2015 წლის მო­ნა­ცე­მე­ბით, მსოფ­ლი­ო­ში არა­გა­დამ­დე­ბი და­ა­ვა­დე­ბე­ბით გა­მოწ­ვე­უ­ლი სიკ­ვდი­ლი­ა­ნო­ბის მი­ხედ­ვით სიმ­სივ­ნე­ე­ბი არის მე­ო­რე ად­გილ­ზე - 8.8 მი­ლი­ო­ნით ანუ 22% (Global Health Observatory, 2015). ჯან­მრთე­ლო­ბის მსოფ­ლი­ოს ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის 2014 წლის ან­გა­რი­შის მი­ხედ­ვით, სა­ქარ­თვე­ლო­ში სიკ­ვდი­ლი­ა­ნო­ბის 97% გა­მოწ­ვე­უ­ლია არა­გა­დამ­დე­ბი და­ა­ვა­დე­ბე­ბით და ტრავ­მით. ამას­თან, სა­ერ­თო სიკ­ვდი­ლი­ა­ნო­ბის 14% მო­დის ონ­კო­ლო­გი­ურ და­ა­ვა­დე­ბებ­ზე. გი­ნე­კო­ლო­გი­ურ სიმ­სივ­ნე­ებს შო­რის სიკ­ვდი­ლი­ა­ნო­ბის კუ­თხით პირ­ველ ად­გილ­ზე საკ­ვერ­ცხის სიმ­სივ­ნეა. ონ­კო­ლო­გე­ბი მთელს მსოფ­ლი­ო­ში, საკ­ვერ­ცხის სიმ­სივ­ნეს აფა­სე­ბენ, რო­გორც ყვე­ლა­ზე ვე­რაგ და­ა­ვა­დე­ბას, რომ­ლის სიმპტო­მე­ბიც გვი­ან სტა­დი­ა­ში ჩნდე­ბა. ამავდრო­უ­ლად, მცირ­დე­ბა სი­ცო­ცხლის ხან­გრძლი­ვო­ბის მაჩ­ვე­ნე­ბე­ლიც. პრე­ვენ­ცი­ის ერ­თა­დერ­თი გზა სკრი­ნინ­გია.

საკ­ვერ­ცხის კი­ბოს მკურ­ნა­ლო­ბა მულ­ტი­დის­ციპ­ლი­ნა­რუ­ლი მო­დე­ლით მიმ­დი­ნა­რე­ობს, სა­დაც პა­ცი­ენ­ტის ჯან­მრთე­ლო­ბა­ზე ზრუ­ნა­ვენ: ონკო-ქი­რურ­გე­ბი, კლი­ნი­კუ­რი ონ­კო­ლო­გე­ბი, სხი­ვუ­რი თე­რა­პევ­ტე­ბი და რა­დი­ო­ლო­გე­ბი. აღ­სა­ნიშ­ნა­ვია, რომ სა­ქარ­თვე­ლო­ში „ნიუ ჰოს­პი­ტალ­სი“ ახორ­ცი­ე­ლებს ECHO Project რო­მე­ლიც ტარ­დე­ბა (IGCS Gynecologic Cancer Society-ის დაMD Anderson Cancer Center-ის ეგი­დით), რომ­ლის სა­შუ­ა­ლე­ბი­თაც სრუ­ლი­ად უსას­ყიდ­ლოდ,ად­გი­ლობ­რივ ექი­მებ­თან ერ­თად, ონ­კო­გი­ნე­კო­ლო­გი­უ­რი მი­მარ­თუ­ლე­ბის წამ­ყვა­ნი სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბი სხვა­დას­ხვა ქვეყ­ნის კლი­ნი­კე­ბი­დან, გა­ნი­ხი­ლა­ვენ პა­ცი­ენ­ტებს, რთულ შემ­თხვე­ვებს და მათ­თან შე­თან­ხმე­ბით გეგ­მა­ვენ მკურ­ნა­ლო­ბის შემ­დგომ გეგ­მას.

