"პუტინის ქმედება არის საფრთხის შემცველი არა მხოლოდ უკრაინისა და საქართველოსთვის, არამედ თვითონ რუსეთის ფედერაციისთვისაც" - რამ შეიძლება შეაჩეროს რუსეთი?
21 თებერვალს, დასავლეთის ლიდერების მკაცრი გაფრთხილების მიუხედავად, უშიშროების საბჭოსთან რამდენიმესაათიანი თათბირის შემდეგ რუსეთის პრეზიდენტმა ვლადიმირ პუტინმა უკრაინის სეპარატისტული რეგიონების - დონეცკისა და ლუგანსკის ე.წ. დამოუკიდებლობა აღიარა.
ვიდრე რეგიონების დამოუკიდებლობის აღიარებას ხელს მოაწერდა, პუტინმა მსოფლიოს ვრცელი, ინტერპრეტირებული ისტორია მიმოიხილა. მისი თქმით, თანამედროვე უკრაინა ლენინმა და სხვა საბჭოთა ლიდერებმა რუსული ტერიტორიებისგან, ფაქტობრივად, ხელოვნურად შექმნეს. მან უკრაინას "ლენინის ქმნილებაც" უწოდა, აღნიშნა, რომ ლენინმა დონბასი ხელოვნურად მოაქცია უკრაინის ტერიტორიაზე.
რუსეთის პრეზიდენტმა თავის გამოსვლაში უკრაინა რუსეთისთვის საფრთხედ წარმოაჩინა, მის ხელისუფლებას კი "აგრესიული, ნაციონალისტური რეჟიმი" უწოდა. მისი თქმით, დასავლეთმა არ გაითვალისწინა რუსეთის მოთხოვნა ნატოს გაფართოებასთან დაკავშირებით და აქვე დაამატა: "რუსეთს უფლება აქვს დაიცვას საკუთარი უსაფრთხოება და ჩვენც სწორედ ამას გავაკეთებთ".
პუტინმა მოუწოდა უკრაინის ხელისუფლებას, რომ დაუყოვნებლივ შეწყვიტონ საბრძოლო მოქმედებები დონბასში და გააფრთხილა, რომ "წინააღმდეგ შემთხვევაში შესაძლო სისხლისღვრაზე მთელი პასუხისმგებლობა უკრაინის ტერიტორიის მმართველი რეჟიმის სინდისზე იქნება“.
პუტინის გამოსვლას მალევე მოჰყვა გამოხმაურება დასავლეთიდან. დიდი ბრიტანეთის პრემიერის, ბორის ჯონსონის თქმით, დონეცკისა და ლუგანსკის "დამოუკიდებლობის აღიარება" საერთაშორისო სამართლისა და მინსკის შეთანხმების დარღვევაა.
იმავეს ამბობს ევროკავშირი და პუტინს მკაცრ პასუხს ჰპირდება. ევროკომისიის პრეზიდენტმა ურსულა ფონ დერ ლაიენმა და ევროპული საბჭოს თავმჯდომარემ შარლ მიშელმა ერთობლივი განცხადება გაავრცელეს: "ევროკავშირი უპასუხებს სანქციებით მათ, ვინც ამ უკანონო ქმედებაში მონაწილეობს“.
ვლადიმერ პუტინმა დუმას ე.წ. დონეცკისა და ლუგანსკის სუვერენულ ქვეყნებად გამოცხადების სასწრაფო რატიფიცირება დაავალა. მან ბუქარესტის სამიტის კონტექსტში საქართველოც ახსენა და ბუქარესტის სამიტის გადაწყვეტილება გაიხსენა. ალიანსის გადაწყვეტილებას, რომ საქართველო და უკრაინა ნატოს წევრები გახდებიან, პუტინი მიუღებლად მიიჩნევს და ამბობს, რომ ნატოს გაფართოვების შესაძლებკლობები ფედერაციის უსაფრთხოებას გამოწვევებს უქმნის.
