სა­ქარ­თვე­ლო­ში მე­დი­კა­მენ­ტე­ბი რომ ძა­ლი­ან ძვი­რია, ამას მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბი სა­კუ­თარ ჯი­ბე­ზე მტკივ­ნე­უ­ლად ვგრძნობთ. ჯან­მრთე­ლო­ბის მსოფ­ლიო ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის (WHO) ევ­რო­პის რე­გი­ო­ნუ­ლი ოფი­სი სა­ქარ­თვე­ლო­ში ჯან­დაც­ვის სერ­ვი­სე­ბი­სა და მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბის შე­სა­ხებ ან­გა­რიშს აქ­ვეყ­ნებს და სა­ქარ­თვე­ლოს მთავ­რო­ბას მო­უ­წო­დებს, ქვე­ყა­ნა­ში ჯან­დაც­ვას­თან და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი ფი­ნან­სუ­რი სი­დუ­ხ­ჭი­რის შე­სამ­ცი­რებ­ლად, ჯან­დაც­ვა­ში სა­ხელ­მწი­ფო და­ფი­ნან­სე­ბის გაზ­რდა და მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის ფა­სე­ბი და­ა­რე­გუ­ლი­როს.

რას პა­სუ­ხობს ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი კომ­პა­ნი­ე­ბის ასო­ცი­ა­ცია WHO-ს, რო­მე­ლიც სა­ქარ­თვე­ლოს მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის ფა­სე­ბის შემ­ცი­რე­ბის­კენ მო­უ­წო­დებს:

"ჩვენ ასო­ცი­ა­ცი­ა­ში არის 17 სა­ერ­თა­შო­რი­სო კომ­პა­ნია, მათ პრო­დუქ­ცი­ა­ზე სა­აფ­თი­ა­ქო ქსე­ლებ­ში ფას­ნა­მა­ტი არ აღე­მა­ტე­ბა 35-40%-ს. ამა­ში შე­დის ყვე­ლა ხარ­ჯი. მე­ო­რე, სა­ქარ­თვე­ლოს ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი ბა­ზა­რი მარ­ტო ჩვე­ნი ასო­ცი­ა­ცი­ის წევ­რე­ბის­გან არ შედ­გე­ბა, ბუ­ნებ­რი­ვია, არის კი­დევ ნა­ხე­ვარ­ზე მეტი ისე­თი კომ­პა­ნი­ე­ბი, რო­მელ­ზეც მე ვე­რა­ფერს გე­ტყვით" - ამის შე­სა­ხებ ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი კომ­პა­ნი­ე­ბის ასო­ცი­ა­ცი­ის ხელ­მძღვა­ნელ­მა ირაკ­ლი მარ­გვე­ლაშ­ვილ­მა რა­დიო „პა­ლიტ­რი­სა“ და "პა­ლიტ­რა­ნი­უ­სის" გა­და­ცე­მა­ში "საქ­მე" გა­ნა­ცხა­და.

"ჯან­მოს" ანა­ლი­ზი აბ­სო­ლუ­ტუ­რად სწო­რია, ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბა მე­დი­კა­მენ­ტებ­ზე და­ბა­ლია, მაგ­რამ არის რამ­დე­ნი­მე მო­მენ­ტი, რაც გან­სა­კუთ­რე­ბით სა­ყუ­რა­დღე­ბოა. "ჯან­მოს" ან­გა­რიშ­ში სა­უ­ბა­რია, რომ ჯი­ბი­დან გა­დახ­დე­ბი, ანუ ის გა­დახ­დე­ბი, რო­მელ­საც ადა­მი­ა­ნი სა­კუ­თა­რი ში­ნა­მე­ურ­ნე­ო­ბის შე­მოს­ვლი­დან იხ­დის, საკ­მა­ოდ მა­ღა­ლია, შე­მო­სა­ვალ­თან მი­მარ­თე­ბით, პრო­ცენ­ტუ­ლად, ეს ერთი. ასე­ვე, "ჯან­მო" ამ­ბობს, რომ ყუ­რა­დღე­ბა მი­საქ­ცე­ვია, რამ­დე­ნად სწო­რად ინიშ­ნე­ბა მე­დი­კა­მენ­ტე­ბი სა­ქარ­თვე­ლო­ში (აქ უბ­რა­ლოდ ვა­კე­თებ ინ­ტერპრე­ტა­ცი­ას), ხომ არ არის მათ შო­რის მა­ღალ და­ნა­ხარ­ჯებ­ში პრობ­ლე­მა, ასე­ვე, არას­წო­რად და­ნიშ­ნუ­ლი წამ­ლე­ბი, ან დიდი რა­ო­დე­ნო­ბით. რაც შე­ე­ხე­ბა ფას­ნა­მა­ტებს, აქ უბ­რა­ლოდ სა­უ­ბა­რი იყო, რომ ეს სფე­რო ყო­ველ­თვის უნდა იყოს რე­გუ­ლი­რე­ბა­დი პირ­და­პი­რი ან ირი­ბი რე­გუ­ლი­რე­ბის მეშ­ვე­ო­ბით.

ასევე დაგაინტერესებთ

20:59 / 15-07-2021

"დაუყოვნებლივ საყურადღებოა ფასის უფრო მკაცრი რეგულირება..." - რა წერია ჯანმოს ანგარიშში, რომელიც საქართველოში ჯანდაცვის მომსახურებას ეხება?

