საცობებში "გაჭედილი" თბილისი - რატომ ხდება მცირე წვიმის დროსაც კი დედაქალაქში ავტოსატრანსპორტო მოძრაობა გაუსაძლისი?
თბილისში წვიმის დროს საავტომობილო მოძრაობა შენელებულია და საცობებში დგომის ხანგრძლივობა თითქოს, გადაჭარბებულია. AMBEBI.GE დაინტერესდა, რა დამატებითი ფაქტორები მოქმედებს წვიმის დროს, რაც ავტომობილების მფლობელებისთვის დედაქალაქის ქუჩებს "ცხრა მთად და ცხრა ზღვად“ აქცევს.
ექსპერტი საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოების საკითხებში, თბილისის საკრებულოს დეპუტატი, შალვა ოგბაიძე:
- რატომ ნელდება მოძრაობა? არ შეიძლება, ეს მხოლოდ ერთ ფაქტორს მივაწეროთ, მაგრამ სანამ ამ თემის ცოტათი გაშლას დავიწყებ, შემოგიბრუნებთ კითხვას. თავად ხომ ატარებთ ავტომობილს, წვიმაში ანელებთ? თუ კი, ანუ, თქვენ არ ხართ დარწმუნებული, შეიძლება, ვერ დაიმორჩილოთ ავტომობილი. ამიტომ, დავიწყოთ ჩამონათვალი: პირველ რიგში, რასაც მე ხმამაღლა ვამბობ, ესაა მართვის მოწმობების აღების სფეროში არსებული ძალიან, ძალიან დიდი ვაკუუმი - არა პროცედურულად, არამედ იმ კუთხით, თუ როგორ ვსწავლობთ მძღოლობას. იმედს ვიტოვებ, რომ მომავალი წლიდან, უკვე ქუჩებში, რეალურ პირობებში დაიწყება გამოცდის ჩაბარება და ადამიანს ეცოდინება, როგორ უნდა მოიქცეს საცობში, ჩქაროსნულ გზაზე, მოულოდნელად წარმოშობილი დაბრკოლების დროს და ა.შ. პირველი და მთავარია კვალიფიკაციის უქონლობა, - თავადაც აღიარებთ, რომ ფრთხილობთ, რათა ავტომობილი არ მოგისრიალდეთ. შედარება რომ გავაკეთოთ, მაგალითად, ფორტეპიანოზე დამწყები, პატარა ბავშვი ორი ხელის ნაცვლად ჯერ ერთი ხელით უკრავს, ვინაიდან კვალიფიკაცია არ აქვს და როგორც კი ტემპს აუჩქარებს, მაშინვე ეშლება. ასევეა დამწყები მძღოლი, რომელმაც იცის ოდნავ, ტაატით დაძვრა და გაჩერება, ასეთ დონეზე მართვის მცოდნე რისკ-ჯგუფია - არ ვამბობ, რომ ისინი ცუდი ადამიანები არიან, უბრალოდ, ჯერ არ აქვთ უსაფრთხო მართვის უნარები ბოლომდე შეძენილი. ეს ემართება გამოუცდელ, ახალბედა მძღოლს და ესაა ჩვეულებრივი მოვლენა - თავის თავში არაა დარწმუნებული, რომ წვიმის პირობებში მაგალითად, შეძლებს დროულად დამუხრუჭებას, სწრაფად მანევრის შესრულებას. ანუ, საერთო ჯამში, პირველი ნაწილია თავის თავში დაურწმუნებლობა, რაც მოდის ნაკლები კვალიფიკაციიდან.
