1927-1932 წლებ­ში სა­ქარ­თვე­ლოს პატ­რი­არ­ქი ქრის­ტე­ფო­რე III (ციცქიშ­ვი­ლი) იყო, რო­მელ­საც ქვეყ­ნის­თვის საკ­მა­ოდ რთულ პე­რი­ოდ­ში მო­უხ­და მწყემსმთავ­რო­ბა. ამას უწ­მინ­დე­სი და უნე­ტა­რე­სი ილია II-ც აღ­ნიშ­ნავს, გა­მორ­ჩე­ულ პატ­რი­არ­ქად მი­იჩ­ნევს და მა­ღალ შე­ფა­სე­ბას აძ­ლევს მის მოღ­ვა­წე­ო­ბას. ამ­ბობს, რომ მან ეკ­ლე­სია ფი­ზი­კურ გა­ნად­გუ­რე­ბას გა­და­არ­ჩი­ნა.

"პატ­რი­არ­ქმა, ქრის­ტე­ფო­რე ციცქიშ­ვილ­მა, ურ­თუ­ლეს პე­რი­ოდ­ში ჩა­ი­ბა­რა სა­ქარ­თვე­ლოს ეკ­ლე­სია. ეს იყო დრო, როცა იდევ­ნე­ბო­და ყვე­ლა და ყვე­ლა­ფე­რი, რაც ეკ­ლე­სი­ას უკავ­შირ­დე­ბო­და. ძა­ლი­ან ძნე­ლია, მღვდელმთა­ვარ­მა ასეთ რთულ პე­რი­ოდ­ში ღირ­სე­უ­ლად გან­ვლო ცხოვ­რე­ბა. მი­ხა­რია, რომ XX სა­უ­კუ­ნე­ში ხა­რა­გა­უ­ლე­ლებს ორი უდი­დე­სი პატ­რი­არ­ქი - ქრის­ტე­ფო­რე ციცქიშ­ვი­ლი და და­ვით დევ­და­რი­ა­ნი გვყავ­და,“ - აღ­ნიშ­ნავს მარ­გვე­თი­სა და უბი­სის ეპარ­ქი­ის მე­უ­ფე მელ­ქი­სე­დე­კი (ხა­ჩი­ძე).

Ambebi.ge პატ­რი­არქ ქრის­ტე­ფო­რეს ერთ-ერთ შვილ­თაშ­ვილს, მა­ნა­ნა ციცქიშ­ვილს ესა­უბ­რა. ის ჩვე­ნი კო­ლე­გა და ფი­ლო­ლო­გია, რო­მე­ლიც ჩვენ­თან ინ­ტერ­ვი­უ­ში საკ­მა­ოდ სა­ინ­ტე­რე­სოდ სა­უბ­რობს თა­ვის დიდ წი­ნა­პარ­ზე.

- მე­ა­მა­ყე­ბა, რომ მისი შვილ­თაშ­ვი­ლი ვარ, თუმ­ცა ეს გარ­კვე­ულ­წი­ლად, ძნე­ლი­ცაა, რად­გან დიდი პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბაა, იყო ასე­თი სუ­ლი­ე­რი მოღ­ვა­წის შთა­მო­მა­ვა­ლი.ოჯახ­ში, ბავ­შვო­ბი­დან სულ მეს­მო­და მის შე­სა­ხებ, ვი­ცო­დი, რომ სა­ო­ცა­რი ადა­მი­ა­ნი იყო - ძლი­ე­რი, თბი­ლი, სათ­ნო, სამ­შობ­ლოს და ადა­მი­ა­ნის მოყ­ვა­რე. შვი­ლე­ბიც ისე აღ­ზარ­და, რო­გორც ნამ­დვილ მო­ძღვარს, მა­მას შე­ე­ფე­რე­ბა.

- რო­გორც შე­ვი­ტყვეთ, ბა­ბუ­ას 5 შვი­ლი ჰყო­ლია...