11:56 / 02-08-2021

"არსებობს ინფორმაცია, რომ კომპანიების მხრიდან 300 და 400%-იანი ფასნამატია დადებული" - ღარიბაშვილის მედიკამენტების ფასის ზრდაზე

აქვე მო­ვიყ­ვან რამ­დე­ნი­მე სტა­ტის­ტი­კურ მო­ნა­ცემს, ვი­ნა­ი­დან "ჯან­მოს" ანა­ლი­ტი­კა დაყ­რდნო­ბი­ლია სა­ქარ­თვე­ლოს სტა­ტის­ტი­კის ეროვ­ნუ­ლი სამ­სა­ხუ­რის მო­ნა­ცე­მებს: იგი­ვე სტა­ტის­ტი­კის მო­ნა­ცე­მებს თუ შევ­ხე­დავთ, მოხ­და ასე­თი რამ, 2012 წელს, რო­დე­საც სა­ყო­ველ­თაო ჯან­დაც­ვის პროგ­რა­მამ მო­დერ­ნი­ზა­ცია გა­ნი­ცა­და, ძა­ლი­ან ხელ­მი­საწ­ვდო­მი გახ­და ბევ­რი სა­მე­დი­ცი­ნო სერ­ვი­სი. ბევ­რი ადა­მი­ა­ნი, ვინც ვერ მი­დი­ო­და ექიმ­თან, მი­ვი­და.

რი­ცხვე­ბი არის ასე­თი: 2018 წელს , 2010 წელ­თან შე­და­რე­ბით, ანუ 10 წე­ლი­წად­ში 70%-ით გა­ი­ზარ­და ვი­ზი­ტე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა ექი­მებ­თან. ეს არ ნიშ­ნავს, რომ სა­ქარ­თვე­ლოს მო­სახ­ლე­ო­ბა 70%-ით უფრო ავად გახ­და, უბ­რა­ლოდ, ხელ­მი­საწ­ვდო­მი გახ­და. ბუ­ნებ­რი­ვია, მეტი ვი­ზი­ტი, ეს არის მეტი და­ნიშ­ნუ­ლე­ბა. და მე­ო­რე, რაც ეკო­ნო­მი­კუ­რი შე­მად­გე­ნე­ლია და მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი, სა­ქარ­თვე­ლო­ში მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის მი­მოქ­ცე­ვა არის იმ­პორ­ტი­რე­ბუ­ლი. ანუ მე­დი­კა­მენ­ტის ფასი და­მო­კი­დე­ბუ­ლია ვა­ლუ­ტის ცვლი­ლე­ბა­ზე.

"რო­დე­საც ჩვენ სა­უ­ბა­რი გვაქვს სა­რე­ა­ლი­ზა­ციო ფას­ზე, ეს არის უკვე სა­დის­ტრი­ბუ­ციო სა­კი­თხი. ჩვენ ასო­ცი­ა­ცი­ა­ში არის 17 სა­ერ­თა­შო­რი­სო კომ­პა­ნია, მათ პრო­დუქ­ცი­ა­ზე სა­აფ­თი­ა­ქო ქსე­ლებ­ში ფას­ნა­მა­ტი არ აღე­მა­ტე­ბა 35-40%- ს. ეს არის სრუ­ლი ფას­ნა­მა­ტი, ამა­ში შე­დის ყვე­ლა ხარ­ჯი. მე­ო­რე, სა­ქარ­თვე­ლოს ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი ბა­ზა­რი მარ­ტო ჩვე­ნი ასო­ცი­ა­ცი­ის წევ­რე­ბის­გან არ შედ­გე­ბა, ბუ­ნებ­რი­ვია, არის კი­დევ ნა­ხე­ვარ­ზე მეტი ისე­თი კომ­პა­ნი­ე­ბი, რო­მელ­ზეც მე ვე­რა­ფერს გე­ტყვით“,- გა­ნა­ცხა­და ირაკ­ლი მარ­გვე­ლაშ­ვილ­მა.

ცოტა ხნის წინ, ჯან­დაც­ვის მი­ნის­ტრმა ეკა­ტე­რი­ნე ტი­კა­რა­ძემ გა­ნა­ცხა­და, რომ მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის მა­ღა­ლი ფა­სე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ „მტკივ­ნე­უ­ლი ნა­ბი­ჯე­ბის“ (ნა­ხეთ, ნა­მეტ­ნა­ვი მგრძნო­ბე­ლო­ბის გა­მომ­ხატ­ვე­ლი სი­ტყვა - მტკივ­ნე­უ­ლი, აქაც გა­მე­ორ­და) გა­დად­გმას აპი­რებს. მი­ნის­ტრი აქვე დას­ძენს, რომ სა­ხელ­მწი­ფო და მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბი მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის ფა­სე­ბის მძევ­ლად იქ­ცნენ.