გარდა ამისა, ოდნავ მაღალი სიჩქარის დროსაც კი, ასე ვთქვათ, გუბეში "შეჭყლაპუნება“, ქართული ტერმინით რომ ვთქვათ, საბურავის გზის საფარიდან მოწყვეტას იწვევს - ამ პროცესს აკვაპლანირება ჰქვია. ე.ი., საბურავი კი არ მიგორავს გზის საფარზე, არამედ მიცურავს წყლის ზედაპირზე. ამ დროს ავტომობილი, აბსოლუტურად, უმართავი ხდება. ანუ, დიდი გუბეები ძალიან დიდ საშიშროებას წარმოადგენს. იცით, რომ თბილისში გზების თვალსაზრისით ძალიან ბევრი გაკეთდა, მაგრამ ჯერჯერობით გვაქვს ისეთი გზები, სადაც გუბეები დგება, განსაკუთრებით, სანიაღვრე დიდი წვიმის გამო იჭედება. გუბის ქვეშ ვერ ვხედავთ, რა მდგომარეობაა, ამიტომ, ვერიდებით და ნელა შევდივართ. ეს ჯაჭვური რეაქცია ჩვენს უკან საავტომობილო ნაკადის დამუხრუჭებასა და შეგუბებას იწვევს.
მესამე ფაქტორია ის, რომ თავის მხრივაც, იქნება ეს ავტობუსი თუ მიკროავტობუსი, ისინი ვერ გადაახტებიან ამ მსუბუქ ავტომობილებს, დამწყები მძღოლების მიერ შეგუბებულ ნაკადს. ამიტომ, გინდა, არ გინდა, საზოგადოებრივი ტრანსპორტიც ნელდება და ეს ჯაჭვურად, მთლიანობაში გვაძლევს იმ სურათს, რასაც გვაძლევს.
კიდევაა ერთი ფაქტორი - შიგნიდან მინა ხომ იორთქლება? ბევრმა არ იცის შიდა ვენტილაციით სარგებლობა. მძღოლის მარცხენა და მარჯვენა მხარეს, საქარე მინაზე რჩება ისეთი ორთქლის ნაწილი, რომელიც მხედველობას ზღუდავს. ეს ჰგავს იმას, როცა ცხენებს თვალებზე ორჟებს უკეთებენ, მარტო პირდაპირ რომ იყურონ, შესაბამისად, მძღოლს გვირაბული მხედველობა უწევს, მხოლოდ პირდაპირ ხედავს. ისეთი მნიშვნელოვანი ინფორმაცია, რომელიც გვერდითი მხედველობიდან უნდა მიიღოს, ამ შეორთქლილი მინების გამო უკვე ჭირს. მოკლედ, ამ ბევრი ფაქტორის შედეგად ვიღებთ იმას, რასაც ვიღებთ. შესაბამისად, უნდა ვისურვოთ, რომ მეტი კვალიფიკაცია, მეტი ცოდნა, მეტი უკეთესი გზა და სანიაღვრე იყოს, უნდა ვეცადოთ, ამ საშუალებებით რაც შეიძლება, მალე განვტვირთოთ წვიმის დროს საცობები.
- პირველ რიგში, რით შეიძლება დაიწყოს პროგრესი ამ თვალსაზრისით?
- ადრე აცხადებდნენ, თავი შეიკავეთ მგზავრობისგან, თუ ეს გადაუდებელი აუცილებლობა არ არისო. თუ ვიცით, რომ უნარები ბოლომდე არ გვყოფნის წვიმაში სასიარულოდ, თავი შევიკავოთ, მაინცდამაინც წვიმაში ნუ ვივლით. მეორეა მუშაობა საკუთარ თავზე, მესამე - მანქანის კარგი ცოდნა, მაგალითად, ვენტილაციის გამოყენება; მეოთხე, კარგი სანიაღვრეები - ეს ყველაფერი ერთად მოგვცემს შედეგს.
მე თვითონ საკრებულოს წევრი ვარ და ქალაქის მოწყობის კუთხით მზად ვარ, პასუხი ვაგო ჩემს სიტყვებზე და მუშაობის ხარისხზე, მით უმეტეს, რომ საკრებულოში სატრანსპორტო კომისიის თავმჯდომარე ვარ. მაგრამ რა უნდა გავაკეთო მე, როცა წვიმაა და საცობია, უნდა მითხრათ, მზად ვარ ჯანსაღი აზრისა და კრიტიკის მოსასმენად - კარგი იქნება, თუ ბევრს ვისაუბრებთ ამ თემაზე, რაც საბოლოოდ იქამდე მიგვიყვანს, რომ აუცილებელი, გადაუდებელი ნაბიჯების ნუსხა გამოიკვეთება.
