14 აპ­რილს სა­ქარ­თვე­ლო­ში დე­და­ე­ნის დღე აღი­ნიშ­ნე­ბა, რო­მე­ლიც 1978 წლის მოვ­ლე­ნებ­თან და­კავ­ში­რე­ბით 1990 წლი­დან და­წეს­და. შე­გახ­სე­ნებთ, 1978 წელს საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ გა­და­წყვი­ტა, მო­კავ­ში­რე რეს­პუბ­ლი­კებ­ში ად­გი­ლობ­რი­ვი ენის­თვის სა­ხელ­მწი­ფო ენის სტა­ტუ­სი ჩა­მო­ერ­თვა. სსრკ-ის სა­ხელ­მწი­ფო ენად რჩე­ბო­და მხო­ლოდ რუ­სუ­ლი ენა. ამ გან­ზრახ­ვის სის­რუ­ლე­ში მოყ­ვა­ნას წინ აღუდ­გა მთე­ლი სა­ქარ­თვე­ლოს მო­სახ­ლე­ო­ბა. თბი­ლის­ში მო­ე­წყო მა­სობ­რი­ვი გა­მოს­ვლე­ბი და მსვლე­ლო­ბა თსუ-დან უმაღ­ლე­სი საბ­ჭოს შე­ნო­ბი­სა­კენ. ვი­თა­რე­ბა ხე­ლი­სუფ­ლე­ბი­სათ­ვის უმარ­თა­ვი ხდე­ბო­და... საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ გა­აც­ნო­ბი­ე­რა‚ რომ მხო­ლოდ ორი გა­მო­სა­ვა­ლი იყო - სის­ხლისღვრა ან დათ­მო­ბა და მოს­კო­ვი იძუ­ლე­ბუ­ლი შე­იქ­მნა და­ეთ­მო. ამ მოვ­ლე­ნე­ბის გამო 14 აპ­რი­ლი არა­ო­ფი­ცი­ა­ლუ­რად დე­და­ე­ნის დღედ გა­მო­ცხად­და.

გვე­სა­უბ­რე­ბა ცნო­ბი­ლი ენათ­მეც­ნი­ე­რი, აკე­დე­მი­კო­სი, პრო­ფე­სო­რი ავ­თან­დილ არა­ბუ­ლი, რო­მე­ლიც ქარ­თუ­ლი სა­ხელ­მწი­ფო ენის სა­და­რა­ჯო­ზე დგას.

- ჩვენ­ში ხში­და იხ­სე­ნე­ბენ ხოლ­მე იო­ა­ნე-ზო­სი­მეს ფრა­ზას - ქარ­თუ­ლი ენა ღმერ­თის ენა­აო. თქვენ რო­გორ აგ­ვიხ­სნი­დით ამას?

- ეს იო­ა­ნე-ზო­სი­მეს ცნო­ბი­ლი ჰიმ­ნის პო­პუ­ლა­რუ­ლი, მაგ­რამ არა­მეც­ნი­ე­რუ­ლი ინ­ტერპრე­ტა­ცი­აა. სულ ახ­ლა­ხან გა­მო­ი­ცა მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი კრე­ბუ­ლი "ქე­ბაი და დი­დე­ბაი ქარ­თუ­ლი­სა ენი­საი“, რომ­ლის იდეა ცხო­ნე­ბულ რე­ვაზ სი­რა­ძეს ეკუთ­ვნის და რო­მელ­შიც თავ­მოყ­რი­ლია ყვე­ლა ად­რინ­დე­ლი ან­გა­რიშ­გა­სა­წე­ვი გა­მოკ­ვლე­ვა ამ ნა­წარ­მო­ე­ბის შე­სა­ხებ, მარი ბრო­სე­დან და­წყე­ბუ­ლი და თა­ნა­მედ­რო­ვე მკვლე­ვა­რე­ბით დამ­თავ­რე­ბუ­ლი (რა­მაზ პა­ტა­რი­ძე, აკა­კი ბაქ­რა­ძე და სხვა­ნი). ამ უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნეს ძი­ე­ბებ­ში ლა­პა­რა­კია ქარ­თუ­ლი ენი­სა და დამ­წერ­ლო­ბის გან­სა­კუთ­რე­ბულ ღირ­სე­ბებ­ზე, ამ ნა­წარ­მო­ებ­ში გა­მო­ხა­ტულ მე­სი­ა­ნის­ტურ იდე­ა­ზე და ა.შ. მაგ­რამ არა "ღმერ­თე­ბის ენა­ზე“ - და არა იმა­ზე, რომ ღმერ­თის ენა იყო რო­მე­ლი­ღაც კონ­კრე­ტუ­ლი ენა. ეს, რა თქმა უნდა, არა­მეც­ნი­ე­რუ­ლია, მეტი რომ არ ვთქვათ.