ახლა ჯერი დასავლეთზე და მათ გონივრულ გადაწყვეტილებებზეა. უკრაინის პრეზიდენტი პარტნიორებისგან მხარდაჭერის მკაფიო და ეფექტიან ნაბიჯებს ელის. ზელენსკიმ გამოსვლაში აღნიშნა, რომ უკრაინა სიტუაციის დიპლომატიური მოგვარების ერთგული რჩება, თუმცა, მისივე თქმით, პუტინის გადაწყვეტილება ანადგურებს მოლაპარაკების ფორმატებს.
ეუთომ, გაერომ და სახელმწიფო დეპარტამენტმა მკაცრად დაგმო რუსეთის ნაბიჯი და ისინი უკრაინის ორი რეგიონის აღიარებას საერთაშორისო სამართლისა და ეუთოს ფუნდამენტური პრინციპების დარღვევად აფასებენ. მსოფლიო ლიდერები საპასუხოდ, რუსეთის წინააღმდეგ ახალი სანქციების გამოცხადებას აანონსებს.
პოლიტოლოგი გიორგი გობრონიძე ambebi.ge-სთან პუტინის გუშინდელ გამოსვლას აფასებს და მისი ძირითადი, საფრთხის შემცველი მესიჯების მნიშვნელობაზე საუბრობს:
"ეს იყო არა მხოლოდ საერთაშორისო სამართლის ყველაზე უხეში დარღვევა, არამედ, რუსეთის ფედერაცია, საბოლოო ჯამში, ქმნის პარადიგმას საერთაშორისო ურთიერთობებში, სადაც სახელმწიფოს ტერიტორიული ურღვევობის პრინციპი, პრაქტიკულად, უგულებელყოფილია. პირველი მაგალითი საქართველო იყო - ცხინვალის რეგიონისა და აფხაზეთის სუვერენიტეტის აღიარება და ამის ლოგიკურ გაგრძელებას ახლა უკრაინის სეპარატისტული რეგიონების აღიარებით ვხედავთ. ეს არის დიდი საფრთხის შემცველი განაცხადი მთლიანად ევროპული და ევროატლანტიკური უსაფრთხოების დღის წესრიგისთვის იმიტომ, რომ ეს გარკვეულ წილად, საბოლოო ჯამში ემსახურება საერთაშორისო ურთიერთობებში ჩამოყალიბდეს ერთგვარი ახალი, მანკიერი პრაქტიკა, რომლის მიხედვითაც სახელმწიფოები ელემენტარულად, პატივს არ სცემენ სხვა ქვეტყნების ტერიტორიულ მთლიანობას. პუტინის ქმედება არის საფრთხის შემცველი არა მხოლოდ უკრაინისთვის და საქართველოსთვის, არამედ ბევრი სახელმწიფოსათვის, თვითონ რუსეთის ფედერაციისთვისაც და საკმაოდ სერიოზული რისკი პუტინის მხრიდან - როდესაც მსგავსი ტიპის განცხადებებს აკეთებს და იმას, რასაც კოსოვოს საფრთხის შემცველ პრეცედენტს უწოდებდა, მან საერთაშორისო პრაქტიკად აქცია. აქედან გამომდინარე, ეს არის ცალსახად საკმაოდ ნეგატიური მოვლენა თანამედროვე მსოფლიო პოლიტიკისთვის. მეორე, რაც ყველაზე სახიფათოა ამ გზავნილებში, პუტინმა, პრაქტიკულად, უგულებელყო უკრაინის სახელმწიფოებრიობის იდეა. რეალურად, ეს არის ნარატივი, რომელიც არის დომინანტი რუსულ ისტოგრაფიულ აზროვნებაში. შეიძლება ითქვას, რომ რუსეთის ფედერაცია ამით ახალს არც არაფერს ამბობდა. ჯერ კიდევ 2008 წელს, ბუქარესტის სამიტის დროს, პუტინი უკრაინას მოიხსენიებდა, როგორც ხელოვნურ წარმონაქმნს და არა როგორც სახელმწიფოს. ამით პუტინი ეჭვქვეშ აყენებს ზოგადად უკრაინის სახელმწიფოს არსებობის უფლებასაც და ამგვარად, სამომავლოდ ნიადაგს ამზადებს შემდგომი ინტერვენციისთვისაც. ეს უკვე იმას ნიშნავს, რომ ევროპა რეალურად დგება საკმაოდ სერიოზული კრიზისის წინაშე - ამით არაფერი დასრულებულა, ეს არის უკრაინისთვის ბრძოლაში რუსეთის გადადგმული პირველი ღია ნაბიჯი და მან ამით დაიწყო უკრაინის მთლიანი ტერიტორიისთვის ბრძოლა.
