კო­რო­ნა­ვირუ­სის პან­დე­მი­ის და­სა­წყის­ში, რო­დე­საც სა­უ­ბა­რი და­ი­წყო მისი სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო პრე­პა­რა­ტე­ბი­სა თუ ვაქ­ცი­ნის არ­სე­ბო­ბის აუ­ცი­ლებ­ლო­ბა­ზე, მათი შექ­მნის გა­რან­ტი­ე­ბი თა­ვად სა­მე­დი­ცი­ნო სამ­ყა­როს არ ესა­ხე­ბო­და.

მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, დღეს სხვა­დას­ხვა კომ­პა­ნი­ის მიერ შექ­მნი­ლი ვაქ­ცი­ნით მო­სახ­ლე­ო­ბის აც­რე­ბი რამ­დე­ნი­მე ქვე­ყა­ნა­ში უკვე და­წყე­ბუ­ლია; და ასე­ვე მი­უ­ხე­და­ვად ამი­სა, მო­სახ­ლე­ო­ბის ნა­წილს, რო­გორც უცხო­ეთ­ში, ისე სა­ქარ­თვე­ლო­ში, იმუ­ნი­ზა­ცი­ის შიში აქვს - შეთ­ქმუ­ლე­ბის თე­ო­რი­ე­ბი­სა თუ თით­ქოს­და, რე­ა­ლუ­რი სა­მე­დი­ცი­ნო სა­ფუძ­ვლის გამო.

Covid-19-ის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო ვაქ­ცი­ნე­ბი­დან ყვე­ლა­ზე ცნო­ბი­ლი სა­მია, რომ­ლებ­საც შემ­დე­გი კომ­პა­ნი­ე­ბი აწარ­მო­ე­ბენ: Pfizer-BioNTech, Moderna და Oxford-AstraZeneca. სა­ინ­ტე­რე­სოა, რე­ა­ლუ­რად რო­გორ მოქ­მე­დებს თი­თო­ე­უ­ლი და მარ­თლაც არ­სე­ბობს თუ არა იმის სა­ფუძ­ვე­ლი, რომ 21-ე სა­უ­კუ­ნის ყვე­ლა­ზე მას­შტა­ბუ­რი ახა­ლი პან­დე­მი­ის ინ­ფექ­ცი­ის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო აც­რის გა­კე­თე­ბის გვე­ში­ნო­დეს? The New York Times თი­თო­ე­უ­ლი ვაქ­ცი­ნის მოქ­მე­დე­ბა­ზე ილუსტრი­რე­ბულ გან­მარ­ტე­ბებს გვთა­ვა­ზობს.

• რო­გორ მუ­შა­ობს Pfizer-BioNTech-ის ვაქ­ცი­ნა?

გერ­მა­ნუ­ლი კომ­პა­ნია BioNTech-ისა და Pfizer-ის თა­ნამ­შრომ­ლო­ბით შექ­მნი­ლი და გა­მოც­დი­ლი კო­რო­ნა­ვირუ­სის ვაქ­ცი­ნა ცნო­ბი­ლია, რო­გორც BNT162b2, გა­ერ­თი­ა­ნე­ბუ­ლი სა­ნიშ­ნო და­სა­ხე­ლე­ბით - Tozinameran და ბრენ­დის სა­ხე­ლით: Comirny. კლი­ნი­კურ­მა კვლე­ვამ აჩ­ვე­ნა, რომ ის Covid-19-ის პრე­ვენ­ცი­ა­ში 95%-ით ეფექ­ტუ­რია.

• კო­რო­ნა­ვირუ­სის ფრაგ­მენ­ტი

SARS-CoV-2 ვირუ­სი სავ­სეა ცი­ლე­ბით, რო­მელ­საც ადა­მი­ა­ნის უჯრე­დებ­ში შე­საღ­წე­ვად იყე­ნებს. სწო­რედ ეს ე.წ. წვე­ტი ცი­ლე­ბია პო­ტენ­ცი­უ­რი ვაქ­ცი­ნე­ბი­სა და მკურ­ნა­ლო­ბის მთა­ვა­რი სა­მიზ­ნე.

Moderna-ს ვაქ­ცი­ნის მსგავ­სად, Pfizer-BioNTech-ის ვაქ­ცი­ნა ემ­ყა­რე­ბა ვირუ­სის გე­ნე­ტი­კურ ინ­სტრუქ­ცი­ებს/მა­ხა­სი­ა­თებ­ლებს Spike ცი­ლის შე­საქ­მნე­ლად.

ვაქ­ცი­ნა­ში გა­მო­ი­ყე­ნე­ბა mRNA - მე­სენ­ჯე­რუ­ლი (ინ­ფორ­მა­ცი­უ­ლი) რნმ, გე­ნე­ტი­კუ­რი მა­სა­ლა, რო­მელ­საც ჩვე­ნი უჯრე­დე­ბი ცი­ლე­ბის და­სამ­ზა­დებ­ლად კი­თხუ­ლო­ბენ. რნმ მო­ლე­კუ­ლა მყი­ფეა და ჩვე­ნი ბუ­ნებ­რი­ვი ფერ­მენ­ტე­ბის მიერ ნა­წი­ლე­ბად და­იშ­ლე­ბო­და, თუ მას პირ­და­პირ სხე­ულ­ში შე­ვიყ­ვან­დით. ვაქ­ცი­ნის და­სა­ცა­ვად, Pfizer და BioNTech რნმ-ს ცხი­მი­ან ბუშ­ტუ­კებ­ში სვა­მენ, რო­მე­ლიც ლი­პი­დუ­რი ნა­ნო­ნა­წი­ლა­კე­ბის­გა­ნაა შექ­მნი­ლი.

მათი სი­სუს­ტის გამო, მე­სენ­ჯე­რუ­ლი რნმ-ს მო­ლე­კუ­ლე­ბი ოთა­ხის ტემ­პე­რა­ტუ­რა­ზე სწრა­ფად იშ­ლე­ბა. Pfizer მშრა­ლი ყი­ნუ­ლით, თერ­მუ­ლი სენ­სო­რე­ბი­თა და GPS ტრე­კე­რე­ბით სპე­ცი­ა­ლურ კონ­ტე­ი­ნე­რებს ამ­ზა­დებს, რათა უზ­რუნ­ველ­ყოს, ვაქ­ცი­ნე­ბის ტრან­სპორ­ტი­რე­ბა -70 ° C ტემ­პე­რა­ტუ­რა­ზე, რაც მათ სი­ცო­ცხლი­სუ­ნა­რი­ა­ნად დარ­ჩე­ნას გა­ნა­პი­რო­ბებს.

• უჯრედ­ში შეს­ვლა

ინექ­ცი­ის შემ­დეგ ვაქ­ცი­ნის ნა­წი­ლა­კე­ბი უჯრე­დებ­ში ხვდე­ბი­ან და უერ­თდე­ბი­ან მათ, რის შე­დე­გა­დაც რნმ გა­მო­თა­ვი­სუფ­ლდე­ბა. უჯრე­დის მო­ლე­კუ­ლე­ბი კი­თხუ­ლო­ბენ მის თან­მიმ­დევ­რო­ბას (Sequence) და S-ცი­ლებს წარ­მოქ­მნი­ან. ვაქ­ცი­ნის­გან გა­მო­სუ­ლი რნმ სა­ბო­ლო­ოდ უჯრე­დის მიერ ნად­გურ­დე­ბა და მუდ­მივ კვალს არ ტო­ვებს.