უფრო დე­ტა­ლუ­რად კი, თუ რა და­ა­ვა­დე­ბაა საკ­ვერ­ცხის კიბო, რა­ტო­მაა ის გან­სა­კუთ­რე­ბით სა­ში­ში და რო­გორ ხდე­ბა სა­ქარ­თვე­ლო­ში მისი მკურ­ნა­ლო­ბა, „ნიუ ჰოს­პი­ტალ­სის“ ონკო–გი­ნე­კო­ლო­გი, მე­დი­ცი­ნის დოქ­ტო­რი, და­ვით ტვილ­დი­ა­ნის სა­მე­დი­ცი­ნო უნი­ვერ­სი­ტე­ტის ასო­ცი­რე­ბუ­ლი პრო­ფე­სო­რი, არ­ჩილ შა­რა­შე­ნი­ძე პა­სუ­ხობს.

რა და­ა­ვა­დე­ბაა საკ­ვერ­ცხის სიმ­სივ­ნე? რა ტი­პის სიმ­სივ­ნე­ე­ბი არ­სე­ბობს?

საკ­ვერ­ცხის კი­ბოს პა­თო­ფი­ზი­ო­ლო­გი­ის თე­ო­რი­ე­ბის უმე­ტე­სო­ბა მო­ი­ცავ­და კონ­ცეფ­ცი­ას, უჯრე­დე­ბის არაპ­როგ­ნო­ზი­რე­ბა­დი გამ­რავ­ლე­ბის შე­სა­ხებ. ამას­თა­ნა­ვე, ახა­ლი მტკი­ცე­ბუ­ლე­ბე­ბი მიგ­ვა­ნიშ­ნებს, რომ ამ სიმ­სივ­ნე­ე­ბის უმე­ტე­სო­ბა წარ­მო­შო­ბი­ლია საშ­ვი­ლოს­ნოს მი­ლის ნა­წილ­ში, რო­მელ­საც ფიმბრია ჰქვია. სხვა ორ­გა­ნო­ე­ბის სიმ­სივ­ნე­ე­ბის მსგავ­სად, არ­სე­ბობს საკ­ვერ­ცხის კე­თილ­თვი­სე­ბი­ა­ნი, მო­სა­ზღვრე და ავ­თვი­სე­ბი­ა­ნი კიბო. მორ­ფო­ლო­გი­უ­რი დი­ფე­რენ­ცი­რე­ბით გა­ნირ­ჩე­ვა ავ­თვი­სე­ბი­ა­ნი სიმ­სივ­ნუ­რი წარ­მო­ნაქ­მნე­ბის ორი ტიპი: ეპი­თე­ლი­ა­ლუ­რი და არა-ეპი­თე­ლი­ა­ლუ­რი. ეპი­თე­ლი­ა­ლურ ავ­თვი­სე­ბი­ან წარ­მო­ნაქ­მნებს მი­ე­კუთ­ვნე­ბა: სე­რო­ზუ­ლი, მუ­ცი­ნო­ზუ­რი, სა­კუთ­რივ ენ­დო­მეტ­რი­ო­ი­დუ­ლი და ნა­თე­ლუ­ჯრე­დო­ვა­ნი სიმ­სივ­ნე. არა-ეპი­თე­ლი­ა­ლურ ავ­თვი­სე­ბი­ან წარ­მო­ნაქ­მნებს მი­ე­კუთ­ვნე­ბა: სტრო­მა­ლუ­რი სიმ­სივ­ნე­ე­ბი.

