ვაჟა-ფშაველას ბევრისთვის უცნობი პირადი ცხოვრება, შთამომავლები და გენიალური შეგონებები, რომლებიც ზუსტად ასახავს საქართველოს დღევანდელ რეალობას

ქართული ლიტერატურის კლასიკოსის, გენიოსი პოეტის, მწერლის, პუბლიცისტისა და მოაზროვნის, ვაჟა-ფშაველას დაბადებიდან 160 წელი შესრულდა.

გავრცელებული ვერსიის თანახმად, ვაჟა-ფშაველა დაიბადა 1861 წლის 14 ივლისს, თუმცა 1912 წელს „სახალხო გაზეთში“ გამოქვეყნებულ ვაჟასავე წერილში მითითებულია, რომ დაიბადა ძვ. სტილით 1862 წლის 15 მაისს (ახ. სტილით 27 მაისი). ჩარგალში 14 ივლისს ვაჟას შემოქმედების თაყვანისმცემლები ვაჟაობას აღნიშნავენ და გენიალური კლასიკოსი მწერლის ხსოვნას და მემკვიდრეობას მიაგებენ პატივს.

• "ცოლები" და სიყვარულის ისტორიები

ვაჟა-ფშაველას ნამდვილი სახელი შეიძლება ბევრმა იცოდეს, თუმცა ბუმბერაზი პოეტის პირადი ცხოვრება და სიყვარულის ისტორიები - ცოტამ. ცნობილია, რომ ვაჟას ორი ცოლი ჰყავდა, სიყვარულით კი ბევრჯერ ჰყვარებია, თუმცა საპირისპირო სქესს სიყვარულში ხშირად ვერ უტყდებოდა.

ლუკა რაზიკაშვილის პირადი ცხოვრების დეტალებზე AMBEBI.GE-ს თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი თამარ შარაბაძე ესაუბრა:

"ვაჟა, როგორც თავის დაუმთავრებელ ავტობიოგრაფიაში წერს, ხშირად ყოფილა შეყვარებული, მაგრამ ეს სიყვარული დარჩენილა მასში, სანამ ერთხელაც ამილახვრის უკანონო შვილს სიყვარულში არ გამოუტყდა.

ვაჟა ცნობილი თავადის, ოთარ ამილახვრის ოჯახში შინა მასწავლებლად მიიწვიეს, სწორედ ამ ოჯახში შეუყვარდა ამილახვრის უკანონო შვილი, დაქვრივებული ქალი კეკე. იმ დროს უკანონო შვილი შვილად არ ითვლებოდა, ამიტომ კეკეს დედის გვარი, ნებიერიძე ჰქონდა", - აღნიშნა თამარ შარაბაძემ.

თუმცა, პოეტის ბიოგრაფიის მკვლევარმა, არჩილ ღიბრაძემ ახლახან საარქივო მასალებზე დაყრდნობით დაამტკიცა, რომ კეკეს გვარი არა ნებიერიძე, არამედ ნებალაძე გახლავთ.

"საქართველოში ცოტამ თუ იცის, ვინ იყო ვაჟა-ფშაველას პირველი მეუღლე და ისინიც, ვინც ამის შესახებ ინფორმაციას ფლობენ, ეკატერინეს გვარად ნებიერიძეს ასახელებენ. ეს გვარი არასწორად პოეტის ცნობილი მკვლევარის, სოლომონ ყუბანეიშვილის უნებლიე შეცდომის გამო გავრცელდა, ვინც თავის მხრივ, როგორც ვაჟას ბიოგრაფიის მკვლევარმა, უმნიშვნელოვანესი ეროვნული საქმე გასწია. ვაჟას ბიოგრაფიული მასალების მრავალწლიანი კვლევის შედეგად, საბოლოოდ დადგინდა, რომ ეკატერინე გვარად არა ნებიერიძე, არამედ ნებალაძე გახლდათ. როგორც ცნობილია, მისი მეუღლე ცნობილი თავადის, ოთარ ამილახვრის უკანონო შვილი იყო და დედის გვარზე იწერებოდა, რაც ცენტრალურ არქივში დაცული გორის რაიონის სოფელ ოთარაშენის, ოთარ ამილახვრის სასახლის, წმ. ნიკოლოზის სახელობის ეკლესიის 1865 წლის საეკლესიო წიგნში დაცული ჩანაწერით დასტურდება. ეკატერინეს დედა - ანა ნებალაძე იყო. შესაბამისად, ნებალაძე გახლდათ მისი ქალიშვილის გვარიც. ამ ცნობას ადასტურებს აგრეთვე, ჩარგლის წმ. გიორგის ეკლესიის 1886 წლის ჩანაწერი ვაჟას უფროსი შვილის, თამარის დაბადების შესახებ. ჩარგლის ეკლესიის ჩანაწერში განსხვავება მხოლოდ ერთ ასოშია - ასო-ბგერა "ა" შეცვლილია ასო-ბგერა - "ე"-თი.1885 წლის შემოდგომით, ქართლის სოფელ ოთარაშენის დიდმა ფეოდალმა, ოთარ ამილახვარმა ვაჟა-ფშაველა შინ თავისი შვილის, გიორგის მასწავლებლად მიიწვია. ამ ოჯახში გაიცნო ვაჟამ ამილახვრის უკანონო შვილი ეკატერინე (კეკე).

