ყა­რა­ბაღ­ში ხუთკვი­რი­ა­ნი სა­ო­მა­რი მოქ­მე­დე­ბე­ბი დას­რულ­და. სომ­ხე­თის პრე­მი­ერ - მი­ნის­ტრმა ნი­კოლ ფა­ში­ნი­ან­მა რუ­სე­თი­სა და აზერ­ბა­ი­ჯა­ნის პრე­ზი­დენ­ტებ­თან - ვლა­დი­მირ პუ­ტინ­თან და ილ­ჰამ ალი­ევ­თან ერ­თად, ხელი მო­ა­წე­რა შე­თან­ხმე­ბას მთი­ან ყა­რა­ბაღ­ში საბ­რძო­ლო მოქ­მე­დე­ბე­ბის შე­წყვე­ტის შე­სა­ხებ, რომ­ლის მი­ხედ­ვი­თაც, აზერ­ბა­ი­ჯანს აღ­და­მის რა­ი­ო­ნი 20 ნო­ემ­ბრის­თვის, ქალ­ბა­ჯა­რი - 15 ნო­ემ­ბრის­თვის, ლა­ჩი­ნი კი 1-ელი დე­კემ­ბრის­თვის უნდა და­უბ­რუნ­დეს. ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის თა­ნახ­მად, სამ­ხრეთ კავ­კა­სი­ის რე­გი­ონ­ში რუ­სე­თის “სამ­შვი­დო­ბო” მი­სია ბრუნ­დე­ბა, რაც, სა­ვა­რა­უ­დოდ, მას კი­დევ უფრო პრო­აქ­ტი­ურს გახ­დის აქ­ტო­რებ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში. რუ­სეთს-თურ­ქეთს შო­რის ახა­ლი ტე­რი­ტო­რი­უ­ლი გა­და­ნა­წი­ლე­ბა რა გავ­ლე­ნას იქო­ნი­ებს სა­ქარ­თვე­ლო­ზე და მთელს რე­გი­ონ­ზე, რა ნა­ბი­ჯე­ბი უნდა გა­დად­გას სა­ქარ­თვე­ლოს სა­ხელ­მწი­ფომ სა­მე­ზობ­ლო პო­ლი­ტი­კის კუ­თხით, ამ სა­კი­თხებ­ზე ambebi.ge-ს სა­ერ­თა­შო­რი­სო ურ­თი­ერ­თო­ბა­თა სპე­ცი­ა­ლის­ტი გი­ორ­გი გობ­რო­ნი­ძე ესა­უბ­რე­ბა:

- ასე­თი შე­დე­გი რე­ა­ლუ­რად ნიშ­ნავს ერთს, რომ ის ვა­რა­უ­დე­ბი, რომ რუ­სე­თი შე­იძ­ლე­ბა გა­ვი­დეს რე­გი­ო­ნი­დან და სამ­ხრეთ კავ­კა­სი­ა­ში და­კარ­გოს პო­ზი­ცი­ე­ბი, იყო აბ­სო­ლუ­ტუ­რად მცდა­რი ვა­რა­უ­დი. რუ­სეთ­მა, პრაქ­ტი­კუ­ლად, სა­კუ­თა­რი დიდი ხნის გე­ო­პო­ლი­ტი­კუ­რი სურ­ვი­ლი და ოც­ნე­ბა აის­რუ­ლა - სამ­ხედ­რო ძა­ლე­ბის ყოფ­ნით გავ­ლე­ნე­ბი გა­ეძ­ლი­ე­რე­ბი­ნა. რუ­სე­თი ჯერ კი­დევ 90-იანი წლე­ბი­დან, ჰე­ი­დარ ალი­ე­ვის პე­რი­ოდ­ში ცდი­ლობ­და, რომ ყა­რა­ბაღ­ში რუ­სუ­ლი სამ­შვი­დო­ბო­ე­ბი, მათი სამ­ხედ­რო კონ­ტი­გენ­ტი ყო­ფი­ლი­ყო წარ­მოდ­გე­ნი­ლი (სამ­შვი­დო­ბოს და­ვარ­ქმევთ თუ არა, ეს არის შე­ი­ა­რა­ღე­ბუ­ლი ძა­ლე­ბი, სამ­ხედ­რო ბაზა და პრაქ­ტი­კუ­ლად, ყა­რა­ბაღ­ში ჰქო­ნო­და სი­ტუ­ა­ცი­ის მარ­თვის ყვე­ლა­ნა­ი­რი ბერ­კე­ტი).

სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, მან ეს მი­ი­ღო, თან მი­ი­ღო ძა­ლი­ან სა­ინ­ტე­რე­სო სვლე­ბით - რუ­სეთს კონ­ფლიქ­ტში არა­ნა­ი­რად არ ჩარ­თუ­ლა და სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, ყვე­ლა­ზე მეტი მან წა­მო­ი­ღო, რაც ნიშ­ნავს: სომ­ხე­თის­გან რუ­სეთ­მა შექ­მნა პრე­ცე­დენ­ტი იმი­სა, რა მო­უ­ვა რუ­სე­თის მო­კავ­ში­რეს, რო­მე­ლიც რუ­სე­თის ორ­ბი­ტის მიღ­მა გა­ი­ხე­დავს. ეს პრე­ცე­დენ­ტი არის ასე­ვე რის­კის შემ­ცვე­ლიც იმი­ტომ, რომ ერ­თია, რომ სომ­ხე­თი ამით და­სა­ჯა რუ­სეთ­მა, მაგ­რამ მე­ო­რეა, რა სიგ­ნალს უგ­ზავ­ნის თა­ვის მო­კავ­ში­რე­ებს - რომ რუ­სე­თი ძა­ლი­ან სა­ში­შია რო­გორც მო­კავ­ში­რე და რო­გორც - მტე­რი. რო­გორც მტე­რი, რუ­სე­თი რომ სა­ში­შია, სა­ქარ­თვე­ლოს მა­გა­ლით­ზე ყვე­ლამ იცო­და, მაგ­რამ აღ­მოჩ­ნდა, რომ რო­გორც მო­კავ­ში­რეც სა­ში­შია. ამ სიგ­ნალს გა­აჩ­ნია ორი აღ­ნიშ­ნუ­ლი დატ­ვირ­თვა: ეს მო­უ­ვა ყვე­ლას, ვინც ეც­დე­ბა გა­ი­ხე­დოს ჩემი ორ­ბი­ტის მიღ­მა იმი­ტომ, რომ ჩემს გარ­და მათ ვე­რა­ვინ და­ეხ­მა­რე­ბა და მე­ო­რე - რუ­სეთს სჭირ­დე­ბო­და აზერ­ბა­ი­ჯან­ზე სე­რი­ო­ზუ­ლი გავ­ლე­ნის ბერ­კე­ტის ქონა და ამ შემ­თხვე­ვა­ში, ჩემი სუ­ბი­ექ­ტუ­რი აზ­რია, რომ რო­გორც თა­ვის დრო­ზე სომ­ხე­თი გა­და­იქ­ცა ყა­რა­ბაღ­ში გა­მარ­ჯვე­ბის მძევ­ლად, ასე­ვე აზერ­ბა­ი­ჯა­ნი შე­იძ­ლე­ბა ჩა­მო­ყა­ლიბ­დეს ყა­რა­ბაღ­ში სა­კუ­თა­რი წარ­მა­ტე­ბის მძევ­ლად იქ რუ­სე­თის სამ­ხედ­რო ძა­ლე­ბის ყოფ­ნით. ამ ყვე­ლაფ­რი­დან მხო­ლოდ რუ­სეთ­მა იხე­ი­რა. აზერ­ბა­ი­ჯან­მა ამ­დე­ნი ადა­მი­ა­ნი იმის­თვის გა­წი­რა, რომ რუ­სუ­ლი სამ­შვი­დო­ბო­ე­ბი ჩა­ე­ყე­ნე­ბი­ნა? ამას ჰე­ი­დარ ალი­ე­ვიც არ აკე­თებ­და.