საკ­ვერ­ცხის ავ­თვი­სე­ბი­ა­ნი სიმ­სივ­ნე­ე­ბის შემ­თხვე­ვა­თა70% ეპი­თე­ლი­ა­ლუ­რი ჯგუ­ფის სიმ­სივ­ნე­ე­ბია. გარ­და ამი­სა, ავ­თვი­სე­ბი­ა­ნი სიმ­სივ­ნე შე­იძ­ლე­ბა იყოს პირ­ვე­ლა­დი და მე­ტას­ტა­ზუ­რი. პირ­ვე­ლა­დია სიმ­სივ­ნე, რო­დე­საც წარ­მო­შო­ბის ად­გი­ლი საკ­ვერ­ცხეა, ხოლო მე­ტას­ტა­ზუ­რია სიმ­სივ­ნე, რო­დე­საც პრო­ცე­სი გავ­რცე­ლე­ბუ­ლია სხვა ორ­გა­ნო­დან, მა­გა­ლი­თად, კუ­ჭი­დან, ძუ­ძუ­დან, აპენ­დიქ­სი­დან და ა.შ. აღ­ნიშ­ნუ­ლის გან­სა­ზღვრა აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, რომ სწო­რად გა­ნი­სა­ზღვროს მკურ­ნა­ლო­ბის ტაქ­ტი­კა.

რო­გო­რია საკ­ვერ­ცხის კი­ბოს სტა­დი­ე­ბი?

კი­ბოს სტა­დია და­ა­ვა­დე­ბის გავ­რცე­ლე­ბის ხა­რისხს გან­სა­ზღვრავს. მსოფ­ლი­ო­ში შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი სის­ტე­მა 4 სტა­დი­ას მო­ი­ცავს: პირ­ველ სტა­დი­ა­ში სიმ­სივ­ნე მხო­ლოდ საკ­ვერ­ცხე­შია გან­ვი­თა­რე­ბუ­ლი. მე­ო­რე სტა­დი­ა­ში სიმ­სივ­ნე სცდე­ბა ერთ რო­მე­ლი­მე საკ­ვერ­ცხეს და ვრცელ­დე­ბა სა­პი­რის­პი­რო მხა­რეს (ბი­ლა­ტე­რა­ლუ­რია). მე­სა­მე სტა­დი­ი­სას სიმ­სივ­ნუ­რი ქსო­ვი­ლი გავ­რცე­ლე­ბუ­ლია მუც­ლის ღრუ­შიც. მე­ო­თხე სტა­დი­ა­ზე კი სიმ­სივ­ნე ვრცელ­დე­ბა მუც­ლის ღრუს ორ­გა­ნო­ებს.

ძა­ლი­ან მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია, რომ და­ა­ვა­დე­ბის აღ­მო­ჩე­ნა ად­რე­ულ სტა­დი­ა­ზე მოხ­დეს. მე­სა­მე სტა­დი­ა­ზე აღ­მო­ჩე­ნის შემ­თხვე­ვა­ში პა­ცი­ენ­ტის სი­ცო­ცხლის ხან­გრძლი­ვო­ბა უკვე საკ­მა­ოდ და­ბა­ლია და ამ მაჩ­ვე­ნებ­ლის გა­უმ­ჯო­ბე­სე­ბა თით­ქმის შე­უძ­ლე­ბე­ლი ხდე­ბა ექი­მე­ბის­თვის.

რამ­დე­ნად დიდი როლი აქვს გე­ნე­ტი­კურ ფაქ­ტო­რებს საკ­ვერ­ცხის კი­ბოს წარ­მოქ­მნა­ში?