ზო­გი­ერ­თი S-ცილა ქმნის ისეთ „წვე­ტებს“ (Spike), რომ­ლე­ბიც უჯრე­დის ზე­და­პირ­ზე ინაც­ვლე­ბენ. ვაქ­ცი­ნი­რე­ბუ­ლი უჯრე­დე­ბი ზო­გი­ერთ ცი­ლას ფრაგ­მენ­ტე­ბად შლის, რო­მელ­საც უჯრე­დე­ბი თა­ვი­ანთ ზე­და­პირ­ზე გა­მოჰ­ყო­ფენ. ეს გა­რეთ გა­მო­სუ­ლი „წვე­ტე­ბი“ და ცი­ლე­ბის ფრაგ­მენ­ტე­ბი იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის მიერ უნდა იყოს აღ­მო­ჩე­ნი­ლი.

ვაქ­ცი­ნი­რე­ბუ­ლი უჯრე­დის სიკ­ვდი­ლის დროს, ნამ­სხვრე­ვე­ბი ბევრ S-ცი­ლას და ცი­ლის ფრაგ­მენ­ტებს შე­ი­ცავს, რო­მელ­თა მი­ღე­ბა იმუ­ნუ­რი უჯრე­დის იმ ტი­პით შე­იძ­ლე­ბა, რო­მელ­საც ან­ტი­გე­ნის წარმდგენ უჯრედს უწო­დე­ბენ.

უჯრე­დი თა­ვის ზე­და­პირ­ზე S-ცი­ლის ფრაგ­მენ­ტებს წარ­მო­ად­გენს. რო­დე­საც სხვა უჯრე­დე­ბი, რომ­ლებ­საც დამ­ხმა­რე T უჯრე­დებს უწო­დე­ბენ, ამ ფრაგ­მენ­ტებს აღ­მო­ა­ჩე­ნენ, დამ­ხმა­რე T უჯრე­დებს შე­უძ­ლი­ათ გან­გა­შის ატეხ­ვა და სხვა იმუ­ნუ­რი უჯრე­დე­ბის გა­აქ­ტი­უ­რე­ბა ინ­ფექ­ცი­ის წი­ნა­აღ­მდეგ ბრძო­ლა­ში.

• ან­ტის­ხე­უ­ლე­ბის წარ­მო­ე­ბა

სხვა იმუ­ნუ­რი უჯრე­დე­ბი, რომ­ლებ­საც B უჯრე­დებს უწო­დე­ბენ, შე­იძ­ლე­ბა კო­რო­ნა­ვირუ­სის “წვე­ტებს” ვაქ­ცი­ნი­რე­ბუ­ლი უჯრე­დე­ბის ზე­და­პირ­ზე, ან თა­ვი­სუფ­ლად მცუ­რა­ვი S-ცი­ლის ფრაგ­მენ­ტებ­ზე შეხ­ვდნენ. რამ­დე­ნი­მე B უჯრედ­მა შე­იძ­ლე­ბა, შეძ­ლოს S-ცი­ლე­ბის ჩა­კეტ­ვა. თუ შემ­დეგ ეს B უჯრე­დე­ბი დამ­ხმა­რე T უჯრე­დე­ბის მიერ გა­აქ­ტი­ურ­დე­ბა, ისი­ნი გამ­რავ­ლე­ბას და ან­ტის­ხე­უ­ლე­ბის გა­მო­ყო­ფას და­ი­წყე­ბენ, რომ­ლე­ბიც თა­ვის მხრივ, S-ცი­ლას ამო­ი­ღე­ბენ მი­ზან­ში.

• ვირუ­სის შე­ჩე­რე­ბა

ან­ტის­ხე­უ­ლებს შე­უძ­ლი­ათ, შე­ა­ჩე­რონ კო­რო­ნა­ვირუ­სის “წვე­ტე­ბი”, ამო­ი­ღონ ვირუ­სი მი­ზან­ში გა­სა­ნად­გუ­რებ­ლად და ინ­ფექ­ცია “წვე­ტე­ბის” მიერ სხვა უჯრე­დებ­ზე მი­მაგ­რე­ბის დაბ­ლოკ­ვით თა­ვი­დან აი­ცი­ლონ.

• ინ­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი უჯრე­დე­ბის მოკ­ვლა

ან­ტი­გე­ნის წარ­მომ­ქმნელ უჯრე­დებს ასე­ვე შე­უძ­ლი­ათ გა­ა­აქ­ტი­უ­რონ იმუ­ნუ­რი უჯრე­დე­ბის სხვა ტიპი, სა­ხე­ლად მკვლე­ლი T უჯრე­დი, რათა მათ მო­ი­ძი­ონ და გა­ა­ნად­გუ­რონ კო­რო­ნა­ვირუ­სით ინ­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი უჯრე­დე­ბი, რომ­ლე­ბიც თა­ვი­ანთ ზე­და­პირ­ზე S-ცი­ლე­ბის ფრაგ­მენ­ტებს გა­მოჰ­ყო­ფენ.

Pfizer-BioNTech ვაქ­ცი­ნა კო­რო­ნა­ვირუ­სის წი­ნა­აღ­მდეგ იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის კარ­გად მო­სამ­ზა­დებ­ლად 21 დღის შუ­ა­ლე­დით ორ ინექ­ცი­ას მო­ი­თხოვს, მაგ­რამ იმის გამო, რომ ვაქ­ცი­ნა უახ­ლე­სია, მკვლე­ვა­რებ­მა არ იცი­ან, რამ­დენ ხანს შე­იძ­ლე­ბა გაგ­რძელ­დეს მისი დაც­ვა.

წი­ნას­წა­რი გა­მოკ­ვლე­ვის შე­დე­გად დად­გინ­და, რომ ვაქ­ცი­ნა, ძლი­ერ დაც­ვას პირ­ვე­ლი დო­ზის მი­ღე­ბი­დან პირ­ვე­ლი 10 დღის გან­მავ­ლო­ბა­ში გვთა­ვა­ზობს.

შე­საძ­ლე­ბე­ლია, ვაქ­ცი­ნა­ცი­ი­დან რამ­დე­ნი­მე თვე­ში ან­ტის­ხე­უ­ლე­ბის და მკვლე­ლი T უჯრე­დე­ბის რა­ო­დე­ნო­ბა შემ­ცირ­დეს. იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მა ასე­ვე შე­ი­ცავს სპე­ცი­ა­ლურ უჯრე­დებს, რომ­ლებ­საც მეხ­სი­ე­რე­ბის B უჯრე­დე­ბი და მეხ­სი­ე­რე­ბის T უჯრე­დე­ბი ეწო­დე­ბა, რომ­ლე­ბიც შე­საძ­ლოა, ინ­ფორ­მა­ცი­ას კო­რო­ნა­ვირუ­სის შე­სა­ხებ წლე­ბის ან თუნ­დაც, ათწლე­უ­ლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ინარ­ჩუ­ნებ­დეს.

• რო­გორ მუ­შა­ობს Moderna-ს ვაქ­ცი­ნა?