- რაც შეეხება მართვის მოწმობის გამოცდას, რის შეცვლას ველოდებით - ქალაქის ქუჩებში რომ გადმოინაცვლებს გამოცდები, ეს პრობლემა უკვე ამით მოგვარდება თუ კონკრეტულად რას გულისხმობთ?
- ძალიან სწორი აქცენტია. ჩვენ ხშირად ვამბობთ, რომ ევროპისკენ მივდივართ, მაგრამ რა არის ევროპისკენ სიარული? ეს ხომ არ არის ვიზის ჩარტყმა პასპორტში? ეს გარკვეული ნაბიჯებია, რომლებიც ევროპულ ცხოვრების წესთან დაგვაახლოვებს. ევროპაში მართვის მოწმობის აღება ლამის დიპლომის აღებას უტოლდება. ჩვენთან რომ გადავხედოთ სოციალურ ქსელებს, წავაწყდებით მსგავსი შინაარსის შეთავაზებებს: "მართვის მოწმობა 4 დღეში“, "მართვის მოწმობა 1 კვირაში გარანტიით“ და ა.შ. როგორ შეიძლება, ვიღაც ბიძია უშანგიმ 1 კვირაში გარანტიით აგაღებინოთ მართვის მოწმობა, ეს ხომ აბსურდია?! ჩვენ ხანდახან თავს ვიტყუებთ. ამიტომ, განათლების ის სეგმენტი, რომელიც უზრუნველჰყოფს მაღალი სამძღოლო კულტურის ქონას და უსაფრთხოდ მართვის მანერების მქონე მძღოლების გამოშვებას, სასწრაფოდ სარეფორმოა. ეს გადაუდებლი და კრიტიკულად აუცილებელია და მე სიამოვნებით ჩავერთვები ამ სფეროში, რომელიც უკვე დაწყებულია - ვიცი, რომ ადგილობრივი არჩევნების გადავლის შემდეგ პარლამენტში ამის განხილვა გრძელდება.
მინდა, ხაზი გავუსვა, მართვის მოწმობის აღების პროცედურაზე კი არ არის საუბარი, საუბარია ავტოსკოლების არარსებობაზე. არიან ადამიანები, რომელთაც არავითარი კომპეტენცია არ აქვთ, განცხადებას გამოაქვეყნებენ და გინდა, არ გინდა, იმ ადამიანს ტარების როგორი სტილიც აქვს, ისე გასწავლიან ავტომობილის მართვას. არავითარ შემთხვევაში არ შეიძლება შეთხვევითი ადამიანის მოხვედრა ამ სფეროში. ამიტომ, პირველ რიგში, უნდა იყოს განათლების სეგმენტი, სადაც მომზადდებიან და გადამზადდებიან პედაგოგ-ინსტრუქტორები, სახელმწიფო დააწესებს სტანდარტს, რომ ასეთი და ასეთი უნდა იყოს პედაგოგი. შესაბამისად, ასეთ ინსტრუქტორებთან, პედაგოგებთან და ასეთ ავტოსკოლებში მომზადებული მძღოლები დასხდებიან საჭესთან. ჩვენი ავარიების რაოდენობა ამჟამად წელიწადში დაახლოებით 500-ია, არ მიყვარს სიტყვა "შემცირება“, ჩვენს გზებზე ადამიანის მსხვერპლი ნულამდე უნდა დავიყვანოთ, ეს კი პირდაპირი გზაა უმსხვერპლო გზებისკენ.