სა­გუ­ლის­ხმოა: იო­ა­ნე-ზო­სი­მემ ეს ჰიმ­ნი (პა­ტა­რა, მაგ­რამ ყოვ­ლისმთქმე­ლი) და­ურ­თო 864 წლის "სი­ნუ­რი მრა­ვალ­თა­ვის“ ხელ­ნა­წერს. ბუ­ნებ­რი­ვია კი­თხვა: რა­ტომ და­წე­რა ის სწო­რედ ამ წიგ­ნის ბო­ლო­ში? ჩემი მო­საზ­რე­ბით, "სი­ნურ მრა­ვალ­თავ­ში“ შე­დის იო­ა­ნე ოქ­რო­პი­რის არა­ერ­თი ქა­და­გე­ბა, რო­მელ­თა­გან ერთ-ერთი ბა­ბი­ლო­ნის გო­დო­ლის ბიბ­ლი­ურ ამ­ბავს და ენა­თა გან­ყო­ფას გან­მარ­ტავს. იქ ნათ­ქვა­მია, რომ ეს ენე­ბი ღმერ­თმა მი­ა­ნი­ჭა ხალ­ხებს და ღვთის ნე­ბაა, რომ "ენა­ნი შე­მო­იყ­ვან­ნენ სახ­ლსა ცხოვ­რე­ბი­სა­სა“. ლა­პა­რა­კია ენე­ბის ზი­ა­რე­ბა­ზე ჭეშ­მა­რიტ სარ­წმუ­ნო­ე­ბას­თან. და ენე­ბის ამ­გვარ მი­სი­ას უკავ­შირ­დე­ბა მწიგ­ნობ­რულ კულ­ტუ­რებ­ში გა­მოვ­ლე­ნი­ლი ცალ­კე­უ­ლი მე­სი­ა­ნის­ტუ­რი იდე­ე­ბიც. ქარ­თულ "ქე­ბა­ი­ში“ უპირ­ვე­ლე­სად ეს გან­სა­კუთ­რე­ბუ­ლი ამ­ბი­ცია ვლინ­დე­ბა და ამ იდე­ის მა­ტა­რე­ბე­ლია იო­ა­ნე-ზო­სი­მე თუ უფრო ად­რინ­დე­ლი ქარ­თვე­ლი ჰიმ­ნოგ­რა­ფი, რო­მე­ლიც ამ­ბობს - ქარ­თუ­ლი ენა რჩე­ულ­თა რჩე­უ­ლი­აო...

- და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბის მო­პო­ვე­ბის შემ­დეგ ქვე­ყა­ნა­ში ბევ­რი რამ შე­იც­ვა­ლა, მათ შო­რის ენათ­მეც­ნი­ე­რე­ბის თვალ­საზ­რი­სით...