მა­სა­ჩუ­სეტსში მდე­ბა­რე ვაქ­ცი­ნე­ბის მწარ­მო­ე­ბე­ლი კომ­პა­ნია Moderna, კო­რო­ნა­ვირუ­სის ვაქ­ცი­ნის შექ­მნი­სა და შე­მოწ­მე­ბის პრო­ცეს­ში ჯან­მრთე­ლო­ბის ეროვ­ნულ ინ­სტი­ტუტ­თან თა­ნამ­შრომ­ლობ­და. Moderna-ს ვაქ­ცი­ნა ცნო­ბი­ლია, რო­გორც mRNA-1273. კლი­ნი­კურ­მა კვლე­ვამ აჩ­ვე­ნა, რომ მისი ეფექ­ტუ­რო­ბა Covid-19-ის პრო­ფი­ლაქ­ტი­კა­ში 94,1%-ია.

Moderna-ს ვაქ­ცი­ნის შემ­თხვე­ვა­შიც, სწო­რედ იმი­ტომ, რომ ის მე­სენ­ჯე­რულ რნმ-ზე და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი ვაქ­ცი­ნაა, პრო­ცე­სი და­ახ­ლო­ე­ბით იმგვა­რად­ვე ვი­თარ­დე­ბა, რო­გორც BionTech-Pfizer-ის ვაქ­ცი­ნის მოქ­მე­დე­ბის დროს.

Moderna-ს ვაქ­ცი­ნის შემ­თხვე­ვა­შიც მე­სენ­ჯე­რუ­ლი რნმ თავ­სდე­ბა ცხი­მი­ან გარსში, რათა ვაქ­ცი­ნა და­ცუ­ლი იყოს. ოთა­ხის ტემ­პე­რა­ტუ­რა­ზე რნმ-ს მო­ლე­კუ­ლე­ბის სწრა­ფად დაშ­ლის საფრ­თხის გამო, Moderna-ს ვაქ­ცი­ნაც მა­ცი­ვარ­ში უნდა მო­თავ­სდეს და ექვს თვემ­დე, გაგ­ზავ­ნი­სა და შე­ნახ­ვის დროს სტა­ბი­ლუ­რად უნდა იყოს შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბუ­ლი -20°C-ის პი­რო­ბებ­ში.

ორ­გა­ნიზ­მში შეყ­ვა­ნის შემ­დეგ ყვე­ლა პრო­ცე­სი Moderna-ს ვაქ­ცი­ნის შემ­თხვე­ვა­შიც ანა­ლო­გი­უ­რად ვი­თარ­დე­ბა, რო­გორც Pfizer-ის ვაქ­ცი­ნით იმუ­ნი­ზა­ცი­ის დროს, და­წყე­ბუ­ლი უჯრედ­ში შეს­ვლით და შიგ­ნით მიმ­დი­ნა­რე პრო­ცე­სე­ბით, გაგ­რძე­ლე­ბუ­ლი ან­ტის­ხე­უ­ლე­ბის წარ­მო­ე­ბი­თა და დამ­თავ­რე­ბუ­ლი ვირუს­თან ბრძო­ლი­თა და მისი და­მარ­ცხე­ბით, ასე­ვე, ინ­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი უჯრე­დე­ბის გა­ნად­გუ­რე­ბით.

Moderna-ს ვაქ­ცი­ნა 28 დღის ინ­ტერ­ვა­ლით ორ ინექ­ცი­ას მო­ი­თხოვს. ად­რე­ულ­მა კვლე­ვამ აჩ­ვე­ნა, რომ ის დაც­ვას მი­ნი­მუმ სამი თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში უზ­რუნ­ველ­ყოფს.

• რო­გორ მუ­შა­ობს Oxford-AstraZeneca-ს ვაქ­ცი­ნა?

კო­რო­ნა­ვირუ­სის ვაქ­ცი­ნის შექ­მნა­სა და ტეს­ტი­რე­ბა­ში, რო­მე­ლიც ცნო­ბი­ლია ChAdOx1 nCoV-19-ს ან AZD1222-ის სა­ხე­ლით, ოქსფორ­დის უნი­ვერ­სი­ტეტ­მა ბრი­ტა­ნულ-შვე­დურ კომ­პა­ნია AstraZeneca-სთან ითა­ნამ­შრომ­ლა. კლი­ნი­კურ­მა კვლე­ვამ აჩ­ვე­ნა, რომ ვაქ­ცი­ნა 62-დან 90%-მდე ეფექ­ტუ­რია, რაც პირ­ვე­ლად დო­ზა­ზეა და­მო­კი­დე­ბუ­ლი. ცდის შე­დე­გე­ბის შე­სა­ხებ გარ­კვე­უ­ლი გა­ურ­კვევ­ლო­ბის მი­უ­ხე­და­ვად, ბრი­ტა­ნეთ­მა ვაქ­ცი­ნას ავ­ტო­რი­ზა­ცია სა­გან­გე­ბო გა­მო­ყე­ნე­ბის­თვის დე­კემ­ბერ­ში მი­ა­ნი­ჭა, ინ­დო­ეთ­მა კი ვაქ­ცი­ნის ვერ­სია, სა­ხელ­წო­დე­ბით Covishield, 3 იან­ვარს და­ამ­ტკი­ცა.

Pfizer-BioNTech-ის და Moderna-ს ვაქ­ცი­ნის მსგავ­სად, Oxford-AstraZeneca-ს ვაქ­ცი­ნაც S-ცი­ლის შე­საქ­მნე­ლად ვირუ­სის გე­ნე­ტი­კურ მა­ხა­სი­ა­თებ­ლებს ემ­ყა­რე­ბა. მაგ­რამ მათ­გან გან­სხვა­ვე­ბით, რომ­ლე­ბიც ინ­სტრუქ­ცი­ებს ერთჯაჭ­ვი­ან რნმ-ში ინა­ხავს, AstraZeneca-ს ვაქ­ცი­ნა ორ­ჯაჭ­ვი­ან დნმ-ს იყე­ნებს.

• დნმ ადე­ნო­ვირუ­სის შიგ­ნით

მკვლე­ვა­რებ­მა კო­რო­ნა­ვირუ­სის S-ცი­ლის გენი და­ა­მა­ტეს სხვა ვირუსს, რო­მელ­საც ადე­ნო­ვირუსს უწო­დე­ბენ. ადე­ნო­ვირუ­სე­ბი ჩვე­უ­ლებ­რი­ვი ვირუ­სე­ბია, რომ­ლე­ბიც, რო­გორც წესი, იწ­ვევს გა­ცი­ე­ბას ან გრი­პის­მაგ­ვარ სიმპტო­მებს. Oxford-AstraZeneca-ს გუნ­დმა შიმ­პან­ზეს ადე­ნო­ვირუ­სის შეც­ვლი­ლი ვა­რი­ან­ტი გა­მო­ი­ყე­ნა, რო­მე­ლიც ChAdOx1-ს სა­ხე­ლი­თაა ცნო­ბი­ლი. მას შე­უძ­ლია, შე­ვი­დეს უჯრე­დებ­ში, მაგ­რამ მათ­ში ვერ მრავ­ლდე­ბა.

AZD1222 ადე­ნო­ვირუს­ზე და­ფუძ­ნე­ბულ ვაქ­ცი­ნებ­ზე ათწლე­უ­ლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ჩა­ტა­რე­ბუ­ლი გა­მოკ­ვლე­ვე­ბის შე­დე­გია. ივ­ლის­ში ზო­გა­დი მოხ­მა­რე­ბის­თვის პირ­ვე­ლი მათ­გა­ნი დამ­ტკიც­და - Johnson & Johnson-ის მიერ დამ­ზა­დე­ბუ­ლი ებო­ლას ვაქ­ცი­ნა. მო­წი­ნა­ვე კლი­ნი­კუ­რი კვლე­ვე­ბი სხვა და­ა­ვა­დე­ბებ­ზე, მათ შო­რის აივ ინ­ფექ­ცი­ა­ზე და ზი­კა­ზე, ამ­ჟა­მად მიმ­დი­ნა­რე­ობს.

