აშშ-სა და სა­ქარ­თვე­ლოს შო­რის 5G ქსე­ლე­ბის უსაფრ­თხო­ე­ბის შე­სა­ხებ მე­მო­რან­დუ­მი გა­ფორმ­და. ეკო­ნო­მი­კი­სა და მდგრა­დი გან­ვი­თა­რე­ბის სა­მი­ნის­ტროს ცნო­ბით, მე­მო­რან­დუმ­ში ხაზ­გას­მუ­ლია აშშ-ისა და სა­ქარ­თვე­ლოს თა­ნამ­შრომ­ლო­ბის მნიშ­ვნე­ლო­ბა მე­ხუ­თე თა­ო­ბის უსა­დე­ნო სა­კო­მუ­ნი­კა­ციო ქსე­ლე­ბის (5G) გან­ვი­თა­რე­ბის მი­მარ­თუ­ლე­ბით. ასე­ვე, მე­მო­რან­დუ­მის თა­ნახ­მად, 5G იძ­ლე­ვა შე­საძ­ლებ­ლო­ბას, შე­იქ­მნას აპ­ლი­კა­ცი­ე­ბის ფარ­თო სპექტრი, მათ შო­რის, რომ­ლე­ბიც გა­მო­ყე­ნე­ბუ­ლი იქ­ნე­ბა სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­თვის მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი მომ­სა­ხუ­რე­ბის მი­სა­წო­დებ­ლად.

5G - ეს ის თე­მაა, რო­მე­ლიც ხში­რად ხდე­ბა სპე­კუ­ლა­ცი­ე­ბის სა­გა­ნი. მი­უ­ხე­და­ვად მრა­ვა­ლი ცრურ­წმე­ნი­სა, რე­ა­ლუ­რად, ეს ტექ­ნო­ლო­გია ქვეყ­ნე­ბის უსაფრ­თხო­ე­ბის­თვის ერთ-ერთი უმ­თავ­რე­სი გან­მსა­ზღვრე­ლია. რა მნიშ­ვნე­ლო­ბა აქვს მე­ხუ­თე თა­ო­ბის უსა­დე­ნო სა­კო­მუ­ნი­კა­ციო ქსე­ლე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბას და რო­გორ უნდა შე­ფას­დეს ამ კუ­თხით მე­მო­რან­დუ­მის გა­ფორ­მე­ბა აშშ-სა და სა­ქარ­თვე­ლოს შო­რის? ამ თე­მებ­ზე AMBEBI.GE-ს უსაფრ­თხო­ე­ბის სა­კი­თხთა ექ­სპერ­ტი, ხა­თუ­ნა ლა­გა­ზი­ძე ესა­უბ­რე­ბა.

- ყო­ველ­გვა­რი გა­და­ჭარ­ბე­ბის გა­რე­შე შე­მიძ­ლია გი­თხრათ, ეს მე­მო­რან­დუ­მი თა­ვი­სი არ­სით და მნიშ­ვნე­ლო­ბით, ბოლო პე­რი­ო­დის გან­მავ­ლო­ბა­ში სა­ერ­თა­შო­რი­სო არე­ნა­ზე მიღ­წე­ვებს რომ შე­ვა­და­როთ, თუ არ აღე­მა­ტე­ბა, არ ჩა­მო­უ­ვარ­დე­ბა ევ­რო­კავ­შირ­თან ასო­ცი­რე­ბის ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბას თუ უვი­ზო რე­ჟიმს. მეტ­საც გე­ტყვით, დრო­ში თუ წინ გა­ვი­ხე­დავთ, შე­იძ­ლე­ბა, მას­ზე გა­ცი­ლე­ბით მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი იყოს სა­ქარ­თვე­ლოს უსაფრ­თხო­ე­ბის თვალ­საზ­რი­სით. რა­ტომ ამ­ყავს ასეთ აღ­მა­ტე­ბულ ხა­რისხში? იმი­ტომ, რომ თა­ნა­მედ­რო­ვე მსოფ­ლი­ოს ყვე­ლა­ზე დიდი მო­აზ­როვ­ნე­ე­ბი, რო­გორც და­სავ­ლეთ­ში და გან­სა­კუთ­რე­ბით აშშ-ში, ასე­ვე, ჩი­ნეთ­შიც ერ­თხმად აღი­ა­რე­ბენ, რომ თა­ნა­მედ­რო­ვე, მო­მა­ვა­ლი მსოფ­ლი­ოს კო­ა­ლი­ცი­ე­ბის და მსოფ­ლიო წეს­რი­გის ღერ­ძი 5G სის­ტე­მა­ზე აე­წყო­ბა. ამის პა­რა­ლე­ლუ­რად, მსოფ­ლი­ო­ში სულ უფრო და უფრო შემ­ცირ­დე­ბა გვა­ლე­ნის სფე­რო­ე­ბის ფორ­მი­რე­ბის­თვის ისე­თი სტრა­ტე­გი­უ­ლი რე­სურ­სე­ბის როლი, რო­გო­რი­ცაა ვთქვათ, ნავ­თო­ბი და გაზი. აღა­რა­ფერს ვსა­უბ­რობ იმა­ზე, რომ მო­მა­ვა­ლი მსოფ­ლი­ოს მთა­ვა­რი ია­რა­ღია (და დღე­საც უკვე ასეა) ინ­ფორ­მა­ცია - რაც უფრო წინ გა­ვი­ხე­დავთ, ინ­ფორ­მა­ცია, რო­გორც ია­რა­ღი მით უფრო და­ჯაბ­ნის კონ­ვენ­ცი­უ­რი, ტრა­დი­ცი­უ­ლი ომის ია­რაღს, იმა­ვე, სამ­ხედ­რო შე­ი­ა­რა­ღე­ბას, მძი­მე ტექ­ნი­კას და ა.შ.

ინ­ფორ­მა­ცი­ის გა­და­ცე­მა, ისე­ვე, რო­გორც ინ­ფორ­მა­ცი­ის სრუ­ლი კონ­ტრო­ლი არის და იქ­ნე­ბა მიბ­მუ­ლი 5G სის­ტე­მა­ზე. მსოფ­ლი­ო­ში დღეს მხო­ლოდ ორი ქვე­ყა­ნაა, რო­მელ­საც ეს სის­ტე­მე­ბი აქვს და რო­მელ­საც და­ნარ­ჩენ მსოფ­ლი­ო­ში მათი გავ­რცე­ლე­ბა შე­უძ­ლია, ესაა ჩი­ნე­თი თა­ვი­სი "ჰუ­ა­ვე­ით“ და აშშ. მსოფ­ლი­ოს ექ­ნე­ბა ეს ორი სტრა­ტე­გი­უ­ლი ღერ­ძი, რო­მელ­ზეც კო­ა­ლი­ცი­ე­ბი აი­გე­ბა. ყო­ველ შემ­თხვე­ვა­ში, იმე­დია, ამე­რი­კა შიდა წი­ნა­აღ­მდე­გო­ბე­ბით ისე არ და­სუს­ტდე­ბა, რომ 5G-ზე, რო­გორც მისი დო­მი­ნან­ტო­ბის მთა­ვარ ია­რაღ­ზე, სა­უ­ბარ­მა აზრი და­კარ­გოს. იქი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, რომ მსოფ­ლი­ოს 5G სის­ტე­მე­ბის მფლო­ბე­ლე­ბის - აშშ-ს და ჩი­ნე­თის მხრი­დან ორი ძი­რი­თა­დი სტრა­ტე­გი­უ­ლი ღერ­ძი ექ­ნე­ბა, უსაფრ­თხო­ე­ბის სის­ტე­მე­ბიც ამ ღერ­ძებ­ზე აე­წყო­ბა. ის ქვეყ­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც ჩი­ნე­თის 5G სის­ტე­მას ჩა­ებ­მე­ბი­ან, ასე ვთქვათ, ჩი­ნე­თის სა­ინ­ფორ­მა­ციო სივ­რცის ქვეშ იქ­ნე­ბი­ან, რაც ნიშ­ნავს რო­გორც ინ­ფორ­მა­ცი­ის მი­მოქ­ცე­ვის სის­ტე­მას, ასე­ვე, ინ­ფორ­მა­ცი­ის სრულ კონ­ტროლს; ხოლო ის ქვეყ­ნე­ბი, რომ­ლე­ბიც ამე­რი­კის 5G სის­ტე­მას ჩა­ებ­მე­ბი­ან, ამე­რი­კის ამ სა­ინ­ფორ­მა­ციო სტრა­ტე­გი­უ­ლი ღერ­ძის პარტნი­ო­რი ქვეყ­ნე­ბი იქ­ნე­ბი­ან - ძა­ლი­ან მალე მსოფ­ლიო ამ პრინ­ცი­პით გა­და­ლაგ­დე­ბა და მნიშ­ვნე­ლო­ბა შე­უმ­ცირ­დე­ბა თუნ­დაც ისეთ სამ­ხედ­რო ალი­ანსს, რო­გო­რიც ნატო-ა.