ნაადრევად გათხოვილმა და დაქვრივებულმა კეკემ თავი კვლავ ამილახვრების სახლს შეაფარა. მასწავლებლად მისულ ვაჟას ქალი შეუყვარდა და მისი შერთვა გადაწყვიტა.ოჯახი ღარიბულად, თუმცა, ბედნიერად ცხოვრობდა. კეკე, რომელმაც ქვეყნად ოთხი შვილი (თამარი, მარიამი, გულქანი და ლევანი) მოავლინა, ყველას გამორჩეულად უყვარდა. ვაჟას ძმები ეთაყვანებოდნენ საყვარელ რძალს. ტანად მომცროს, თურმე, ხელში ბავშვივით აიყვანდნენ და ასე ათამაშებდნენ. ბობოქარი, ფიცხი ხასიათის ვაჟას მეუღლე ირგვლივ მყოფთ სიმშვიდით აოცებდა. როცა ლუკა გაჯავრდებოდა, ის უცებ გაიქცეოდა და ყელზე ეხვეოდა, რაც მაშინვე დამამშვიდებლად მოქმედებდა "აზვირთებულ" გენიოსზე...

1902 წლის ზამთარში დასთან, მართასთან ყვარელში მყოფ ვაჟას მეუღლის გარდაცვალების შესახებ აცნობეს. პოეტი ხშირად დადიოდა დასთან, სადაც ნადირობდა და სხვა პროდუქტებთან ერთად ოჯახში ნანადირევიც მიჰქონდა. კეკე მოულოდნელად, 36 წლისა გარდაიცვალა. ის მეხუთე შვილზე ნაადრევმა მშობიარობამ შეიწირა.

პოეტის ძმამ, ბაჩანამ იფიქრა, ვაჟა თავის დროზე მაინც ვერ ჩამოვაო და საყვარელი რძალი მიწას მესამე დღეს მიაბარა... უბედურების შეტყობისას ლუკა ყვარლის მთებში იყო სანადიროდ და ტყიდან მოკლულ ირემს მოათრევდა. როცა ამბის მიმტანმა დაბარებული გადასცა, ნანადირევი მიატოვა და მართასთან დაბრუნდა. ცხენი მოიკითხა, წასვლას იმ ღამესვე აპირებდა, თუმცა, მართამ გადააფიქრებინა, სთხოვა, დილამდე მოეცადა. ვაჟამ დალია (თუმცა, მოგონებების მიხედვით, მძაფრი ემოციით გაქვავებული ოდნავაც არ შეზარხოშებულა), ფანდური აიღო და სწორედ მაშინ უკარნახა გულმა და გონებამ ლექსი "იას უთხარით, ტურფასა"", - ყვება არჩილ ღიბრაძე.

როგორც თამარ შარაბაძე გვიყვება: "კეკეს გარდაცვალების შემდეგ ვაჟას შვილების აღზრდაში მისი ძმის, ბაჩანას ცოლი ეხმარებოდა, მაგრამ ყველამ ურჩია, მეორე ცოლი მოეყვანა. პოეტის რჩეული თამარ დიდებაშვილი გახდა. ვაჟა ძმასთან ერთად ქალის დასანიშნად წავიდა. არსებობს თამარის მამასთან დადებული ხელშეკრულება, სადაც წერია, რომ ვაჟას ეს ქალი ხასად მოჰყავდა, მაგრამ ხასა საყვარელს არ ნიშნავდა. ეს იმას ნიშნავდა, რომ ვაჟა შეხედავდა თამარს თუ როგორ მოუვლიდა მის შვილებს, ოჯახს და ამის შემდეგ გადაწყვეტდა, დაეწერა თუ არა მასზე ჯვარი.