- სის­ტე­მა ვიდ­რე და­ინ­გრე­ო­და, აკა­დე­მი­ის სის­ტე­მა­ში იყო 70-ზე მეტი ინ­სტი­ტუ­ტი. ამ ინ­სტი­ტუ­ტებ­ში მეც­ნი­ე­რის სტა­ტუ­სით მუ­შა­ობ­და 40 ათა­სამ­დე თა­ნამ­შრო­მე­ლი. სის­ტე­მის დაშ­ლის შე­დე­გად ზოგი ინ­სტი­ტუ­ტი სა­ერ­თოდ აღარ არ­სე­ბობს, მა­გა­ლი­თად, მო­ი­შა­ლა ისე­თი ინ­სტი­ტუ­ტი, რო­გო­რიც, მა­გა­ლი­თად, იყო უზ­ნა­ძის სა­ხე­ლო­ბის ფსი­ქო­ლო­გი­ის ინ­სტი­ტუ­ტი. ამ ინ­სტი­ტუ­ტე­ბის თა­ნამ­შრო­მელ­თა რა­ო­დე­ნო­ბა, ამ­ჟა­მად 3 ათას­ზე ნაკ­ლე­ბია. ჩვენ­ნა­ი­რი ის­ტო­რი­ის ქვეყ­ნი­სათ­ვის ეს ნიშ­ნავს კა­ტას­ტრო­ფას. 40 ათა­სი მეც­ნი­ე­რი თა­ვის­თა­ვად არ ნიშ­ნავს იმას, რომ აყ­ვა­ვე­ბუ­ლი მეც­ნი­ე­რე­ბა გვქონ­და, მაგ­რამ სე­რი­ო­ზუ­ლი სა­მეც­ნი­ე­რო სკო­ლე­ბი არ­სე­ბო­და, რომ­ლებ­საც სა­ერ­თა­შო­რი­სო აღი­ა­რე­ბა ჰქონ­და. რაც მთა­ვა­რია, ეროვ­ნუ­ლი მეც­ნი­ე­რე­ბე­ბი, ქარ­თვე­ლო­ლო­გი­ის დარ­გე­ბი, არ შე­იძ­ლე­ბა დათ­მო, რად­გან ეს ნიშ­ნავს, რომ შენ უარს ამ­ბობ შენს ვი­ნა­ო­ბა­ზე, შენს მე­ო­ბა­ზე, შენი სა­ხის შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა­ზე... შენი სა­ხეა შენი ის­ტო­რია, შენი ხე­ლოვ­ნე­ბა, შენი ენა და ამ ენა­ზე შექ­მნი­ლი ხე­ლოვ­ნე­ბის დარ­გე­ბი და მათი გა­დარ­ჩე­ნა არის უპირ­ვე­ლე­სი ამო­ცა­ნა. თა­ნა­მედ­რო­ვე სამ­ყა­რო­ში თუ გინ­და, რომ გა­დარ­ჩე, რო­გორც ცი­ვი­ლი­ზა­ცი­ის ნა­წი­ლი, ამი­სათ­ვის უნდა მო­უ­ა­რო შენს ვი­ნა­ო­ბას, შენს იდენ­ტო­ბას, შენს ენას...