- კი - ნინო, გობ­რო­ნი, ვა­სი­ლი, ელე­ნე, მა­რი­ა­მი. ბა­ბუ­ა­ჩე­მი გობ­რო­ნი გახ­ლდათ, იგი­ვე გობ­რონ აგა­რე­ლი-ციცქიშ­ვი­ლი, პო­ე­ტი, მთარ­გმნე­ლი და სა­ზო­გა­დო მოღ­ვა­წე, რვა ენა იცო­და. მე­გობ­რობ­და გა­ლა­კტი­ონ ტა­ბი­ძეს­თან და ტე­რენ­ტი გრა­ნელ­თან. მა­მა­ჩე­მი, გივი ციცქიშ­ვი­ლიც ფი­ლო­ლო­გი, მთარ­გმნე­ლი იყო და არა­ნაკ­ლებ ცნო­ბი­ლი პი­როვ­ნე­ბა.

რაც შე­ე­ხე­ბა თა­ვად ჩემს დიდ ბა­ბუ­ას, სრუ­ლი­ად სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქს, ქრის­ტე­ფო­რე III-ს, დიდი და უაღ­რე­სად გა­ნათ­ლე­ბუ­ლი ადა­მი­ა­ნი იყო, მრა­ვალ­მხრი­ვი ცოდ­ნი­თა და ნი­ჭით და­ჯილ­დო­ე­ბუ­ლი.

- ვინ იყო მისი მე­უღ­ლე, ანუ თქვე­ნი დიდი ბე­ბია?

- ანა ჩუ­ბი­ნი­ძე, სათ­ნო, მორ­წმუ­ნე და კე­თილ­შო­ბი­ლი ადა­მი­ა­ნი, რო­მე­ლიც ადრე გარ­და­ეც­ვა­ლა და ხუთი შვი­ლის აღ­ზრდა თა­ვად იტ­ვირ­თა...

- მას­თან სუ­ლი­ერ კავ­შირს თუ გრძნობთ?

- ყო­ველ­თვის ვგრძნობ­დი მის მფარ­ვე­ლო­ბას, ახ­ლაც ასე ვარ. როცა მი­ჭირს, თვა­ლებს ვხუ­ჭავ და მის სა­ხელს გულ­ში უხ­მოდ ვამ­ბობ. ის მო­დის ჩემ­თან და სწორ გზას მაჩ­ვე­ნებს, რო­გორც თა­ვის დრო­ზე სწო­რი გზის­კენ მთელ ერს მი­უ­თი­თებ­და. ამას ჩვე­ნი ახ­ლან­დე­ლი პატ­რი­არ­ქი, უწ­მინ­დე­სი და უნე­ტა­რე­სი ილია II-ც აღ­ნიშ­ნავს. პატ­რი­არ­ქი თა­ვის სუ­ლი­ერ შვი­ლებს სწორ გზას აჩ­ვე­ნებ­და-მეთ­ქი, ვამ­ბობ, მაგ­რამ, იმ ავ­ბე­დი­თი წლე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, ეს არც ისე იოლი იყო. მას პა­სუ­ხი ყვე­ლა კი­თხვა­ზე ჰქონ­და, რაც მხო­ლოდ ჭეშ­მა­რი­ტე­ბას ემ­სა­ხუ­რე­ბო­და. უბ­რა­ლო და უშუ­ა­ლო იყო, რო­გორც ყვე­ლა დიდი პი­როვ­ნე­ბა.

- პატ­რი­არ­ქო­ბამ­დე რა გზა გან­ვლო?