რა­ტომ ვამ­ბობთ იმას, რომ ინ­ფორ­მა­ცია დღე­ვან­დე­ლო­ბის და გან­სა­კუთ­რე­ბით, ხვა­ლინ­დე­ლი დღის მთა­ვა­რი ია­რა­ღია? ყვე­ლა­ზე ნათ­ლად დღეს შე­იძ­ლე­ბა ამა­ზე სა­უ­ბა­რი, როცა გვაქვს იმის მა­გა­ლი­თი, რო­გორ და­უბ­ლო­კეს აშშ-ის მოქ­მედ პრე­ზი­დენტს სო­ცი­ა­ლუ­რი ქსე­ლე­ბი. შე­სა­ბა­მი­სად, სა­ინ­ფორ­მა­ციო ქსე­ლე­ბის მფლო­ბე­ლი ადა­მი­ა­ნე­ბი და კორ­პო­რა­ცი­ე­ბი გა­ცი­ლე­ბით ძლე­ვა­მო­სი­ლე­ბი აღ­მოჩ­ნდნენ, ვიდ­რე მსოფ­ლი­ო­ში ყვე­ლა­ზე მა­გა­რი ქვეყ­ნის, აშშ-ის მოქ­მე­დი პრე­ზი­დენ­ტი. ეს ყვე­ლა­ზე თვალ­სა­ჩი­ნო, მარ­ტი­ვად ასახ­სნე­ლი მა­გა­ლი­თია, თუ რა ძალა აქვს ინ­ფორ­მა­ცი­ას - ამით, ფაქ­ტობ­რი­ვად, ტრამ­პი გა­ნა­ი­ა­რა­ღეს. ამას თუ გან­ვა­ზო­გა­დებთ და ვი­ტყვით იმა­საც, რომ თა­ნა­მედ­რო­ვე მსოფ­ლიო შე­ი­ა­რა­ღე­ბის დიდი ნა­წი­ლი მთლი­ა­ნად იმარ­თე­ბა სწო­რედ კომ­პი­უ­ტე­რუ­ლი სის­ტე­მე­ბით, ინ­ფორ­მა­ცი­ის გა­და­ცე­მით და ა.შ., ინ­ფორ­მა­ცი­ის ამ ნა­კა­დი­დან ჩახ­სნას შე­უძ­ლია, მთე­ლი ქვეყ­ნის პა­რა­ლი­ზე­ბა გა­მო­იწ­ვი­ოს - წარ­მო­იდ­გი­ნეთ, მსოფ­ლიო სა­ბან­კო ქსე­ლი­დან რომ რო­მე­ლი­მე ქვე­ყა­ნა ჩახ­სნან; რო­მე­ლი­მე ქვეყ­ნის თუნ­დაც, კი­ბე­რუ­საფრ­თხო­ე­ბაც პირ­და­პირ ამას­თა­ნაა მიბ­მუ­ლი - რო­მელ სა­ხელ­მწი­ფოს ექ­ნე­ბა შენს სა­ინფრო­მა­ციო რე­ზერ­ვებ­ზე, ინფრას­ტრუქ­ტუ­რა­ზე და ა.შ. წვდო­მა და კონ­ტრო­ლი? ზუს­ტად ამა­ზეა ლა­პა­რა­კი.

