ცხოვრება გამოქვაბულში, უკიდურესი გაჭირვება და ყველასგან დავიწყებული ადამიანები - "თითქოს, არ ვარსებობთ"
ავღანეთში, წლების განმავლობაში მიმდინარე პროცესები და ახლა თალიბების მიერ მმართველობის სადავეების ხელში ჩაგდება, ქვეყნიდან აშშ-ის სამხედრო ძალების გასვლა, არა მხოლოდ ავღანელთა დიდი ნაწილისთვის აღმოჩნდა უიმედობის მომტანი, არამედ ავღანეთის საზღვართან ახლოს მდებარე პაკისტანის რეგიონებისთვისაც და ადამიანებისთვის, რომლებმაც ეს ადგილები დიდი ხანია დატოვეს, თუმცა დაბრუნების იმედი აქამდე ყოველთვის ჰქონდათ, ახლა ეს იმედი გაქრა.
- პეშავარის გამოქვაბულებში ავღანეთ-პაკისტანის საზღვრისპირა ტირაჰის რეგიონიდან 7 წლის წინ წასული 100-მდე ოჯახი ცხოვრობს, თუმცა მათ პაკისტანის მთავრობა დევნილებად არ აღიარებს, ვერ იღებენ დახმარებას, არ აქვთ სამუშაო, მათი ყოველდღიურობა კი უკიდურესი გასაჭირი და საზრდოზე ფიქრია.
ამბავი ასეთია - 2014 წელს ავღანეთთან ახლოს, ტირაჰის ხეობაში, პაკისტანის არმიასა და "თალიბანს" შორის შეტაკებები მოხდა. ამ ადგილას ამბოხების კერა იყო, რომლის მიზანსაც პაკისტანის მთავრობის დამხობა წარმოადგენდა. სწორედ ამ პერიოდში დატოვეს აქაურებმა მშობლიური სახლები და მრავალი კილომეტრის მოშორებით, გამოქვაბულებში დასახლდნენ. 2017 წელს გენერალ ლეიტენანტმა ასიფ გაფირმა გამოაცხადა, რომ მისია დასრულებულია, რომ საფრთხე აღარ არსებობს, თუმცა რეალურად, ამ რეგიონში ბრძოლა ახლაც გრძელდება. სანამ თალიბები ავღანეთში ძალაუფლებას იგდებდნენ ხელში, "თალიბანის" მოძრაობამ პაკისტანში იერიში მიიტანა პაკისტანის არმიის წინააღმდეგ ავღანეთის სასაზღვრო რეგიონში, ტირაჰის სამხრეთით. მხოლოდ სექტემბერში ამ შეტევებს ათი ჯარისკაცი ემსხვერპლა.
პაკისტანის მთავრობა უარს ამბობს, რომ აღნიშნული რეგიონებიდან წასულ პირებს იძულებით გადაადგილებულ პირთა სტატუსი მიანიჭოს და ამბობენ, რომ მათ შეუძლიათ სახლებში დაბრუნება. რეალურად კი, იქ შექმნილი ვითარება, მუდმივი ბრძოლები და ტერაქტები ხალხს აიძულებს, რომ ისევ გამოქვაბულში ცხოვრება ამჯობინონ, თანაც უმეტესი მათგანის სახლი განადგურებულია.
ოთხმოცდაათი წლის შაჰ მასტი გამოქვაბულს, რომელშიც ცხოვრობს, სახლს ეძახის და ბრაზობს ამგვარი ცხოვრების გამო - "ღმერთს ვფიცავ, არავინ გვეხმარება, თითქოს, არ ვარსებობთ", - ამბობს შაჰ მასტი.