ახალ ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას 2013-2014 წლებ­ში შევ­თა­ვა­ზეთ გარ­კვე­უ­ლი კონ­ცეფ­ცია სა­ი­მი­სოდ, რომ პო­ტენ­ცი­ა­ლის მქო­ნე კვლე­ვი­თი ინ­სტი­ტუ­ტე­ბის ნგრე­ვა შეგ­ვე­ჩე­რე­ბი­ნა. თით­ქოს ყვე­ლა­ფე­რი კარ­გად მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და, კა­ნონ­ში შე­ვი­და გარ­კვე­უ­ლი ცვლი­ლე­ბე­ბიც, თუ რო­გო­რი უნდა ყო­ფი­ლი­ყო ინ­სტი­ტუ­ტე­ბის და­მო­უ­კი­დე­ბე­ლი სტა­ტუ­სი, მაგ­რამ შემ­დეგ ეს რე­ა­ლო­ბა­ში არ გან­ხორ­ცი­ელ­და. ინ­სი­ტუ­ტე­ბი გა­და­ე­ცა უნი­ვერ­სი­ტე­ტებს, მაგ­რამ ყვე­ლა ხე­დავს, რომ ეს რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი არ არის და მხო­ლოდ სა­მეც­ნი­ე­რო პო­ტენ­ცი­ა­ლის შემ­დგომ "ინ­ფილტრა­ცი­ას“ უწყობს ხელს. დღეს ჩვე­ნი კვა­ლი­ფი­ცი­უ­რი რე­სურ­სე­ბი არ ჰყოფ­ნის თით­ქმის არ­ცერთ იმ ამო­ცა­ნას, რა­საც დარ­გე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის თა­ნა­მედ­რო­ვე პი­რო­ბე­ბი გვი­ყე­ნებს. სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბის დე­ფი­ცი­ტი გვაქვს ძა­ლი­ან სე­რი­ო­ზუ­ლი, მათ შო­რის ქარ­თვე­ლო­ლო­გი­ის დარ­გებ­ში. მა­გა­ლი­თად, "იუ­ნეს­კომ" 2016 წელს ქარ­თუ­ლი ან­ბა­ნის სამ სა­ხე­ო­ბას მი­ა­ნი­ჭა არა­მა­ტე­რი­ა­ლუ­რი კულ­ტუ­რუ­ლი მემ­კვიდ­რე­ო­ბის სა­კა­ცობ­რიო ძეგლის სტა­ტუ­სი. ეს იყო ჩვე­ნი კულ­ტუ­რის უდი­დე­სი აღი­ა­რე­ბა. პროგ­რა­მა, რომ­ლი­თაც მას ეს სტა­ტუ­სი მი­ე­ნი­ჭა, არის ქარ­თუ­ლი ენის დაც­ვის სე­რი­ო­ზუ­ლი პროგ­რა­მა. ქარ­თუ­ლი ან­ბა­ნის უკ­ვდა­ვე­ბა­ზე ვლა­პა­რა­კობთ და ამ დროს პა­ლე­ოგ­რა­ფი­ის სპე­ცი­ა­ლის­ტი აღარ გვყავს. ერთ დღე­საც საკ­მა­ოდ ახალ­გაზ­რდა მეც­ნი­ე­რი ვა­ლე­რი სი­ლო­გა­ვა რომ გარ­და­იც­ვა­ლა, მი­ვი­ხედ-მო­ვი­ხე­დეთ და არა­ვინ არის ამ სფე­რო­ში, ვინც გაზ­რდის ახალ სპე­ცი­ა­ლის­ტებს.

- ენის კა­ნო­ნის მი­ღე­ბა­ზე რას იტყვით?

