რატომ ხდება ფსიქოლოგის პროფესია უფრო მოთხოვნადი და რა უნდა ვიცოდეთ, თუ მის არჩევას ვგეგმავთ?
თანამედროვე სამყაროში ფსიქოლოგიის როლი სულ უფრო იზრდება. თუ წლების წინ აღნიშნული მეცნიერება მხოლოდ ფსიქოთერაპევტის პროფესიასთან ასოცირდებოდა, დღეს, ფაქტობრივად, ყველა სფერო მოიცვა.
ფსიქოლოგის განათლების მქონე ადამიანს ხშირად შეხვდებით მენეჯერის, ადამიანური რესურსების მართვისა თუ ანალიტიკოსის პოზიციაზე, რადგან ის საბაზისო ცოდნა, რაც სფეროს შესწავლისას მიიღეს, თავიანთ საქმიანობასთან პირდაპირ არის დაკავშირებული.
რაც შეეხება ფსიქოთერაპევტის პროფესიას, განვითარებულ ქვეყნებში ადამიანები მას, როგორც წესი, არა უკვე მენტალური ჯანმრთელობის გაუარესების შემდეგ, არამედ განტვირთვისა და პრობლემების პრევენციისთვისაც მიმართავენ ხოლმე, რაც თავიანთი ცხოვრების უკეთ მართვაში ეხმარებათ.
რატომ ხდება საქართველოში ფსიქოლოგის პროფესია სულ უფრო მოთხოვნადი და რა შესაძლებლობები აქვთ მისი შესწავლის მსურველებს დასაქმების კუთხით - ამის შესახებ „თბილისის ღია უნივერსიტეტის“ ფსიქოლოგიის საბაკალავრო პროგრამის ხელმძღვანელი, ფსიქოლოგიის დოქტორი ლიკა მერაბიშვილი გვესაუბრა:
ბოლო პერიოდში ფსიქოლოგების მიმართ ინტერესი მნიშვნელოვნად გაიზარდა. განსაკუთრებით, მშობლები ცდილობენ, ბავშვის ზრდა-განვითარების პროცესში თერაპევტები ჩართონ. ასევე, განათლებით ფსიქოლოგები კომპანიებში სხვადასხვა საპასუხისმგებლო პოზიციაზიაზე მუშაობენ, რითია ეს განპირობებული?
ზოგადად, ფსიქოლოგიის მიმართ ინტერესი მთელი მსოფლიოს მასშტაბით არის გაზრდილი. მნიშვნელოვანია, რომ ადამიანებს გაუჩნდათ სურვილი კიდევ უფრო ყურადღებით დააკვირდნენ თავიანთ ქცევას, კოგნიტურ შესაძლებლობებს, შეისწავლონ გონებრივი უნარები და ამის შემდეგ დაგეგმონ სამომავლო საქმიანობა.
ფსიქოლოგი დიდ როლს თამაშობს პიარ კამპანიის წარმართვის დროს, რადგან მას აქვს ცოდნა და უნარები შეისწავლოს ადამიანის ქცევა და შემდეგი ნაბიჯები ამის მიხედვით დაიგეგმოს. ასევე, მარკეტინგის ან პიარ მენეჯერს, რომელსაც ფსიქოლოგის განათლება აქვს მიღებული, უფრო უმარტივდება ბაზარზე არსებული ტენდენციების შესწავლა.
კომპანიების ნაწილში ადამიანური რესურსების მართვის მიმართულებას ხშირად ფსიქოლოგის განათლების მქონე ადამიანები ხელმძღვანელობენ და თანამშრომელთა ზრდისა და შენარჩუნებისთვის მნიშვნელოვან პროცესებს წარმართავენ. იმის გათვალისწინებით, რომ მათ დეტალურად აქვთ შესწავლილი, რა ფაქტორი როგორ მოქმედებს ადამიანის განწყობაზე, ცდილობენ თანამშრომელთა მოტივაციისა და კმაყოფილების გაზრდას. მეორე მხრივ, ადამიანური რესურსების მართვის მიმართულებით მომუშავე ფსიქოლოგები უფრო მარტივად ხვდებიან, რატომ შეუმცირდა კონკრეტულ პირს საქმის მიმართ ინტერესი და ა.შ.
გარდა ადამიანური რესურსებისა, ფსიქოლოგები საქმდებიან ოპერაციული, გენერალური თუ სხვა პროფილის მენეჯერის პოზიციაზე. მაგალითად, საერთაშორისო კომპანია Amazon-ი თავის ოფისებში თანამშრომელთა ფსიქოლოგიურ მდგომარეობას დიდ ყურადღებას უთმობს, რისთვისაც მენეჯერებს სპეციალური ტრენინგებიც კი უტარდებათ, რათა მოტივაცია და სამსახურით კმაყოფილების დონე გაზარდონ. შესაბამისად, განათლებით ფსიქოლოგს, შეუძლია, კარგი მენეჯერი გახდეს და თანამშრომლების განწყობასა და წახალისებაზე ზრუნვით გაზარდოს მათი შრომისუნარიანობა.
რაც შეეხება ბავშვებს, ჩვენი ქვეყნის მაგალითი რომ ავიღოთ, თუ ამ დრომდე შვილის აღზრდასთან დაკავშირებით მეზობლებისა და ახლობლების რჩევების გაზიარება ხდებოდა, დღეს მშობლები ინფორმაციას ძირითადად მედიის, წიგნებისა და ფართო ინტერნეტრესურსებისგან იღებენ, რამაც ფსიქოლოგების მიმართ მოთხოვნა გაზარდა, რადგან კვლევებითა და მედიცინით დადასტურებული რეკომენდაციების მიღება სწორედ აქედან შეიძლება. მშობელი აკვირდება ბავშვის განვითარებას, იქნება ეს მეტყველება, დასწავლის უნარი თუ სხვა და ნებისმიერი შეფერხების ან ქცევის შეცვლის შემთხვევაში ფსიქოლოგს მიმართავს, რაც რა თქმა უნდა, აბსოლუტურად სწორი მიდგომაა.