ხელშეკრულების დადების შემდეგ ვაჟამ ქალი მაღაროსკარში ჩამოიყვანა, სადაც შვილები და ძმა ელოდებოდნენ. არსებობს ვაჟას შვილის, გულქანის ასეთი მოგონება - ბაჩანას ცოლს პატარებისთვის უთქვამს, რომ დედა მოდისო, ბავშვებიც მიცვივდნენ და ცხენზე მჯდომ თამარს შემოეხვივნენ, მან კი პატარებს ცოტათი ფეხი გაჰკრაო. თამარი უცხო ოჯახში შედიოდა და შეიძლება ნერვიულობდა, ბაჩანას ცოლს კი უთქვამს, თამარ ესენი ობლები არიან და ღმერთი არ გაპატიებსო.

თამარს შეეძინა შვილი ვახტანგი, მაგრამ კამათობენ, რომ ვახტანგი ვაჟას შვილი არ იყო. ამბობენ, თამარს რკინიგზელი მუშა უყვარდა, რომელიც დაიღუპა და ვახტანგი მისგან ჰყოლია. როცა ბავშვი ეყოლა, ვაჟასთან ცხოვრობდა, მაგრამ პოეტის შვილიშვილები ინტერვიუებში ამბობენ, რომ ვახტანგს გვარი რაზიკაშვილი მერე მისცესო, ეტყობა ვაჟა ყოყმანობდა, მიეცა თუ არა მისთვის გვარი.

ვაჟა რომ გარდაიცვალა, თამარი ცოცხალი იყო. როდესაც ცოლ-შვილი პანაშვიდზე ჩამოვიდა, მათ დანახვაზე ეკლესიის ეზოში მდგარი ხალხი ორ ნაწილად გაიყო, ოჯახმა პოეტი ხმამაღლა ვერ დაიტირა, რადგან სოფლიდან ჩამოსულები ძალიან მორცხვები იყვნენ. მოგვიანებით თამარი და გულქანი ამბობდნენ, არ გვეგონა მამა ასეთი დაფასებული და დიდი თუ ყოფილაო".

• შთამომავლები ("კვირის პალიტრის" 2016 წლის ინტერვიუდან)

ვაჟა-ფშაველას ერთადერთ პირდაპირ (შვილებიდან) მემკვიდრეს, 1923 წელს ბოლშევიკებისაგან დახვრეტილ ლევან რაზიკაშვილს, მძიმე ბედი ერგო, მეტიც - მარტო თვითონ კი არა, მისი შვილები და შვილიშვილებიც მსხვერპლი შეიქნენ. ვაჟას შთამომავლების ცხოვრება ისე მოეწყო, რომ მხოლოდ 1990-იანი წლების დასაწყისში გამოჩნდნენ სამზეოზე, როგორც ვაჟას ნამდვილი მემკვიდრეები...

ლევანის ბედი კი ყველასთვის ცნობილია: როცა მას დახვრეტას უპირებდნენ, ხალხის მოსალოდნელი რეაქციით შეშინებულმა მკვლელებმა სერგო ორჯონიკიძეს მოახსენეს, - ვაჟა-ფშაველას ვაჟი უნდა დავხვრიტოთ და რას გვეტყვიო. მან - დაუყოვნებლივ დახვრიტეთ! რომ შემეძლოს, ვაჟას შვილს კი არა, თავად ვაჟას დავხვრეტდიო!

არჩილ ღიბრაძეს დიდი მწერლის სიყვარული ოჯახიდან მოსდევს, ამიტომ მისი ყველა შთამომავალი გაიცნო და მოგონებები ჩაიწერა.