- ძა­ლი­ან დიდ მიზ­ნებს ვი­სა­ხავ­დით და იმი­სი მე­ა­თე­დიც ვერ მი­ვი­ღეთ. ჩვე­ნი უახ­ლე­სი ის­ტო­რი­ის გან­ვი­თა­რე­ბამ, სამ­წუ­ხა­როდ, არ შექ­მნა იმის პი­რო­ბე­ბი, რომ ქვეყ­ნის და­მო­უ­კი­დებ­ლო­ბა, რო­გორც ჩა­ნა­ფიქ­რი იყო, სა­ხელ­მწი­ფო ენის სა­თა­ნა­დო კონ­სტი­ტუ­ცი­უ­რი სტა­ტუ­სით გან­მტკი­ცე­ბუ­ლი­ყო. ბალ­ტი­ის­პი­რე­თის ქვეყ­ნებ­მა ჯერ კი­დევ 1989-90 წლებ­ში მი­ი­ღეს თა­ვი­ან­თი ენის კა­ნო­ნე­ბი, ჩვენ კი წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში სა­ერ­თო პო­ზი­ცი­ის ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბაც ვერ მო­ვა­ხერ­ხეთ. რო­გორც სა­ხელ­მწი­ფოს ფორ­მი­რე­ბა­ში, აქაც, ცხა­დია, ავი მე­ზობ­ლი­სა და შიდა მტრე­ბის ხელი ერია. რამ­დენ­ჯე­რაც სული მო­ვით­ქვით, იმ­დენ­ჯერ და­ვუბ­რუნ­დით სა­ხელ­მწი­ფო ენის კა­ნონს, მაგ­რამ ყო­ველ­თვის ჩნდე­ბო­და შე­მა­ფერ­ხე­ბე­ლი ფაქ­ტო­რე­ბი. 2002 წლი­სათ­ვის კა­ნო­ნი, ფაქ­ტობ­რი­ვად, მზად იყო და კი­დეც უნდა გა­სუ­ლი­ყო პარ­ლა­მენ­ტის სხდო­მა­ზე, მაგ­რამ იქაც მოხ­და ისე­თი ფა­რუ­ლი ჩა­რე­ვა, რომ ჩვენ თვი­თონ, მეც­ნი­ე­რე­ბი შე­ვე­დით ინი­ცი­ა­ტი­ვით, რომ შე­ჩე­რე­ბუ­ლი­ყო კა­ნო­ნის მოს­მე­ნა. ძა­ლი­ან მალე მოხ­და "ვარ­დე­ბის რე­ვო­ლუ­ცია" და ეს კა­ნო­ნი სა­ერ­თოდ და­ი­კარ­გა. როცა მო­ვი­კი­თხეთ, გა­სულ ქა­ღალ­დებ­შიც კი არ აღ­მოჩ­ნდა...

