დარღვეული შეთანხმება, დაბომბილი მშვიდობიანი მოსახლეობა, ნანგრევებში მოყოლილი ბავშვები - სომხეთ-აზერბაიჯანის კონფლიქტის უმძიმესი შედეგები

რამდენიმეკვირიანი ორმხრივი ცეცხლის შემდეგ, სომხეთსა და აზერბაიჯანს შორის, მთიან ყარაბაღში ზავი ისევ ვერ შედგა... მხარეები ჰუმანიტარული შეთანხმების დარღვევაში ერთმანეთს ადანაშაულებენ. ადგილობრივები თავიდან ვარაუდობდნენ, რომ კონფლიქტი რამდენიმე დღეს გასტანდა, თუმცა, თანდათან უფრო იკვეთება ნიშნები, რომ განახლებული კონფლიქტის დასრულების ან დროებით შეწყვეტის პერსპექტივა არ ჩანს.

ცნობისთვის, 10 ოქტომბერს რუსეთის შუამავლობით ცეცხლის შეწყვეტის შეთანხმება შედგა, რომლის თანახმადაც მხარეებს დაჭრილები და დაღუპულები უნდა გამოეყვანათ, თუმცა, ამ ეტაპზე ვეღარც ეს გახდა შესაძლებელი. "წითელმა ჯვარმა" კონფლიქტის ზონაში შესვლაზე უარი თქვა. არსებობს რისკი, რომ მთიანი ყარაბაღის ტერიტორიის მიღმა საომარ მოქმდებებში, შესაძლოა, ჩაერთოს თურქეთი, რომელიც აზერბაიჯანს კონფლიქტის დაწყების დღიდან, მხარდაჭერას უცხადებს და რუსეთი, რომელიც სომხეთის უშიშროების გარანტს წარმოადგენს.

ორივე ქვეყნის ადგილობრივი მოსახლეობის ნაწილი მზად არის საბრძოლველად, რათა წლების განმავლობაში სასურველი შედეგი დადგეს, თუმცა, არიან ისეთებიც, ვისაც მიაჩნია, რომ ორივე მხარე ორმაგ სტრანდარტებს იყენებენ, მათ უკან მყოფი ძლიერი სახელმწიფოების დახმარებით, ისინი ძალაუფლებაში ყოფნის ვადას იხანგრძლივებენ, რასაც მშვიდობიანი მოსახლეობა, მათი ჯანრმთელობა და საცხოვრებელი ეწირება.

ჰანა მუსიევი, აზერბაიჯანის მკვიდრი:

- ჩემი დის ოჯახი ცხოვრობდა განჯაში, რომელიც რამდენიმე დღის წინ დაბომბეს, რასაც მათი სახლი შეეწირა, თუმცა, სახლზე როგორ უნდა ვიდარდოთ, როდესაც ამ დაბომბვისას ნანგრევებში სამი წლის გოგონა მოყვა და მისი ცხედარი რამდენიმესაათიანი ძებნის შემდეგ იპოვეს. ვითომ შეთანხმება შედგა, არადა, მთელი ღამის განმავლობაში ბომბავდნენ აგდამსა და თათარინს... თუმცა, ამბობენ, რომ ჯაბრალის რაიონში 15-მდე სოფელს ჩვენები აკონტროლებენ. სულ 150 ათასამდე ადამიანი ცხოვრობს ყარაბაღში, 20 დღეზე მეტია სროლები არ წყდება, ჩვენები ამბობენ, აბსოლუტური უპირატესობით მივდივართ წინო და რა გახდა ამდენი ეს ტერიტორია.

