როგორი იქნება საარჩევნო ბარიერი და რა პრინციპით დაკომპლექტდება ცესკო და საოლქო კომისიები? - რა კითხვებს აჩენს ახალი საარჩევნო ცვლილებები?

საარჩევნო რეფორმაზე მომუშავე ჯგუფის მორიგ შეხვედრაზე “საარჩევნო კოდექსში“ დაგეგმილი ცვლილებების პროექტის საბოლოო ვარიანტი განიხილეს. როგორია ამ ვარიანტით გათვალისწინებული ცვლილებები და აქვს თუ არა პოტენციალი, მოიტანოს რეალური შედეგი საარჩევნო სისტემის გაუმჯობესების თვალსაზრისით?

რამდენიმე ცვლილება ასე გამოიყურება:

• საარჩევნო ბარიერი, რომელიც ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებისთვის, რეგიონების შემთხვევაში 4%-დან 3%-მდე მცირდება, ხოლო თბილისში 2.5%-იანი ბარიერი იმოქმედებს;
• ცესკოსა და საოლქო კომისიების წევრთა რაოდენობა 17-მდე გაიზრდება, რომელთაგან 8 - პროფესიული ნიშნით, ხოლო 9 - პარტიული წევრის პრინციპით დაინიშნება. საუბნო საარჩევნო კომისიების შემადგენლობა 7 წევრით განისაზღვრება და მათ საოლქო კომისია აირჩევს;
• საარჩევნო უბნიდან 100 მეტრის რადიუსში ადამიანთა შეკრება და ამომრჩეველთა აღრიცხვა, ასევე წინასაარჩევნო აგიტაციისათვის საჯარო მოხელეების სამსახურებრივი ნიშნით შეკრება იკრძალება;
• ამომრჩეველთა ელექტრონული რეგისტრირების და ბიულეტენების ელექტრონული დათვლის სისტემის დანერგავს ითვალისწინებს;
• “საარჩევნო კოდექსში“ დაგეგმილი ცვლილებების თანახმად, გასაჩივრების ვადებიც იზრდება;
• ამავე ცვლილებებით, 73-ვე საარჩევნო ოლქში შემთხვევითი შერჩევის პრინციპით გამოვლინდება და გადაითვლება 5-5 საარჩევნო უბანი.

AMBEBI.GE-სთან არასამთავრობო ორგანიზაცია “ახალგაზრდა იურისტთა ასოციაციის“ წარმომადგენელმა ვახუშტი მენაბდემ ისაუბრა და გამოჰყო ის თემები, რაზეც შეჯერება მოხდა თუ ვერ მოხდა სამუშაო რეფორმაზე მომუშავე ჯგუფის შეხვედრაზე.

- ცვლილებათა ძირითადი საკითხები ორ ნაწილად იყოფა, ესაა ყველაზე პრინციპული თემები და უფრო ტექნიკური ხასიათის, ადმინისტრირების და ორგანიზების საკითხები. ბუნებრივია, მეორე ნაწილში მუშაობა უფრო ადვილად მიდის და როგორც წესი, პრინციპულ თემებზე რთულია ხოლმე შეჯერება. ჩვენთვის ყველაზე პრინციპული სამი თემა იყო:

საარჩევნო ადმინისტრაციის დაკომპლექტება, საარჩევნო სისტემა და ამომრჩევლის ნების კონტროლის წინააღმდეგ მიმართული მექანიზმები. ამ უკანასკნელზე სიტყვიერად თითქოს შევთანხმდით, ვნახოთ, როგორ განვითარდება მოვლენები, რამდენად აისახება შეთანხმება უკვე დოკუმენტში, რომელიც ჩვენ განვიხილეთ და რომელიც უკვე პარლამენტში გახდება მსჯკელობის საგანი.

მეორე თემასთან დაკავშირებით, რაც დაკავშირებული იყო საარჩევნო ადმინისტრაციასთან, აზრთა სხვადასხვაობა კვლავ ძალაშია და ჩვენ კვლავ ვფიქრობთ, რომ ოპოზიციის როლი მეტად უნდა იყოს გამოკვეთილი.

