"ამ შენობას განსაკუთრებული სიფრთხილით აშენებდნენ..." - "ცეკას სახლი" ვაკეში: საბჭოთა ელიტის საცხოვრებელი, სადაც შევარდნაძემ სტალინის ქალიშვილი დააბინავა
ნებისმიერ ქალაქში ყოველთვის არსებობდა და არსებობს პრესტიჟული უბნები, დასახლებები და საცხოვრებელი სახლები. ამით არც გასული საუკუნის თბილისი იყო გამორჩეული და კომუნისტურ ეპოქაშიც ცხადია, არსებობდა ასეთი შენობები, რომლებიც, საგანგებოდ და დიდი სიფრთხილით შენდებოდა. იმ დროისთვის და იმ წესებით, ასეთ შენობებში საზოგადოებისთვის კარგად ცნობილი, გარკვეული დამსახურების, წარმატების, გავლენის, სტატუსის მქონე ადამიანები ცხოვრობდნენ (მეტწილად მათ ამ ბინებით მთავრობა ასაჩუქრებდა).
მოკლედ, არსებობდა სპორტსმენების, მსახიობების, მეცნიერების, მთავრობის წევრების, ე.წ. ცეკას სახლებიც. ერთ-ერთი ასეთი "ცეკას სახლი" ვაკეში, ჭავჭავაძის 75 ნომერში 80-იან წლებში აშენდა.
როგორც ნინო ლეჟავა გვეუბნება, ამ სახლში ბავშვობა გაატარა. ის პროფესიით ჟურნალისტია. დღესდღეობით კი ერთ-ერთი საჯარო ბაღის დირექტორი გახლავთ.
აღნიშნულ სახლში დღესაც ცხოვრობენ მისი მშობლები: დედა - სახელოვანი სპორტსმენი, ნელი სალაძე ქართული მხატვრული ტანვარჯიშის ლეგენდა და მამა - მეცნიერი, გენეტიკოსი თეიმურაზ ლეჟავა.
რესპონდენტი ჩვენთან საუბრისას მის მეხსიერებაში აღბეჭდილ სამეზობლოს ასე იხსენებს...
- თბილისში 80 წელს აშენდა საცხოვრებელი კორპუსი, რომელსაც "ცეკას" სახლს ეძახდნენ. მისი მობინადრეები დედაქალაქისა თუ ქვეყნის იმდროინდელი გამორჩეული ფენა გახლდათ. როგორც ვიცი, შენობას განსაკუთრებული სიფრთხილით და მაღალი ხარისხით აშენებდნენ. ალბათ წარმოუდგენელია ისიც, რომ ბინა მაცხოვრებლებს იმ პერიოდში უმაღლესი ხარისხის რემონტით, ორი სველი წერტილით მოპირკეთებული და სასეირნო ბაღით ჩააბარეს.
მართლა საოცარი სამეზობლო შეიკრიბა - სახელოვანი სპორტსმენები - მაია ჩიბურდანიძე, ქეთევან ლოსაბერიძე, თამაზ იმნაიშვილი, ნოდარ ქორქია, ნელი სალაძე, ვლადიმერ ისელიძე, თამაზ ჩიხლაძე, ირინა გაბაშვილი, ნიკოლოზ დერიუგინი, ალექსანდრე ამპილოგოვი, ლევან მოსეშვილი...
ასევე ცხოვრობდნენ პარტიული მუშაკებიც - სოლიკო ხაბეიშვილი, დოდიკა მარშანია, ნუგზარ საჯაია, ვილი ალავიძე, ნათელა ვასაძე, გურამ ენუქიძე, ლია ლომიძე, ნოდარ ჯანბერიძე, რამაზ გოგლიძე. ასევე აკადემიკოსი ემილ სეხნიაშვილი, ორი გენერალი - ჯანჯღავა და სოტნიკოვი და კიდევ ბევრი ცნობილი ადამიანი და ყველა ერთ ოჯახად ვიყავით.
- როგორც შევიტყვეთ, 80-იან წლებში თქვენს სამეზობლოს, რაღაც ეტაპზე, სტალინის ქალიშვილი, სვეტლანა ალილუევაც შემოუერთდა...
- მახსოვს ეგ ამბავი - დაახლოებით 1985 წელი იყო, რომ სამეზობლოში ამბობდნენ, სვეტლანა ალილუევამ აქ ბინა მიიღო. მართლაც ასე იყო. ეზოში ხშირად ძალიან ჩვეულებრივი, არავისგან გამორჩეული ქალბატონი მხვდებოდა. ის თავის შვილთან, ოლგასთან ერთად ცხოვრობდა. ოლგა ერთადერთი გოგონა გახლდათ იქ, რომელსაც უცხოური შეხედულება ჰქონდა და ყველასგან გამოირჩეოდა. ახლა ძალიან ვნანობ, რომ ერთხელაც არ გამოვლაპარაკებივარ. მხოლოდ გამარჯობით შემოვიფარგლებოდი, თუმცა მათთვის რა უნდა მეკითხა, მაშინ ხომ ძალიან პატარა ვიყავი... რეალურად, ამ ადამიანებს არავინ ეხებოდა, თავისთვის იყვნენ და თან, არავის ეკარებოდნენ. გარკვეული დროის შემდეგ საქართველოდან და ცხადია, ჩვენი სამეზობლოდანაც წავიდნენ.