ხალხს არ უნდა ომი, დავიღალეთ, 30 წელია ტყვიების ზუზუნში ვცხოვრობთ, მშვიდობა გვინდა, არანაირი მიწა და ტერიტორიები არ ღირს ბავშვების სიცოცხლედ, უდანაშაულო ადამიანს ეროვნება არ აქვს. დარწმუნებული ვარ, არც იმ მხარეს მშვიდობიან მოსახლეობას სურს ომი, რასაც ვისმენთ, ბრძოლა გამარჯვებამდე და ასე შემდეგ, რუსული პროპაგანდისტული მედიის შედეგია, შეუძლებელია ამ ყველაფერს უყურებდე ადამიანი და მზად არ იყო მშვიდობისთვის...

ჰასმიკ გრიგოროანი, სტეპანაკერტის მკვიდრი:

- წლებია, სტეპანაკერტის ერთ-ერთ სკოლაში ვმუშაობ. ახლა ჩვენი სკოლა დაბომბილია და არც ვიცი, ოდესმე იქ სწავლა აღდგება თუ არა... ამ დღეებში, ადგილობრივების სკოლის შენობის სარდაფს თავშესაფრად იყენებდნენ. საკმაოდ დიდი ფართობია, იქ ჭამდნენ და ეძინათ... დაბომბილია უძველესი ეკლესიებიც.

შეთანხმების ფარგლებში, ჩვენი მხრიდან, დილით, ყარაბაღის თავდაცვის სამინისტრომ განაცხადა, რომ ცეცხლის შეწყვეტის ჰუმანიტარული შეთანხმება დაცული იყო, თუმცა, ამით ისარგებლა აზერბაიჯანულმა მხარემ და როგორც საარტილერიო, ასევე საკარეტო დაბომბვა განაახლა. მთელი ღამე ჭურვების ხმა ისმოდა ჯებრაილის რაიონში, ხუდაფერინის ხიდსა და წყალსაცავის ტერიტორიაზე... აზერბაიჯანელები დიდი რაოდენობით უპილოტო თვითმფრინავებსა და საარტილერიო საშუალებებს იყენებენ.

რონდელის ფონდის მკვლევარი, პოლიტოლოგი ზურა ბატიაშვილის ცნობით, სომხური მხარის მიერ ყარაბაღის სამხრეთით მოწყობილი თავდაცვითი ხაზი თითქმის სრულად ჩამოიშალა და აზერბაიჯანელები ძალიან ადვილად იკავებენ დამატებით ტერიტორიებს ირანის საზღვრის გაყოლებაზე.

"უახლოეს ხანში ბაქოს სამხედრო მიზანი იქნება, განაგრძოს წინსვლა დასავლეთის მიმართულებით და დაიკავონ ლაჩინისკენ მიმავალი ხეობა, რათა შემდეგში განავითარონ შეტევა ლაჩინის კორიდორისკენ და ამით შექმნან ყარაბაღის სომხეთისგან მოწყვეტის საფრთხე (მართალია, ჩრდილოეთის დამაკავშირებელი გზაც არსებობს, მაგრამ ისიც უკვე უსაფრთხო აღარაა);

ასევე შეუტიონ ხოჯავენდის (მარტუნი) მიმართულებით, რათა შემდეგ ეტაპზე დაიკავონ შუშა-სტეპანაკერტისკენ მიმავალი ხეობა; ჩრდილოეთიდან შეტევით ჩაკეტონ სომხეთიდან ყარაბაღისკენ მიმავალი სათადარიგო საავტომობილო გზა (კელბაჯარის კორიდორი) და იქიდანაც საფრთხე შეუქმნან შუშა-სტეპანაკერტს. ამ ამოცანების შესრულების შემდეგ მათ უკვე საშუალება ექნებათ შეუტიონ უშუალოდ შუშა-სტეპანაკერტს. ახლა არ ვსაუბრობ კონფლიქტის პოლიტიკურ კონტექსტსა და საერთაშორისო გარემოებებზე, რომელმაც, რა თქმა უნდა, შეიძლება შეცვალონ წმინდა სამხედრო გეგმები. თუმცა, ამ ეტაპზე ამის ნიშნები არ ჩანს და სამხედრო ქმედებებია პრიორიტეტული...” - აცხადებს ის.