ­შე­თის მთებ­ში, პან­კი­სიც მო­უვ­ლია, ში­რა­ქიც, ჭარ-ბე­ლა­ქა­ნიც და და­ღეს­ტა­ნიც. რო­გორც ჩანს, თა­ნამ­გრძნო­ბი და სან­დო ხალ­ხი ყველ­გან ჰყავ­და, თო­რემ ამ­დენ ხანს ვე­რაფ­რით გაძ­ლებ­და. ამ­ბო­ბენ, გო­გი­ას თა­ვი­სი აგენ­ტუ­რა შინ­სა­ხკო­მის ად­გი­ლობ­რივ გან­ყო­ფი­ლე­ბებ­შიც კი ჰყავ­დაო.

გო­გი­ას რაზ­მის წევ­რე­ბი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას უპი­რის­პირ­დე­ბოდ­ნენ და მო­სახ­ლე­ო­ბას არა­ფერს უშა­ვებ­დნენ. თუ ვინ­მეს კლავ­დნენ, მხო­ლოდ პარ­ტი­ზა­ნუ­ლი რაზ­მე­ბის დევ­ნის დროს. შე­ტა­კე­ბე­ბი, ძი­რი­თა­დად, თი­ა­ნე­თის რა­ი­ონ­ში ხდე­ბო­და. უბ­რა­ლო ხალ­ხს უყ­ვარ­და გო­გია ჭი­ჭოშ­ვი­ლი - თავ­შე­სა­ფარს სთა­ვა­ზობ­და, სურ­სათ-სა­ნო­ვა­გეს უგ­ზავ­ნი­და და მო­სა­ლოდ­ნე­ლი საფრ­თხის შე­სა­ხე­ბაც ატყო­ბი­ნებ­და.

თი­ა­ნე­თის რა­ი­ო­ნის მი­ლი­ცი­ის უფ­როს ლა­ცა­ბი­ძეს მისი შე­პყრო­ბა რომ გა­ნუზ­რა­ხავს, გო­გი­ას ლექ­სი გა­უგ­ზავ­ნია მის­თვის: "თი­ა­ნეთს, ლა­ცა­ბი­ძეო,/ მარ­ჯვე­ნამც დაგ­მი­წე­ბია,/ ლი­შო­ში ჩემი და­ჭე­რა/ ტყუ­ი­ლად და­გიკ­ვე­ხია./ ვი­საც ჩემ სიკ­ვდილს ავა­ლებ,/ ჩემი ძმე­ბი და დე­ბია,/ მოვ­ლენ და მა­მა­ხა­რე­ბენ,/ რა­საც შენ შაგ­პირ­დე­ბი­ან“.

თუმ­ცა, რო­გორც ხდე­ბა ხოლ­მე, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ გო­გი­ას მას­პინ­ძლებ­ში მა­ინც იპო­ვა მო­ღა­ლა­ტე­ე­ბი. ილ­ტოს ხე­ო­ბის სო­ფელ ჭარ­თა­ლა­ში სწო­რედ მო­ღა­ლა­ტე­ებს და­ა­ხო­ცი­ნეს პუ­რის­ჭა­მა­ზე მსხდო­მი გო­გია და თომა, თა­ნაც ისე მო­ა­წყვეს, თით­ქოს ერ­თმა­ნე­თი შე­მო­აკ­ვდათ! ამის ამ­ბის შემ­დეგ, მა­ლე­ვე, ერ­წოს სო­ფელ მაგ­რა­ნეთ­ში, ასე­ვე, ვე­რა­გუ­ლად გა­მო­ა­სალ­მეს სი­ცო­ცხლეს მიტო და ტო­ტი­კო.

გო­გი­ას რაზ­მი შინ არას­დროს მი­ვარ­დნია ვინ­მეს, შინ­სა­ხკო­მე­ლებ­საც კი. გო­გია ყო­ველ­თვის ელო­დე­ბო­და ამა თუ იმ კა­ცის გა­რეთ გა­მოს­ვლას, ან­გა­რი­ში რომ გა­ეს­წო­რე­ბი­ნა. გო­გია ჭი­ჭოშ­ვი­ლის სა­ხე­ლის ხსე­ნე­ბა კო­მუ­ნის­ტე­ბის დროს კი იკ­რძა­ლე­ბო­და, მაგ­რამ სა­ქარ­თვე­ლოს და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის გა­მო­ცხა­დე­ბის შემ­დეგ რამ­დენ­ჯერ­მე გა­მოჩ­ნდა პრე­სა­ში. პირ­ვე­ლად მის შე­სა­ხებ თა­მა­მად ედი­შერ გი­ორ­გა­ძემ და­წე­რა და აღ­ნიშ­ნა, რომ სწო­რედ გო­გი­ამ აიღო მიხა ხე­ლაშ­ვი­ლის სის­ხლი - მი­ხას მკვლე­ლო­ბი­დან 24 წლის შემ­დეგ მისი მკვლე­ლი ლუკა მარ­ცვა­ლაშ­ვი­ლი მოკ­ლა.