- მისი უწ­მი­დე­სო­ბა ქრის­ტე­ფო­რე III 1873 წლის 27 მარტს ვერ­ტყვი­ჭა­ლა­ში (ხა­რა­გა­უ­ლის რა­ი­ო­ნი) და­ი­ბა­და. ციცქიშ­ვილ­თა შტოს წარ­მო­მად­გენ­ლებ­ში სა­სუ­ლი­ე­რო პი­რე­ბი ბევ­რნი ყო­ფი­ლან. მღვდე­ლი იყო ბა­ბუ­ას ერთ-ერთი ძმაც და სწო­რედ მისი გავ­ლე­ნით აურ­ჩე­ვია სა­სუ­ლი­ე­რო გზა. დამ­თავ­რე­ბუ­ლი ჰქონ­და თბი­ლი­სის სა­სუ­ლი­ე­რო სე­მი­ნა­რია, შემ­დეგ თბი­ლი­სის უნი­ვერ­სი­ტე­ტის უმაღ­ლე­სი პე­და­გო­გი­უ­რი კურ­სე­ბი, მღვდლად იყო ჯერ იმი­ერ­კას­პი­ის ოლ­ქში, შემ­დეგ სა­ქარ­თვე­ლოს სოფ­ლებ­ში - ხი­დის­თა­ვი, იტ­რია, ნა­ბახ­ტე­ვი, თბი­ლი­სის ვე­რის წმინ­და ნი­კო­ლო­ზის ეკ­ლე­სია. იყო ასე­ვე სო­ფელ იტ­რი­ის ორკლა­სი­ა­ნი სკო­ლის გამ­გე და საღვთო სჯუ­ლის მას­წავ­ლე­ბე­ლი, გო­რის მაზ­რის სამ­რევ­ლო სკო­ლე­ბის მეთ­ვალ­ყუ­რე, თბი­ლი­სის მე­ხუ­თე გიმ­ნა­ზი­ის საღვთო სჯუ­ლი­სა და ქარ­თუ­ლი ენის მას­წავ­ლე­ბე­ლი..

1905 წელს თბი­ლის­ში თავ­მჯდო­მა­რე­ობ­და არა­ლე­გა­ლურ კრე­ბას, რო­მელ­მაც ქარ­თუ­ლი მარ­თლმა­დი­დე­ბე­ლი სა­მო­ცი­ქუ­ლო ეკ­ლე­სი­ის ავ­ტო­კე­ფა­ლი­ის აღ­დგე­ნის შე­სა­ხებ მო­თხოვ­ნა შე­ი­მუ­შა­ვა...

- ქრის­ტე­ფო­რე III სა­ქარ­თვე­ლოს პატ­რი­არ­ქის ამ­ბრო­სი ხე­ლა­ი­ას გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ შე­უდ­გა ამ მი­სი­ას?

- დიახ და 1922 წლის 18 მარტს დე­კა­ნო­ზი ქრის­ტე­ფო­რე, ამ­ბრო­სი ხე­ლა­ი­ას მიერ იქნა ხელ­დას­მუ­ლი ჯერ მან­გლი­სის, შემ­დეგ ურ­ბნი­სის ეპის­კო­პო­სად. 1922 წლის 28 მა­ისს კი და­ი­ნიშ­ნა კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქის ეპის­კო­პო­სად, 1923 წლი­დან 1925 წლამ­დე პატ­რი­არ­ქის მო­საყ­დრის მო­ვა­ლე­ო­ბას ას­რუ­ლებ­და და სწო­რედ იქი­დან და­ი­წყო მისი ცხოვ­რე­ბის ყვე­ლა­ზე რთუ­ლი პე­რი­ო­დი. კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქის ამ­ბრო­სი ხე­ლა­ი­ას გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შემ­დეგ, 1927 წლის 26 ივ­ნისს, IV სა­ეკ­ლე­სიო კრე­ბა­ზე, იმ დროს ცხუმ-აფხა­ზე­თის მიტ­რო­პო­ლი­ტი ქრის­ტე­ფო­რე ციცქიშ­ვი­ლი კა­თო­ლი­კო­სად აირ­ჩი­ეს და მძი­მე, ეკ­ლე­სი­ის­თვის სა­ვა­ლა­ლო ვი­თა­რე­ბა­ში მო­უხ­და ეკ­ლე­სი­ის სა­ჭეთმპყრობ­ლო­ბა.