როგორია ფსიქოლოგიის როლი თანამედროვე სამყაროში?
ფსიქოლოგია ადამიანებს თავიანთი ქცევის ახსნასა და ჩაღრმავებაში ეხმარება. აღნიშნულის გაანალიზების შედეგად, ისინი საკუთარ ქმედებებს და მომდევნო ნაბიჯებს დაგეგმავენ ისე, რომ გადაწყვეტილებების მიღება უფრო უკეთ და სწორად შეძლონ, შეამცირონ სტრესი, გააკონტროლონ საკუთარი თავი და გათავისუფლდნენ ზედმეტი შეზღუდვებისგან.
თანამედროვე სამყაროში ფსიქოლოგია იმდენად მრავალმხრივი გახდა, რომ შეიძლება ითქვას, ყველა სფერო მოიცვა. მენეჯერებმა გაიაზრეს, რომ ეფექტური ლიდერობისთვის საჭიროა ფსიქოლოგიის მიმართულებით გარკვეული ცოდნა ჰქონდეთ. გარდა იმისა, რომ ეს თანამშრომლებთან უკეთ კომუნიკაციასა და მოტივაციის გაზრდაში ეხმარებათ, ხელს უწყობთ მოლაპარაკებების სწორად წარმართვაში, საკუთარი ემოციების უკეთ კონტროლსა და კრიტიკულ სიტუაციაში სწორი გადაწყვეტილებების მიღებაში.
რა სირთულეებთან და გამოწვევებთან არის დაკავშირებული ფსიქოლოგის პროფესიის შესწავლა საქართველოში?
ჩვენს ქვეყანაში უმაღლესი საგანმანათლებლო დაწესებულებები ცდილობენ საერთაშორისო გამოცდილება გაიზიარონ, რაც თეორიისა და პრაქტიკის შერწყმას გულისხმობს, თუმცა ხშირ შემთხვევაში ეს ვერ ხერხდება, რადგან პრაქტიკული სწავლების დანერგვა დიდ რესურსს მოითხოვს.
ჩვენ კარგად ვიცოდით საქართველოში ფსიქოლოგიის სწავლებასთან დაკავშირებული პრობლემები და გადავწყვიტეთ სტუდენტებისთვის საუკეთესო საბაკალავრო პროგრამა შეგვეთავაზებინა. შედეგად, „თბილისის ღია უნივერსიტეტში“ დაინერგა, სასწავლო პროგრამა,რომლის მიხედვითაც სტუდენტი ერთვება კვლევის პროცესში და იღებს თეორიულ ცოდნას, რომელსაც მეოთხე კურსზე პრაქტიკაში იყენებს. უფრო კონკრეტულად, ჩვენ მოვიძიეთ სხვადასხვა კომპანია თუ სახელმწიფო ორგანიზაცია, სადაც სტუდენტები პრაქტიკას გაივლიან და უკეთ დაეუფლებიან თავიანთ პროფესიას.
აძლევს თუ არა სტუდენტებს დასაქმების პერსპექტივას პრაქტიკის კომპონენტი?
21-ე საუკუნეში კავშირები ბევრ შესაძლებლობას ქმნის , როგორც პროფესიული, ისე პიროვნული განვითარებისთვის. პრაქტიკული კომპონენტი კი, რომელიც „თბილისის ღია უნივერსიტეტმა“ საბალაკავრო პოროგრამაში ჩართო, მათი შეძენის რეალურ შესაძლებლობას იძლევა.
მაგალითად, თუ სტუდენტს აინტერესებს საგამოძიებო ან იურიდიული ფსიქოლოგია, პრაქტიკული ცოდნის მისაღებად შესაბამის ორგანიზაციაში გავუშვებთ, სადაც პირდაპირ დასაქმდება ან მიიღებს რეკომენდაციებს და ექნება კავშირები, რომელთა მეშვეობითაც სამსახურს უკვე მარტივად მოიძიებს.
რამდენადაც ვიცი, თქვენ ნიჭიერი აბიტურიენტებისთვის 50%-იანი შიდა საგრანტო სისტემა შექმენით. როგორ არის აღნიშნული დაფინანსების მოპოვება შესაძლებელი?
პრაქტიკული და თეორიული ცოდნის მიღებასთან ერთად, სტუდენტებს შევთავაზეთ დამატებითი შიდა დაფინანსების სისტემა, რომელიც მათ ეროვნული გამოცდებისგან დამოუკიდებლად გრანტის მოპოვების შესაძლებლობას აძლევს.
გრანტის მოსაპოვებლად რამდენიმე ნაბიჯის გავლაა საჭირო: სატელეფონო გასაუბრება, სამოტივაციო წერილის გამოგზავნა და ბოლოს, ფსიქოლოგიის კათედრის პროფესორთან ვიდეო გასაუბრება. დაფინანსების ეს მოდელი უნივერსიტეტს საშუალებას აძლევს, შეაფასოს აბიტურიენტის პოტენციალი და ფსიქოლოგიის შესწავლის ინტერესი და მოტივაცია.
ვფიქრობ, ფსიქოლოგის პროფესია საქართველოში მოთხოვნის შესაბამისად ვითარდება და „თბილისის ღია უნივერსიტეტი“ კვალიფიციური კადრების მომზადების კუთხით მოწინავე იქნება.