გო­გია კარ­გა ხანს ცდი­ლობ­და, თურ­მე, ლუ­კას ხელ­ში ჩაგ­დე­ბას. ბო­ლოს ში­რაქ­ში, ტა­რი­ბა­ნა­ში ყოფ­ნი­სას წა­ა­წყდა. მწე­რა­ლი და მეც­ნი­ე­რი ტრის­ტან მა­ხა­უ­რი იხ­სე­ნებ­და, გო­გია იმ­ხა­ნად ში­რაქს აფა­რებ­და თავს. ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ ეს გა­ი­გო და მწყემ­სე­ბი შე­ა­ი­ა­რა­ღა. ჯილ­დო­საც კი დაჰ­პირ­და მისი სიკ­ვდი­ლის­თვის. ში­რაქ­ში გაჩ­ნდა ლუკა მარ­ცვა­ლაშ­ვი­ლიც, - იმე­დოვ­ნებ­და, ხე­ლაშ­ვი­ლის მკვლე­ლო­ბი­დან წლე­ბის შემ­დეგ ჭი­ჭოშ­ვილ­საც მო­უ­ღებ­და ბო­ლოს, მაგ­რამ მე­გო­ბარ მწყემ­სებს უკვე გაფრ­თხი­ლე­ბუ­ლი ჰყავ­დათ გო­გია. ისიც მარ­ცვა­ლაშ­ვილს გზა­ზე ჩა­უ­საფ­რდა და მი­ახ­ლო­ე­ბულს გად­მო­უხ­ტა, - შენ მო­კა­ლი ხე­ლაშ­ვი­ლიო? იმა­ნაც უნებ­ლი­ეთ და­უ­დას­ტუ­რა და თოფ­საც წა­ე­ტა­ნა, მაგ­რამ გო­გი­ამ და­ას­წრო და სული გა­აფრ­თხო­ბი­ნა. მერე მწყემ­სე­ბის ბი­ნა­ში ჩა­ვი­და და უთხრა, - ტყე­ში ღორი მოვ­კა­ლი, წა­დით და გა­ათ­რი­ე­თო.