საქართველო და უკრაინა ამ შემთხვევაში არის ერთი საერთო პოლიტიკური სქემის ნაწილი რუსეთის ფედერაციისთვის. მოსკოვში ყველაზე პრობლემური იცით, რა არის? საერთოდ არ სვამენ კითხვას, რატომ გაჩნდა საქართველოში გნებავთ, ჯერ კიდევ 1999 წელს და მერე უკრაინაში ევროატლანტიკური ინტეგრაციის იდეა. რეალურად, ჩვენ ხომ არ დაგვსიზმრებია, ნატო, ევროკავშირი და ა.შ.? პრობლემა იმაშია, რომ ჩვენი ევროპული და ევროატლანტიკური ინტეგრაციის კურსი ეს არის საგარეო პოლიტიკური იმპერატივი, რომლის დადგომაც სწორედ რუსეთიდან მომდინარე უწყვეტმა საფრთხეებმა განაპირობა. რუსეთის ფედერაციას რომ ეღიარებინა, მაგალითად, საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობა, ჯერ კიდევ თავის დროზე ხელი შეეწყო კონფლიქტების მოგვარებისთვის, ერთი დღე მაინც შესრულებინა სამშვიდობო მისიის მანდატით გათვალისწინებული ვალდებულებები, ერთხელ მაინც დაეცვა რომელიმე საერთაშორისო ვალდებულება საქართველოსთან მიმართებაში, საბოლოო ჯამში, დღეს საქართველოს ნატოში გაწევრების საკითხი არ დადგებოდა, ედუარდ შევარდნაძე 1999 წელს არ იტყოდა, რომ მას სურდა საქართველოს ნატოში ხილვა. მან ეს განაცხადი სწორედ იქიდან გამომდინარე გააკეთა, რომ, პრაქტიკულად, საქართველოს მმართველ ელიტას რუსეთთან თანამშრომლობაში სრული იმედგაცრუების მომენტი დაუდგა".
რა უნდა გააკეთოს საერთაშორისო თანამეგობრობამ საიმისოდ, რომ კრიზისი აიცილოს თავიდან და რა ტაქტიკა უნდა აირჩიონ რუსეთის შემაკავებლად, ამაზე პოლიტოლოგი ამბობს, რომ რუსეთმა ახლავე უნდა მიიღოს ის სანქციები და გადაიხადოს პოლიტიკური და ეკონომიკური ფასი, რისი გადახდაც საბოლოო ჯამში მოუწევდა მას უკრაინაში ინტერვენციის დროს.