გე­ნე­ტი­კა საკ­ვერ­ცხის კი­ბოს წარ­მოქ­მნის ერთ-ერთი უმ­თავ­რე­სი რისკ-ფაქ­ტო­რია. ქა­ლე­ბი, რო­მელ­თა პირ­ვე­ლი ან მე­ო­რე რი­გის ნა­თე­სა­ვებს (დე­დას, დას, მა­მი­დაშ­ვილ/დე­ი­დაშ­ვილ/ბი­ძაშ­ვი­ლებს) ჰქონ­დათ საკ­ვერ­ცხის სიმ­სივ­ნე, უნდა შე­მოწ­მდნენ BRCA გე­ნის მუ­ტა­ცი­ა­ზე. BRCA გე­ნის მუ­ტა­ცი­ის და­დას­ტუ­რე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში, ალ­ბა­თო­ბა იმი­სა, რომ გარ­კვე­ულ ასაკ­ში მა­თაც აღ­მო­აჩ­ნდე­ბათ საკ­ვერ­ცხის სიმ­სივ­ნე 96%–ია. ანა­ლო­გი­უ­რი ვი­თა­რე­ბაა ძუ­ძუს კი­ბოს შემ­თხვე­ვა­შიც და სწო­რედ ამ ფაქტს უკავ­შირ­დე­ბა ან­ჯე­ლი­ნა ჯო­ლის ცნო­ბი­ლი გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბა ძუ­ძუს მოკ­ვე­თის შე­სა­ხებ. მსა­ხი­ო­ბის დე­დას (პირ­ვე­ლი რი­გის ნა­თე­სა­ვი) ჰქონ­და ძუ­ძუს სიმ­სივ­ნე და თა­ვად მსა­ხი­ობს აღ­ნიშ­ნუ­ლი გე­ნის მუ­ტა­ცია და­უ­დას­ტურ­და. გან­ვი­თა­რე­ბულ ქვეყ­ნებ­ში ეს მი­ღე­ბუ­ლი პრაქ­ტი­კაა. მა­გა­ლი­თად, იტა­ლი­ა­ში მი­ღე­ბუ­ლი სა­მე­დი­ცი­ნო სტა­ჟი­რე­ბის ფარ­გლებ­ში, მრა­ვალ ანა­ლო­გი­ურ ფაქტთან მქო­ნია შე­ხე­ბა. ასეთ პა­ცი­ენ­ტებს ყო­ველ­თვის ვაფრ­თხი­ლებ­დით, რომ მათ აქვთ დრო მო­ი­ფიქ­რონ, სურ­ვი­ლის შემ­თხვე­ვა­ში გა­ა­ჩი­ნონ შვი­ლე­ბი და შემ­დეგ იფიქ­რონ ოპე­რა­ცი­უ­ლი ჩა­რე­ვის და­გეგ­მვა­ზე. პა­ცი­ენ­ტებს ვი­საც და­დას­ტუ­რე­ბუ­ლი აქვთ BRCA გე­ნის მუ­ტა­ცია, დიდი ალ­ბა­თო­ბით 60-65 წლის ასაკ­ში გა­ნუ­ვი­თარ­დე­ბათ საკ­ვერ­ცხის კიბო. სწო­რედ ამი­ტომ, პრო­ფი­ლაქ­ტი­კის­თვის უმ­ჯო­ბე­სია, 40-45 წლის ასაკ­ში ჩა­ტარ­დეს და­ნა­მა­ტე­ბის (საკ­ვერ­ცხე­ე­ბის და ფა­ლო­პის მი­ლის ამოკ­ვე­თა). და­ვა­ზუს­ტებ, რომ აუ­ცი­ლე­ბე­ლია საშ­ვი­ლოს­ნოს მი­ლის მოკ­ვე­თაც, რად­გან რო­გორც აღ­ვნიშ­ნეთ, საკ­ვერ­ცხის კი­ბოს წარ­მოქ­მნა რიგ შემ­თხვე­ვა­ში სწო­რედ მი­ლი­დან იწყე­ბა.

სა­ქარ­თვე­ლო­ში ანა­ლო­გი­უ­რი პრაქ­ტი­კა თუ არ­სე­ბობს?

სა­ქარ­თვე­ლო­ში მსგავ­სი პრაქ­ტი­კა ჯერ სრულ­ყო­ფი­ლად და­ნერ­გი­ლი არ არის, თუმ­ცა ვფიქ­რობ აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა და­ი­ნერ­გოს. სა­წყის ეტაპ­ზე, მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნია პო­პუ­ლა­ცი­ის შეს­წავ­ლა. მე­ზო­ბელ ქვეყ­ნებ­ში მსგავ­სი პრო­ექ­ტი უკვე და­წყე­ბუ­ლია.

რა სიმპტო­მე­ბი ახა­სი­ა­თებს საკ­ვერ­ცხის კი­ბოს?

