"25 000 წლის წინ საქართველოში მცხოვრები ეს ქალი აღმოსავლეთ ევროპის ქვის ხანის მოსახლეობის წინაპარია"- რას ამბობენ სპეციალისტები საწურბლიას მღვიმის აღმოჩენაზე
წყალტუბოს მუნიციპალიტეტში მდებარე საწურბლიას მღვიმეში 25 ათასი წლის წინანდელი ადამიანის დნმ-ს მიაკვლიეს და გაშიფრეს. აღმოჩენას მსოფლიო სამეცნიერო საზოგადოებაში დიდი გამოხმაურება მოჰყვა.
საქართველოს ეროვნული მუზეუმის პალეოანთროპოლოგიის ინსტიტუტის უფროსის, წყალტუბოს ექსპედიციის ხელმძღვანელის, თენგიზ მეშველიანის თქმით, ქართველი და უცხოელი სპეციალისტების ჩატარებული ერთობლივი კვლევის შედეგების ამსახველი სტატია წამყვან სამეცნიერო ჟურნალში Current Biology- ში გამოქვეყნდა.
აღნიშნული კვლევით დადგინდა, რომ აღმოჩენილი ნიმუში (SAT29) წარმოადგენს მდედრობითი სქესის ჰომო საპიენსის იმ გამქრალ გენს, რომელმაც დიდი როლი შეასრულა დღევანდელი დასავლეთ ევროპის მოსახლეობის გენეტიკაში. მეცნიერებმა ქვის ხანის ადამიანის აღნიშნული გენეტიკური მასალის ნიმუში შეადარეს ძუძუანას მღვიმეში აღმოჩენილ, ადამიანის ძვლოვან მასალას და დაასკვნეს, რომ ამ ორ ინდივიდს ერთნაირი გენეტიკური მახასიათებელი აქვს.
რაც, თენგიზ მეშველიანი შეფასებით, მიუთითებს იმაზე, რომ ევრაზიის კონტინენტზე, უკანასკნელი გამყინვარების შემდგომ პერიოდში, ძირითადი მოსახლეობა სამხრეთ კავკასიის გენის მატარებელია.
"საწურბლიას მღვიმეში გათხრებს 2008 წლიდან ვაწარმოებთ. ძალიან დიდი მღვიმეა, რამდენიმე კულტურული ფენაა წარმოდგენილი - დაწყებული ზედა პალეოლითიდან, მეზოლითით დამთავრებული. ეს უახლესი აღმოჩენა გახლავთ, 25 000 წლის წინ მცხოვრები ქალის საკმაოდ მკაფიოდ და კარგად გამოსახული დნმ, რომელიც ნიადაგის ფენებში ვიპოვეთ. გარდა ამისა, კვლევამ ასევე, გამოავლინა სავარაუდოდ, გადაშენებული კავკასიური მგლის და ძაღლის მემკვიდრეობითი ხაზი და ევროპული ბიზონის გენიც, რომლის მემკვიდრეა თანამედროვე სახეობა.
საერთოდ, უძველესი დნმ-ის შესწავლა რთული პროცესია, რადგან გარკვეული პერიოდის შემდეგ ან სრულად ქრება, ან მისი გაშიფვრა რთულია, თუმცა, მღვიმის მშრალი და ცივი კლიმატი კარგ პირობებს ქმნის დნმ-ის შესანარჩუნებლად. ჩვენ გამოვიყენეთ ინოვაციური მეთოდი და სეკვენირების შედეგად შევძელით გამოგვეყო ნიადაგიდან დნმ-ით მდიდარი მასალა. ახლა შეგვიძლია ვთქვათ, რომ დასავლეთ საქართველოში, 25000 წლის წინ მცხოვრები ადამიანი, მთელი აღმოსავლეთ ევროპის ქვის ხანის მოსახლეობის წინაპარია“, - ამბობს Ambebi.ge -სთან თენგიზ მეშველიანი.
აღსანიშნავია, რომ ეს არ არის მსგავსი ტიპის ყველაზე ძველი აღმოჩენა საქართველოს ტერიტორიაზე. 1973 წელს არქეოლოგმა დავით თუშაბრამიშვილმა ჭიათურის მუნიციპალიტეტში, სოფელ ზემო რგანის ტერიტორიაზე, 43 000 წლის წინანდელ პალეოლითური ფენას მიაკვლია. მეცნიერმა მაშინ მთელს ევრაზიაში დღემდე დადგენილი, ყველაზე ძველი ზედაპალეოლითური სადგომი აღმოაჩინა. 1992 წლიდან, მეცნიერის გარდაცვალების შემდეგ, მღვიმის კვლევა მისმა შვილმა, ნიკა თუშაბრამიშვილმა განაგრძო. არქეოლოგი, ილიას უნივერსიტეტის პროფესორი, ამ მნიშვნელოვანი და საინტერესო ფაქტის შესახებ გვიამბობს.
"ეს გახლავთ მღვიმე "ორთვალა კლდე" , რომელიც დღეისთვის მთელ ევრაზიაში უძველესი ზედაპალეოლითური სადგომია „დენისოვის მღვიმესთან“ (მთიანი ალტაი) და „ზლატი კუნთან“ ( ჩეხეთი) ერთად. ორთვალა კლდის მცირე დარბაზში დადგენილი ზედა პალეოლითური ფენის ასაკი დაახლოებით 48 000 წელია. ანუ, ჰომო საპიენსები საქართველოს ტერიტორიაზე მინიმუმ ამ დროს უკვე შემოსულები იყვნენ.
ეს ადამიანის ევოლუციისა და განსახლების შესახებ ახალი ცოდნის მეტად მნიშვნელოვანი ფაქტია და უმნიშვნელოვანესია მთელი ქვეყნისთვის, განსაკუთრებით, ზემო იმერეთის, ჭიათურის რეგიონისთვის. ჩემი უცხოელი კოლეგები მწერენ, რომ შუადან ზედა პალეოლითზე გადასვლის შესახებ ინფორმაციის კუთხით, შესაბამისი ძეგლების გენეტიკური და ქრონოლოგიის შესახებ ბოლოდროინდელმა ნაშრომებმა შეარყია ზოგადი პანორამა და იმერეთის ძეგლები მსოფლიო ყურადღების ცენტრში აღმოჩნდა, 1992 წლდან ვიკვლევ ამ მღვიმეს. ჩემი სადისერტაციო ნაშრომიც მას ეხებოდა.
1996 წლდან კვლევებში ოფიციალურად ჩაერთვნენ ჰარვარდისა და ჰიბრიუს უნივერსიტეტები, მოგვიანებით კი პარიზის ადამიანის პალეონტოლოგიის ინსტიტუტი. მღვიმის შესახებ დაცულია დისერტაცია ჰარვარდის უნივერსიტეტის მაშინდელი სტუდენტის, დღეს კონექტიკუტის უნივერსიტეტის პროფესორის, დანიელ ადლერის მიერაც. დღეს ამ ძეგლზე, სხვადასხვა თემატიკით მუშაობს ბევრი უცხოური ინსტიტუტი, მათ შორის მაქს პლანკის ინსტიტუტი, მოლეკულური ბიოლოგიის, გენეტიკის მიმართულებით" - ეუბნება Ambebi.ge-ს ნიკა თუშაბრამიშვილი.