"დაველოდოთ იმას, თუ რა სანქციებს დაუწესებს რუსეთს მსოფლიო თანამეგობრობა. შეიძლება ევროკავშირმა ჩათვალოს, რომ აღიარება სჯობს მთლიან ომს, მაგრამ პრობლემა იმაშია, ევროკავშირმაც, ნატომაც და ყველამ უნდა გააცნობიეროს, რომ ეს მთლიანობაში არის ბრძოლა უკრაინისთვის, ანუ რუსეთმა ამით დაიწყო უკრაინისთვის ბრძოლის აქტიური ფაზა. შესაბამისად, აქ აღარ არის საუბარი ყირიმზე და ორ აღიარებულ რეგიონზე, აქ არის საუბარი მთელს უკრაინაზე. ევროპამ ეს თუ ვერ გააცნობიერა (რაც მოსალოდნელია), შესაძლებელია, რომ ჩათვალონ, - ეს არის უკეთესი სცენარიო, ანუ მოიქცენენ ისევე, როგორც თავის დროზე ადოლფ ჰიტლერს შეარჩინეს სუდეტის ოლქის აღება და ვიდრე მართლა სახლის კარზე არ მიუკაკუნა გერამანიის არმიამ, მანამდე ვერ მიხვდა ევროპა, რომ ხელი უნდა გაენძრია... მეორე უკეთესი სცენარი იქნებოდა ის, რომ რუსეთმა ახლავე მიიღოს ის სანქციები და გადაიხადოს პოლიტიკური და ეკონომიკური ფასი, რისი გადახდაც საბოლოო ჯამში მოუწევდა მას უკრაინაში ინტერვენციის დროს, რათა მან დაინახოს, რომ ასე არ შეიძლება და უნდა გაჩნდეს რაღაც ძალა, რომელიც რუსეთის ფედერაციისთვის იქნება შემაკავებელი, სხვანაირად, დაუსჯელობის სინდრომი რუსეთის ფედერაციაში იწვევს უფრო მეტად ექსპანსიონისტური და ჰეგემონისტური მადის გაღვიძებას. ჩვენ გვაქვს ამის პრაქტიკა, როცა საქართველოსთან მიმართებაში არანაირი სერიოზული რეაქცია არ მოჰყვა და მეტიც, ტალიავინის დასკვნის სახით მივიღეთ ის აბსურდული დოკუმენტი, სადაც პირველ გასროლაზე და რაღაც სისულელეზეა ლაპარაკი. სწორედ თავის დროზე პასიურობამ მოიტანა ის შედეგი, რომ დღეს უკრაინის სუვერენიტეტი და არსებობა დგას დღის წესრიგში და ეს უნდა გააცნობიეროს ევროპამ.
დღეს პასიურობამ, საბოლოო ჯამში შეიძლება ის მოიტანოს, რომ უკრაინა იქნება ძალიან დასუსტებული და მოხდება მისი აბსორბაცია რუსეთის მიერ. რუსეთს უკრაინაში ეს თუ გამოუვიდა, ჩათვალეთ, რომ თავისი დაკარგული გავლენების აღდგენის სცენარის პირველი ძალიან წარმატებული ნაბიჯი გადადგა. სსრკ-ს გავლენების აღდგენისკენ მან უკვე გადადგა საკმაოდ მნიშვნელოვანი ნაბიჯი. რუსეთის ფედერაციას უკრაინას თუ შეატოვებენ ხელში, ეს ყველაზე ცუდი და ჩვენთვისაც კატასტროფული სცენარი იქნება. საბოლოო ჯამში, აუცილებლად დააყენებენ დღის წესრიგში საკითხს, რომ ჩვენც არ შეიძლება ზედმეტად სუვერენულები ვიყოთ.