სამ­წუ­ხა­როდ, საკ­ვერ­ცხის სიმ­სივ­ნის სიმპტო­მე­ბი გვი­ან, უმე­ტე­სად, მე­სა­მე სტა­დი­ა­ზე იჩენს თავს. ჩვენ­თან მო­დი­ან პა­ცი­ენ­ტე­ბი ჩი­ვი­ლე­ბით: მოკ­ლე პე­რი­ოდ­ში მუც­ლის ზო­მა­ში ზრდა ან წო­ნა­ში სწრა­ფი კლე­ბა.ასეთ შემ­თხვე­ვებ­ში, უნდა გა­მო­ი­რი­ცხოს საკ­ვერ­ცხის სიმ­სივ­ნე, ასე­ვე ერთ–ერთი და­მა­ხა­სი­ა­თე­ბე­ლი სიმპტო­მია გა­უ­ვა­ლო­ბა. ამ დროს ალ­ბა­თო­ბა იმი­სა, რომ პა­ცი­ენ­ტის სი­ცო­ცხლის მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად გა­ხან­გრძლი­ვე­ბა შევ­ძლოთ უკვე ძა­ლი­ან და­ბა­ლია. მა­ნამ­დე კი და­ა­ვა­დე­ბა არის უსიმპტო­მო და სწო­რედ ამი­ტომ აქვს უდი­დეს მნიშ­ვნე­ლო­ბა სკრი­ნინგს.

რას გუ­ლის­ხმობს საკ­ვერ­ცხის კი­ბოს პრე­ვენ­ცი­უ­ლი სკრი­ნინ­გი?

პრე­ვენ­ცი­უ­ლი სკრი­ნინ­გი გუ­ლის­ხმობს, ექვს თვე­ში ერთხელ მცი­რე მენ­ჯი­სა და მუც­ლის ღრუს ულტრაბ­გე­რი­თი გა­მოკ­ვლე­ვა. ასე­ვე, უნდა მოხ­დეს ონ­კო­მარ­კე­რე­ბის კონ­ტრო­ლი, რო­გო­რი­ცაა CA 125 და სხვა. სა­ჭი­რო­ე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში უნდა გა­კეთ­დეს და­მა­ტე­ბი­თი კვლე­ვე­ბიც. ამ ყვე­ლა­ფერს რე­გუ­ლა­რუ­ლი სახე უნდა ჰქონ­დეს.

ზო­გა­დად, საკ­ვერ­ცხის კიბო უმე­ტე­სად 45 წელს ზე­მოთ ქა­ლებ­ში გვხვდე­ბა და შე­სა­ბა­მი­სად, აუ­ცი­ლე­ბე­ლია, რომ კონ­ტრო­ლი უფრო ად­რე­ულ ასაკ­ში და­ი­წყოს.

რო­გო­რია საკ­ვერ­ცხის კი­ბოს მკურ­ნა­ლო­ბა? ყო­ველ­თვის სა­ჭი­როა ქი­რურ­გი­უ­ლი ჩა­რე­ვა?