- მამაჩემს ვაჟა გამორჩევით უყვარდა და თითქოს ამ სიყვარულით დამავალა, რომ მის კვალს მივყოლოდი. ჩვენ, იმის ნაცვლად, რომ ამ გენიოსისთვის პატივი მიგვეგო, ვაჟი მოვუკალით, ათწლეულების მანძილზე მისი შემოქმედება ავკრძალეთ, მისი სისხლი და ხორცი ისე დავაშინეთ, რომ იძულებული გახდა, ათეული წლების განმავლობაში ჩრდილში შემალულიყო. აი, ამ განცდის ამოშლა მომინდა და ამიტომაც ჩავედი გორში ვაჟა-ფშაველას შვილთაშვილებთან, ლევან რაზიკაშვილის შვილიშვილებთან.

- ისინი ახლაც გორში ცხოვრობენ?

- დიახ. თუმცა ბევრმა არ იცის, თუ რატომ დამკვიდრდნენ გორში. ვაჟას პირველი ცოლის, კეკესგან, ოთხი შვილი დარჩა: თამარი, ლევანი, გულქანი და მარიამი. მათგან მხოლოდ ლევანს ჰყავდა შვილები (თამარი უშვილო დარჩა, გულქანს ერთადერთი შვილი მოუკვდა, ფეხმძიმე მარიამი ღობესთან მიაჭყლიტა ურემმა). ლევანი ხშირად დადიოდა გორში ბიძასთან, თედოსთან. იქ გაიცნო და გატაცებით შეუყვარდა ბიძის ამხანაგის, სოსო თვარელიძის ქალი თამარი და ისე სასწრაფოდ დაიწერა ჯვარი, მამისთვის არც შეუტყობინებია... ჯვრისწერის შემდეგ მამას დიდი საბოდიშო წერილი მისწერა, - ვიჩქარე, მაგრამ თამარი იმდენად ლამაზი და კეთილშობილია, ჩემი არჩევანი უსათუოდ მოგეწონებაო. ვაჟა გორში ჩავიდა და რძალს ოქროსსამაჯურიანი საათი და ყელსაბამი აჩუქა. თამარმა 1987 წლამდე იცოცხლა.

- კი მაგრამ, საიდან უნდა ჰქონოდა ამდენი ფული ვაჟას?!

- იმდენად თავმოყვარე კაცი იყო, თუ არ ჰქონდა, ისესხებდა. სადაც უსინდისო მედუქნეს სცემა და მერე 3 მანეთი დაუდო დახლზე, ამ ჯარიმას სასამართლო მაინც გადამახდევინებსო (ცემისთვის 3 მანეთი იყო ჯარიმა, რომელიც მაშინ უზარმაზარი ფული იყო), მშიერიც რომ დარჩენილიყო, რძალს როგორ დატოვებდა უსაჩუქროდ! როცა უკანასკნელ დღეებში ვაჟა ფეხმძიმე რძალმა მოინახულა, მუცელზე ხელი დაადო და უთხრა, - ვიცი, რომ შვილიშვილი ბიჭი გამიჩნდება, მანდ ლუკააო და რძალიც ასეთი ბუმბერაზი მამამთილის სახელს შვილს როგორ არ დაარქმევდა!.. მერე დაიბადნენ ეკატერინე და ქეთევანი. ლუკა 9 წლის იყო, როცა ლევანი დაიჭირეს - ის მილიციაში მსახურობდა და ქაქუცა ჩოლოყაშვილის შეპყრობა დაავალეს. ლევანმა შეპყრობის ნაცვლად მას საზღვარგარეთ გაქცევაში შეუწყო ხელი. ბევრი იარა მის გამოსახსნელად თამარმა, მაგრამ არაფერი გამოუვიდა. მარტოდარჩენილ სამშვილიან ქალს ჩარგალში, ქმრისეულ სახლში ცხოვრება არ ეწერა - როგორც ამბობენ, ვაჟას მეორე ცოლს, თამარს, არ ეჭაშნიკებოდა მისი იქ ყოფნა, ამიტომ გორში მამასთან დაბრუნდა.