ილ­ჰამ ალი­ე­ვი გვი­ან გა­აც­ნო­ბი­ე­რებს ამის შე­დე­გებს. შე­იძ­ლე­ბა მას ბევ­რი არ­ჩე­ვა­ნი არც ჰქონ­და იმი­ტომ, რომ რუ­სე­თი მზად იყო სამ­ხედ­რო ჩარ­თუ­ლო­ბის­თვის - რო­გორც იკ­ვე­თე­ბა, ხელ­მო­წე­რი­დან 15 წუთ­ში თვითმფრი­ნა­ვე­ბი ლა­მის ჰა­ერ­ში იყო. დიდ ძა­ლებს ის ახა­სი­ა­თებთ, რომ გავ­ლე­ნის სფე­რო­ე­ბი გა­ი­ყონ, და­ახ­ლო­ე­ბით ეს გა­ა­კე­თეს რუ­სეთ­მა და თურ­ქეთ­მა სამ­ხრეთ კავ­კა­სი­ა­ში.

ასევე დაგაინტერესებთ

15:53 / 10-11-2020

"რუსეთის, აზერბაიჯანისა და სომხეთის ლიდერების ხელმოწერილ განცხადებაში თურქი სამშვიდობოების ყარაბაღში განლაგებაზე საუბარი არ არის" - დმიტრი პესკოვი

15:58 / 10-11-2020

"მოგებული დარჩა რუსეთი, კავკასიის ქვეყნებმა კი ჭკუა ვერასდროს ვისწავლეთ" - სომხების ნაწილი სოცქსელებში წერს, რომ რუსეთმა მათ უღალატა

19:12 / 11-11-2020

"საქართველოსთვის ბრძოლა აქტუალური გახდება - გამორიცხული არაა, მოსკოვმა თბილისს სომხეთის მიმართულებით დერეფანი მოსთხოვოს" - რა ვერსიებია რუსეთში?

15:18 / 12-11-2020

"რუსეთის გამარჯვება მთიან ყარაბაღში ევროკავშირის დამარცხებას ნიშნავს... ბაქოსთვის კი ეს არა იმდენად გამარჯვებაა, რამდენადაც ეშმაკთან გარიგება" - "Politico"

12:19 / 13-11-2020

"რუსები იქნებიან "სამშვიდობო მისიით" ყარაბაღის ტერიტორიაზე, დერეფანსაც ისინი გააკონტროლებენ... თურქი სამხედროები კი დამკვირვებლები იქნებიან" - ექსპერტი

10:37 / 17-11-2020

"კავკასიის მთების მიღმა, რუსეთის ე.წ. "ახლო საზღვარგარეთში“ პუტინი ერთადერთი "მეფე" აღარ არის. რუსულ ჰეგემონიას თურქეთმა საფრთხე შეუქმნა" - რას წერს შვედური გამოცემა?

- ეს შე­დე­გი ალ­ბათ რე­გი­ონ­ში ძალ­თა ბა­ლანსსა და გან­ლა­გე­ბა­საც ცვლის...

- ეს რე­გი­ო­ნის­თვის სა­ბო­ლო­ოდ ცვლის ყვე­ლა­ფერს - ძალ­თა ბა­ლანსსა და გან­ლა­გე­ბას იმი­ტომ, რომ ეს ამ­ბა­ვი არც ქარ­თულ-სომ­ხურ ურ­თი­ერ­თო­ბებ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში ჩა­ივ­ლის მარ­ტი­ვად. ვხე­დავთ უკვე, რომ არა­ერ­თგვა­რო­ვა­ნი გან­წყო­ბე­ბი მო­დის სა­ქარ­თვე­ლო­ში მცხოვ­რე­ბი ჩვე­ნი მო­ქა­ლა­ქე სომ­ხე­ბის­გან და იმა­ვე სომ­ხეთ­ში არ­სე­ბუ­ლი სა­ზო­გა­დო­ე­ბის­გან. ისი­ნი სა­ქარ­თვე­ლოს როლს სხვა­ნა­ი­რად ხე­დავ­დნენ, თუმ­ცა პირ­და­პირ ვი­ტყვი, რომ ეს “სხვა­ნა­ი­რი ხედ­ვა” არის სა­ფუძ­ველ­ში­ვე მცდა­რი და მთე­ლი ეს ბრალ­დე­ბე­ბი - ვი­თომ ჩვენ რო­მე­ლი­მე მხა­რეს ვეხ­მა­რე­ბო­დით, არის სა­ფუძ­ველს მოკ­ლე­ბუ­ლი.