არ იფიქ­როთ, რომ ეს პრო­ცე­სი მშვი­დო­ბი­ა­ნად მი­დის. აშშ-ს უდი­დე­სი ძა­ლის­ხმე­ვა დას­ჭირ­და, რომ დიდი ბრი­ტა­ნე­თის­თვის და ევ­რო­პის სხვა სა­ხელ­მწი­ფო­ე­ბის­თვის ჩი­ნე­თის "ჰუ­ა­ვე­ის“ალ­ტერ­ნა­ტი­ვად სა­კუ­თა­რი 5G სის­ტე­მა შე­ე­თა­ვა­ზე­ბი­ნა. სულ ახლო მო­მა­ვალ­ში, თუ ადა­მი­ა­ნი სა­ერ­თო სა­ინ­ფორ­მა­ციო ქსე­ლი­დან გა­თი­შე, მას და­ე­კარ­გე­ბა თუნ­დაც, ფუ­ლის მოხ­მა­რე­ბის სა­შუ­ა­ლე­ბა, სხვა­ზე აღა­რა­ფერ­ზე ვსა­უბ­რობ. თა­ვის­თა­ვად, დე­ზინ­ფორ­მა­ცი­აც ამ უზარ­მა­ზაზ­რი სა­ინ­ფორ­მა­ციო იმ­პე­რი­ის ერთ-ერთი მთა­ვა­რი ია­რა­ღია. რად­გან მო­მავ­ლის სტრა­ტე­გი­უ­ლი ღერ­ძე­ბი უკვე 5G ინფრას­ტრუქ­ტუ­რის მეშ­ვე­ო­ბით და გას­წვრივ იგე­ბა, ამი­ტო­მაც ვა­ნი­ჭებ ამ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბას ის­ტო­რი­ულ მნიშ­ვნე­ლო­ბას და ამა­ში ყვე­ლა და­მე­თან­ხმე­ბა, ვინც კი მეტ-ნაკ­ლე­ბად ჩა­ხე­დუ­ლია ერთი მხრივ, თა­ნა­მედ­რო­ვე სა­ინ­ფორ­მა­ციო ტექ­ნო­ლო­გი­ე­ბის გან­ვი­თა­რე­ბის ორომ­ტრი­ალ­ში და მე­ო­რე მხრივ, უსაფრ­თხო­ე­ბის თე­მა­ში.

ჩემ­თვის, ამ შემ­თხვე­ვა­ში, რო­გორც უსაფრ­თხო­ე­ბის სპე­ცი­ა­ლის­ტის­თვის, ეს არის ქვეყ­ნის უსაფრ­თხო­ე­ბის­თვის წინ გა­დად­გმუ­ლი უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი ნა­ბი­ჯი, ისე­ვე, რო­გორც ზო­გა­დად, სა­ქარ­თვე­ლოს თი­თო­ე­უ­ლი მო­ქა­ლა­ქის ინ­ფორ­მა­ცი­უ­ლი და­ცუ­ლო­ბი­სა და სა­ქარ­თვე­ლოს კი­ბერ­სივ­რცის და­ცუ­ლო­ბის­თვის. მარ­თლაც უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნეს მიღ­წე­ვას­თან გვაქვს საქ­მე. თან, ეს გა­კეთ­და ძა­ლი­ან უხ­მა­უ­როდ, ყო­ველ­გვა­რი ეპა­ტა­ჟის თუ რეკ­ლა­მის გა­რე­შე და დავ­დე­ქით ფაქ­ტის წი­ნა­შე. ეს ჩემ­თვის ერ­თგვა­რად ხსნის იმა­საც, რა­ტომ იყო ასე­თი ლო­ი­ა­ლუ­რი აშშ-ის ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა "ქარ­თუ­ლი ოც­ნე­ბის“ მი­მართ. შე­მიძ­ლია გი­თხრათ, რომ რო­გორც ჩანს, ეს მარ­ტო "ქარ­თუ­ლი ოც­ნე­ბის“ ლო­ბის­ტე­ბის დამ­სა­ხუ­რე­ბა არ არის, რად­გან აშშ-ის­თვის პრი­ო­რი­ტე­ტია და დღეს ყვე­ლა­ფერ­ზე მაღ­ლა დგას ის, რომ მისი 5G-ის ღერ­ძის ქვეშ მის­თვის