"კანკალებდა და ამბობდა, აქ სიკვდილით დამსჯიან" - ვინ არის ჟურნალისტი, რომლის დასაკავებლადაც ათენი-ვილნიუსის ავიარეისი მინსკში დასვეს და რა ხდებოდა ბორტზე

ოპოზიციურად განწყობილი ბელარუსი ჟურნალისტის, რომან პროტასევიჩის დაკავების ამბავმა დასავლური სამყარო კიდევ ერთხელ შეაშფოთა. როგორც ზოგიერთი ექსპერტი ფაქტის შეფასებისას ამბობს, ევროპის უკანასკნელმა დიქტატორმა, ალექსანდრ ლუკაშენკომ თვითმფრინავი ჟურნალისტის დაკავების მიზნით "გაიტაცა."

ამბავი ასეთი იყო - პროტასევიჩი ათენიდან ვილნიუსში მიფრინავდა. ოფიციალური ინფორმაციით, შევიდა შეტყობინება, რომ ბორტზე ბომბი იყო, რის გამოც, თვითმფრინავი მინსკში ავარიულად დასვეს. ბომბი არ აღმოჩნდა, თუმცა ჟურნალისტი დააკავეს.

• ვინ არის პროტასევიჩი?

რომან პროტასევიჩი 26 წლის ბელარუსი ჟურნალისტია. გასულ წელს ის "ტელეგრამის" აპლიკაციაზე დაფუძნებული არხის, Nexta-ს რედაქტორად მუშაობდა, რომელსაც ერთ მილიონზე მეტი გამომწერი ჰყავს.

არხი ღიად კრიტიკულად იყო განწყობილი ბელარუსის პრეზიდენტის, ალექსანდრ ლუკაშენკოს მიმართ და მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა 2020 წელს ლუკაშენკოს საწინააღმდეგო მასშტაბურ საპროტესტო გამოსვლებში. როგორც სააგენტო "როიტერსი“ წერს, Nexta ასრულებდა დიდ როლს საპროტესტო აქციების კოორდინაციაში და არჩევნების გაყალბების მხილებაში.

სწორედ ამ არხმა გაუშვა კადრები, სადაც ნაჩვენები იყო პოლიციელების მიერ დემონსტანტების სასტიკად დარბევა, ეს კადრები კი შემდეგ საერთაშორისო მედიამ გამოიყენა და მთელმა მსოფლიომ ნახა ის, თუ რა ხდებოდა ბელარუსში, მაშინ როცა უცხოელ ჟურნალისტებს არ ეძლეოდათ ქვეყანაში მიმდინარე პროცესების გაშუქების შესაძლებლობა.

გასული წლის ნოემბერში პროტასევიჩმა Twitter-ზე გამოაქვეყნა ბელარუსი სამართალდამცვლების მიერ შედგენილი სია ტერორისტებისა, სადაც მისი სახელიც ფიგურირებდა და ასევე ნათქვამი იყო, რომ მას ბრალი ედებოდა მასობრივი არეულობების ორგანიზებაში, ბრალდებული იყო სოციალური წესრიგის დარღვევასა და სოციალური სიძულვილის გაღვივებაში. ჟურნალისტი წერდა, რომ ის შესაძლოა, წლების განმავლობაში ციხეში აღმოჩენილიყო და თვლიდა, რომ ეს გაუმართლებელი პოლიტიკური რეპრესიები იყო.

• ემიგრაციაში წასვლა

პროტასევიჩი 2019 წელს ბელარუსიდან პოლონეთში ხელისუფლების მხრიდან ზეწოლის გამო გადავიდა, ხოლო მას შემდეგ, რაც მის ოჯახს უთვალთვალებდნენ, მალევე მშობლებიც წაიყვანა. მოგვიანებით ჟურნალისტი საცხოვრებლად ლიეტუვის დედაქალაქ ვილნიუსში გადავიდა, სადაც ასევე ამჟამად ცხოვრობს ბელარუსის ოპოზიციის ლიდერი, სვეტლანა ციხანოვსკაია.

ამჟამად პროტასევიჩი არის ბელარუსის პოლიტიკის შესახებ გამოცემის, სახელად Belarus of the Brain-ის რედაქტორი. ეს არხიც "ტელეგრამზეა.“

• "მე სიკვდილით დამსჯიან"

როგორც უკვე აღვნიშნეთ, რომან პროტასევიჩი საბერძნეთიდან ლიეტუვაში ბრუნდებოდა, რა დროსაც მისი თვითმფრინავი ავარიულად მინსკში დაეშვა. ავიარეისის ერთ-ერთი მგზავრი კი მედიასთან ჰყვება, რომ როდესაც ჟურნალისტმა გააანალიზა, რომ თვითმფრინავი მის გამო დასვეს, მას თავი ხელებში ჰქონდა და შემდეგ კი მგზავრებს უთხრა, რომ ბელარუსში მას სიკვდილით დასჯიდნენ.

"თვითმფრინავის მოულოდნელი შემობრუნების შემდეგ, ერთმა ბიჭმა [პროტასევიჩმა] პანიკა დაიწყო. ჩვენ მას ვკითხეთ, რა ხდებოდა, მან გვითხრა ვინ იყო და დაამატა: ”აქ სიკვდილით დასჯა მელოდება. ის კანკალებდა,“- ამბობს ერთ-ერთი მგზავრი.

• საერთაშორისო გამოხმაურება

აშშ-ის სახელმწიფო მდივანი ენტონი ბლინკენი აცხადებს, რომ შეერთებული შტატები მკაცრად გმობს ათენი-ვილნიუსის რეისის მიმართულების შეცვლისა და ჟურნალისტ რომან პროტასევიჩის დაპატიმრების ფაქტს. "აშშ მკაცრად გმობს ევროკავშირის ორ წევრ ქვეყანას შორის ფრენის მიმართულების იძულებით შეცვლის ფაქტს და რომან პროტასევიჩის დაპატიმრებას. ჩვენ მის დაუყოვნებლივ გათავისუფლებას მოვითხოვთ,“ - განაცხადა ბლინკენმა.

მისი თქმით, საჭიროა აღნიშნული ინციდენტის სრულყოფილად გამოძიება.

• "ლუკაშენკოს რეჟიმის მიერ ჩადენილმა ამ შოკისმომგვრელმა ქმედებამ საფრთხე შეუქმნა 120-ზე მეტ მგზავრს, მათ შორის აშშ-ის მოქალაქეებს. ინფორმაცია ბელარუსის უსაფრთხოების სამსახურების მონაწილეობისა და ბელარუსის სამხედრო თვითმფრინავის გამოყენების შესახებ ღრმად შემაშფოთებელია და მოითხოვს სრულ გამოძიებას“, - ნათქვამია სახელმწიფო მდივნის განცხადებაში.

"ყურადღებით ვაკვირდებით ვილნიუსის რეისის ბელარუსში იძულებით დასმასა და ოპოზიციონერი რომან პროტასევიჩის დაკავებას. ეს სერიოზული და სახიფათო ინციდენტია", - ამის შესახებ ნატო-ს გენერალური მდივანი იენს სტოლტენბერგი სოციალურ ქსელ "ტვიტერში“ წერს.

მისი თქმით, მომხდარი საერთაშორისო გამოძიებას საჭიროებს. "ინციდენტი საერთაშორისო გამოძიებას საჭიროებს. ბელარუსმა ეკიპაჟისა და ყველა მგზავრის უსაფრთხო დაბრუნება უნდა უზრუნველყოს,“- წერს სტოლტენბერგი.

მომზადებულია სააგენტო reuters-ის მიხედვით