ძნე­ლია ემო­ცი­ე­ბის ქვეშ მოქ­ცე­ულ და შოკ­ში მყოფ სა­ზო­გა­დო­ე­ბას ეს და­უმ­ტკი­ცო, ამი­ტომ ჩვენ ამ მი­მარ­თუ­ლე­ბით გვექ­ნე­ბა ბევ­რი სა­მუ­შაო.

- ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბა­ში სა­უ­ბა­რია დე­რეფ­ნის გახ­სნა­ზე, რო­მე­ლიც აზერ­ბა­ი­ჯან­სა და სომ­ხეთს თურ­ქეთ­თან და­ა­კავ­ში­რებს. ეს სა­ქარ­თვე­ლოს სატ­რან­ზი­ტო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას შე­ამ­ცი­რებს?

- 1. სამ­ხრეთ კავ­კა­სი­ი­ის რე­გი­ონ­ში მნიშ­ვნე­ლოვ­ნად შე­იც­ვა­ლა აზერ­ბა­ი­ჯა­ნი­სა და თურ­ქე­თის პო­ზი­ცი­ე­ბი, თუმ­ცა ეს არ არის სე­რი­ო­ზუ­ლი ალ­ტერ­ნა­ტი­ვა, იმი­ტომ, რომ მილ­სა­დე­ნის ინფრას­ტრუქ­ტუ­რას იქ ვერ გა­და­ი­ტან.

2. ეს ტე­რი­ტო­რია აზერ­ბა­ი­ჯანს ხომ არ გა­დას­ცე­მია, ის არის სომ­ხე­თის ტე­რი­ტო­რია, უბ­რა­ლოდ, სომ­ხე­თი იღებს ვალ­დე­ბუ­ლე­ბას თა­ვი­სუ­ფა­ლი ტრან­ზი­ტი და დე­რე­ფა­ნი უზ­რუნ­ველ­ყოს სახ­მე­ლე­თო გა­და­ად­გი­ლე­ბა­ზე. ეს რა თქმა უნდა, კარ­გია ნა­ხ­ჭე­ვა­ნის ლო­ჯის­ტი­კის­თვის, კარ­გია ცალ­კე­უ­ლი მი­მარ­თუ­ლე­ბე­ბის­თვის, მაგ­რამ ეს ვერ ჩა­ა­ნაც­ვლებს სა­ქარ­თვე­ლოს, რო­გორც სატ­რან­ზი­ტო პარტნი­ორს იმი­ტომ, რომ ასე­თი დე­რეფ­ნის არ­სე­ბო­ბა ყო­ველ­თვის არის და­კავ­ში­რე­ბუ­ლი გარ­კვე­ულ რის­კებ­თან, მით უმე­ტეს, რო­დე­საც ამ ხელ­შეკ­რუ­ლე­ბის თა­ნახ­მად, ტრან­ზი­ტი ხორ­ცი­ელ­დე­ბა რუ­სუ­ლი სამ­ხედ­რო სა­სა­ზღვრო ძა­ლე­ბის მეთ­ვალ­ყუ­რე­ო­ბი­სა და მო­ნი­ტო­რინ­გის ქვეშ. შე­სა­ბა­მი­სად, სა­ქარ­თვე­ლოს სატ­რან­ზი­ტო ღი­რე­ბუ­ლე­ბას ეს ამ ეტაპ­ზე ვერ შე­ამ­ცი­რებს, მაგ­რამ ად­გილ­ზე გა­აძ­ლი­ე­რებს აზერ­ბა­ი­ჯან­სა და თურ­ქეთს.