დაგვიანებულია, მაგრამ ჯერ კიდევ გვაქვს დრო დავიწყოთ ღია ლაპარაკი, ყველა საერთაშორისო ფორუმი ჩვენს სასარგებლოდ გამოვიყენოთ. ახლა მაინც ხომ დაინახეს, რომ ჩვენ პროვოკაციას კი არ წამოვეგეთ, თურმე ეს არის რუსეთის ხელწერა, რასაც ის ზოგადად აკეთებს. მოსკოვში არავინ უარყოფს იმას, რომ მათ დაუწყეს ომი საქართველოს და ჩვენთან არის თურმე პასუხგაუცემელი კითხვა იმასთან დაკავშირებით, ვინ დაიწყო ომი. საქართველოში შემოსულ რუსის ტანკს რომ ვესროლეთ, ეს არ ნიშნავს რომ ომი ჩვენ დავიწყეთ, საქართველოში რომ შემოვიდა რუსული არმია, ჩვენ საპასუხოდ გავხსენით ცეცხლი, მეტი არჩევანი რა გვქონდა? მართლა მძინარე ცხინვალს ხომ არ ბომბავდა ჩვენი არტილერია? ეს იყო, აბსოლუტურად, თავხედური და წარმოუდგენლად საზიზღარი საინფორმაციო კამპანია, როდესაც რუსეთი იმასაც არ მოერიდა, როცა ფიქტიურად გარდაცვლილი 2000 კაცისთვის რუსეთის პატრიარქს გადაახდევინეს პანაშვიდი. ბუნებაში არ არსებობდა 2000 დაღუპული და მათი სულის მოსახსენიებელი პანაშვიდი ჩაატარებინეს რუსეთის ეკლესიის პატრიარქს, ტრაგი-კომიკური სპექტაკლი დადგეს და ჩვენ ატაცებული გვაქვს ფრაზა, რომ პროვოკაციაზე წამოგვაგო რუსეთმაო. პროვოკაციას კი არ წამოგვაგო, სამხედრო ინტერვენცია განახორციელა.
რუსეთი თუ ადმინისტრაციულ საზღვრებში აღიარებს დონეცკსა და ლუგანსკს, სავარაუდოდ, მისი შემდგომი ნაბიჯები აუცილებლად იქნება მოთხოვნა უკრაინისთვის, რომ გაიყვანოს შეიარაღებული ძალები ამ ტერიტორიებიდან. უკრაინა ამას თუ არ გააკეთებს, პუტინი ომის დაწყების საფუძვლად გამოიყენებს, ხოლო მიიტანს თუ არა კიევზე იერიშს, ამის პროგნოზირება შეუძლებელია, ეს დამოკიდებულია იმაზე, როგორ განვითარდება შემდგომი მოვლენები...
ფართომასშტაბიანი შეტაკებები თუ დაიწყო და რუსეთის არმია პირდაპირ შევიდა უკრაინაში, ამ შემთხვევასი პუტინი უნდა აშეაჩეროს უკრაინის არმიამ და დასავლეთის სანქციებმა... პირველ რიგში, უკრაინის არმიამ იმიტომ, რომ მის ნაცვლად არავინ იომებს, მოდი, ესეც ვთქვათ. უკრაინას გააჩნია იმის რესურსი, რომ გაწიოს დიდი წინააღმდეგობა, იმის შესაძლებლობა, რომ საკმაოდ სერიოზული პრობლემები შეუქმნას რუსეთის შეიარაღებულ ძალებს, მაგრამ საბოლოო ჯამში, ძალები მაინც ასიმეტრიულია იმიტომ, რომ რუსეთის ფედერაციას გაცილებით დიდი რაოდენობის შეიარაღებული ცოცხალი ძალა და მძიმე ტექნიკა აქვს თავმოყრილი და სხვაობა დიდია. განსაკუთრებით ავიაციის კომპონენტს თუ გავითვალისწინებთ. ალბათ ეს არის რეალურად ევროპის ყველაზე დიდი კრიზისი ალბათ მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, რაც კი შეიძლება ჰქონოდა მას იმიტომ, რომ აქ უკვე აღარა არის ლაპარაკი პატარა კავკასიურ სახელმწიფოზე, არამედ ლაპარაკია მსოფლიოს უდიდესი ქვეყნის დაპირისპირებაზე ევროპის უდიდეს ქვეყანასთან. უკრაინა ყირიმის ნახევარკუნძულის გარეშეც უდიდესი ქვეყანაა", - აცხადებს გობრონიძე.