"შე­იძ­ლე­ბა უფრო მტკივ­ნე­უ­ლი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბე­ბის მი­ღე­ბა, თუმ­ცა ეს მტკივ­ნე­უ­ლი შე­იძ­ლე­ბა მხო­ლოდ რამ­დე­ნი­მე ერ­თე­უ­ლის­თვის იყოს, მაგ­რამ ძა­ლი­ან სა­სარ­გებ­ლო იქ­ნე­ბა ჩვე­ნი მო­ქა­ლა­ქე­ე­ბის­თვის. ძა­ლი­ან დიდი იმე­დი მაქვს, ამ ბრძო­ლა­ში, რო­მელ­საც მე აუ­ცი­ლებ­ლად და­ვი­წყებ, სა­ზო­გა­დო­ე­ბა მხარს და­მი­ჭერს , ვი­ნა­ი­დან ეს არ არის მხო­ლოდ ჩემი ბრძო­ლა, არა­მედ ეს არის ჩვე­ნი ერ­თობ­ლი­ვი მი­ზა­ნი, იმი­სათ­ვის, რომ აღ­დგეს სა­მარ­თლი­ა­ნო­ბა და ადა­მი­ანს, რო­მელ­საც წა­მა­ლი სჭირ­დე­ბა, რომ­ლის ღი­რე­ბუ­ლე­ბა­საც სა­მი­ნის­ტრო და სა­ხელ­მწი­ფო ფა­რავს, საკ­მა­ოდ დი­დია ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით ბი­უ­ჯე­ტი, ერთხელ და სა­მუ­და­მოდ, ერთი წლით მა­ინც მოხ­დეს ფა­სის შე­თან­ხმე­ბა და ყო­ველ­თვი­უ­რი ვაჭ­რო­ბა არ გა­ი­მარ­თოს ფარ­მა­ცევ­ტულ სექ­ტორ­სა და სა­მი­ნის­ტროს შო­რის, რი­თაც შემ­დეგ ისი­ნი ქმნი­ან გარ­კვე­ულ დე­ფი­ცი­ტებს, ჩვენ კი, ყო­ველ­თვი­ურ რე­ჟიმ­ში გვი­წევს ახ­სნა გან­მარ­ტე­ბე­ბის მი­ცე­მა სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის, გარ­კვე­ულ­წი­ლად თა­ვის მარ­თლე­ბაც. ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით თავი სა­მარ­თლე­ბე­ლი ნამ­დვი­ლად არ გვაქვს, უბ­რა­ლოდ მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია გა­და­იდ­გას მე­ტად უფრო თა­მა­მი ნა­ბი­ჯე­ბი და ეს ნა­ბი­ჯე­ბიც არ არის და­მან­გრე­ვე­ლი, ვი­ნა­ი­დან მთე­ლი ევ­რო­პის ბა­ზა­რი მსგავ­სად არის რე­გუ­ლი­რე­ბუ­ლი, გამჭვირ­ვა­ლო­ბა და ხა­რისხზე კონ­ტრო­ლი აქაც ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია“,- გა­ნა­ცხა­და ეკა­ტე­რი­ნე ტი­კა­რა­ძემ სა­მი­ნის­ტროს 10 წლი­ა­ნი გეგ­მის პრე­ზენ­ტა­ცი­ა­ზე.

ამას­თან, მისი თქმით, უახ­ლო­ეს მო­მა­ვალ­ში შე­იქ­მნე­ბა და მუ­შა­ო­ბას და­ი­წყებს წამ­ლის ხა­რის­ხის ეროვ­ნუ­ლი ლა­ბო­რა­ტო­რია.

"მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია GMP და GDP-ის სტან­დარ­ტე­ბის უკვე სა­ყო­ველ­თა­ო­ბა. მრა­ვა­ლი წლის და­წყე­ბუ­ლი რე­ფორ­მა სა­უ­კე­თე­სო სა­წარ­მო და სა­უ­კე­თე­სო დის­ტრი­ბუ­ცი­ის პრაქ­ტი­კა გა­და­ი­დო, თუმ­ცა ეს ყვე­ლა­ფე­რი შე­ჯე­რე­ბუ­ლი იყო ფარ­მა­ცევ­ტულ სა­ზო­გა­დო­ე­ბას­თან თა­ვის დრო­ზეც, მაგ­რამ რა­ტომ­ღაც ისი­ნი უარს აცხა­დე­ბენ გან­ვი­თა­რე­ბა­ზე და მათ­თვის უფრო მომ­გე­ბი­ა­ნია იმ პი­რო­ბებ­ში მუ­შა­ო­ბა და ისე­თი წამ­ლე­ბის მო­წო­დე­ბა ჩვე­ნი სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის, რომ­ლის ეფექ­ტუ­რო­ბაც და­უდ­გე­ნე­ლია, სწო­რედ ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით ჩვენ შევ­ქმნით უახ­ლო­ეს მო­მა­ვალ­ში და უკვე 2030 წლის­თვის სრუ­ლი სპექტრით იმუ­შა­ვებს წამ­ლის ხა­რის­ხის ეროვ­ნუ­ლი ლა­ბო­რა­ტო­რია. ასე­ვე და­ვი­წყებთ ჩვენს სა­ერ­თა­შო­რი­სო პარტნი­ო­რებ­თან ერ­თად მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის რა­ცი­ო­ნა­ლუ­რი გა­მო­ყე­ნე­ბის მე­ქა­ნიზ­მე­ბის და­ნერგვა­ზე და მე­დი­კა­მენ­ტის ფას­წარ­მოქ­მნის სის­ტე­მის სრულ­ყო­ფა­ზე მუ­შა­ო­ბას“, - აღ­ნიშ­ნა ეკა­ტე­რი­ნე ტი­კა­რა­ძემ.