2012 წელს, რო­გორც კი მოხ­და ხე­ლი­სუფ­ლე­ბის ცვლი­ლე­ბა, ბუ­ნებ­რი­ვია, სახ­ლმწი­ფო ენის კა­ნო­ნის სა­კი­თხი ისევ წა­მოვ­წი­ეთ. ორ წე­ლი­წად-ნა­ხე­ვა­რი მა­ინც დას­ჭირ­და ამ კა­ნო­ნის დამ­ტკი­ცე­ბას, იმ­დე­ნი წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბა ხვდე­ბო­და. ალ­ბათ გახ­სოვთ, პირ­ვე­ლად რომ გა­ვი­ტა­ნეთ ეს პრო­ექ­ტი სა­კო­მი­ტე­ტო მოს­მე­ნა­ზე ქუ­თა­ის­ში, იქ ეს­წრე­ბოდ­ნენ სხვა­დას­ხვა პარ­ტი­ე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი, არა­სამ­თავ­რო­ბო­ე­ბი. თით­ქოს კარ­გად ჩა­ი­ა­რა ყვე­ლა­ფერ­მა, მაგ­რამ დარ­ბა­ზი­დან რომ გა­მო­ვე­დით, წარ­მო­უდ­გე­ნე­ლი აგ­რე­სია დაგ­ვხვდა მე­დი­ის მხრი­დან: მარ­თლა აპი­რებთ ჟურ­ნა­ლის­ტე­ბის და­ჯა­რი­მე­ბა­სო? და და­ახ­ლო­ე­ბით ნა­ხე­ვა­რი წლის გან­მავ­ლო­ბა­ში გვი­წევ­და თა­ვის მარ­თლე­ბა, რომ ასე­თი ჩა­ნა­ფიქ­რი არ ყო­ფი­ლა... ასე­თი უამ­რა­ვი ხე­ლის­შემ­შლე­ლი რამ მოხ­და, მაგ­რამ ეს წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბე­ბიც და­იძ­ლია და საკ­მა­ოდ სე­რი­ო­ზუ­ლი კა­ნო­ნია მი­ღე­ბუ­ლი. ოღონდ ამას მოჰ­ყვა რა? რად­გან კა­ნო­ნი ვერ შე­ა­ჩე­რეს, რა­ღაც ძა­ლებ­მა მო­ა­ხერ­ხეს ის, რომ ამ კა­ნო­ნით გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი სა­ხელ­მწი­ფო დე­პარ­ტა­მენ­ტი, რო­მე­ლიც ამ კა­ნო­ნის სფუძ­ველ­ზეა შექ­მნი­ლი, და­ა­კომ­პლექ­ტეს ისე, რომ კა­ნო­ნის რე­ა­ლუ­რი აღ­სრუ­ლე­ბა შე­ფერ­ხე­ბუ­ლი­ყო. და ვართ ახლა ასეთ მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში: რაც კა­ნო­ნი­თაა გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი, იმის აღ­სრუ­ლე­ბა ვერ ხერ­ხდე­ბა და აქ მთა­ვარ და­მაბ­რკო­ლებ­ლად ქცე­უ­ლა ამ საქ­მი­სათ­ვის შექ­მნი­ლი დე­პარ­ტა­მენ­ტი! ამას ფაქ­ტე­ბი ადას­ტუ­რებს. სა­ხელ­მწი­ფო ენის მოვ­ლის ფუნ­და­მენ­ტი, სა­ფუძ­ვე­ლი იყო და არის ქარ­თუ­ლი ენის გან­მარ­ტე­ბი­თი ლექ­სი­კო­ნი, რო­მე­ლიც გა­სუ­ლი სა­უ­კუ­ნის შუა წლებ­ში ცნო­ბი­ლი რვა­ტო­მე­უ­ლის სა­ხით შექ­მნა არ­ნოლდ ჩი­ქო­ბა­ვამ. ამ­ჟა­მად მიმ­დი­ნა­რე­ობს მუ­შა­ო­ბა ამ ლექ­სი­კო­ნის ახალ რე­დაქ­ცი­ა­ზე, უკვე შედ­გე­ნი­ლი და გა­მო­ცე­მუ­ლია 4 ტომი, მზად­დე­ბა მე-5 ტომი. და ამ დროს სა­ქარ­თვე­ლოს მთავ­რო­ბამ ამ წლის და­სა­წყის­ში და­ამ­ტკი­ცა "სა­ხელ­მწი­ფო ენის სტრა­ტე­გია“, რო­მელ­შიც ქარ­თუ­ლი ენის გან­მარ­ტე­ბი­თი ლექ­სი­კო­ნი არ შე­დის. აბა, რა შე­დი­სო, სა­მარ­თლი­ა­ნად იკი­თხავთ თქვენ. - ბევ­რი რამ, მაგ­რამ იმ რან­გის, რო­გო­რიც სა­ხელ­მწი­ფო ენი­სათ­ვის გან­მარ­ტე­ბი­თი ლექ­სი­კო­ნია, არა­ფე­რი. ამას მთე­ლი პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბით ვამ­ბობ. არც ქარ­თუ­ლი ენის ის­ტო­რი­უ­ლი ლექ­სი­კო­ნის (თე­სა­უ­რუ­სის) პრო­ექ­ტი შე­დის, რო­მელ­საც თა­მაზ გამ­ყრე­ლი­ძემ ჩა­უ­ყა­რა სა­ფუძ­ვე­ლი.

- ვინ ად­გენ­და ამ სტრა­ტე­გი­ას?

- სა­ხელ­მწი­ფო ენის დე­პარ­ტა­მენ­ტი და კი­დევ სა­მი­ნის­ტრო­ე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი. თა­ვი­სა­ვად სტრა­ტე­გი­ის შე­მუ­შა­ვე­ბის მო­თხოვ­ნა, რო­მე­ლიც მთავ­რო­ბის ხელ­მძღვა­ნე­ლო­ბი­დან მომ­დი­ნა­რე­ობ­და სხვა­დას­ხვა მი­მარ­თუ­ლე­ბით, ფრი­ად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი სა­ხელ­მწი­ფო გა­ნაზ­რა­ხია. მაგ­რამ სა­ხელ­მწი­ფო ენის სტრა­ტე­გი­ის შემ­თხვე­ვა­ში, ეს, ჩამი აზ­რით, არის სა­ხელ­მწი­ფო­ებ­რი­ვი ამო­ცა­ნის გა­ბა­ი­ბუ­რე­ბა, მარ­ტი­ვად, მთავ­რო­ბის მო­ტყუ­ე­ბა, მე­ო­რე მხრივ კი - სა­ზო­გა­დო­ე­ბი­სათ­ვის თვალ­ში ნაც­რის შეყ­რა. დღეს ამას ასე ვერ გა­ა­ტა­რე­ბენ...