თამარმა მეტად მძიმე დროში გაზარდა შვილები და ქმრის ბედით დაშინებული შვილებს დღედაღამ ჩასჩიჩინებდა, - არ გაამხილოთ, რომ ვაჟას პირდაპირი შთამომავლები ხართო. მათაც ცხოვრების ყველა ტვირთი უმაღლესი ადამიანური ღირსებით ატარეს, - იყვნენ ჩუმად, არასოდეს არავისთვის უღალატიათ, ქვეყანა არ შეურცხვენიათ. ოთხნი არიან და ცოცხლები არიან ვაჟას შვილთაშვილები, ანუ ლევანის შვილიშვილები: ნინო და თამარ რაზიკაშვილები (ლუკა რაზიკაშვილის შვილები) და გოდერძი და ლევან გოდერძიშვილები (ქეთევან რაზიკაშვილის შვილები). სწორედ ეს უკანასკნელები გავიცანი მათ ძველ სახლში. ერთად ვუსხედით სუფრას, ერთი ტკივილით ვსაუბრობდით მათ ტრაგიკულ ბედზე. ამ ხალხის ცნობიერებაში თითოეული ის ნიუანსი, რომელიც მათ, ვაჟა-ფშაველას და ლევანს ეხება, ცოცხლად არის შენახული ბებიის მონაყოლით.

დღეს ვაჟა-ფშაველას პირდაპირი შთამომავლები 20-ნი არიან, მათ შორის 9 ბავშვია. ეს კი ქვეყნის იმედია. თუ რომელიმე მეორე ვაჟა ვერ გახდება, ქვეყანას ხომ ეყოლება და ქართველ ერს გააგრძელებს. და კიდევ: ვაჟას შვილთაშვილებისგან ორი ისე ჰგავს ვაჟას ძმას, თედოს, შეხედვისთანავე იგრძნობ, რომ გენეტიკა უკვდავია. ესენი არიან ქეთევან რაზიკაშვილის შვილიშვილები - გიორგი და მინდია გოდერძიშვილები, კარგი ქართველები, ღირსეული ადამიანები.

...რახან ვაჟას ყველა შთამომავალთან დაკავშირება არც ისე იოლი აღმოჩნდა, შევეცადეთ, გიორგისა და მინდიას შევხვედროდით. მართალია, მინდიამ გვითხრა, ჩვენ ვაჟას შვილთაშვილობის შესაფერისი ჯერ ვერაფერი გავაკეთეთო, მაგრამ ასე არ გვგონია - ისინი არა მხოლოდ ვაჟა-ფშაველას, არამედ ქართულ გენეტიკას აგრძელებენ და ღირსეულადაც. სხვა რომ არაფერი, თუნდაც მინდიას ორი პატარას - 6 წლის ლუკას და 4 წლის ლაზარეს ნახვა ერთ სიამოვნებად ღირს!სიცოცხლე გრძელდება, თანაც გენიოსის სიცოცხლე. ღმერთმა ქნას, ჩვენ მათითაც გვეამაყოს!

• გენიალური გამონათქვამები

ვაჟა-ფშაველას ნაწარმოებები ბევრ სხვა ღირსებებთან ერთად იმითაც გამოირჩევა, რომ დროს უსწრებს - ავტორის ყოველი ფრაზა დღეს დაწერილივით ახალია...

ამჯერად, წიგნიდან - "ვაჟა-ფშაველას ფრაზები და გამონათქვამები", რომელიც მისი პუბლიცისტური წერილებიდან ამოკრებილი სხვადასხვა გამონათქვამისგანაა შექმნილი, რამდენიმე გენიალურ ფრაზას გაგახსენებთ:

• "ათისა და ოცის კაცის ავაზაკობა ისე ვერ დააზიანებს ერის ცხოვრებას, როგორც სხვაგვარი ავაზაკობა ათასისა და ორი ათასისა: პირველთ ადვილად ვიშორებთ თავიდან, ავაზაკებს ვეძახით, ვსდევნით, როგორც ცოფიან ძაღლებს, ვეტევებით თოფით და ხმლით, მოსაკლავად არა ვზოგავთ, ხოლო მეორე ჯურის ავაზაკებს ვძმობილობთ და ვემოყვრებით".
• "ყველა ერი თავის ცეცხლს უკეთებს და თავის კერძს ჩასცქერის და სხვისთვის ხეირი იმდენად უნდა, რამდენადაც თავად გამოადგება იგი. მხოლოდ ერთ ნაწილს ქართველებისას არ სწამს, რომ ეს ასეა. რუსეთისაგან ისინი მოელიან წყალობას. აბა, საიდან სადა? ნუთუ რუსეთი არ არის საშიში მეზობელი ჩვენთვის? ნუ ჰგონიათ, რომ ბატონობის მისწრაფება და სურვილი დამონებულ მცირე ერებისა შეუმცირდება რუსეთს? არა და ცხრაჯერ არა".
• "ზოგს ჰგონია, რომ ნამდვილი პატრიოტიზმი ეწინააღმდეგება კოსმოპოლიტიზმს, მაგრამ ეს შეცდომაა. ყოველი ნამდვილი პატრიოტი კოსმოპოლიტია ისე, როგორც ყოველი გონიერი კოსმოპოლიტი (და არა ჩვენებური) პატრიოტია... კოსმოპოლიტიზმი ასე უნდა გვესმოდეს: გიყვარდეს შენი ერი, შენი ქვეყანა, იღვაწე მის საკეთილდღეოდ, ნუ გძულს სხვა ერები და ნუ გშურს იმათთვის ბედნიერება, ნუ შეუშლი იმათ მისწრაფებას ხელს და ეცადე, რომ შენი სამშობლო არავინ დაჩაგროს და გაუთანასწორდეს მოწინავე ერებს. ვინც უარყოფს თავის ეროვნებას, თავის ქვეყანას იმ ფიქრით, ვითომ კოსმოპოლიტი ვარო, ის არის მახინჯი გრძნობის პატრონი, იგი თავისავე შეუმჩნევლად დიდი მტერია კაცობრიობისა, რომელსაც ვითომ ერთგულებას და სიყვარულს უცხადებს".
• "მეგობარო! დღეს ქალებიც თხოულობენ მამაკაცებთან თანასწორ უფლებას. სჯობს, მიეცეს, თუ არა, რას იტყვი? მე ამ საკითხზე გაჭიანურებულ პასუხს არ მოგცემ... მე მხოლოდ ამას ვიტყვი: დიდად და დიდად საჭიროა დაკმაყოფილდეს ქალთა მოთხოვნილება. მჯერა, მწამს და ვერც ვერავინ შემაცვლევინებს ამ რწმენას... დედაკაცნი უფრო ლმობიერნი, გრძნობიერნი არიან და დღევანდელი ცხოვრება ყველაზე მეტად რას მოითხოვს, თუ გარდა, ერთის გრძნობისა, რომელსაც ეწოდება შებრალება, შეწყნარება".
• "მღვდლებო-სოციალისტებო! ჩემში თქვენის მოღვაწეობის წყალობით აღძრული გრძნობა ეს არის, იქნება თქვენც გეწყინოსთ, თქვენს წოდების გარეშე ბევრს სხვასაც, მე პირადად მწყინს, როცა ჰმვღდლობთ, ანაფორები გაცვიათ და ჰრევოლუციონერობთ… გაიხადეთ ან ანაფორები და სთქვით სამოქალაქო აზრები როგორც მოქალაქეთა, ან არა და გეცვასთ ანაფორა და სთქვით შეუბღალავად, განურყვნელად ის, რაც გიანდერძათ თქვენმა მამათმთავარმა იესო ნაზარეველმა. არც არაფერი იმით დაშავდება თქვენი გავლენა ხალხზე გეუბნებით გამოცხადებით, აშკარად, საბოლოოდ მავნებელი გამოდგება, არ არი მოსაწონი თქვენი გავლენა ვინაიდან იგი სასარგებლო ნაყოფს არ გამოიღებს და მხოლოდ მონებს აღუზრდის ქვეყანას და არა ნამდვილ მამულიშვილებს და მოქალაქეებს".…
• "მხოლოდ იმაში არ გამოიხატება თავისუფლება, რაც გნებავს ის ილაპარაკო, სწერო, აკეთო - არა! უნდა ყოველს სიტყვას და მოქმედებას საერთო, საზოგადო ბედნიერება ედვას სარჩულად, ქვეყნის თუ სასარგებლო არა, სამავნებლო, საზარალო მაინც არ უნდა იყოს ქვეყნისათვის".
• "აზრის წარმოთქმა რომელიმე საგანზე თვით საგნის შეუსწავლელად და შეუგნებლად მხოლოდ რეგვენს ადამიანს შეუძლია".
• "მუტრუკი მიტომ მუტრუკობს, დედა ჰყოლია ვირიო. კაცი ბეჩავის მჩაგრავი სად გაგონილა გმირიო!"
• "არც ის მგონია ბიჭობა, ვისაც ერევი ახრჩობდე, ბიჭს მაშინ დაგიძახებდი, რომ სხვას დამხრჩვალსა სწამლობდე"...