• გო­გი­ას გზა - ბეწ­ვის ხიდ­ზე სი­ა­რუ­ლი

წლე­ბის წინ მწე­რალ­მა ვა­ლე­რი­ან ჩე­კუ­რიშ­ვილ­მა გა­მო­აქ­ვეყ­ნა მო­თხრო­ბა ქის­ტე­ბის ცხოვ­რე­ბა­ზე, სა­დაც ასე­თი ეპი­ზო­დი ჩარ­თო: გო­გია ჭი­ჭოშ­ვი­ლი შე­ვი­და ახ­მე­ტის სა­სა­დი­ლო­ში, სა­დაც ის­ხდნენ მუ­სი­კო­სე­ბი და დამ­კვრე­ლე­ბი. გო­გი­ამ ჰკი­თხა, აბა, თუ იცით ჭი­ჭოშ­ვი­ლის რო­მე­ლი­მე ამ­ღე­რე­ბუ­ლი ლექ­სიო? ამათ უთხრეს, რო­გორ არაო. მი­ა­წო­და ფული გო­გი­ამ, აბა, ეს ლექ­სი იმ­ღე­რე­თო. და­ი­წყეს სიმ­ღე­რა და ამ დროს შე­ვი­და სა­სა­დი­ლო­ში ახ­მე­ტის შინ­სა­ხკო­მის უფ­რო­სი რუ­ბენ ალ­ხა­ზო­ვი, მო­ის­მი­ნა სიმ­ღე­რა და მე­გარ­მო­ნე­ე­ბი გა­ა­ჩუ­მა, რას მღე­რი­თო? - რა ვიცი, უფ­რო­სო, შეგ­ვიკ­ვე­თე­სო. გო­გი­ამ და მის­მა მე­გობ­რებ­მა და­უ­ძა­ხეს, - მწყემ­სე­ბი ვართ, დაღ­ლი­ლე­ბი შე­მო­ვე­დით, სიმ­ღე­რის მოს­მე­ნა გვინ­დო­და და, რა მოხ­დე­ბა, და­ამ­თავ­რე­ბი­ნე­თო. - თქვენ­ცა მყევ­ხართ ჩო­ლო­ყაშ­ვი­ლე­ბიო, - მი­უ­გო, თურ­მე, ალ­ხა­ზოვ­მა. ცოტა ხან­ში სა­სა­დი­ლოს ერთ-ერთ თა­ნამ­შრო­მელს გა­უხ­მია ალ­ხა­ზო­ვი და რა­ღაც უჩურ­ჩუ­ლია. გო­გია და მისი მე­გობ­რე­ბი მიხ­ვდნენ, რომ ვი­ღა­ცამ იცნო, სა­შიშ­რო­ე­ბა იგ­რძნეს და მშვი­დო­ბი­ა­ნად გა­ე­ცალ­ნენ იქა­უ­რო­ბას. გო­გია ხში­რად ჩნდე­ბო­და ნიღ­ბით შუ­ა­გულ ახ­მე­ტა­ში, თი­ა­ნეთ­ში, დუ­შეთ­ში, დე­დოფ­ლის­წყა­რო­ში. არ­სე­ბობს გად­მო­ცე­მე­ბი, რო­დე­საც ერთხელ ერთ ოჯახ­ში სტუმ­რად მყოფ მის რაზმს პარ­ტი­ზა­ნებ­მა ალყა შე­მო­არ­ტყეს და ბრძო­ლა გა­უ­მარ­თეს, გო­გი­ამ გა­და­იც­ვა ქა­ლის ტან­საც­მე­ლი, მო­ი­ბუ­რა თავ­შლით, აიღო პა­ტა­რა კუნ­ძი, ჩვრებ­ში გა­ახ­ვია და "ნანა, შვი­ლო­თი“ გა­მო­ვი­და გა­რეთ. - უი, ქალს არ ეს­რო­ლო­თო, - და­უ­წყი­ათ პარ­ტი­ზა­ნებს, ამა­სო­ბა­ში გო­გია მიხ­ვე­ულ-მოხ­ვე­უ­ლე­ბით სამ­შვი­დო­ბოს გა­ვი­და და თა­ვიც გა­და­ირ­ჩი­ნა.

ერთხელ პო­ეტ­მა ერეკ­ლე საღ­ლი­ან­მა მი­ამ­ბო:

- ბოლ­შე­ვი­კებ­მა ადა­მი­ანს არ­ჩე­ვა­ნი არ და­უ­ტო­ვეს: ან უნდა შეჰ­გუ­ე­ბო­და იმ სა­ში­ნე­ლე­ბას, ქედი მო­ე­ხა­რა ყვე­ლაფ­რის წი­ნა­შე, ან რა­ღაც ფორ­მით გა­ეპ­რო­ტეს­ტე­ბი­ნა. გა­მო­ხატ­ვის მრა­ვა­ლი გზა არ­სე­ბობ­და და ერთ-ერთი იყო გო­გი­ას გზა - და­პი­რის­პი­რე­ბა ვე­ე­ბერ­თე­ლა თვით­მპყრობ­ლურ აპა­რატ­თან. მარ­ტო კაცი იბ­რძო­და და მისი ცხოვ­რე­ბის ყო­ვე­ლი დღე ბეწ­ვის ხიდ­ზე სი­ა­რუ­ლი იყო. არ­სე­ნა ოძე­ლაშ­ვი­ლის სი­ტყვე­ბი ხომ გახ­სოვთ? – "7 წელი ყა­ჩა­ღად ვარ, კა­ცის ცოდ­ვა არ მა­ძევ­სო“, - გო­გი­ას ამის სა­შუ­ა­ლე­ბაც არ მი­ე­ცა. გა­რე­მო არ აძ­ლევ­და სხვაგ­ვა­რად მოქ­ცე­ვის სა­შუ­ა­ლე­ბას. თუნ­დაც დიდი მიხა ხე­ლაშ­ვი­ლი რო­გორ მოკ­ლეს! კავ­კა­სი­უ­რი ეთი­კის მა­ტა­რე­ბე­ლი კაცი, მტე­რიც რომ ყო­ფი­ლი­ყო, ასე ვერ მოკ­ლავ­და. სტუმ­რად მყოფ, შენ­თან ერ­თად ნა­ქე­ი­ფარ მძი­ნა­რე კაცს რომ ტყვი­ას და­ახ­ლი, აი ეგ არის ჩვენ­თვის სიკ­ვდი­ლი და არა ის, რომ ვი­ღაც ვი­ღა­ცის და­ვა­ლე­ბას ას­რუ­ლებს. გო­გია ჭი­ჭოშ­ვილ­მაც აღას­რუ­ლა ის, რაც უნდა აღ­სრუ­ლე­ბუ­ლი­ყო. ეს კაცი იყო მახ­ვი­ლი მე­სი­ი­სა, უფ­ლის­გან ამ ქვე­ყა­ნა­ზე გა­მოგ­ზავ­ნი­ლი. რა თქმა უნდა, უფალს ბო­ლომ­დე უნდა მი­ვენ­დოთ, მაგ­რამ რო­დე­საც ადა­მი­ა­ნის გარ­ყვნა და გახ­რწნა სწრა­ფად ხდე­ბა, თვა­ლის და­ხამ­ხა­მე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბა რომ აღარ გაქვს, ხან­და­ხან ცოდ­ვაც კი უნდა იტ­ვირ­თო: "სის­ხლი, სის­ხლი და სი­ა­ვე!/ - დრო არის აჩ­ქა­რე­ბი­სა!“, - უთ­ქვამს გო­გი­ას. მეც მი­მაჩ­ნია, ამ დროს ცოდ­ვის აღე­ბა უფრო დიდი ვაჟ­კა­ცო­ბაა, უფ­ლის წი­ნა­შე ნაკ­ლე­ბი და­ნა­შა­უ­ლია, ვიდ­რე - შე­გუ­ე­ბა იმ უზ­ნე­ო­ბას­თან, ამ კა­ცის ირ­გვლივ რომ მძვინ­ვა­რებ­და. დღეს ვინ­მემ, პარ­კე­ტის სუ­ნით გა­ჯე­რე­ბულ­მა მე­ლექ­სემ რომ თქვას, "მე ჭი­ჭოშ­ვი­ლი როდი ვარ, შვი­ლი ვარ მყინ­ვა­რე­ბი­საო“, - სი­ცი­ლით მოკ­ვდე­ბი, იმი­ტომ, რომ სი­ტყვებს მიღ­მა უკვე იქ­ნე­ბა ის კაცი, რო­მელ­საც ხე­ი­რი­ა­ნად მთაც კი არ უნა­ხავს. გო­გი­ამ ღია ცის ქვეშ გა­ა­ტა­რა ცხოვ­რე­ბის ნა­ხე­ვა­რი, იცო­და, რა იყო მთე­ბის შვი­ლო­ბა, კა­ცო­ბა, ყო­ვე­ლი გას­რო­ლი­ლი ტყვი­ის ფასი: "ბევრ თქვენ­განს ავა­ლო­კი­ნებ ჩემი "ტუ­რენცკის“ ტყვი­ა­საო“. პირ­და­პი­რი კაცი იყო, ღიად, და­უ­ფა­რა­ვად უპი­რის­პირ­დე­ბო­და ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას. გარ­კვე­ულ­წი­ლად, დიდი ალექ­სან­დრე ყაზ­ბე­გის სუ­ლი­ერ მემ­კვიდ­რე­დაც მე­სა­ხე­ბა გო­გია ჭი­ჭოშ­ვი­ლი, იმი­ტომ, რომ ყაზ­ბე­გიც მარ­ტო იყო იმ ბრძო­ლა­ში. გან­სხვა­ვე­ბა მხო­ლოდ ის არის, რომ ყაზ­ბე­გი კალ­მით იბ­რძო­და, ეს - ია­რა­ღით... გო­გია ჭი­ჭოშ­ვი­ლის სა­ხე­ლის წარ­მო­ჩე­ნა ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად მი­მაჩ­ნია, რად­გან მჯე­რა, სწო­რედ მის­მა და მის­ნა­ი­რე­ბის ეთი­კამ უნდა იხ­სნას ჩვე­ნი ქვე­ყა­ნა. ჩვენ რომ იმ სუ­ლის მა­ტა­რებ­ლე­ბი ვი­ყოთ, გო­გი­ას რომ ჰქონ­და, დღეს სა­ქარ­თვე­ლო­ში ეს მდგო­მა­რე­ო­ბა არ გვექ­ნე­ბა.

• იხი­ლეთ სპე­ცპ­რო­ექ­ტი მიხა ხე­ლაშ­ვილ­ზე: "შე­ფი­ცუ­ლი დი­ა­კო­ნი"

ავ­ტო­რი: ირმა ხარ­ში­ლა­ძე