სტრა­ტე­გი­უ­ლად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ქვეყ­ნე­ბი მო­აქ­ცი­ოს. ფაქ­ტობ­რი­ვად, სა­ქარ­თვე­ლო ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას იღებს, რომ ამ მე­მო­რან­დუ­მის თა­ნახ­მად სა­ქარ­თვე­ლო­სა და ამე­რი­კის უსაფრ­თხო­ე­ბის სა­ერ­თო ინ­ტე­რე­სე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, სა­ქარ­თვე­ლო­ში და­ა­ყე­ნოს, ოპე­რი­რე­ბა და ფუნ­ქცი­ო­ნი­რე­ბა გა­უ­წი­ოს ამ ორ­მხრი­ვი ინ­ტე­რე­სი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე და­ცულ და შე­სა­ბა­მი­სად, ამე­რი­კულ 5G სის­ტე­მას. აქვე ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სოა, რო­გორ გა­მორ­ჩა ეს რუ­სეთს მხედ­ვე­ლო­ბი­დან.

- დიახ, რას შე­იძ­ლე­ბა, მოს­კო­ვის­თვის ნიშ­ნავ­დეს ეს მე­მო­რან­დუ­მი და მარ­თლაც, რას უკავ­ში­რებთ მათ­გან დუ­მილს?

- ერ­თა­დერ­თი, რაც მაფრ­თხობს, რაზე შე­იძ­ლე­ბო­და გაც­ვლი­ლი­ყო, რა­მე­ზე ხომ არ გა­იც­ვა­ლა რუ­სეთ­თან ეს შე­თან­ხმე­ბა... იმი­ტომ, რომ, ფაქ­ტობ­რი­ვად, რუ­სე­თის­თვის ეს ნიშ­ნავს პერ­სპექ­ტი­ვა­ში - მისი სა­ინ­ფორ­მა­ციო ვე­ლის კონ­ტრო­ლი­დან სა­ქარ­თვე­ლოს გას­ვლას. თუ ჩვენ ვთან­ხმდე­ბით იმა­ზე, და ეს უკვე დამ­დგა­რი რე­ა­ლო­ბაა, რომ ინ­ფორ­მა­ცი­უ­ლი-ინ­ტერ­ნე­ტქ­სე­ლე­ბი არის თა­ნა­მედ­რო­ვე­ო­ბის მთა­ვა­რი ია­რა­ღი, პერ­სპექ­ტი­ვა­ში, რუ­სეთს ეს მთა­ვა­რი ია­რა­ღი ხე­ლი­დან ეც­ლე­ბა. თუმ­ცა რუ­სეთს სა­ქარ­თვე­ლო­ში სი­ტუ­ა­ცი­ის ასა­რე­ვად სხვა ბევ­რი ბერ­კე­ტიც აქვს... მაგ­რამ მა­ინც, რო­გორ მო­ხერ­ხდა ისე, რომ რუ­სეთ­მა ეს არ დაბ­ლო­კა მა­შინ, როცა დაბ­ლო­კა ვთქვათ, ანაკ­ლი­ის პორ­ტის პრო­ექ­ტი, ამა­ზე ინ­ფორ­მა­ცია არ მაქვს. ასეა თუ ისე, კარ­გია, რომ ასე­თი სტრა­ტე­გი­უ­ლი შე­თან­ხმე­ბა ისე მი­ვი­ღეთ, რომ მის შე­სა­ხებ დე ფაქ­ტო გა­ვი­გეთ და ამას წი­ნას­წარ ისე­თი აჟი­ო­ტა­ჟი არ მოჰ­ყო­ლია, რა­საც შე­იძ­ლე­ბო­და, ეს მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად და­ე­ზი­ა­ნე­ბი­ნა. მთა­ვა­რია, რომ ახლა და შემ­დგომ წლებ­ში ამ მე­მო­რან­დუ­მი­დან გა­დახ­ვე­ვა არ მოხ­დეს, იმა­ვე, რუ­სე­თის მხრი­დან ზე­წო­ლის შე­დე­გად.