თე­მა­ზე AMBEBI.GE "სტრა­ტე­გია აღ­მა­შე­ნებ­ლის“ წარ­მო­მად­გე­ნელს სერ­გო ჩიხ­ლა­ძეს ესა­უბ­რა:

- ქალ­ბა­ტონ ტი­კა­რა­ძეს არა­ნა­ირ სქე­მებ­სა და დე­ტა­ლებ­ზე არ უსა­უბ­რია, თუ რო­გორ აპი­რებს მე­დი­კა­მენ­ტებ­ზე ფა­სე­ბის და­რე­გუ­ლი­რე­ბას. სხვა­დას­ხვა მე­ქა­ნიზ­მი არ­სე­ბობს, იგი­ვე ევ­რო­კავ­ში­რის ქვეყ­ნებ­ში გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი, ე.წ. რე­ფე­რანს ფა­სის, ფას­ნა­მა­ტის მარ­ჟის და­წე­სე­ბა სა­ცა­ლო თუ სა­აფ­თი­ა­ქო ვაჭ­რო­ბა­ზე და ა.შ. სხვა­დას­ხვა დე­მო­ნო­პო­ლი­ზა­ცი­ის სქე­მე­ბია, რო­მე­ლიც ფას­ზე მოქ­მე­დებს. მსოფ­ლი­ო­ში აპ­რო­ბი­რე­ბუ­ლი ბევ­რი მე­თო­დია და უც­ნო­ბია, რაზე აპე­ლი­რებს უწყე­ბის ხელ­მძღვა­ნე­ლი.

მით უმე­ტეს, ქალ­ბა­ტო­ნი ეკა­ტე­რი­ნე რამ­დე­ნი­მე წელი მი­ნის­ტრია (ოც­ნე­ბა ცხრა წელი ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა­შია) და ყო­ველ­თვის გვპირ­დე­ბა, რომ აქ­ცენტს წამ­ლე­ბის ფას­სა და ხა­რისხზე გა­ა­კე­თებს. მაგ­რამ არც ხა­რისხზე გა­და­უდ­გამს ქმე­დი­თი ნა­ბი­ჯი, რაც არა­ნაკ­ლე­ბად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია. უფრო მე­ტიც, მსოფ­ლიო ჯან­დაც­ვის ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ექ­სპერ­ტე­ბის მო­ნა­წი­ლე­ო­ბით წამ­ლის კა­ნონ­ზე მუ­შა­ო­ბა ოთხი წელი მიმ­დი­ნა­რე­ობს და მი­ღე­ბუ­ლი არ არის.

სა­ინ­ტე­რე­სოა, ფა­სე­ბის მა­ტე­ბის მი­ზე­ზე­ბად რა მი­აჩ­ნია. ამი­ტომ არა პი­როვ­ნულ დო­ნე­ზე მი­ღე­ბუ­ლი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა, ფარ­თო კონ­სულ­ტა­ცი­ე­ბის, გან­ხილ­ვის შე­დე­გი უნდა იყოს; წამ­ლის სფე­როს სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბის, ჯან­დაც­ვის სფე­როს, მე­ნე­ჯმენ­ტის, ექ­სპერ­ტე­ბის ჩარ­თუ­ლო­ბით კონ­სენ­სუსს უნდა მი­ვაღ­წი­ოთ. არა ის, რომ ქალ­ბა­ტო­ნი ეკა­ტე­რი­ნე რა­ღაც 520-ე დად­გე­ნი­ლე­ბას გა­მო­ა­ცხობს და იქამ­დე მი­ვალთ, რომ ყვე­ლა უკ­მა­ყო­ფი­ლო და და­ზა­რა­ლე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა - პა­ცი­ენ­ტი, კლი­ნი­კა, მწარ­მო­ე­ბე­ლი, ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი სექ­ტო­რიც, ახალ კრი­ზის­ში გა­და­ვეშ­ვე­ბით.

- არ მარ­თავს სა­მი­ნის­ტრო მსგავ­სი ტი­პის კონ­სულ­ტა­ცი­ებს?

- ამ მხრივ სა­მი­ნის­ტრო არც სერ­გე­ენ­კოს დროს გა­მო­ირ­ჩე­ო­და, სუს­ტი მცდე­ლო­ბე­ბი მა­ინც იყო, ახლა სის­ტე­მა აბ­სო­ლუ­ტუ­რად და­კე­ტი­ლია. გა­სა­გე­ბი­ცაა, სა­მი­ნის­ტრო აკონ­ტრო­ლებს ჩვე­ნი ბი­უ­ჯე­ტის 35%-ს, ექვს მი­ლი­არდს. ძა­ლი­ან ბევ­რი კი­თხვის ნი­შა­ნია. რე­ფორ­მას­თან, ფარ­მა­ცევ­ტულ სექ­ტორ­თან, სა­ყო­ველ­თაო ჯან­დაც­ვას­თან, კლი­ნი­კებ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში კი არა, ყვე­ლას­თან და ყვე­ლა­ფერ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში აბ­სო­ლუ­ტუ­რად და­ხუ­რუ­ლი, გა­უმჭვირ­ვა­ლე პრო­ცე­სია. გა­უ­გე­ბა­რია, ხან­და­ხან იქ გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბას ვინ ან რა­ტომ იღებს. ასე­თი მო­უმ­ზა­დე­ბე­ლი და არა­კომ­პე­ტენ­ტუ­რი ნა­ბი­ჯე­ბი სა­ი­დან გა­მო­დის. უწყე­ბა­ში კომ­პე­ტენ­ცი­ე­ბის, ფუნ­ქცი­ე­ბის სრუ­ლი აღ­რე­ვაა. ხან­და­ხან ისე­თი შთა­ბეჭ­დი­ლე­ბას მრჩე­ბა, რომ წერა-კი­თხვის უცო­დი­ნა­რი, თუ სამი კლა­სის გა­ნათ­ლე­ბის ადა­მი­ა­ნე­ბი იღე­ბენ გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბებს სა­მი­ნის­ტრო­ში, იმ­დე­ნად მცდა­რი და ვულ­გა­რუ­ლი შეც­დო­მე­ბით სავ­სეა.

- მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის ფა­სე­ბის რე­გუ­ლი­რე­ბის სა­ჭი­რო­ე­ბა­ზე ჯან­მოს წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბიც ღიად სა­უბ­რო­ბენ, ამ თვალ­საზ­რი­სით რო­გო­რი რე­ა­ლო­ბა გვაქვს?

- სა­კუ­თარ ჯი­ბე­ზე აღ­ვიქ­ვამთ, რომ წამ­ლე­ბი ძვირ­დე­ბა, გე­ო­მეტ­რი­უ­ლი პროგ­რე­სი­ით მაღ­ლა მი­დის; მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად აღე­მა­ტე­ბა ინფლა­ცი­ის დო­ნეს. ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი კომ­პა­ნი­ე­ბის წარ­მო­მად­გენ­ლე­ბი ხში­რად მა­ტე­ბას ლა­რის გა­უ­ფა­სუ­რე­ბით ხსნი­ან. ეს ერ­თა­დერ­თი მი­ზე­ზი არ არის. გვახ­სოვს ლა­რის სტა­ბი­ლუ­რი პე­რი­ო­დე­ბიც, მაგ­რამ სა­მე­დი­ცი­ნო პრო­დუქ­ტებ­ზე, მათ შო­რის წამ­ლებ­ზე ფა­სე­ბი გა­ნუხ­რე­ლად იზ­რდე­ბო­და.

აბ­სო­ლუ­ტუ­რად გა­უმჭვირ­ვა­ლე ფას­წარ­მოქ­მნის პრო­ცე­სია, გან­სხვა­ვე­ბით იმა­ვე ევ­რო­პუ­ლი ქვეყ­ნე­ბის­გან. პრო­ცე­სი სქე­მა­ში არ ჯდე­ბა, ბა­ზარ­ზე კონ­კუ­რენ­ცია არ არის, რად­გან მყა­რად ჩა­მო­ყა­ლი­ბე­ბუ­ლი, ჩა­ბე­ტო­ნე­ბუ­ლი ოლი­გო­პო­ლი­აა. სამ კომ­პა­ნი­ას ბაზ­რის 75% აქვს გა­და­ნა­წი­ლე­ბუ­ლი. იმ 25%-ში ვი­თომ წვრილ-წვრი­ლი მო­თა­მა­შე­ე­ბია, ბევ­რის უკან კვლავ ეს მსხვი­ლი კომ­პა­ნი­ე­ბი დგა­ნან. ცალ­კე პრობ­ლე­მაა ვერ­ტი­კა­ლუ­რად ინ­ტეგ­რი­რე­ბუ­ლი მო­ნო­პო­ლი­ე­ბი, რო­დე­საც ერთი მფლო­ბე­ლის ქვე­შაა სა­და­ზღვე­ვო, ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი წარ­მო­ე­ბა, გა­ყიდ­ვე­ბი, დის­ტრი­ბუ­ცია, კლი­ნი­კა, ზო­გის უკან კი­დევ ბან­კი და ა.შ. ესეც კონ­კუ­რენ­ცი­ას ხელს უშ­ლის და მო­ნო­პო­ლის­ტურ სქე­მებს ახა­ლი­სებს. სა­დაც მო­ნო­პო­ლია-ოლი­გო­პო­ლი­აა, კონ­კუ­რენ­ცია არ არ­სე­ბობს არც ხა­რის­ხის, არც ფა­სის, პრო­ცე­სი სრუ­ლი­ად გა­უმჭვირ­ვა­ლეა.

ამას ემა­ტე­ბა სა­ხელ­მწი­ფო პო­ლი­ტი­კის, ჯან­დაც­ვის სა­მი­ნის­ტროს სრუ­ლი უმოქ­მე­დო­ბა. მა­რე­გუ­ლი­რე­ბე­ლი რა­საც ჰქვია, სა­ქარ­თვე­ლოს ეს სის­ტე­მა პრაქ­ტი­კუ­ლად არ აქვს. გა­და­სუ­ლი არი­ან ბი­უ­როკ­რა­ტი­ულ ქმე­დე­ბებ­ზე და ამ და­ნა­ყო­ფებ­ში სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბიც კი არ მუ­შა­ო­ბენ. კომ­პლექ­სუ­რი პრობ­ლე­მა სა­ბო­ლოო ჯამ­ში ფა­სე­ბის კა­ტას­ტრო­ფულ მა­ტე­ბას იწ­ვევს. თუ ავი­ღებთ მე­ზო­ბელ ან ჩვენს თა­ნა­ზო­მად ქვეყ­ნებ­თან შე­და­რე­ბას, ჩვენ­თან წა­მა­ლი გა­ცი­ლე­ბით ძვი­რია. ვი­მე­ო­რებ, ცალ­კე თე­მაა ეს ძვი­რი წამ­ლე­ბი რამ­დე­ნად ხა­რის­ხი­ა­ნია.

