მწერლობა, როგორც ამ სამყაროსგან განრიდების საუკეთესო საშუალება - ქარდა ქარდუხის საკმაოდ რთული და საინტერესო სამწერლობო გზა

“მოდით და ერთად ვეძებოთ ნამდვილი, უკეთესი სამყარო“, - მოუწოდებს მკითხველს მწერალი ქარდა ქარდუხი, რომლის ახალი რომანიც "ჰერმესის დახლიდარები" წიგნის თაროებზე სულ მალე გამოჩნდება.

სწორედ უკეთესი სამყაროს ძებნის სურვილი, მარადიულის ძიების მოუშორებელი განცდა, შეგრძნება იმისა, რომ არც ჩვენ და არც ეს თვალშეუდგამი სამყარო არაა მხოლოდ ის, რაც ჩანს, და სინამდვილეში, გაცილებით უკეთესი და დიდებულია, - ყოველივე ეს გახდა ინსპირაცია ავტორისთვის, რომ წერა დაეწყო. წლების წინ, საკუთარი სახელით აქვეყნებდა ნაწერებსა და თარგმანებს, ამჯერად კი ფსევდონიმის გამოყენება გადაწყვიტა.

ფრიდონ ქარდავა იგივე ქარდა ქარდუხი არაერთი მოთხრობისა და თარგამნის ავტორი და ჯილდოს მფლობელია. ამჯერად, ის კონკურსის „გახდი ბესტსელერის ავტორი 2020-ის“ გამარჯვებული გახდა. საკუთარ თავზე უფრო დეტალურად, თავად მწერალი გვესაუბრება:

„როგორც წესი, საკუთარი ცხოვრების საინტერესო დეტალებზე, მოთხრობებსა და რომანებს ვწერთ. ხუმრობით კი ვამბობ, თუმცა მართლაც ასეა. თითქოსდა, გასათქმელად არ გვემეტება ხოლმე საინტერესო რამე თუ გვაქვს, სადღაც გონებისა თუ სულის ღრანტეებში. უბალოდ რომ გითხრათ, ვარ აფხაზეთიდან, გუმისთის ხეობაა ჩემი ოდაბადე და დაკარგული სამოთხე, რომლის ძიებაში ვიქნები(თ) ალბათ ბოლომდე, რეალურ ცხოვრებასა თუ მწერლობაში. ამას წინათ, საინტერსოდ მეჩვენა ის ფაქტი, როდესაც ჩემი სოფლის, სოხუმის რაიონის სოფელ შრომას მონიშვნა მინდოდა "ფეისბუქში", არაფრით არ მომცა ინტერნეტმა ამის საშუალება. უკვე გადაურქმევიათ მისთვის სახელი და „გუმა“-თია აღნიშნული. თითქოს მისტიკურიაო, ჩემს რამდენიმე მოთხრობაში სწორედ ამ სახელით მაქვს მოხსენიებული დაახლოებით ეს არეალი. მათ ეს ქართული კვალის წასაშლელად გააკეთეს ალბათ და არ აკვირდებიან, სწორედ უძველესი ქართული ტოპონიმი რომაა გუმაცა და გუმისთაც. გავიზარდე და სკოლა დავამთავრე იქვე. სოხუმში დავამთავრე უნივერსიტეტის პირველი კურსი, მერე იყო მაშინ ვერაფრით ვერგაცნობიერებული ომი და ჯარისკაცობის პერიოდი, შემდეგ წარმოუდგენლად რთული, უკვე რომ გგონია, ვეღარასოდეს ვერ წამოდგები, ისეთი დამარცხება... მეორე კურსი ბათუმში, დანარჩენი უკვე თბილისში აღდგენილ თსუ-ის სოხუმის ფილიალში. და ამ ბორიალიდან, ერთადერთი სასიკეთო შედეგი - უამრავი კარგი ადამიანის გაცნობა და შეძენა, მათ შორის მეგობრების.“

წერა საკმაოდ ადრე დაიწყეთ. როგორ გაიხსენებთ იმ პერიოდს, რა სირთულეებს აწყდებოდით პირველი ნაწარმოებების გამოქვეყნების დროს?

მართალი გითხრათ, ადრე დაწყება არ გამოდის. გააზრებულად წერა დავიწყე პირველ კურსზე რომ ვიყავი. სწორედ მაშინ, 1991 წლის დეკემბერში, როდესაც ფიზიკურად ვერაფერს ვაკეთებდი, როდესაც თბილისში საქართველო საკუთარ თავს ხვრეტდა, სწორედ მაშინ მომაწვა გაუცნობიერებელი წადილი, რომ ამ რეალობას როგორმე გავცლოდი. ამის საუკეთესო საშუალება კი, სხვა სამყაროში გადასახლების სუკეთესო საშუალება, იყო ლიტერატურაში გაუჩინარება თუ თავის შეფარება. და დავიწყე წერა რაღაც არაამქვეყნიურ ამბავზე, ფანტასტიკის ჟანრში, თუ როგორ მიდიან დედამიწიდან ბავშვები უცხოპლანეტელების დახმარებით ზეცაში, პარალელურ ცთომილზე. უშველებელი რომანი გამომივიდა. „ვარსკვლავმორბედი“ ერქვა. ალბათ, ოდესმე მივუბრუნდები და შეიძლება სიყმაწვილის შთაგონებას უკვე თითქოს საკმაო გამოცდილება რომ დავამატო, იქნება და არ გამოვიდეს ურიგო რამ.