პრაქ­ტი­კუ­ლად, სა­ბო­ლოო ჯამ­ში, ჩვენ მი­ვი­ღეთ ძალ­თა ახა­ლი ბა­ლან­სი. ყვე­ლა­ზე დიდი პრობ­ლე­მა ისაა, რომ ჩვენ ამ სი­ტუ­ა­ცი­ის­თვის აბ­სო­ლუ­ტუ­რად მო­უმ­ზა­დებ­ლე­ბი ვართ, გა­მომ­დი­ნა­რე იქი­დან, რომ ფი­ზი­კუ­რად არ გვცა­ლია იმა­ზე სა­ფიქ­რა­ლად, რომ სა­მე­ზობ­ლო პო­ლი­ტი­კა გვქონ­დეს, არც იმის­თვის, მრა­ვალ­მხრი­ვი დიპ­ლო­მა­ტია ვა­წარ­მო­ოთ.

- რა არის ამ ეტაპ­ზე ქარ­თუ­ლი სა­ხელ­მწი­ფოს უპირ­ვე­ლე­სი ამო­ცა­ნა, რა ნა­ბი­ჯე­ბი უნდა გა­და­ი­დას, რომ გა­დავ­რჩეთ?

- ახლა, წე­სით, ჩვენ უნდა ვა­ტა­რებ­დეთ სა­ნი­მუ­შო არ­ჩევ­ნებს და უნდა და­ვა­ნა­ხოთ მსოფ­ლი­ოს, რომ ჩვენ ამ ტურ­ბუ­ლენ­ტურ რე­გი­ონ­ში დავ­რჩით დე­მოკ­რა­ტი­ის უკა­ნას­კნე­ლი ბას­ტი­ო­ნი. ფა­ში­ნი­ა­ნის პო­ზი­ცი­ე­ბი სე­რი­ო­ზუ­ლად შე­ირ­ყა, ნე­ბის­მი­ერ შემ­თხვე­ვა­ში, სომ­ხე­თი ვე­ღარ შეძ­ლებს იმა­ვე ტემ­პე­ბით დე­მოკ­რა­ტი­ზა­ცი­ას. სომ­ხე­თის დას­ჯის გარ­და, რუ­სე­თის მცდე­ლო­ბაც ხომ ისაა, რომ შე­ჩერ­დეს სომ­ხე­თის დე­მოკ­რა­ტი­ის ტრანსფორ­მა­ცია. ამ დროს ჩვენს პარტნი­ო­რებს უნდა ვა­ნა­ხოთ, რომ ვართ დე­მოკ­რა­ტი­ის უკა­ნას­კნე­ლი შუ­ქუ­რა და და­ვა­ნა­ხოთ პო­ლი­ტი­კუ­რი ერ­თი­ა­ნო­ბა. ახლა კე­თი­ლი ინე­ბონ და დას­ხდნენ რო­გორც მმარ­თვე­ლი კლა­სი, ისე ოპო­ზი­ცია და ერ­თად, სი­ნერ­გი­ით იმუ­შა­ონ ამ პრობ­ლე­მე­ბის წი­ნა­აღ­მდეგ. სა­ერ­თოდ ვერ ვხე­დავ, რა ხედ­ვე­ბი არ­სე­ბობს სა­მე­ზობ­ლო პო­ლი­ტი­კას­თან და­კავ­ში­რე­ბით. რუ­სე­თის და­მა­ტე­ბი­თი გაძ­ლი­ე­რე­ბა კავ­კა­სი­ის რე­გი­ონ­ში მას კი­დევ უფრო პრო­აქ­ტი­ურს გახ­დის აქ­ტო­რებ­თან მი­მარ­თე­ბა­ში. ძა­ლი­ან ცუდი პა­რა­ლე­ლია, მაგ­რამ რაც რუ­სეთ­მა ამ შემ­თხვე­ვა­ში გა­ა­კე­თა, რა­ღაც კონ­ტექ­სტში არის 1920 წლის მო­ცე­მუ­ლო­ბა და ამას მოჰ­ყვა 1921. მარ­თა­ლია, დღეს ცოტა გან­სხვა­ვე­ბუ­ლი რე­ა­ლო­ბაა, მაგ­რამ ქარ­თუ­ლი სა­ზო­გა­დო­ე­ბა ამის პრე­ვენ­ცი­ის­თვის არა­ფერს აკე­თებს. პირ­ველ რიგ­ში, ეს არის სა­ხელ­მწი­ფოს პა­სუ­ხის­მგებ­ლო­ბა, მერე - ოპო­ზი­ცი­ის და აშ­კა­რაა, რომ ყვე­ლა მო­უმ­ზა­დე­ბე­ლია და ამ პრობ­ლე­მა­ზე არა­ვინ ფიქ­რობს. ჩვე­ნი პო­ლი­ტი­კუ­რი კლა­სი პარტნი­ო­რებს სთა­ვა­ზობს ისეთ პო­ლი­ტი­კურ პრო­ცესს, რომ თუ რო­მე­ლი­მე პო­ლი­ტი­კუ­რი აქ­ტო­რი აპ­რი­ო­რი არ გა­ი­მარ­ჯვებს, მერე ქვე­ყა­ნა ნურც დარ­ჩე­ნი­ლა.