მკურ­ნა­ლო­ბა ინ­დი­ვი­დუ­ა­ლუ­რია და ამას­თან და­კავ­ში­რე­ბით გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბას მხო­ლოდ ერთი სპე­ცი­ა­ლის­ტი არ იღებს. „ნიუ ჰოს­პი­ტალსში“, ისე­ვე რო­გორც ნე­ბის­მი­ერ წამ­ყვან კლი­ნი­კა­ში მსოფ­ლიო მას­შტა­ბით, მოქ­მე­დებს „ონ­კო­ლო­გი­უ­რი ბორ­დი”, რომ­ლის წევ­რე­ბიც არი­ან მკურ­ნა­ლი ექი­მი, კლი­ნი­კუ­რი ონ­კო­ლო­გი, რა­დი­ა­ცი­უ­ლი ონ­კო­ლო­გი, ქი­რურ­გი და მორ­ფო­ლო­გი. მკურ­ნა­ლო­ბის შე­სა­ხებ გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბის მი­ღე­ბა ერ­თობ­ლი­ვად ხდე­ბა. სპე­ცი­ა­ლის­ტე­ბი შეკ­რე­ბი­სას გა­ნი­ხი­ლა­ვენ პა­ცი­ენ­ტთან და­კავ­ში­რე­ბულ თი­თო­ე­ულ დე­ტალს და შემ­დეგ ერ­თობ­ლი­ვად ვი­ღებთ გა­და­წყვე­ტი­ლე­ბას, რო­მე­ლი მიდ­გო­მა იქ­ნე­ბა პა­ცი­ენ­ტის ჯან­მრთე­ლო­ბის­თვის და პროგ­ნო­ზის­თვის ოპ­ტი­მა­ლუ­რი: ქი­მი­ო­თე­რა­პია, ქი­რურ­გი­უ­ლი ჩა­რე­ვა თუ ორი­ვე ერ­თად. შე­საძ­ლე­ბე­ლია, რომ სა­წყის ეტაპ­ზე ოპე­რა­ცია გა­კეთ­დეს და მკურ­ნა­ლო­ბა ქი­მი­ო­თე­რა­პი­ით გაგ­რძელ­დეს.

სამ­წუ­ხა­როდ, ჩვენ­თან ისე­თი ტენ­დენ­ცი­აა, რომ ხში­რად ონ­კო­პა­ცი­ენ­ტე­ბი სხვა ქვეყ­ნებ­ში მკურ­ნა­ლო­ბას ამ­ჯო­ბი­ნე­ბენ. თუმ­ცა მინ­და გი­თხრათ, რომ ჩვენ­თან ქი­მი­ო­თე­რა­პია და ქი­რურ­გი­უ­ლი ჩა­რე­ვა სწო­რედ ისეთ დო­ნე­ზე ხდე­ბა, რო­გორც ეს ევ­რო­პის წამ­ყვან ქვეყ­ნებ­შია.

ასე­ვე, უნდა აღ­ვნიშ­ნო, რომ 24 თე­ბერ­ვა­ლი საკ­ვერ­ცხის კი­ბოს ცნო­ბა­დო­ბის ამაღ­ლე­ბის დღეა. ამას­თან და­კავ­ში­რე­ბით, „ნიუ ჰოს­პი­ტალ­სი“ საკ­ვერ­ცხის კი­ბოს­თან ბრძო­ლის კვი­რე­ულს აცხა­დებს და 2021 წლის 8 მარ­ტამ­დე უფა­სო კონ­სულ­ტა­ცი­ას სთა­ვა­ზობს პა­ცი­ენ­ტებს.

ვის შე­უძ­ლია ისარ­გებ­ლოს ონკო-გი­ნე­კო­ლო­გის უფა­სო კონ­სულ­ტა­ცი­ით?

ყვე­ლა პა­ცი­ენტს, რო­მელ­საც ეჭვი აქვს საკ­ვერ­ცხის ონ­კო­ლო­გი­ურ და­ა­ვა­დე­ბა­ზე ან დად­გე­ნი­ლი აქვს იგი, ან სჭირ­დე­ბა ონკო-გი­ნე­კო­ლო­გის კონ­სულ­ტა­ცია, შე­საძ­ლებ­ლო­ბა აქვს ისარ­გებ­ლოს ონკო-გი­ნე­კო­ლო­გის უფა­სო კონ­სულ­ტა­ცი­ით. ამი­სათ­ვის სა­ჭი­როა პა­ცი­ენ­ტი და­უ­კავ­შირ­დეს „ნიუ ჰოს­პი­ტალ­სის“ ქოლ­ცეტრს ნო­მერ­ზე 032 2 190 190 და ჩა­ე­წე­როს კონ­სულ­ტა­ცი­ა­ზე.

არ­ჩილ შა­რა­შე­ნი­ძეს­თან კონ­სულ­ტა­ცი­ა­ზე ჩა­სა­წე­რად და­უ­კავ­შირ­დით ნიუ ჰოს­პი­ტალსს 032 2 190 190