სხვათა შორის, სახლში მაქვს იმ ბავშვის დღიურები. ამერიკაში რომ მიდიოდნენ, ბინიდან გარეთ გადასაყრელად ბევრი ნივთი გამოიტანეს, მათ შორის, ოლგას დღიურები. მერე ის ლამაზი ბლოკნოტები ბავშვებმა ავიღეთ და ეზოში ვთამაშობდით. როგორც გითხარით, მისი ერთი ცალი შემომრჩა. იქ არის ერთი ნეგატივი თვითონ სვეტლანასი. ეტყობა, გადაიღო და მერე ბლოკნოტში ჩარჩა. ოლგა ახლა ამერიკაში ცხოვრობს. სვეტლანა კი 2011 წელს გარდაიცვალა.
ნინო ლეჟავას ამ მონათხრობის მიღმა, ამ ფაქტთან დაკავშირებით არსებობს ოფიციალური ინფორმაცია, სადაც წერია: "სვეტლანა და მისი ქალიშვილი ოლგა 1984 წელს მოსკოვიდან თბილისში საცხოვრებლად გადმოვიდნენ. სსრკ კომპარტიის ცენტრალური კომიტეტის გენმდივნის კონსტანტინე ჩერნენკოს დავალებით, საქართველოს კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის მაშინდელმა პირველმა მდივანმა ედუარდ შევარდნაძემ მათთვის თბილისში ცხოვრების ყველა აუცილებელი პირობა შექმნა: მათ თბილისის ელიტურ რაიონში კეთილმოწყობილი სამოთახიანი ბინა გადაეცათ, მათ განკარგულებაში იყო ასევე ავტომანქანა და ფულადი სახსრები. გარდა ამისა, ოლგას მასწავლებლები რუსულ და ქართულ ენებში უფასოდ ამეცადინებდნენ. იგი დაკავებული იყო საცხენოსნო სპორტით. დედა-შვილი მეზობლებს, ქართული მეცნიერების, სპორტის, კულტურის წარმომადგენლებს დაუმეგობრდნენ".
სვეტლანა ალილუევა და მისი ქალიშვილი თბილისში ორი წელი - 1986 წლის მარტამდე ცხოვრობდნენ, შემდეგ მოსკოვში გადავიდნენ, 1986 წლის ნოემბერში კი აშშ-ში გაემგზავრნენ. ალოლუევა ცხოვრობდა ინგლისშიც. გარდაიცვალა აშშ-ში, ვისკონსინის შტატში, მოხუცთა თავშესაფარში“.
ნინო ლეჟავა:
- ჩვენი მეზობლებიდან განსაკუთრებით მიყვარდა ნუგზარ საჯაია (ეროვნული უშიშროების საბჭოს მდივანი). ზედმეტად უშუალო და თავაზიანი ადამიანი იყო. ხშირად, უტრანსპორტობის დროს, სამსახურში ფეხითაც მიდიოდა... ბატონი ნუგზარი ჩვენს სადარბაზოში, მეოთხე სართულზე ცხოვრობდა. მის დასთან ჩემი ბებია მეგობრობდა. და აფთიაქარი იყო და კოსტავაზე აფთიაქში მუშაობდა. სხვათა შორის, საჯაიების გვერდით, ერთ ოთახიანში ბორის ადლეიბა ცხოვრობდა, სწორედ ის ადლეიბა, რომელიც ვლადისლავ არძინბას წინ აფხაზეთის მთავრობას ხელმძღვანელობდა... ჩვენ ბავშვები ყველანი სათამაშოდ ერთმანეთის სახლებში დავდიოდით. ადლეიბას შვილიშვილები საიდა და ნანა დოჩიები აფხაზეთის ომამდე ჩემი მეგობრები იყვნენ. არეულობა რომ დაიწყო, ისინი თბილისში ცხოვრობდნენ და ჩემი პროტესტის გამო მათთან ურთიერთობა შევწყვიტე. შემდეგ, როგორც გავიგე, მოსკოვში წავიდნენ, ბინაც ალბათ გაყიდეს...