ეს სა­ხელ­მწი­ფო ყვე­ლა არ­ჩევ­ნე­ბის დროს სა­მო­ქა­ლა­ქო ომის პი­რას მი­დის, ხე­ლი­სუფ­ლე­ბა იმ­დენს ვერ ფიქ­რობს, რომ არის მო­მენ­ტე­ბი, როცა უნდა იფიქ­რო ძა­ლა­უფ­ლე­ბის დათ­მო­ბა­ზე, ან მის გა­ნა­წი­ლე­ბა­ზე და არა, სკამს გა­და­ა­ყო­ლო ქვე­ყა­ნა. ქარ­თუ­ლი პო­ლი­ტი­კუ­რი კლა­სი სა­ხელ­მწი­ფოს მსა­ხუ­რე­ბის ნაც­ვლად იმა­ზეა ორი­ენ­ტი­რე­ბუ­ლი, რომ შე­ი­ნარ­ჩუ­ნოს, ან მი­აღ­წი­ოს ძა­ლა­უფ­ლე­ბა­სა და ეკო­ნო­მი­კურ სი­კე­თე­ებ­ზე წვდო­მის ბერ­კე­ტებს. დღეს წინ არის წა­მო­წე­უ­ლი მხო­ლოდ კონ­კრე­ტუ­ლი პარ­ტი­ე­ბი­სა და ლი­დე­რე­ბის ინ­ტე­რე­სე­ბი და ამ დროს სა­ხელ­მწი­ფო ინ­ტე­რე­სე­ბი გვრჩე­ბა გვერ­დზე... ჩვენ ამ შემ­თხვე­ვა­ში ერთი ვა­რი­ან­ტი გვაქვს - ან შევ­დგე­ბით რო­გორც ევ­რო­პუ­ლი, დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი და სტა­ბი­ლუ­რი სა­ხელ­მწი­ფო და ამის­თვის მთავ­რო­ბაც და ოპო­ზი­ცი­აც ყვე­ლა­ფერს გა­ა­კე­თებს - დაჯ­დე­ბა და შე­თან­ხმდე­ბა რა­ღა­ცა­ზე, ან გა­და­ვიქ­ცე­ვით ჩე­ვე­უ­ლებ­რივ კო­ლო­ნი­ად. გან­ვი­თა­რე­ბის სხვა გზა არ გაგ­ვაჩ­ნია - ან და­ვამ­თავ­რებთ ისე, რო­გორც და­ვამ­თავ­რეთ 1921 წელს, ან შევ­დგე­ბით რო­გორც დე­მოკ­რა­ტი­უ­ლი ქვე­ყა­ნა, რო­მე­ლიც იქ­ნე­ბა და­სავ­ლუ­რი სამ­ყა­როს ნა­წი­ლი. სხვა ნე­ბის­მი­ე­რი გა­მო­სა­ვა­ლი ქარ­თუ­ლი სუ­ვე­რე­ნი­ტე­ტის ფორ­მა­ლი­ზე­ბას და ფურ­ცელ­ზე და­ტო­ვე­ბას ნიშ­ნავს.

ნანა ფი­ცხე­ლა­უ­რი