ასე­ვე, თა­ვის ფუნ­ქცი­ას არ ას­რუ­ლებს ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­უ­რი სამ­სა­ხუ­რი. მან ბაზ­რის სეგ­მენ­ტი უნდა შე­ის­წავ­ლოს და თუ ნა­ხავს გარ­კვე­ულ ნიშ­ნულ­ზე მა­ღალ გა­ჯე­რე­ბას რო­მე­ლი­მე მო­თა­მა­შის მხრი­დან, შე­სა­ბა­მი­სი ან­ტი­მო­ნო­პო­ლი­უ­რი ქმე­დე­ბე­ბია ჩა­სა­ტა­რე­ბე­ლი. ეს ხაზი ჩვენს კა­ნონ­მდებ­ლო­ბა­შიც გა­სა­ტა­რე­ბე­ლია, მი­ზან­მი­მარ­თუ­ლად არ აკე­თე­ბენ.

სა­ხელ­მწი­ფო იმა­საც ბლო­კავს, რაც ტარ­დე­ბო­და 2011-12 წლებ­ში. ვთქვათ, ფა­სე­ბის შე­და­რე­ბას, კვლე­ვებს მა­ტე­ბას­თან და­კავ­ში­რე­ბით. ბოლო წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ესეც კი აღარ წარ­მო­ებს, რათა და­ხუ­რულ-და­ფა­რუ­ლი იყოს და არა­ნა­ი­რი „ზედ­მე­ტი“ გამჭვირ­ვა­ლო­ბა.

ვერ­ტი­კა­ლუ­რი მო­ნო­პო­ლი­ე­ბი ვახ­სე­ნე, როცა ერთი კომ­პა­ნია ფლობს კლი­ნი­კას, სა­და­ზღვე­ვოს, ფარ­მა­ცევ­ტულ სექ­ტორს, აფ­თი­ა­ქებს და ყვე­ლა­ფერს. ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი სექ­ტო­რი­დან შე­მო­სუ­ლი მო­გე­ბა ხშირ შემ­თხვე­ვა­ში გა­და­ფა­რავს და აბა­ლან­სებს ხოლ­მე ყვე­ლა სხვა მო­მიჯ­ნა­ვე სფე­როს. შენ შე­იძ­ლე­ბა და­ნაკ­ლი­სი გქონ­დეს ჰოს­პი­ტა­ლურ სექ­ტორ­ში, სხვა­გან, მაგ­რამ იმ­დე­ნად დი­დია წამ­ლე­ბი­დან მო­გე­ბა, მთლი­ა­ნად აბა­ლან­სებს დარ­ჩე­ნილ სექ­ტო­რებს. ამი­ტომ მიდ­რე­კი­ლია ფა­სე­ბის გა­ნუხ­რე­ლი მა­ტე­ბის­კენ, მით უმე­ტეს, როცა სა­ხელ­მწი­ფოს მხრი­დან არას­წო­რი პო­ლი­ტი­კაა. შე­დე­გად, სხვა­გან წამ­ლებ­ზე თუ 10-15% მო­გე­ბაა სა­ცა­ლო­ზე, ხოლო სა­აფ­თი­ა­ქო ქსე­ლებ­ზე 5-10%-ია (10-15% ევ­რო­პუ­ლი სტან­დარ­ტით), ჩვენ­თან 100%-იანი, 150%-იანი და გარ­კვე­ულ წამ­ლებ­ზე 200%-ან მო­გე­ბა­ზე და უფრო მეტ­ზეც მუ­შა­ო­ბენ. სა­შუ­ა­ლოდ 100%-ზე მეტს იგე­ბენ, ანუ შვიდ­ჯერ, რვა­ჯერ მე­ტია ფას­ნა­მა­ტის მი­ხედ­ვით მო­გე­ბა, ვიდ­რე ევ­რო­პულ ქვეყ­ნებ­ში.

რა თქმა უნდა, მო­გე­ბა უნდა იყოს, მაგ­რამ როცა ევ­რო­კავ­ში­რის ქვეყ­ნებ­ში ეს ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი გი­გან­ტე­ბი ასეთ მარ­ჟა­ზე მუ­შა­ო­ბენ, ჩვენ­თან რა­ტომ არ შე­იძ­ლე­ბა მსგავ­სი მო­დე­ლის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბა?

- რე­ა­ლო­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით, დღეს ფა­სე­ბის შე­სამ­ცი­რებ­ლად გა­მო­სა­ვა­ლი სად არის?

- პირ­და­პირ გე­ტყვით, ჯა­დოს­ნუ­რი ჯოხი არ არ­სე­ბობს, რად­გან აქამ­დე მი­ვე­დით და ბოლო ოცი წელი ეს მო­ნო­პო­ლია-ოლი­გო­პო­ლი­ე­ბი, ვერ­ტი­კა­ლუ­რი მო­ნო­პო­ლი­ე­ბი და მის­თა­ნე­ბი და­ვუშ­ვით. ახლა ამის რა­ღაც­ნა­ი­რად უხე­შად დარ­ღვე­ვა ვერ მოხ­დე­ბა, დღეს რა­ღა­ცას ვი­ზამთ და ხვალ ყვე­ლა­ფე­რი წეს­რიგ­ში იქ­ნე­ბაო. ამი­ტომ შე­იძ­ლე­ბა თვე­ე­ბი იყოს სა­მუ­შაო, რა მო­დელ­ზე შევ­თან­ხმდე­ბით, რომ სწო­რი გზით წა­ვი­დეთ და რა­ღაც პე­რი­ოდ­ში სა­ზო­გა­დო­ე­ბამ შე­დე­გე­ბი და­ი­ნა­ხოს.