რაც შეეხება მესამე საკითხს, ეს საარჩევნო სისტემა გახლავთ, რომელიც ჩვენთვის პროპორციული ან პროპორციულთან მიახლოვებული სისტემაა. წარმოდგენილი ვერსია ამ კრიტერიუმს ვერ აკმაყოფილებს. პოლიტიკოსებს რამდენიმე ვარიანტი შევთავაზეთ და ვნახოთ, ისინი საბოლოოდ რა გადაწყვეტიებას მიიღებენ. თუმცა საარჩევნო ადმინისტრაცია და ასევე, საარჩევნო სისტემა პოლიტიკური დიალოგის ნაწილია, რომელიც ინტეგრირებულია შარლ მიშელის მიერ ინიცირებულ მოლაპარაკებების, მედიაციის პროცესში და ალბათ, იქ უფრო დეტალურად და მეტს ისაუბრებენ ამაზე“, - განაცხადა მენაბდემ.

მან ასევე ისაუბრა სამი მთავარი მიმართულებიდან ერთზე შეთანხმების დეტალების შესახებ და სხვა მიმართულებებით იმ დეტალებზე, რაც კითხვის ნიშნებს ტოვებს.

"ამ სამი მიმართულებიდან ერთზე, ფაქტობრივად, შევთანხმდით და ვნახოთ, როგორ ფორმას მიიღებს ის, როგორ დაწერენ. ლაპარაკია იმაზე, რომ ამომრჩევლის ნების კონტროლი, რაც დღეს საარჩევნო უბნების მიმდებარე ტერიტორიაზე ხდება, უნდა აიკრძალოს, დადგინდეს რადიუსი, რომლის შიგნითაც არაუფლებამოსილი პირის ყოფნა არ უნდა დაიშვებოდეს. ვნახოთ, ეს ფორმულირების დონეზე როგორ განისაზღვრება.

რაც შეეხება საარჩევნო სისტემას, აქ რამდენიმე მოდელია, მაგალითად, თბილისში 10 მაჟორიტარი და 40 პროპორციული წესით არჩეულია; მუნიციპალიტეტების უმრავლესობაში, ქალაქების გარდა, რაოდენობა სხვადასხვაა, მაგრამ პრინციპი ერთია: მაგალითად, დედოფლისწყაროშია 10 მაჟორიტარული და 20 პროპორციული წესით არჩეული, იგივეა ლაგოდეხში, ახმეტაში, გარდაბანში, მარნეულსი, დმანისში, წალკაშიც ეს პროპორციაა მოცემული. ვფიქრობთ, ეს უსამართლო შედეგების დადგენის მაღალ შესაძლებლობას იძლევა, ვინაიდან მაჟორიტარული ოლქები ყოველთვის უპირატესობას აძლევს დიდ პარტიებს და განსაკუთრებით, მმართველ პარტიას. ამიტომ, ჩვენ თუ გვინდა სამართლიანი შედეგები, ან საერთოდ უნდა გავაუქმოთ პროპორციული ნაწილი, ან ის უნდა დავაზღვიოთ სპეციალური ფორმულით. ამ ეტაპზე, შემოთავაზებული კანონპროექტი არც ერთს და არც მეორეს არ ითვალისწინებს.

რაც შეეხება საარჩევნო ადმინისტრაციას, ჩვენ ვფიქრობთ, რომ საარჩევნო ადმინისტრაცია უნდა დაკომპლექტებულიყო სრულად პროფესიულად. სრულად პროფესიული დაკომპლექტების იდეა არ გავიდა, ამიტომ ახლა დაკომპლექტდება შემდეგი წესით: პროექტის მიხედვით, 8 იქნება პროფესიით და 9 პოლიტიკური პარტიის მიერ დანიშნული პირი, რაც ჩვენს კრიტიკას იმსახურებს პროფესიულის ნაწილში, რადგან პროფესიული წევრები უმრავლესობის გადაწყვეტილებით აირჩევიან, რაც ასევე აჩენს კითხვის ნიშნებს - ანუ უმრავლესობას შეუძლია, მისი აზრით, მისადმი ლოიალურად განწყობილი პირები დანიშნოს ცენტრალურ საარჩევნო კომისიაში, რომელიც მერე დააკომპლექტებს საოლქო და საუბნო საარჩევნო კომისიებს, რაც საბოლოო ჯამში, კვლავ წარმოშობს იმავე პრობლემებს, რაც აქამდე გვქონდა“, - განაცხადა მენაბდემ.

რაც შეეხება ბარიერს, მისი თქმით ეს ბუნებრივთან მიახლოვებული ბარიერია.

როგორც ცნობილი გახდა, პარლამენტი საარჩევნო რეფორმასთან დაკავშირებულ კანონპროექტს ეუთო/ოდირში გაგზავნის, რათა აღნიშნულთან დაკავშირებით რეკომენდაციები მიიღოს.