Oxford-AstraZeneca-ს ვაქ­ცი­ნა Covid-19-ის­თვის უფრო ძლი­ე­რია, ვიდ­რე Pfizer და Moderna-ს რნმ ვაქ­ცი­ნე­ბი

დნმ არ არის ისე­თი მყი­ფე, რო­გორც რნმ და ადე­ნო­ვირუ­სის მტკი­ცე ცი­ლის სა­ფა­რი ხელს უწყობს შიგ­ნით არ­სე­ბუ­ლი გე­ნე­ტი­კუ­რი მა­სა­ლის დაც­ვას. შე­დე­გად, Oxford-AstraZeneca-ს ვაქ­ცი­ნის გა­ყი­ნულ მდგო­მა­რე­ო­ბა­ში შე­ნარ­ჩუ­ნე­ბა არაა აუ­ცი­ლე­ბე­ლი. ვაქ­ცი­ნის მოქ­მე­დე­ბა სა­ვა­რა­უ­დოდ, მი­ნი­მუმ ექ­ვსი თვის გან­მავ­ლო­ბა­ში გაგ­რძელ­დე­ბა იმ შემ­თხვე­ვა­ში, თუ ის მა­ცი­ვარ­ში, 2-8 °C ტემ­პე­რა­ტუ­რა­ზე იქ­ნე­ბა შე­ნა­ხუ­ლი.

• უჯრედ­ში შეს­ვლა

ვაქ­ცი­ნის ადა­მი­ა­ნის მკლავ­ში შეყ­ვა­ნის შემ­დეგ ადე­ნო­ვირუ­სე­ბი უჯრე­დებ­ში ხვდე­ბი­ან და მათ ზე­და­პირ­ზე ცი­ლებს ეჭი­დე­ბი­ან. უჯრე­დი ვირუსს ბუშ­ტში ათავ­სებს და შიგ­ნით შე­ი­წოვს. შიგ­ნით მოხ­ვედ­რი­სას ადე­ნო­ვირუ­სი ბუშ­ტი­დან გა­დის და მი­დის ბირ­თვში, იმ ად­გი­ლას, სა­დაც უჯრე­დის დნმ ინა­ხე­ბა.

ადე­ნო­ვირუსს დნმ ბირ­თვში შე­აქვს. ადე­ნო­ვირუ­სი შექ­მნი­ლია ისე, რომ მას არ შე­უძ­ლია გამ­რავ­ლე­ბა, მაგ­რამ კო­რო­ნა­ვირუ­სის S-ცი­ლე­ბის გენი შე­იძ­ლე­ბა უჯრედ­მა წა­ი­კი­თხოს და თარ­გმნოს, გა­და­წე­როს მო­ლე­კუ­ლა­ში - მე­სენ­ჯე­რულ რნმ-ში.

• S-ცი­ლე­ბის მშე­ნებ­ლო­ბა

ამის შემ­დეგ, რნმ ბირ­თვს ტო­ვებს, უჯრე­დის მო­ლე­კუ­ლე­ბი მის თან­მიმ­დევ­რო­ბას კი­თხუ­ლო­ბენ და S-ცი­ლე­ბის აწყო­ბას იწყე­ბენ.

ზო­გი­ერ­თი S-ცილა ქმნის ისეთ "წვე­ტებს", რომ­ლე­ბიც უჯრე­დის ზე­და­პირ­ზე ინაც­ვლე­ბენ. ვაქ­ცი­ნი­რე­ბუ­ლი უჯრე­დე­ბი ზო­გი­ერთ ცი­ლას ფრაგ­მენ­ტე­ბად შლის, რო­მელ­საც უჯრე­დე­ბი თა­ვი­ანთ ზე­და­პირ­ზე გა­მოჰ­ყო­ფენ. ეს გა­რეთ გა­მო­სუ­ლი "წვე­ტე­ბი" და ცი­ლე­ბის ფრაგ­მენ­ტე­ბი იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის მიერ უნდა იყოს აღ­მო­ჩე­ნი­ლი.

ადე­ნო­ვირუ­სი ასე­ვე ახ­დენს იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის პრო­ვო­ცი­რე­ბას უჯრე­დის გან­გა­შის სის­ტე­მე­ბის ჩარ­თვით. უჯრე­დი აგ­ზავ­ნის გა­მაფრ­თხი­ლე­ბელ სიგ­ნა­ლებს ახ­ლოს მყო­ფი იმუ­ნუ­რი უჯრე­დე­ბის გა­სა­აქ­ტი­უ­რებ­ლად. ამ გან­გა­შის ატეხ­ვით, Oxford-AstraZeneca-ს ვაქ­ცი­ნა S-ცი­ლებ­ზე იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის უფრო მძაფრ რე­ა­გი­რე­ბას იწ­ვევს.

შემ­დე­გი ეტა­პე­ბი - უცხო სხე­უ­ლის და­ფიქ­სი­რე­ბა, ან­ტის­ხე­უ­ლე­ბის წარ­მოქ­მნა, ვირუ­სის აღ­მო­ჩე­ნა და ინ­ფი­ცი­რე­ბუ­ლი უჯრე­დე­ბის გა­ნად­გუ­რე­ბა აბ­სო­ლუ­ტუ­რად ანა­ლო­გი­უ­რად ვი­თარ­დე­ბა.

კო­რო­ნა­ვირუ­სის წი­ნა­აღ­მდეგ იმუ­ნუ­რი სის­ტე­მის გა­აქ­ტი­უ­რე­ბის­თვის Oxford-AstraZeneca-ს ვაქ­ცი­ნა სხე­ულ­ში ოთხი კვი­რის ინ­ტერ­ვა­ლით ორი დო­ზის შეყ­ვა­ნას მო­ი­თხოვს. ვაქ­ცი­ნის კლი­ნი­კუ­რი კვლე­ვის დროს მკვლე­ვა­რებ­მა შემ­თხვე­ვით ზო­გი­ერთ მო­ხა­ლი­სეს მხო­ლოდ ნა­ხე­ვა­რი დოზა მის­ცეს.

გა­საკ­ვი­რია, რომ კლი­ნი­კურ კვლე­ვა­ში ვაქ­ცი­ნა­ცი­ის კომ­ბი­ნა­ცი­ით, რომ­ლი­თაც პირ­ვე­ლი დო­ზის მხო­ლოდ ნა­ხე­ვა­რი გა­კეთ­და, ის Covid-19-ით და­ინ­ფი­ცი­რე­ბის პრე­ვენ­ცი­ის­თვის 90%-ით ეფექ­ტუ­რი აღ­მოჩ­ნდა. ამის სა­პი­რის­პი­როდ, იმ კომ­ბი­ნა­ცი­ამ, რომ­ლის დრო­საც ორი მთლი­ა­ნი დოზა გა­კეთ­და, ეფექ­ტუ­რო­ბა 62%-ამდე შე­ამ­ცი­რა.