რაც შეეხება გამოქვეყნებას, ჩემი პირველი ნაწერი, რომელიც დაიბეჭდა, იყო პატარა ნოველა-ჩანახატი, „აღელდი პონტო“, ბათუმში, გაზეთ „აჭარაში“, პოეტის, ქალბატონ ჟუჟუნა ხაჯიშვილის წარდგინებით - აფხაზეთდაკარგული ბიჭის ემოციური აღსარება. პირველ რომანს „ძაფზე მოფარფატე სული“, უნდა აღვნიშნო, რომ საოცრად ძნელი ბედი ერგო. წლობით დავდიოდი და დავათრევდი ხელნაწერს. მერე იყოდა „მნათობს“ ავუტალახე კარი და ჩემდა გასაოცრად, ცხონებულმა თამაზ ჭილაძემ მოიწონა და დაბეჭდა, თუმცა ძალიან შეკვეცილად, მოთხრობის სახით... მაგრამ იმდენად დიდი იყო გამოქვეყნების ჭაბუკური სურვილი, რომ მაინც გამიხარდა, რეალურად, სრული სახით კი მხოლოდ ათი წლის შემდეგ გამოქვეყნდა. დიდებულმა ადამიანმა, მწერალმა და რედაქტორმა როსტომ ჩხეიძემ დაბეჭდა გაგრძელებებით ჟურნალში „ჩვენი მწერლობა“, შემდეგ მისივე რეკომენდაციითა და რედაქტორობით „საუნჯემ“ გამოსცა წიგნად 2013 წელს. ზოგადად, საოცრად ძნელად მიდიოდა ჩემთვის წიგნების გამოქვეყნების პროცესი, თუმცა ამაში გამონაკლისს ნამდვილად არ წარმოვადგენ და შემოქმედთა 99 % -ს, ასევე, ძნელად მისდის წიგნის გამოცემის საქმე, უხსოვარი დროიდანვე.

მოკლედ, რომანივით ძნელი ბედი ერგო ჩემს თარგმანსაც „სფუნ რივერის ანთოლოგია“. ისიც როსტომ ჩხეიძის თავგამოდებით იბეჭდებოდა მაშინ ჯერაც ლიტერატურულ გაზეთ „ჩვენს მწერლობაში“, შემდეგ 2005 წელს ვახტანგ ღლონტის თავგამოდებითა და ბადრი თევზაძის რედაქტორობით გამოიცა ბათუმში, ოღონდ სასაჩუქრე ეგზემპლარებად და ძირითადად, მეგობრებში დავაბანდე. ბიბლიოთეკებსაც დაურიგდათ, მაგრამ მაინც ხინჯად დამრჩა, რომ ფართო მკითხველამდე ვერ მიაღწია-მეთქი თითქოს ედგარ ლი მასტერსის ამ გენიალურმა პოემამ.

საზოგადოება ფსევდონიმით გიცნობთ. რატომ გადაწყვიტეთ ასე და რა დატვირთვის მატარებელია თქვენი ფსევდონიმი?

მართალი გითხრათ, ადვილად არ გადამიწყვეტია, უკვე დაბეჭდილი მქონდა საკუთარი სახელით მოთხრობებიცა და თარგმანებიც. აბა რა გითხრათ, რატომღაც ვიფიქრე რომ ახალ სამყაროში, რასაც მწერლობა ჰქვია, ახალი სახელით ჯობდა შესვლა. ბათუმში პოეტმა ჟუჟუნა ხაჯიშვილმა შემარქვა ჩემი სიჭაბუკის რომანის „ვარსკვლავმორბედის“ მთავარი გმირის სახელი და მეგობრებისთვის ისედაც ქარდა ვიყავი. რაც შეეხება „ქარდუხს“, ჩემმავე გვარმა, ქარდავამ და რაღაც შინაგანმა ხმამ მიმაგდო ეტყობა ქარდუხთა ტომთან. რაც უნდა თანამედროვედ და მოდერნისტულად მოგვქონდეს თავი, მაინც ყველა ჩვენგანშია ეტყობა „ქალდეას მონატრება“.

ახლახან გაიმარჯვეთ კონკურსში „გახდი ბესტსელერის ავტორი 2020“. მონაწილეობა რატომ გადაწყვიტეთ და რამდენად ელოდით გამარჯვებას?