- კო­მუ­ნის­ტუ­რი რე­ჟი­მის სი­სას­ტი­კე იგუ­ლის­ხმე­ბა, ხომ?

- კო­მუ­ნის­ტე­ბი სა­სუ­ლი­ე­რო პი­რებს სა­შინ­ლად ავიწ­რო­ებ­დნენ, დევ­ნიდ­ნენ მრევლს და უამ­რავ სი­სას­ტი­კეს სჩა­დი­ოდ­ნენ. პატ­რი­არქ ქრის­ტე­ფო­რეს დროს 1927 წლის ნო­ემ­ბრი­დან ეკ­ლე­სია კა­ლენ­დრის ძვე­ლი სტი­ლი­დან ახალ­ზე გა­და­ვი­და. ამ ნა­ბი­ჯით ის ცა­მეტ­დღი­ა­ნი გან­სხვა­ვე­ბა, რო­მე­ლიც მა­შინ იყო და დღე­საც არ­სე­ბობს სა­ე­რო და სა­ეკ­ლე­სიო კა­ლენ­დრებს შო­რის, მო­ის­პო (დღეს მა­გა­ლი­თად, ახა­ლი წლის აღ­ნიშ­ვნა ჩვენ შემ­თხვე­ვა­ში რომ სხვა­დას­ხვა დროს ხდე­ბა, მა­შინ ერთ დღეს და­ემ­თხვა)... თუმ­ცა 1923 წელს კა­თო­ლი­კოს ამ­ბრო­სის ნე­ბარ­თვი­თაც შე­მო­ი­ღეს ეკ­ლე­სი­ა­ში ახა­ლი სტი­ლის კა­ლენ­და­რი და კა­თო­ლი­კო­სი ქრის­ტე­ფო­რე, ამ­ბრო­სი ხე­ლა­ი­ა­ზე ერთ-ერთ მოხ­სე­ნე­ბა­ში ასე აღ­ნიშ­ნავ­და, 1923-1924 წლებ­ში ამ სტი­ლის მი­ხედ­ვით მარ­ხუ­ლობ­და და იხ­სნი­ლებ­და, თუმ­ცა შემ­დგომ, 1925 წლი­დან, რო­დე­საც კა­თო­ლი­კო­სი ცი­ხი­დან გა­თა­ვი­სუფ­ლდა, ეკ­ლე­სია 1927 წლამ­დე, ისევ კა­ლენ­დრის ძველ სტილს და­უბ­რუნ­და...

ქრის­ტე­ფო­რე III სა­მეც­ნი­ე­რო მუ­შა­ო­ბა­საც ეწე­ო­და. ბევ­რი ის­ტო­რი­უ­ლი და ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი წე­რი­ლი­სა და გა­მოკ­ვლე­ვის ავ­ტო­რია. მათ შო­რის, ძვე­ლი ქარ­თუ­ლი მწერ­ლო­ბის ძეგლის - "ვის­რა­მი­ა­ნის" შე­სა­ხებ. სამ­წუ­ხა­როდ, ადრე, 57 წლი­სა აღეს­რუ­ლა. მისი გარ­დაც­ვა­ლე­ბის შე­სა­ხებ, ისე­თი დრო იყო, რომ გა­ზეთ­ში მხო­ლოდ ერთი პა­ტა­რა გან­ცხა­დე­ბა გა­მოქ­ვეყ­ნდა, რო­გო­რი­თაც ერის­კაცს აცხა­დებ­დნენ: "გარ­და­იც­ვა­ლა ქრის­ტე­ფო­რე ციცქიშ­ვი­ლი". ბევ­რმა არც კი იცო­და, რომ ეს სა­ხე­ლი და გვა­რი სრუ­ლი­ად სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქს ეკუთ­ვნო­და...