"საქართველოს ალიანსი უსაფრთხო გზებისთვის“ თავმჯდომარე, ეკა ლალიაშვილი:
- საცობები არ არის მხოლოდ თბილისისთვის დამახასიათებელი, არის ქალაქები, სადაც უფრო რთული მდგომარეობაა. ეს შეიძლება, იყოს გამოწვეული ჭარბი ტრანსპორტით, გაუმართავი ინფრასტრუქტურით, ასევე შეიძლება, იყოს სხვა მიზეზებიც. პირველ რიგში ვიტყოდი, რომ წვიმის დროს ყველა მოწადინებულია, იაროს საკუთარი ავტომობილით და გამორიცხოს ალტერნატიული ტრანსპორტი - თუ კარგ ამინდში ადამიანს გარკვეული მანძილი შეიძლება, ფეხით გაევლო ან საზოგადოებრივი ტრანსპორტით მოტოციკლით, სკუტერით, თუ ველოსიპედით ესარგებლა, ავტომობილის ყოლის შემთხვევაში, ბუნებრივია, არჩევანს ავტომობილზე აკეთებს, ამიტომ, წვიმიან ამინდში გზებზე უფრო ჭარბი ტრანსპორტია.
ამასთანავე, წვიმის დროს ზედმეტ სიფრთხილესთან გვაქვს საქმე - მძღოლებში არის განცდა იმისა, რომ წვიმაში ქუჩაში მოძრაობის დროს რისკი მაღალია; წვიმაში ხილვადობა უფრო სუსტია და ასევე შეიძლება, ჩვენს რეალობაში ადამიანებს ჰქონდეთ იმის განცდაც, რომ მათი ტრანსპორტი ბოლომდე გამართული არ არის. გამართული ტრანსპორტის შემთხვევაშიც არის გარკვეული რისკები მგზავრობისას და სიფრთხილის გამოჩენა მნიშვნელოვანია, მაგრამ ჩვენს ქვეყანაში მოძველებული და გაუმართავი ავტოპარკია, რის გამოც სიფრთხილის განცდა შესაძლოა, ორმაგდებოდეს.
გზებზე ახალბედა, გამოუცდელი მძღოლებიც ბევრი გვყავს, რომელთაც შესაძლოა მოძრაობა შეაფერხონ, თუმცა, წვიმიან ამინდში გადატვირთული გზების, სიფრთხილის, ხილვადობის ნაკლებობის, მაღალი სტრესის თუ ინფრასტრუქტურული ხარვეზების გამო საცობების შექმნა ბუნებრივი მოვლენაა და საერთო გამოწვევაა ბევრი ქალაქისთვის, განსაკუთრებით იქ, სადაც ჭარბი კერძო ტრანსპორტი მოძრაობს.
- რაც შეეხება თვითონ გზებს, ქალაქის მოწყობას და ინფრასტრუქტურას, ამაზე რისი თქმა შეგიძლიათ - შეიძლება თუ არა ამ მხრივ უკეთესობამ სიტუაცია შეცვალოს, თუ ამ, თქვენი თქმით, ბუნებრივ ვითარებასთან შეგუება გვიწევს?
- საცობებისგან გზების განტვირთვა დიდი გამოწვევაა და ამ საკითხის მოგვარებას წლები სჭირდება. კერძო ავტომობილიდან საზოგადოებრივ ტრანსპორტში გადმოჯდომა მარტივი არ არის, მაგრამ თუ ევროპული სტილის ქალაქები გვინდა, ამისკენ უნდა მივისწრაფვოდეთ. ამისთვის საჭიროა შესაბამისი საგზაო ინფრასტრუქტურის მოწყობა ქვეითებისთვის, მოწესრიგებული საზოგადოებრივი ტრანსპორტი, რაც გულისხმობს ლოდინის დროის შემცირებას, ერთმანეთთან ინტერგრირებულ საზოგადოებრივ ტრანსპორტს. თბილისის შემთხვევაში თავისუფლად შეიძლება ავტომობილის გარეშე გადაადგილება, თუ რა თქმა უნდა, გამართული სატრანსპორტო ქსელი იქნება. ახლა დედაქალაქში გარდამავალი პროცესია და აქცენტები მართლაც რომ საზოგადოებრივი ტრანსპორტის განვითარებაზე კეთდება, თუმცა ჯერ არ ვართ იმ ეტაპზე, რომ კერძო ავტომობილები დავთმოთ საზოგადოებრივი ტრანსპორტის სანაცვლოდ. ამ გამოწვევის საპასუხოდ დრო ნამდვილად გვჭირდება.