მეც­ნი­ე­რე­ბის ვა­რა­უ­დით, ეს იმი­ტომ მოხ­და, რომ პირ­ვე­ლი შემ­ცი­რე­ბუ­ლი დოზა უკე­თე­სი აღ­მოჩ­ნდა ინ­ფი­ცი­რე­ბის იმი­ტა­ცი­ა­ში, რა­მაც მე­ო­რე დო­ზის გა­კე­თე­ბი­სას უფრო ძლი­ე­რი იმუ­ნუ­რი რე­აქ­ცი­ის გა­მოწ­ვე­ვას შე­უ­წყო ხელი.

აქვს თუ არა შიშს ვაქ­ცი­ნა­ცი­ის მი­მართ რე­ა­ლუ­რი სა­ფუძ­ვე­ლი?

მი­უ­ხე­და­ვად იმი­სა, რომ არა მარ­ტო ეს სამი, არა­მედ, სხვა ვაქ­ცი­ნე­ბის უმე­ტე­სო­ბაც, რო­მე­ლიც კო­რო­ნა­ვირუ­სის წი­ნა­აღ­მდეგ შე­იქ­მნა, კვლე­ვე­ბის ნა­წი­ლის ჩა­ტა­რე­ბის შე­დე­გად სა­გან­გე­ბო გა­მო­ყე­ნე­ბის­თვის იქნა მი­ღე­ბუ­ლი, მო­სახ­ლე­ო­ბა­ში მა­ინც არ­სე­ბობს იმუ­ნი­ზა­ცი­ის მი­მართ შიში. თუ არ გა­ვით­ვა­ლის­წი­ნებთ შეთ­ქმუ­ლე­ბის თე­ო­რი­ებს, მა­გა­ლი­თად, ჩი­პე­ბის შეყ­ვა­ნის თა­ო­ბა­ზე, არ­სე­ბობს თუ არა რე­ა­ლუ­რი სა­ფუძ­ვე­ლი, რომ კო­რო­ნა­ვირუ­სის ვაქ­ცი­ნე­ბის და კონ­კრე­ტუ­ლად, ამ სამი მათ­გა­ნის გვე­ში­ნო­დეს?

AMBEBI.GE-სთან ალერ­გო­ლოგ-იმუ­ნო­ლო­გი ბი­ძი­ნა კუ­ლუმ­ბე­გო­ვი ვაქ­ცი­ნე­ბის მოქ­მე­დე­ბას მი­მო­ი­ხი­ლავს და მათ ამ კუ­თხით აფა­სებს:

- კო­რო­ნა­ვირუ­სის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გოდ მსოფ­ლი­ო­ში 4 ტი­პის ვაქ­ცი­ნა იქ­მნე­ბა. ზო­გი­ერ­თი მათ­გა­ნი სხვა­დას­ხვა კლი­ნი­კურ ფა­ზას გა­დის, ზოგი პრეკ­ლი­ნი­კურ ფა­ზა­შია, ზოგი პირ­ველ­ში, მე­ო­რე­ში თუ მე­სა­მე­ში და ზოგი უკვე აღი­ა­რე­ბუ­ლია. ძი­რი­თა­დი აღი­ა­რე­ბა, რა­საკ­ვირ­ვე­ლია, გა­და­უ­დე­ბე­ლი გა­მო­ყე­ნე­ბის ავ­ტო­რი­ზა­ცი­აა.

სა­ბო­ლო­ოდ დამ­ტკი­ცე­ბუ­ლი ვაქ­ცი­ნა ჯერ არ არ­სე­ბობს, რად­გან ამის­თვის მა­ინც დროა სა­ჭი­რო

ეს 4 ტი­პის ვაქ­ცი­ნე­ბი, შექ­მნი­ლი ან შექ­მნის პრო­ცეს­ში, შემ­დე­გია: ე.წ. მე­სენ­ჯე­რუ­ლი, რნმ-ის ტი­პის, ვექ­ტო­რუ­ლი ტი­პის, ცი­ლო­ვა­ნი ტი­პის და ინაქ­ტი­ვი­რე­ბუ­ლი ტი­პის ვაქ­ცი­ნე­ბი. Pfizer-ისა და Moderna-ს ვაქ­ცი­ნე­ბი პირ­ველ - რნმ-ის ტიპს მი­ე­კუთ­ვნე­ბა, Oxford-AstraZeneca-ს ვაქ­ცი­ნა კი მე­ო­რე - ვექ­ტო­რუ­ლი ტი­პის ვაქ­ცი­ნას.

• რას ნიშ­ნავს მე­სენ­ჯე­რუ­ლი ვაქ­ცი­ნა?

არ­სე­ბობს ბი­ო­ლო­გი­უ­რი წარ­მო­ნაქ­მნი, ინ­ფორ­მა­ცი­ის მა­ტა­რე­ბე­ლი ნუკ­ლე­ო­ტი­დუ­რი ერ­თო­ბა, რო­მელ­საც მე­სენ­ჯე­რუ­ლი რნმ (mRNA) ეწო­დე­ბა, ამ მე­სენ­ჯე­რულ რნმ-ს გა­და­აქვს ინ­ფორ­მა­ცია ამა თუ იმ ცი­ლის სინ­თე­ზის შე­სა­ხებ, ანუ ჩვენ რა­საც „ჩავ­წერთ“, რო­მე­ლი ცი­ლის სინ­თე­ზი შე­ეძ­ლე­ბა მე­სენ­ჯე­რულ რნმ-ს, ორ­გა­ნიზ­მში მოხ­ვედ­რის შემ­დეგ, სწო­რედ იმის სინ­თეზს შეძ­ლებს. ასე რომ, Pfizer-ისა და Moderna-ს ვაქ­ცი­ნა­ში ინ­ფორ­მა­ცი­აა ამ შემ­თხვე­ვა­ში, კო­რო­ნა­ვირუ­სის Spike ცი­ლის შე­სა­ხებ და მას­ში თა­ვად ვირუ­სის არა­ნა­ი­რი ნა­წი­ლა­კი არ შე­დის. მე­სენ­ჯე­რუ­ლი რნმ ცხი­მო­ვან გარსშია გახ­ვე­უ­ლი, რაც იმის­თვი­საა სა­ჭი­რო, რომ უცებ არ და­ი­შა­ლოს - ადა­მი­ანს ისე­თი ფერ­მენ­ტი აქვს, რაც რნმ-ს სწრა­ფად ანად­გუ­რებს და რათა ამის­გან და­ცუ­ლი იყოს და მუ­შა­ო­ბის პრო­ცე­სი რამ­დე­ნი­მე დღე გაგ­რძელ­დეს, ცხი­მო­ვან გარსშია გახ­ვე­უ­ლი.