უფრო სწრა­ფად გა­სა­კე­თე­ბე­ლი რაც არის, ესენ­ცი­უ­რი, ანუ გა­და­უ­დე­ბე­ლი სა­ჭი­რო­ე­ბე­ბის ნუს­ხის, მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის გან­სა­ზღვრაა. ამა­ზე ჯან­მო-ს მო­წო­დე­ბუ­ლი რე­კო­მენ­და­ცი­აც არის, მაგ­რამ ქვეყ­ნებს ეს ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რად აქვთ. ეს ჩვენც უნდა გა­ვა­კე­თოთ და ეს ნუს­ხა, კომ­პო­ნენ­ტი უნდა შე­ვი­დეს სა­ყო­ველ­თაო ჯან­დაც­ვის პროგ­რა­მა­ში. იგი­ვე ქრო­ნი­კუ­ლი და­ა­ვა­დე­ბის სამ­კურ­ნა­ლო მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის სა­ხით ნა­წი­ლის გა­კე­თე­ბას შე­ე­ცად­ნენ, მაგ­რამ აქაც არას­წო­რი სქე­მით წა­ვიდ­ნენ. ამ პროგ­რა­მის გა­მო­ყე­ნე­ბა თით­ქმის არ ხდე­ბო­და, ათ­ვი­სე­ბა 7-8-12% იყო.

სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, ასე­ულ მი­ლი­ო­ნო­ბით ლარს ვხარ­ჯავთ არა­ე­ფექ­ტუ­რად. დავ­ხარ­ჯავთ, ვი­თომ ვუმ­კურ­ნა­ლებთ, ოპე­რა­ცი­ას ჩა­ვუ­ტა­რებთ, პირ­ვე­ლად დახ­მა­რე­ბას, გა­მო­ვუ­წერთ გა­მოკ­ვლე­ვა, და­ნიშ­ნუ­ლე­ბას და ამ წა­მალს ვე­ღარ ყი­დუ­ლობს. შემ­დეგ ის კი­დევ უფრო დამ­ძი­მე­ბუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბით სის­ტე­მა­ში ბრუნ­დე­ბა და ხუთ­ჯერ მეტს ვა­ხარ­ჯავთ. სა­სურ­ველ შე­დეგ­ზე ვერ გავ­დი­ვართ, რად­გან არ არის ეს კომ­პო­ნენ­ტი გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბუ­ლი; რად­გან მკურ­ნა­ლო­ბა არას­რულ­ფა­სო­ვა­ნია, რე­ა­ბი­ლი­ტა­ცია პრობ­ლე­მაა.

ამი­ტომ მოკ­ლე­ვა­დი­ან პერ­სპექ­ტი­ვა­ში გვჭირ­დე­ბა ესენ­ცი­უ­რი ნუს­ხის გან­სა­ზღვრა, სა­ყო­ველ­თაო ჯან­დაც­ვის პროგ­რა­მა­ში მისი გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბა, მათ შო­რის და­ფი­ნან­სე­ბის კომ­პო­ნენ­ტის. ამა­სო­ბა­ში სა­ჭი­როა წამ­ლის დიდი რე­ფორ­მა, თა­ვი­სი ხა­რის­ხის, ფა­სის და სხვა რე­გუ­ლა­ცი­ე­ბის გათ­ვა­ლის­წი­ნე­ბით. სა­შუ­ა­ლო­ვა­დი­ან პერ­სპექ­ტი­ვა­ში, რამ­დე­ნი­მე წელ­ში შე­საძ­ლე­ბე­ლია ამ პრობ­ლე­მის მოგ­ვა­რე­ბა.

თე­მა­ზე ასე­ვე ვე­სა­უბ­რეთ თი­ნი­კო ტუ­რ­ძი­ლა­ძეს, ექ­სპერტს ჯან­დაც­ვის პო­ლი­ტი­კის სა­კი­თხებ­ში:

- 10-წლი­ა­ნი გეგ­მის პრო­ექ­ტი­რე­ბა­ში მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა არ მი­მი­ღია, ამი­ტომ ვერ გე­ტყვით, რა მტკივ­ნე­ულ გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბე­ბი ჰქონ­და მი­ნისტრს მხედ­ვე­ლო­ბა­ში. პი­რი­ქით, ის, რაც 10-წლი­ან გეგ­მა­ში მე­დი­კა­მენ­ტებ­თან და­კავ­ში­რე­ბი­თაა გა­წე­რი­ლი, ნაკ­ლე­ბად ამ­ბი­ცი­უ­რად მი­მაჩ­ნია. მა­გა­ლი­თად, სტრა­ტე­გი­ულ პრი­ო­რი­ტე­ტად დად­გე­ნი­ლია ხა­რის­ხი­ან მე­დი­კა­მენ­ტებ­ზე ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბის მხარ­და­ჭე­რა და სა­მიზ­ნე მაჩ­ვე­ნებ­ლე­ბად მი­თი­თე­ბუ­ლია ჯან­დაც­ვა­ზე ჯი­ბი­დან და­ნა­ხარ­ჯებ­ში, მე­დი­კა­მენ­ტე­ბის და­ნა­ხარ­ჯე­ბის წი­ლის 62%-დან (2020) 40%-მდე (2030) შემ­ცი­რე­ბა... ეს არ არის კარ­გი ფი­ნან­სუ­რი და­ცუ­ლო­ბა, არ შეგ­ვიმ­ცი­რებს და­უკ­მა­ყო­ფი­ლე­ბე­ლი სა­ჭი­რო­ე­ბებს. როცა თურ­ქეთ­ში ჯან­დაც­ვის და­ნა­ხარ­ჯებ­ში მე­დი­კა­მენ­ტებ­ზე და­ნა­ხარ­ჯებ­მა 40%-ს (ჩვე­ნი სა­მიზ­ნე მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლი) მი­აღ­წია, თურ­ქე­თის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბამ გა­და­წყვი­ტა სის­ტე­მის და­უ­ყოვ­ნე­ბე­ლი რე­ფორ­მი­რე­ბა ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბის­თვის და და­ი­წყო ფა­სე­ბის რე­გუ­ლი­რე­ბა.