რუსთველთანაა, ჭაში ჩავარდნილი კაცი ამოსძახებს შველის აღმთქმელს „არ გელოდე, სად გაგექცე, სად წავიდე?“-ო, სხვა რა უნდა მექნა?! მოკლედ, თითქმის ყველა გამომცემლობასთან მქონდა მიწერ-მოწერა, უფრო სწორად, ძირითადად - მიწერა; უმეტესობისგან არ არის ხოლმე პასუხი, ან გწერენ, გამოგვიგზავნეო და მერე იძირებიან მდუმარებაში. სერიოზულ გამომცემლობას კი, ჩემი აზრით, სწორედ უარის თქმა უნდა შეეძლოს ღირსეულად. მხოლოდ რამდენიმე კეთილსინდისიერი რედაქტორი და გამომცემელი გამომეხმაურა და მითხრა, რომ არ შეუძლიათ, მხოლოდ თვითდაფინანსებით თუ ახერხებენ გამოცემას. "პალიტრა L-დან" მომწერეს რომ, კონკურსის ახალ სეზონს იწყებდნენ და მონაწილეობის მიღება შემომთავაზეს. ძალიან გადაღლილი ვიყავი ამ რომანის გამოცემისთვის ბრძოლით, ლამის გულიც კი მქონდა უკვე აცრუებული და ვთქვი, რას ვკარგავ-მეთქი?!

ველოდი თუ არა გამარჯვებას? იმედი, რა თქმა უნდა, მქონდა, ცოტა, სხვანაირად, მართლაც არ ექნებოდა მონაწილეობას აზრი. თან, ერთიცაა, უკვე აღარ ვარ ბავშვი და საკმაოდ დამიგროვდა გამოცდილება. მართლაც, აუცილებელია ბოლომდე ბრძოლა, მწერალი განწირულია ბოლომდე საბრძოლველად, კიპლინგს აქვს თავის გენიალურ ლექსში „თუ“:

...თუ შეგწევს ძალა გულის ფეთქვა, კუნთი და ძარღვი

ვერ იგრძნო, მაგრამ მოიხმარო როგორღაც მარჯვედ...

მოკლედ, გულის ფეთქვა რომ შეჩერდება, არც მაშინ უნდა დანებდე ეტყობა.

ხალხისა და ჟიურის ერთობლივი რჩეული გახდით. რას ნიშნავს ეს ფაქტი თქვენთვის?

წიგნის გამოცემისკენ გადადგმულ საკმაოდ დიდ ნაბიჯს... და ვებერთელა ტვირთს, რომლის დადებითი მხარე ისაა, რომ გეხმარება, არ ამჩატდე, როგორც ჩქარი მდინარის გადასვლისას ატაცებული მძიმე ლოდი.

რაზეა თქვენი ნაწარმოები და რას უნდა ელოდოს მისგან მკითხველი?

რა თქა უნდა, სიყვარულზე, ადამიანურ ურთიერთობებზე, იმ მარადიულ თემაზე, რასაც სულისა და ხორცის ჭიდილი ან თითქმის მიუღწეველი ჰარმონია ქვია... სიუჟეტი სათავგადასავლოა: აფხაზეთის ომის მონაწილე ჩადის ხმელთაშუა ზღვის აქამდე ვერმიკვლეულ ნახევარკუნძულ „გულანშაროში“ და იქ მისი და მისი ახალშეძენილი მეგობრების ცხოვრებისეული გზა, ამ გზის ერთი მონაკვეთია აღწერილი, საქართველოს ყოფის ალუზიითა და ვეფხისტყაოსნის გმირების ქვეცნობიერი თანდევნით. მკითხველი, ისევე როგორც ავტორი, მისგან უნდა ელოდოს სიყვარულსა და ადამიანის სულის რაობაზე უწყვეტ ფიქრს, სადღაც გაუჩინარებული სამყაროს ძიებისას.

წერის დროს კონკრეტულ ისტორიებსა და ამბებს იყენებთ?

დიახ, ყოველ ნაწარმოებს კონკრეტული ამბავი თუ ისტორია წამომაწყებინებს ხოლმე. თუმცა ეს ამბები და ისტორიები ფორმისთვისაა, ალბათ, უფრო, როგორც სხეული სულისთვის. ზემოთ ვახსენე, ძირითადად, საკუთარი სულის ღრანტეებში ვეძებ საწერს. წერის პროცესი ეჭვშეუტანლად საკრალური რამაა ჩემთვის, არაამქვეყნიური მდგომარეობა, როდესაც გრძნობ, რომ სამყარო მთელი თავისი დიდებულებით არსებობს. მოკლედ რომ ვთქვათ, სულის ისეთი მდგომარეობა როდესაც ეჭვი არ შეგაქვს ღვთის არსებობაში.

როგორია თქვენი სამომავლო ლიტერატურული გეგმები?

ვფიქრობ, რომ აქამდე რაც დამიწერია და მითარგმნია და წამიკითხავს - ყველაფერი იყო და არის მზადება, ჩემი ცხოვრების იმ მთავარი რომანის დასაწერად, რომლის დაწყებისა და დამთავრების შემდეგ,- თუ მარგუნა ბედმა,- საერთოდ არ შემაშფოთებს არც მის გამოცემაზე ფიქრი და არც ის, თუ როგორ მიიღებენ მას.