90 წლის შაჰ მასტი, ზის საწოლზე თავის უჰაერო გამოქვაბულში და დარდობს, რომ მის ოჯახს ძალიან უჭირს, რომ ეს უკიდურესი მდგომარეობაა. ამბობს, რომ მისი ვაჟები ცდილობენ მუშაობას, მაგრამ ეს არაფერია, ოჯახი იბრძვის ყოველდღიური საკვებისთვის. მას სამი ცოლი, 21 შვილი - 9 ვაჟი და 12 ქალიშვილი ჰყავს. მისი ერთ-ერთი შვილი მწყემსია. ამბობს, რომ კარგი იქნებოდა მის ქალიშვილებს განათლების მიღების და მუშაობის შესაძლებლობა ჰქონოდათ, მაგრამ არც ადრე და მით უფრო ახლა, ეს შესაძლებლობა ოჯახს არ ჰქონია:
- "ჩვენ არ შეგვიძლია საკვების ყიდვა და წიგნებს როგორ ვიყიდით?!“
მასტი იძულებული გახდა დაეტოვებინა თავისი სოფელი, ოჯახის 50 წევრთან ერთად, კილომეტრები ფეხით იარეს და საბოლოოდ კი, პეშავართან ახლოს გამოქვაბულში დასახლდნენ. სამი დღის განმავლობაში დადიოდნენ კლდოვან ლანდშაფტებზე. თან მიერეკებოდნენ თხებსა და ცხვრებს, თუმცა ბევრი მათგანი გადაადგილების დროს დაკარგეს.
როდესაც თავდასხმა დაიწყო, ჩვენ ბევრი დრო არ გვქონდა, უნდა წამოვსულიყავით და ყველაფერი დავტოვეთ - ამბობს შაჰ მასტი.
ბნელი გამოქვაბულები ინარჩუნებენ სითბოს ზამთარში, ხოლო ზაფხულში სიგრილეს. ამ ადგილას ზაფხულში სიცხე 40 გრადუსს აღწევს. გამოქვაბულების კედლებზე ფერადი ფურცლები და ქსოვილები აქვთ ჩამოკიდებული დეკორაციისთვის და სითბოს შესანარჩუნებლად. საცხოვრებელი კი კედლის ნაპრალებიდან შემოსული მზის შუქით ნათდება.
გარეთ დგას ქვებისგან გაკეთებული საცეცხლური, პატარა თიხის ღუმელები, სადაც საჭმელს ამზადებენ. სულ ერთი ჭა აქვთ და მწირი რაოდენობით წყალი.
14 წლის აფთაბ ალი ალაგ-ალაგ მორთულ გამოქვაბულში ზის, სადაც ის მშობლებთან და სამ და-ძმასთან ერთად ცხოვრობს. აფთაბს უნივერსიტეტში სწავლა სურს, მედიცინის შესწავლა უნდა, მაგრამ ოჯახი უკიდურესი გაჭირვების წინაშეა და ის არ ფიქრობს, რომ ოცნება ოდესმე აუხდება.
როდესაც შუადღის სიცხე მატულობს, ერთ-ერთ გორაკზე ტრადიციულ ყავისფერ ბურქაში გამოწყობილი გოგონები გამოჩნდებიან ხოლმე - ამ დროს ისინი ადგილობრივი ისლამური სკოლიდან ბრუნდებიან. ამ ადგილს ირონიულად "მეცნიერთა სოფელს“ ეძახიან.
"აქ მხოლოდ ერთი დაწყებითი სკოლაა, საშუალო სკოლაში სიარული არავის შეუძლია, არც ტრანსპორტია და არც ფული“, - ამბობენ გამოქვაბულის მცხოვრებნი.
გამოქვაბულში მცხოვრებ კიდევ ერთ ადამიანს, მუჰამედს ფინანსური მდგომარეობა ნაკლებად აწუხებს, ის უფრო მეტად თალიბების მიერ ავღანეთის ხელში ჩაგდებაზე წუხს. იცის, რომ შეიძლება შინ ვეღარასდროს დაბრუნდეს.
"ამ გამოქვაბულებში მცხოვრებ ყველა ადამიანს სურს სახლში წასვლა, მაგრამ ეს არ შეგვიძლია, რადგან სიტუაცია იქ არ არის უსაფრთხო", - ამბობს მუჰამედი.
თუ პაკისტანი მათ ოფიციალურად აღიარებს დევნილებად, შესაძლოა, ჰუმანიტარული დახმარებები მიიღონ, მაგრამ ხელისუფლება ასე არ იქცევა. "ან გვაღიარონ როგორც იძულებით გადაადგილებული პირები, ან მოაგვარონ სიტუაცია, რომ სახლებში დავბრუნდეთ, გამოქვაბულში, გაურკვევლობაში ცხოვრება, ცხოვრება არ არის“, - ამბობს მუჰამედი.