- რო­გორ უნდა გაგ­რძელ­დეს ქვე­ყა­ნა­ში სა­ტე­ლე­კო­მუ­ნი­კა­ციო სფე­როს გან­ვი­თა­რე­ბა მსგავ­სი ნა­ბი­ჯის გა­დად­გმის შემ­დეგ?

- ამ სფე­როს ვუ­ყუ­რებ, რო­გორც უსაფრ­თხო­ე­ბის სპე­ცი­ა­ლის­ტი და ტექ­ნი­კურ დე­ტა­ლებ­ზე ვერ გე­სა­უბ­რე­ბით, მაგ­რამ სტრა­ტე­გი­უ­ლად მნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნი ის ჩა­ნა­წე­რია, რომ­ლის ში­ნა­არ­სი­თაც, ორ­მხრი­ვი უსაფრ­თხო­ე­ბის ინ­ტე­რე­სე­ბი­დან გა­მომ­დი­ნა­რე, სა­ქარ­თვე­ლო იღებს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას, რომ მხო­ლოდ და­ცუ­ლი გზით - ეს ნიშ­ნავს, ამე­რი­კის პატ­რო­ნა­ჟი­სა და მეთ­ვალ­ყუ­რე­ო­ბის ქვეშ - მოხ­დეს სა­ქარ­თვე­ლო­ში ამ ქსე­ლის გან­ვი­თა­რე­ბა. და­ნარ­ჩე­ნი, კერ­ძო სტრუქ­ტუ­რებ­ში ეს რო­გორ აი­სა­ხე­ბა, რო­მე­ლი კომ­პა­ნი­ე­ბი ისარ­გებ­ლე­ბენ ამით, ეს ამ გლო­ბა­ლურ შე­თან­ხმე­ბას­თან შე­და­რე­ბით მე­ო­რე­ხა­რის­ხო­ვა­ნია. აპ­რი­ო­რი გა­მოვ­თქვამ იმის იმედს, რომ ამე­რი­კა არ და­უშ­ვებ­და ამ მე­მო­რან­დუმ­ში იმ ტი­პის თეთ­რი ლა­ქე­ბის არ­სე­ბო­ბას, რო­მე­ლიც სა­ქარ­თვე­ლოს ხე­ლი­სუფ­ლე­ბას, დღე­ვან­დელს თუ მო­მა­ვალს, მის­ცემს სა­შუ­ა­ლე­ბას, თავი და­იძ­ვრი­ნოს მე­მო­რან­დუ­მით აღე­ბუ­ლი ვალ­დე­ბუ­ლე­ბე­ბის­გან. თუმ­ცა, ზე­წო­ლა არ არის გა­მო­რი­ცხუ­ლი პოსტ ფაქ­ტუ­მაც, მე­მო­რან­დუ­მის შემ­დე­გაც, ისე­თი სა­მე­ზობ­ლო გვყავს და ისე­თი პრო­ცე­სე­ბი მი­დის სა­მე­ზობ­ლო­ში, მაგ­რამ თა­ვის­თა­ვად მე­მო­რან­დი­უ­მის გა­ფორ­მე­ბის ფაქ­ტია უმ­ნიშ­ვნე­ლო­ვა­ნე­სი, რაც პირ­და­პირ ეხე­ბა ორი­ვე ქვეყ­ნის უსაფრ­თხო­ე­ბის სა­სი­ცო­ცხლო ინ­ტე­რე­სებს. შე­იძ­ლე­ბა ით­ქვას, რომ მო­მავ­ლის გად­მო­სა­ხე­დი­დან ეს იქ­ნე­ბა ბი­ძი­ნა ივა­ნიშ­ვი­ლის ეპო­ქის მთა­ვა­რი მიღ­წე­ვა.