მოხ­ვდე­ბა რა მე­სენ­ჯე­რუ­ლი რნმ ადა­მი­ა­ნის ორ­გა­ნიზ­მში, ადა­მი­ა­ნის უჯრე­დის შე­მად­გე­ნე­ლი ნა­წი­ლის, იმ ორ­გა­ნო­ე­ბის დახ­მა­რე­ბით, რო­მელ­თაც რი­ბო­სო­მე­ბი ეწო­დე­ბათ, და­ი­წყებს ცი­ლის - სწო­რედ კო­რო­ნა­ვირუ­სის Spike ცი­ლის აწყო­ბას. მას და­მო­უ­კი­დებ­ლად და­ა­ვა­დე­ბის გა­მოწ­ვე­ვა არ შე­უძ­ლია, მაგ­რამ მთა­ვა­რი იმუ­ნი­ტე­ტის აღ­მძვრე­ლია, ანუ იმუ­ნო­გე­ნო­ბა ბუ­ნებ­რი­ვად კო­რო­ნა­ვირუს­ში ყვე­ლა­ზე მე­ტად ამ ცი­ლას აქვს. შე­სა­ბა­მი­სად, როცა ცი­ლის სინ­თე­ზი გარ­კვე­ულ ზღურ­ბლს მი­აღ­წევს, იმის გამო, რომ S-ცილა ჩვე­ნი არაა და სრუ­ლი­ად უცხო, კო­რო­ნა­ვირუ­სის კუთ­ვნი­ლე­ბაა, Spike ცი­ლე­ბის მი­მართ იწყე­ბა მთე­ლი იმუ­ნო­ლო­გი­უ­რი კას­კა­დი - აქ­ტი­ურ­დე­ბა სპე­ცი­ფი­კუ­რი უჯრე­დე­ბი, ანუ ან­ტი­გე­ნის მაპ­რე­ზენ­ტი­რე­ბე­ლი, წარმდგე­ნი უჯრე­დე­ბი, სინ­თე­ზი­რე­ბულ S-ცი­ლებს ჩვენ­სა­ვე ორ­გა­ნიზ­მში გა­დაყ­ლა­პავს და იმუ­ნურ სის­ტე­მას წა­რუდ­გენს, რო­გორც, ასე ვთქვათ, ლან­გარ­ზე და­დე­ბულს და ეტყვის: „აი, მობ­რძან­დით, მე ეს და­ვი­ჭი­რე, შე­მო­ვი­და უცხო“. შე­დე­გად, იწყე­ბა მთე­ლი არ­მი­ის, ანუ ჯა­რის­კა­ცე­ბის მო­ბი­ლი­ზე­ბა - სწო­რედ ამას ჰქვია ან­ტის­ხე­უ­ლე­ბის წარ­მოქ­მნა. ასე რომ, რო­დე­საც ჩვენს ორ­გა­ნიზ­მში უკვე ცი­ლაა წარ­მოქ­მნი­ლი, მერე და­პა­ტიმ­რე­ბუ­ლია ან­ტი­გენ-მაპ­რე­ზენ­ტი­რე­ბე­ლი უჯრე­დე­ბის მიერ, ან­ტის­ხე­უ­ლე­ბი აქ­ტი­ურ­დე­ბა და ადა­მი­ანს გან­მე­ო­რე­ბი­თი ინ­ფექ­ცი­ის­გან იცავს.

ბო­ლომ­დე დად­გე­ნი­ლი არ არის ინ­ფექ­ცი­ის გა­და­ტა­ნის და მსუ­ბუ­ქად მიმ­დი­ნა­რე­ო­ბის ნიშ­ნე­ბი, მაგ­რამ მთა­ვა­რია, ის იცავს მძი­მე და­ა­ვა­დე­ბის­გან, გარ­თუ­ლე­ბის­გან, ჰოს­პი­ტა­ლი­ზა­ცი­ის­გან და სიკ­ვდი­ლის­გან, რაც კო­რო­ნა­ვირუს­თა­ნაა ასო­ცი­რე­ბუ­ლი.

- რით გან­სხვავ­დე­ბა AstraZeneca-ს ვაქ­ცი­ნა ამ ორი ვაქ­ცი­ნის­გან? ამ ვაქ­ცი­ნით აც­რის მი­მართ ში­შის ერთ-ერთი ფაქ­ტო­რი იყო ე.წ. შიმ­პან­ზეს გენი, რა­საც ის შე­ი­ცავს - რა არის ეს და არის თუ არა სა­ში­ში?

- მე­ო­რე ტი­პის, ვექ­ტო­რუ­ლი ტი­პის ვაქ­ცი­ნე­ბი თა­ვი­სი ში­ნა­არ­სობ­რი­ვი მე­ქა­ნიზ­მით იმა­ვე­ნა­ი­რად მოქ­მე­დებს, რო­გორც რნმ მე­სენ­ჯე­რუ­ლი ვაქ­ცი­ნე­ბი, ანუ არც მათ­ში არაა თვი­თონ პა­თო­გე­ნი, კო­რო­ნა­ვირუ­სი წარ­მოდ­გე­ნი­ლი. თუმ­ცა იმის გამო, რომ ჩვენ­მა ორ­გა­ნიზ­მმა აქაც შეძ­ლოს ინ­ფორ­მა­ცი­ის მი­ღე­ბა, თუ რო­გორ ასინ­თე­ზი­როს S-ცილა, ეს ინ­ფორ­მა­ცია ვექ­ტო­რულ ვაქ­ცი­ნა­ში გა­დამ­ტა­ნა­დაა აღე­ბუ­ლი, მარ­ტი­ვად რომ ვთქვათ, კონ­ვერ­ტად, სა­დაც წე­რი­ლი უნდა ჩა­ი­დოს, - ეს კონ­ვერ­ტი კი ადე­ნო­ვირუ­სია.

Oxford-AstraZeneca-ს ვაქ­ცი­ნის შემ­თხვე­ვა­ში ადე­ნო­ვირუ­სად აღე­ბუ­ლია შიმ­პან­ზეს ადე­ნო­ვირუ­სი, ის, რო­მე­ლიც შიმ­პან­ზე­ებ­ში იწ­ვევს გა­ცი­ე­ბის და­ა­ვა­დე­ბას; ხოლო რუ­სუ­ლი ვაქ­ცი­ნე­ბის შემ­თხვე­ვა­ში ადა­მი­ა­ნის ადე­ნო­ვირუ­სია აღე­ბუ­ლი. რა­ტომ აქვს ამას დიდი მნიშ­ვნე­ლო­ბა? თუ ადა­მი­ა­ნის ადე­ნო­ვირუ­სე­ბია ისეთ სა­ზო­გა­დო­ე­ბა­ში, სა­დაც ისი­ნი ბუ­ნებ­რი­ვა­დაც ცირ­კუ­ლი­რე­ბენ წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში, დიდი რა­ო­დე­ნო­ბით სხვა უწყი­ნარ ადე­ნო­ვირუ­სებ­ზე ან­ტის­ხე­უ­ლე­ბი გვექ­ნე­ბა. ამ ტი­პის, ადა­მი­ა­ნის ადე­ნო­ვირუ­სის ვაქ­ცი­ნა რომ გა­მი­კეთ­დეს, უკვე შე­იძ­ლე­ბა, მზა ან­ტის­ხე­უ­ლებ­მა ისი­ნი ისე ამო­იც­ნონ და დაბ­ლო­კონ, რომ სა­ერ­თოდ ვერ მოხ­დეს Spike ცი­ლის სინ­თე­ზი. შე­სა­ბა­მი­სად, Oxford-ის ჯგუფ­მა უფრო გა­მარ­თლე­ბუ­ლად ჩათ­ვა­ლა, რომ ორ­გა­ნიზ­მში კონ­ვერ­ტად გა­მო­ე­ყე­ნე­ბი­ნათ შიმ­პან­ზეს ადე­ნო­ვირუ­სი, რად­გან მა­ი­მუ­ნე­ბი არ ვართ და მისი სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო ან­ტის­ხე­უ­ლე­ბი წლე­ბის გან­მავ­ლო­ბა­ში ორ­გა­ნიზ­მში ვერ გვექ­ნე­ბა, ვი­ნა­ი­დან ისი­ნი ჩვენ­ში და­ა­ვა­დე­ბას არ იწ­ვე­ვენ. მათ შიმ­პან­ზის დნმ-ის შემ­ცვე­ლი ადე­ნო­ვირუ­სის გენი დაჭ­რეს ისე, რომ გამ­რავ­ლე­ბის და და­ა­ვა­დე­ბის გა­მომ­წვე­ვი უნა­რი მას წა­არ­თვეს, ამო­აჭ­რეს. სა­ნაც­ვლოდ, იმ ნა­წილ­ში ჩა­ა­მა­ტეს დნმ-ის ის მო­ნაკ­ვე­თი, რო­მელ­შიც წე­რია ინ­ფორ­მა­ცია, რო­გორ მოხ­დეს ჩვენს ორ­გა­ნიზ­მში შე­მოს­ვლი­სას კო­რო­ნა­ვირუ­სის S-ცი­ლის სინ­თე­ზი - ესაა მთე­ლი მე­ქა­ნიზ­მი. ამი­ტომ, ამ ვაქ­ცი­ნის გა­კე­თე­ბი­სას შე­მო­დის ადე­ნო­ვირუ­სი, რო­მე­ლიც კონ­ვერ­ტის ფუნ­ქცი­ას ას­რუ­ლებს, ის იშ­ლე­ბა რამ­დე­ნი­მე სა­ა­თის შემ­დეგ, მაგ­რამ დნმ-ის რეპ­ლი­კა­ცია და რი­ბო­სო­მებ­ზე ცი­ლის სინ­თე­ზი ადა­მი­ა­ნის ორ­გა­ნიზ­მში უკვე და­წყე­ბუ­ლია.