- მი­იჩ­ნევთ, რომ ზო­გა­დი გა­ნათ­ლე­ბის მქო­ნე ადა­მი­ან­მა უნდა იცო­დეს ქარ­თუ­ლი ენათ­მეც­ნი­ე­რე­ბა?

- დიდი მად­ლო­ბა იმი­ტომ, რომ მე არ მახ­სოვს ეგ კი­თხვა ვინ­მეს და­ეს­ვა სა­ერ­თოდ. ჩვენ დიდი მემ­კვიდ­რე­ო­ბა გვაქვს ენათ­მეც­ნი­ე­რე­ბა­ში, გვყავ­დნენ აკა­კი შა­ნი­ძე, არ­ნოლდ ჩი­ქო­ბა­ვა, თა­მაზ გამ­ყრე­ლი­ძე... ქარ­თვე­ლუ­რი ენობ­რი­ვი სამ­ყა­როს შეს­წავ­ლა უცხო­ეთ­შიც ძალ­ზე აინ­ტე­რე­სებთ. ჩვენ­მა ახალ­გაზ­რდო­ბამ უნდა მი­ი­ღოს ის ცოდ­ნა, რო­მე­ლიც მას, რო­გორც ენობ­რივ არ­სე­ბას, მშობ­ლი­ურ ენას­თან და, სა­ზო­გა­დოდ, გა­რე­მომ­ცველ ენობ­რივ სამ­ყა­როს­თან აკავ­ში­რებს. ეს ადა­მი­ა­ნის წიგ­ნი­ე­რე­ბის ერთი აუ­ცი­ლე­ბე­ლი პი­რო­ბაა... მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია ენე­ბის სტრუქ­ტუ­რუ­ლი ბუ­ნე­ბი­სა და მათი გან­ვი­თა­რე­ბის თა­ვი­სე­ბუ­რე­ბე­ბის ცოდ­ნა...

- ამ თვალ­საზ­რი­სით, ახალ­გაზ­რდებს რა რჩე­ვას მის­ცემ­დით?

- თუ სკო­ლას გუ­ლის­ხმობთ, იქ სა­სურ­ვე­ლია შე­ის­წავ­ლონ შე­სა­ბა­მი­სი ცო­ცხა­ლი ენობ­რი­ვი გა­რე­მო, თუ რე­გი­ონ­ში არი­ან, ჩა­ი­წე­რონ ლექ­სი­კა, ხა­ტო­ვა­ნი გა­მო­ნათ­ქვა­მე­ბი და სხვ. ასე­თი აქ­ტი­ვო­ბა ძა­ლი­ან კარგ უნარ-ჩვე­ვებს ავი­თა­რებს. რაც შე­ე­ხე­ბა უნი­ვერ­სი­ტე­ტებს, სა­სურ­ვე­ლია სტუ­დენ­ტე­ბი მე­ტად იყ­ვნენ ჩაბ­მუ­ლი დარ­გე­ბის სპე­ცი­ა­ლუ­რი ენე­ბის შეს­წავ­ლა­სა და ტერ­მი­ნო­ლო­გი­ის შე­მუ­შა­ვე­ბა­ში. ტერ­მი­ნო­ლო­გია დღეს ჩვე­ნი სა­ხელ­მწი­ფო ენის გან­ვი­თა­რე­ბის ყვე­ლა­ზე მტკივ­ნე­უ­ლი უბა­ნია...

ავ­ტო­რი: რუ­სუ­დან შა­იშ­მე­ლაშ­ვი­ლი