თუმ­ცა, გა­ვი­და წლე­ბი და 2013 წლის 20 ივ­ნისს მისი სა­ხე­ლი იტ­რი­ის სა­შუ­ა­ლო სკო­ლას მი­ე­ნი­ჭა. ამას­თან, ვი­ნა­ი­დან წარ­მო­შო­ბით ხა­რა­გა­უ­ლი­დან, სო­ფელ ვერ­ტყვი­ჭა­ლი­დან იყო, სა­ჯა­რო სკო­ლა­ში სა­ქარ­თვე­ლოს კა­თო­ლი­კოს-პატ­რი­არ­ქის ქრის­ტე­ფო­რე III-ის მუ­ზე­უ­მი გა­იხ­სნა. გახ­სნის იდეა ამ სკო­ლის ის­ტო­რი­ის პე­და­გოგს, თა­მაზ გო­გო­ლა­ძეს და სკო­ლის დი­რექ­ტორს, ლენა აბა­ში­ძეს ეკუთ­ვნით. ღო­ნის­ძი­ე­ბას მარ­გვე­თი­სა და უბი­სის ეპარ­ქი­ის მე­უ­ფე მელ­ქი­სე­დე­კი (ხა­ჩი­ძე), ეპარ­ქი­ის სამ­ღვდე­ლო­ე­ბა და­ეს­წრო.

- შთა­მო­მავ­ლე­ბი ეკ­ლე­სი­უ­რად ცხოვ­რობთ?

- ეკ­ლე­სი­ა­ში სი­ა­რულს ვე­რა­ვინ დაგ­ვიშ­ლი­და. მე, ჩემს დას, ბი­ძაშ­ვი­ლებს ღვთის გვწამ­და, თუმ­ცა არა იმ­დე­ნად, რომ ჭეშ­მა­რი­ტი მორ­წმუ­ნე­ე­ბი ეწო­დე­ბი­ნა ვინ­მეს ჩვენ­თვის. ეს ალ­ბათ უფრო ში­ნა­გა­ნი გან­წყო­ბა იყო, რა­ღაც იდუ­მა­ლი, იმის გა­მო­ძა­ხი­ლი, რა­საც გე­ნე­ტი­კა, ფეს­ვე­ბი, სის­ხლი ჰქვია.

ჩვენ ჩვე­უ­ლებ­რი­ვად ვცხოვ­რობ­დით, დავ­დი­ო­დით, ვსწავ­ლობ­დით, ვშრო­მობ­დით, თუმ­ცა ში­ნა­გა­ნი ხმა გვე­უბ­ნე­ბო­და, რომ ოდ­ნავ მეტი პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა გვქონ­და ყვე­ლა­ფერ­ზე, ყვე­ლა­ზე, თით­ქოს რა­ღაც უფრო არ გვე­პა­ტი­ე­ბო­და, ვიდ­რე სხვას. ამა­ზე ხმა­მაღ­ლა არა­ვინ მიგ­ვი­თი­თებ­და, ეს ისე­დაც ცხად­ზე ცხა­დი იყო...

დრო გა­დი­ო­და და ყვე­ლა­ფე­რი თა­ვი­სით ლაგ­დე­ბო­და, ვი­ღა­ცას უნდა გა­ეგ­რძე­ლე­ბი­ნა დიდი ქრის­ტე­ფო­რეს გზა და ეს კა­ციც მო­ი­ძებ­ნა! ჩემი ძვირ­ფა­სი ბი­ძაშ­ვი­ლი, და­ვით ციცქიშ­ვი­ლი. პრო­ფე­სი­ით ფსი­ქო­ლო­გი, სათ­ნო პი­როვ­ნე­ბა, ღირ­სე­უ­ლი ადა­მი­ა­ნი, გა­მორ­ჩე­უ­ლი მთელ ნა­თე­სა­ო­ბა­ში.