რაც შე­ე­ხე­ბა ში­შებს, ერ­თა­დერ­თი მეც­ნი­ე­რუ­ლი და­პი­რის­პი­რე­ბა, რაც არ­სე­ბობს, შემ­დე­გია - სკეპ­ტი­კუ­რი აზ­რია, ადა­მი­ა­ნის გე­ნომ­ში ადე­ნო­ვირუ­სუ­ლი დნმ გარ­კვე­ულ­წი­ლად ისეთ ად­გილ­ში არ ჩა­ერ­თოს, რომ მერე სიმ­სივ­ნუ­რი და­ა­ვა­დე­ბე­ბის რის­კი გა­მო­იწ­ვი­ოს. ამა­ზე სრუ­ლი პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბით შე­მიძ­ლია ვთქვა: ჩვენ ყო­ველ­წლი­უ­რად, ყო­ველ თვე, ყო­ვე­ლი ათწლე­უ­ლის გან­მავ­ლო­ბა­ში მი­ლი­ო­ნო­ბით და ასე­უ­ლო­ბით ინეფ­ქ­ცი­უ­რი აგენ­ტი გვი­ტევს, მათ შო­რის უწყი­ნა­რი კო­რო­ნა­ვირუ­სის შტა­მე­ბი, რომ­ლე­ბიც უბ­რა­ლო გა­ცი­ვე­ბას იწ­ვევს, რი­ნო­ვირუ­სე­ბი, გრი­პის ვირუ­სე­ბი, ჰერ­პეს ვირუ­სე­ბი, ადე­ნო­ვირუ­სე­ბი და ა.შ. ამი­ტომ, ვირუ­სის შეყ­რის შემ­თხვე­ვა­ში პო­ტენ­ცი­უ­რი რის­კია, რომ მან თა­ვი­სი რნმ და დნმ და­მი­ტო­ვოს და სიმ­სივ­ნის­კენ გა­დავგვარ­დე. შე­სა­ბა­მი­სად, გინდ ვირუ­სი შემ­ხვედ­რია და გინდ ინექ­ცი­ით გა­მი­კე­თე­ბია - ალ­ბა­თო­ბა იმი­სა, რომ ადე­ნო­ვირუ­სი, რო­მე­ლიც ფლა­კონ­შია, დნმ-ში ჩა­მე­სახ­ლე­ბა, ზუს­ტად იგი­ვეა, რაც მა­შინ, როცა ბუ­ნებ­რი­ვად ვხდე­ბი ავად.ასე რომ, აპე­ლი­რე­ბა, რომ ეს სა­მო­მავ­ლოდ რა­ღა­ცის რისკს გაზ­რდის, აბ­სო­ლუ­ტუ­რად არა­მეც­ნი­ე­რუ­ლად და­სა­ბუ­თე­ბუ­ლია, თო­რემ ბრი­ტა­ნე­თის და აშშ-ის მა­რე­გუ­ლი­რე­ბე­ლი ამ კომ­პა­ნი­ებს იდე­ის გან­ხორ­ცი­ე­ლე­ბის უფ­ლე­ბა­საც არა­ვი­თარ შემ­თხვე­ვა­ში არ მის­ცემ­და, იდეა იქვე ჩაკ­ვდე­ბო­და. ეს დის­კუ­სია აზრს მოკ­ლე­ბუ­ლია - უჭ­კვი­ა­ნე­სი ხალ­ხი, პლა­ნე­ტის ყვე­ლა­ზე აღი­ა­რე­ბუ­ლი ებ­რა­ე­ლე­ბი სუ­ლე­ლე­ბი აღ­მოჩ­ნდნენ და თა­ვი­სი მო­სახ­ლე­ო­ბის უკვე 50-60% აც­რეს და ჩვენ, ბრძე­ნი ქარ­თვე­ლე­ბი ვზი­ვართ ახლა და ვე­ლო­დე­ბით, ვაქ­ცი­ნამ რამე არ დაგ­ვი­შა­ვოს?! ეს სრუ­ლი ნონ­სენ­სია.

- ამ­ბო­ბენ, რომ Astrazeneca-ს ვაქ­ცი­ნა ძვე­ლი მე­თო­დით იქნა შე­მუ­შა­ვე­ბუ­ლი და ამი­ტომ მას და­ნარ­ჩენ ორ­თან შე­და­რე­ბით ნაკ­ლე­ბი ეფექ­ტი­ა­ნო­ბა ახა­სი­ა­თებს. ამა­ზე რას იტყვით - რნმ-ის მე­თო­დი უფრო ახა­ლი და უკე­თე­სია?