მინდა, ასევე გავიხსენო სოლიკო ხაბეიშვილი (ცეკას მდივანი), ჩემს მშობლებს განსაკუთრებით უყვარდათ. დედას ხშირად დახმარებია სპორტსმენების შეჯიბრებებზე გამგზავრებაში. საერთოდ ისე იყო, რომ ეს ადამიანები, სამეზობლოში ყველანი ერთმანეთს ეხმარებოდნენ... მკაფიოდ მახსოვს ასევე დილა ჩვენს ეზოში, შთამბეჭდავი იყო - შავი ვოლგების დიდი რიგი იდგა. ეს სანახაობა არასოდეს დამავიწყდება...
ორი კარის მეზობელი გვყავდა - ვასიკო სანაძე და თამაზ იმნაიშვილი. ვასიკო მახსოვს, ულამაზესი კაცი იყო, რაღაცნაირი ევროპული გარეგნობის და სახელოვანი მოცურავე. თამაზი კი სროლაში მსოფლიო ჩემპიონი... ამ სამი ბინის კარი არასდროს იკეტებოდა.
გული დამწყვიტა ოლიმპიური ჩემპიონის ქეთევან ლოსაბერიძის გარდაცვალებამ. საოცარი ქალბატონი გახლდათ. ჩემპიონი ქალი უთბილესი, უსაყვარლესი ადამიანი იყო, რომელიც ერთნაირად წარმატებული აღმოჩნდა სპორტშიც და მათემატიკაშიც, ის ხომ უნივერსიტეტში ლექციებსაც კითხულობდა. თან, საოცარი კულინარი იყო.
ჩვენს სახლში ახლაც ცხოვრობს მაია ჩიბურდანიძე. ის წლებია რელიგიურად ცხოვრობს. ამიტომ მასთან დიდი ხანია მისი სულიერი მოძღვარი ცხოვრობს, ხანდაზმული ადამიანი, რომელსაც მაია პატრონობს... კარგად მახსოვს მაიას დედა, რომელსაც შვილის კარიერაში დიდი წვლილი მიუძღვის...
ამჟამად ჩემს საკუთარ ოჯახთან ერთად სხვაგან ვცხოვრობ, თუმცა დედასთან რომ მივდივარ, ჩემი სახლის კედელზე მემორიალურ დაფებს სულ ვესალმები. ამით კი ვესალმები ჩემს მეზობლებს, რომლებიც ასე მიყვარდა...
- საკუთარ ოჯახზე და დედაზე, ნელი სალაძეზე გვიამბეთ, რომლის ღვაწლი ქართულ მხატვრულ ტანვარჯიშში დიდია...
- დედა მართლაც ცნობილი სპორტსმენი - XX საუკუნის საქართველოს საუკეთესო მწვრთნელი ტანვარჯიშში ნელი სალაძეა. ეს ბინა დედამ მიიღო. მამა თეიმურაზ ლეჟავა გენეტიკოსია და 2019 წელს ევროპის საუკეთესო მეცნიერი გერონტოლოგიაში...
- სახელოვანი სპორტსმენის შვილი რატომ არ გაჰყევით ტანვარჯიშს?
- ჩემი ბავშვობა მძიმე იყო იმ კუთხით, რომ დედა მთელი დღე დარბაზში დილის 9-10 საათიდან ღამის 10 საათამდე თავის გუნდს ავარჯიშებდა. მეც მასთან ერთად ვიყავი. სამწუხაროდ, ასე ხდება ხოლმე, რომ დიდი სპორტსმენების შვილები დიდი სპორტსმენები ვერ გამოდიან. დედა სხვებზე ისე იყო გადაყოლილი, რომ ჩემთვის ამ მიმართულებით დრო არასოდეს ჰქონდა, რომ ვევარჯიშებინე. თვლიდა, რომ სხვებზე უფრო დიდი პასუხისმგებლობა ჰქონდა. თაობები გაზარდა. ეს ყველაფერი კი ჩემს თვალწინ ხდებოდა. ქართული მხატვრული ტანვარჯიშის მემატიანე ვარ. იყო წარმატებები, მსოფლიო კვარცხლბეკებზე პირველი ადგილები, ფაქტობრივად, ქართული მხატვრული ტანვარჯიშის ლეგენდა შექმნა, რადგანაც თავიდან დედამ როცა დაიწყო, ქართული მხატვრული ტანვარჯიში მსოფლიო ასპარეზზე არაფერს წარმოადგენდა. არავის ეგონა, რომ ასეთ მწვერვალებს მიაღწევდნენ, არადა, ამ ყველაფერმა დედაჩემის ხელში გაიარეს...
- რა ხდება დღეს იმ სახლში, სადაც ბავშვობის წლები გაატარეთ?
- იქ ბევრი სპორტსმენი ისევ ცხოვრობს. თუმცა არაერთი ბინა გაიყიდა, სადაც უკვე უცხო ადამიანები ცხოვრობენ, რომლებმაც არ იციან, როგორი საოცარი სახლის მფლობელები არიან...