ფა­სე­ბის რე­გუ­ლი­რე­ბა მხო­ლოდ მკაც­რად რე­გუ­ლი­რე­ბად სეგ­მენ­ტშია და­საშ­ვე­ბი. ამი­ტომ ჩვე­ნი მიზ­ნე­ბი იმის­თვის, რომ მო­სახ­ლე­ო­ბა გა­და­ვარ­ჩი­ნოთ, ბევ­რად უფრო ამ­ბი­ცი­უ­რი უნდა იყოს და ერ­თდრო­უ­ლად უნდა ით­ვა­ლის­წი­ნებ­დეს ხა­რის­ხის რე­გუ­ლი­რე­ბის მო­წი­ფუ­ლო­ბის დო­ნის ამაღ­ლე­ბას და ამას­თან ფას­წარ­მოქ­მნი­სა და რე­გუ­ლი­რე­ბის სის­ტე­მის მო­დე­ლი­რე­ბას.

ჩემ­თვის ბო­ლომ­დე გა­სა­გე­ბი არ არის, მა­გა­ლი­თად GMP-ის სტან­დარტზე სრუ­ლად გა­დას­ვლის ვა­დაც. პრე­ზენ­ტა­ცი­ა­ში მი­თი­თე­ბუ­ლია 2030 წელი, მთავ­რო­ბის დად­გე­ნი­ლე­ბით რეგ­ლა­მენ­ტი­რე­ბუ­ლია 2022 წელი.

მინ­და ვი­ფიქ­რო, რომ მი­ნის­ტრი გუ­ლის­ხმობ­და რე­ფორ­მას ხა­რის­ხის, უსაფრ­თხო­ე­ბის, ეფექ­ტი­ა­ნო­ბი­სა და ხელ­მი­საწ­ვდო­მო­ბის მი­მარ­თუ­ლე­ბით, რად­გან დღეს ბა­ზარ­ზე ამ მხრივ კრი­ტი­კუ­ლი მდგო­მა­რე­ო­ბაა! ალ­ბათ ამას გუ­ლის­ხმობ­და და ეს ნამ­დვი­ლად რთუ­ლი, მაგ­რამ სა­სი­ცო­ცხლოდ აუ­ცი­ლე­ბე­ლია!

თა­ნა­მედ­რო­ვე ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი ინ­დუსტრი­ის ხანა მსოფ­ლი­ო­ში გა­სუ­ლი სა­უ­კუ­ნის 60-იან წლებ­ში და­ი­წყო, როცა გან­ვი­თა­რე­ბულ­მა ფარ­მა­ცევ­ტულ­მა სის­ტე­მებ­მა უარი თქვეს GMP-ის გა­რე­შე წარ­მო­ე­ბულ პრო­დუქ­ცი­ა­ზე და არა­ეკ­ვი­ვა­ლენ­ტუ­რი მე­დი­კა­მენ­ტე­ბით ჩა­ნაც­ვლე­ბის პრაქ­ტი­კა­ზე. ეს პრო­ცე­სი და­ი­წყო ამე­რი­კა­ში კე­ფო­ვერ-ჰა­რი­სის აქ­ტით. შე­დე­გად ბაზ­რი­დან გა­აბ­რძა­ნეს შარ­ლა­ტა­ნე­ბი. ჩვენ ჯერ ეს ეტა­პი ვერ გა­დავ­ლა­ხეთ, ჯერ ამ სა­კი­თხე­ბის ად­ვო­კა­ტი­რე­ბის ეტაპ­ზე ვართ.

და ბო­ლოს, რო­გორც ვხე­დავთ, ყვე­ლა მხა­რე (მათ შო­რის ჯან­დაც­ვის მი­ნის­ტრი) თან­ხმდე­ბა, რომ ქვე­ყა­ნა­ში ფარ­მა­ცევ­ტუ­ლი სფე­როს მუ­შა­ო­ბა და­სა­რე­გუ­ლი­რე­ბე­ლია. მარ­ტო სი­ტყვე­ბით გა­მო­ხა­ტუ­ლი კე­თი­ლი ნება არ კმა­რა, რად­გან მი­ნის­ტრის 2019 წლის გან­ცხა­დე­ბაც ვნა­ხეთ, სა­დაც იმა­ვე „მტკივ­ნე­ულ“ ტონ­ში სა­უბ­რობს წამ­ლე­ბის ას­ტრო­ნო­მი­ულ სა­ფა­სურ­ზე. „პირ­ვე­ლად იყო სი­ტყვა“, - იქ­ნებ ჩვენ­მა (დარ­გის სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბის) მცდე­ლო­ბა­მაც შე­დე­გი მო­ი­ტა­ნოს რე­ფორ­მის დაჩ­ქა­რე­ბის გზა­ზე.

ავ­ტო­რი: მე­რაბ ბე­რი­ძე