- რნმ-ის მე­თო­დი ახა­ლია, მსგავ­სი ტი­პის ვაქ­ცი­ნა არას­დროს ყო­ფი­ლა. 2005 წელს გახ­და ცნო­ბი­ლი, რომ მე­სენ­ჯე­რუ­ლი რნმ შე­იძ­ლე­ბა, გა­მო­ი­ყე­ნო და მას ნე­ბის­მი­ე­რი ცი­ლის სინ­თე­ზი და­ა­ვა­ლო, თუ გჭირ­დე­ბა - ის იყოს, რო­გორც ინ­ფორ­მა­ცი­ის გა­დამ­ტა­ნი. შე­სა­ბა­მი­სად, კვლე­ვე­ბი მიმ­დი­ნა­რე­ობ­და, თუმ­ცა მეტ-ნაკ­ლე­ბად, ინ­ფექ­ცი­ე­ბის სა­წი­ნა­აღ­მდე­გო ვაქ­ცი­ნე­ბი უკვე არ­სე­ბობ­და, ასე­თი პან­დე­მია რომ არ ყო­ფი­ლი­ყო. ამი­ტომ, კომ­პა­ნი­ე­ბი, რო­გორც BionTech, ისე Moderna ძი­რი­თა­დად ონ­კო­ლო­გი­ურ ვაქ­ცი­ნებ­ზე, ჰერ­პე­სის ვირუს­ზე და ცი­ტო­მე­გა­ლო ვირუს­ზე მუ­შა­ობ­დნენ. მაგ­რამ უცებ, როცა სა­კი­თხი დად­გა, რომ პან­დე­მი­აა და თავ­ზა­რი და­ა­ტყდა მსოფ­ლი­ოს, კა­ცობ­რი­ო­ბა და­ი­კე­ტა და ეკო­ნო­მი­კა გა­ჩერ­და, ამა­ზე მუ­შა­ო­ბა და­ი­წყეს - აშშ-ის ფე­დე­რა­ლურ­მა სამ­სა­ხურ­მა 10 მი­ლი­არ­დი დო­ლა­რი გა­მოჰ­ყო. მეც­ნი­ერ­თა ჯგუფ­მა გა­და­წყვი­ტა, რომ ყვე­ლა­ზე მა­გა­რი იქ­ნე­ბა არა ტრა­დი­ცი­ულ მე­თო­დებ­ზე აქ­ცენ­ტის გა­კე­თე­ბა, არა­მედ ამა­ზე, რო­მელ­საც სწრა­ფი წარ­მო­ე­ბა, მუ­ტა­ცი­ის შემ­თხვე­ვა­ში სწრა­ფი შეც­ვლა შე­უძ­ლია - ასეთ კომ­პა­ნი­ებს მის­ცეს მი­ლი­არ­დო­ბით დო­ლა­რი, თი­თო­ე­ულს სა­ჩუქ­რად მი­ლი­არ­დნა­ხე­ვა­რი, ორი მი­ლი­არ­დი მის­ცეს, წი­ნას­წარ, ყო­ველ­გვა­რი გა­რან­ტი­ე­ბის გა­რე­შე. ეს იყო სწო­რედ მეც­ნი­ე­რუ­ლი აზ­რის გა­მარ­ჯვე­ბა. ჩვენ რომ დავ­ლო­დე­ბო­დით ტრა­დი­ცი­ულ მე­თოდს (ამ­გვარს ჩი­ნე­თი აკე­თებს) - ვირუ­სე­ბი და­ხო­ცე, და­ა­მუ­შა­ვე, ცხო­ვე­ლე­ბის თირკმელ­ზე გა­ზარ­დე და ა.შ. - ასეთს წე­ლი­წად­ში 100 მი­ლი­ონ დო­ზა­ზე მეტს ვერ გა­ა­კე­თებ.

რაც შე­ე­ხე­ბა AstraZeneca-ს, ჯერ არც ამ პრინ­ცი­პით შექ­მნი­ლა ვაქ­ცი­ნე­ბი. ადე­ნო­ვირუ­სუ­ლი კონ­ვერ­ტი არ­სე­ბობ­და, მაგ­რამ ერ­თა­დერ­თი არ­სე­ბუ­ლი ვექ­ტო­რუ­ლი ვაქ­ცი­ნა ებო­ლას სა­წი­ნა­აღ­მდე­გოა, რო­მე­ლიც 2020 წლის ზა­ფხულ­ში დამ­ტკიც­და, მაგ­რამ ჯერ­ჯე­რო­ბით მას ეპი­დე­მი­ო­ლო­გი­ურ ზო­ნა­ში, აფ­რი­კა­ში იყე­ნე­ბენ, კონ­გოს რეს­პუბ­ლი­კა­ში, სა­დაც ებო­ლაა. ეს არ არის ძვე­ლი ვაქ­ცი­ნა, უბ­რა­ლოდ, ადე­ნო­ვირუ­სებ­ზე და­ფუძ­ნე­ბუ­ლი მეც­ნი­ე­რუ­ლი კვლე­ვე­ბი დიდი ხა­ნია, მი­დი­ო­და, ისე­ვე, რო­გორც მე­სენ­ჯე­რულ რნმ-ზე.

- ამ სამი ვაქ­ცი­ნი­დან შეგ­ვიძ­ლია, ვი­სა­უბ­როთ იმ მი­ნუ­სებ­ზე, რაც თი­თო­ე­ულს აქვს?

- მი­ნუ­სებ­ზე ერ­თა­დერ­თი შე­იძ­ლე­ბა ისა­უბ­რო, რომ სა­ყო­ველ­თა­ოდ გა­მოც­დი­ლი და ტრა­დი­ცი­უ­ლი მე­თო­დე­ბი არაა, შე­იძ­ლე­ბა, იყოს გა­უთ­ვლე­ლი ფაქ­ტო­რე­ბი. მა­გა­ლი­თად, კლი­ნი­კუ­რი კვლე­ვე­ბის დროს, ათი ათა­სო­ბით ადა­მი­ან­ში კომ­პა­ნი­ებ­მა ალერ­გი­უ­ლი რე­აქ­ცი­ე­ბი ვერ და­ი­ჭი­რეს, რად­გან როცა პა­ცი­ენ­ტებს აგ­რო­ვებ­დნენ, ალერ­გი­უ­ლებს კვლე­ვებ­ში არ რთავ­დნენ. მაგ­რამ როცა ადა­მი­ა­ნებ­მა ვაქ­ცი­ნის გა­კე­თე­ბა და­ი­წყეს, აღ­მოჩ­ნდა, რომ ძვე­ლი, ტრა­დი­ცი­უ­ლი ვაქ­ცი­ნე­ბი თუ ალერ­გი­ულ რე­აქ­ცი­ას მი­ლი­ო­ნი­დან ერთ შემ­თხვე­ვა­ში იწ­ვევ­და, ეს 5 რე­აქ­ცი­ას, ანუ 5-ჯერ მეტს იწ­ვევს. ამი­ტომ, ეს კომ­პო­ნენ­ტი, რაც კვლე­ვა­ში ვერ გა­მოჩ­ნდა, შემ­დეგ ვი­ხი­ლეთ.

ამ დღე­ებ­ში იყო ჯან­დაც­ვის ორ­გა­ნი­ზა­ცი­ის ძა­ლი­ან დიდი სა­მუ­შაო ჯგუ­ფის ვაქ­ცი­ნე­ბის უსაფრ­თხო­ე­ბა­ზე შეხ­ვედ­რა, ჩვენ ვეს­წრე­ბო­დით - ჟე­ნე­ვი­დან ტარ­დე­ბო­და. ყვე­ლა ქვე­ყა­ნა, რო­მე­ლიც ერ­თვე­ბო­და, აღ­ნიშ­ნავ­და, რომ თუ ვაქ­ცი­ნას­თან კომ­ბი­ნი­რე­ბუ­ლი და და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი რა­ი­მე გვერ­დი­თი მოვ­ლე­ნაა, ის უნდა შე­ფას­დეს ვაქ­ცი­ნის გა­კე­თე­ბი­დან 21 დღე­ში. უსას­რუ­ლო ლო­დი­ნი აქ არ არ­სე­ბობს, რად­გან მერე ის ვაქ­ცი­ნა უკვე ადა­მი­ა­ნის ორ­გა­ნიზ­მში აღა­რაა. ერ­თა­დერ­თი, ალერ­გი­უ­ლი რე­აქ­ცი­ის რის­კი ცოტა გაზ­რდი­ლია, თუმ­ცა პრო­ტო­კო­ლი უკვე შექ­მნი­ლია და სა­ქარ­თვე­ლო­ში ადა­მი­ა­ნებს სიფრ­თხი­ლით ავცრით, რო­გორც ევ­რო­პი­სა და მსოფ­ლი­ოს წამ­ყვა­ნი ქვეყ­ნე­ბი ცრი­ან.