მამა და­ვი­თი ახლა დე­კა­ნო­ზია, კლდი­სუბ­ნის ეკ­ლე­სი­ა­ში მოღ­ვა­წე­ობს. ის უყ­ვართ და აფა­სე­ბენ, მის სი­ტყვას მარ­თლაც აქვს ძალა და მად­ლი. ფსი­ქო­ლო­გო­ბა დი­დად ეხ­მა­რე­ბა მრევ­ლთან ურ­თი­ერ­თო­ბა­ში. არ გძა­ბავს, თბი­ლად გე­სა­უბ­რე­ბა, გი­ტო­ვებს არ­ჩევ­ნის უფ­ლე­ბას და შენც ცდი­ლობ, სწორ გზა­ზე დად­გე არა ერ­თბა­შად, არა­მედ ნა­ბიჯ-ნა­ბიჯ...

საჩ­ქა­რო არა­ფე­რი­აო, იტყვის ხოლ­მე და მარ­თლაც, სად მი­ვიჩ­ქა­რით?! მთა­ვა­რია საით მივ­დი­ვართ და სა­ი­დან მოვ­დი­ვართ!

ჩვენ ხომ პატ­რი­არ­ქის შთა­მო­მავ­ლე­ბი ვართ და ნუთუ შე­საძ­ლე­ბე­ლია, მი­უ­ხე­და­ვად ყო­ველ­დღი­უ­რო­ბი­სა, შეც­დო­მე­ბი­სა, ხა­სი­ა­თის ცვლი­ლე­ბი­სა, არ დავ­ფიქ­რდეთ უფრო მა­ღალ ჭეშ­მა­რი­ტე­ბა­ზე, უფრო დი­ად­ზე, არ დავ­წვრილ­მან­დეთ რუ­ტი­ნის ხვე­უ­ლებ­ში გავ­ლი­სას არ შევ­ჩერ­დეთ და არ ვთქვათ - "გვახ­სოვ­დეს, ვისი გვა­რი­სა­ნი ვართ!"

ყვე­ლა­ფე­რი გა­ივ­ლის და სა­ხე­ლი დარ­ჩე­ბა პატ­რი­არ­ქის და მისი შთა­მო­მავ­ლე­ბი­სა. არ მინ­და ზედ­მე­ტი ემო­ცია ჩა­ვაქ­სო­ვო, მაგ­რამ ეს მარ­თლაც ეგ­რეა - ვინ ვართ და სა­ი­დან მოვ­დი­ვართ, მარ­თლაც მთა­ვა­რი ეს არის! ყვე­ლა ოჯა­ხის ხაზი და­სა­ფა­სე­ბე­ლია, ყვე­ლა შვი­ლი უნდა გა­უფრ­თხილ­დეს მა­მის და­ნა­ტო­ვარს, ღირ­სე­უ­ლად გა­ი­ა­როს თა­ვი­სი გა­სავ­ლე­ლი გზა. თუ ასე იფიქ­რე­ბენ, იქ­ნებ უფრო გვეშ­ვე­ლოს ჩვენც და ჩვენს ქვე­ყა­ნა­საც. გა­მო­ვა­ჩი­ნოთ ჩვე­ნი სა­უ­კე­თე­სო ნიჭი, და­დე­ბი­თი მხა­რე, რომ ისე არ მოხ­დეს, უარ­ყო­ფით­მა გა­და­ფა­როს პო­ზი­ტი­უ­რი.

ამ­ჟა­მად მოს­წავ­ლე­ე­ბი­სა და აბი­ტუ­რი­ენ­ტე­ბის გა­ნათ­ლე­ბა­ზე ვზრუ­ნავ. ვმუ­შა­ობ მო­სამ­ზა­დე­ბელ ცენ­ტრში. ქარ­თულ ენა­სა და ლი­ტე­რა­ტუ­რას ვას­წავ­ლი, აგ­რეთ­ვე ზო­გად უნა­რებს. მოს­წავ­ლე­ე­ბი კერ­ძო­დაც მყავს. ამას­თან, ვწერ და ვთარ­გმნი. მიყ­ვარს ჩემი საქ­მე და იმა­ვეს გა­ვი­მე­ო­რებ, რაც უკვე ვთქვი, მე­ა­მა­ყე­ბა, რომ ასე­თი წი­ნაპ­რის შთა­მო­მა­ვა­ლი ვარ...