“მო­დით და ერ­თად ვე­ძე­ბოთ ნამ­დვი­ლი, უკე­თე­სი სამ­ყა­რო“, - მო­უ­წო­დებს მკი­თხველს მწე­რა­ლი ქარ­და ქარ­დუ­ხი, რომ­ლის ახა­ლი რო­მა­ნიც "ჰერ­მე­სის დახ­ლი­და­რე­ბი" წიგ­ნის თა­რო­ებ­ზე სულ მალე გა­მოჩ­ნდე­ბა.

სწო­რედ უკე­თე­სი სამ­ყა­როს ძებ­ნის სურ­ვი­ლი, მა­რა­დი­უ­ლის ძი­ე­ბის მო­უ­შო­რე­ბე­ლი გან­ცდა, შეგ­რძნე­ბა იმი­სა, რომ არც ჩვენ და არც ეს თვალ­შე­უდ­გა­მი სამ­ყა­რო არაა მხო­ლოდ ის, რაც ჩანს, და სი­ნამ­დვი­ლე­ში, გა­ცი­ლე­ბით უკე­თე­სი და დი­დე­ბუ­ლია, - ყო­ვე­ლი­ვე ეს გახ­და ინ­სპი­რა­ცია ავ­ტო­რის­თვის, რომ წერა და­ე­წყო. წლე­ბის წინ, სა­კუ­თა­რი სა­ხე­ლით აქ­ვეყ­ნებ­და ნა­წე­რებ­სა და თარ­გმა­ნებს, ამ­ჯე­რად კი ფსევ­დო­ნი­მის გა­მო­ყე­ნე­ბა გა­და­წყვი­ტა.

ფრი­დონ ქარ­და­ვა იგი­ვე ქარ­და ქარ­დუ­ხი არა­ერ­თი მო­თხრო­ბი­სა და თარ­გამ­ნის ავ­ტო­რი და ჯილ­დოს მფლო­ბე­ლია. ამ­ჯე­რად, ის კონ­კურ­სის „გახ­დი ბესტსე­ლე­რის ავ­ტო­რი 2020-ის“ გა­მარ­ჯვე­ბუ­ლი გახ­და. სა­კუ­თარ თავ­ზე უფრო დე­ტა­ლუ­რად, თა­ვად მწე­რა­ლი გვე­სა­უბ­რე­ბა:

„რო­გორც წესი, სა­კუ­თა­რი ცხოვ­რე­ბის სა­ინ­ტე­რე­სო დე­ტა­ლებ­ზე, მო­თხრო­ბებ­სა და რო­მა­ნებს ვწერთ. ხუმ­რო­ბით კი ვამ­ბობ, თუმ­ცა მარ­თლაც ასეა. თით­ქოს­და, გა­სათ­ქმე­ლად არ გვე­მე­ტე­ბა ხოლ­მე სა­ინ­ტე­რე­სო რამე თუ გვაქვს, სა­დღაც გო­ნე­ბი­სა თუ სუ­ლის ღრან­ტე­ებ­ში. უბა­ლოდ რომ გი­თხრათ, ვარ აფხა­ზე­თი­დან, გუ­მის­თის ხე­ო­ბაა ჩემი ოდა­ბა­დე და და­კარ­გუ­ლი სა­მო­თხე, რომ­ლის ძი­ე­ბა­ში ვიქ­ნე­ბი(თ) ალ­ბათ ბო­ლომ­დე, რე­ა­ლურ ცხოვ­რე­ბა­სა თუ მწერ­ლო­ბა­ში. ამას წი­ნათ, სა­ინ­ტერ­სოდ მეჩ­ვე­ნა ის ფაქ­ტი, რო­დე­საც ჩემი სოფ­ლის, სო­ხუ­მის რა­ი­ო­ნის სო­ფელ შრო­მას მო­ნიშ­ვნა მინ­დო­და "ფე­ის­ბუქ­ში", არაფ­რით არ მომ­ცა ინ­ტერ­ნეტ­მა ამის სა­შუ­ა­ლე­ბა. უკვე გა­და­ურ­ქმე­ვი­ათ მის­თვის სა­ხე­ლი და „გუმა“-თია აღ­ნიშ­ნუ­ლი. თით­ქოს მის­ტი­კუ­რი­აო, ჩემს რამ­დე­ნი­მე მო­თხრო­ბა­ში სწო­რედ ამ სა­ხე­ლით მაქვს მოხ­სე­ნი­ე­ბუ­ლი და­ახ­ლო­ე­ბით ეს არე­ა­ლი. მათ ეს ქარ­თუ­ლი კვა­ლის წა­საშ­ლე­ლად გა­ა­კე­თეს ალ­ბათ და არ აკ­ვირ­დე­ბი­ან, სწო­რედ უძ­ვე­ლე­სი ქარ­თუ­ლი ტო­პო­ნი­მი რო­მაა გუ­მა­ცა და გუ­მის­თაც. გა­ვი­ზარ­დე და სკო­ლა და­ვამ­თავ­რე იქვე. სო­ხუმ­ში და­ვამ­თავ­რე უნი­ვერ­სი­ტე­ტის პირ­ვე­ლი კურ­სი, მერე იყო მა­შინ ვე­რაფ­რით ვერ­გაც­ნო­ბი­ე­რე­ბუ­ლი ომი და ჯა­რის­კა­ცო­ბის პე­რი­ო­დი, შემ­დეგ წარ­მო­უდ­გენ­ლად რთუ­ლი, უკვე რომ გგო­ნია, ვე­ღა­რა­სო­დეს ვერ წა­მოდ­გე­ბი, ისე­თი და­მარ­ცხე­ბა... მე­ო­რე კურ­სი ბა­თუმ­ში, და­ნარ­ჩე­ნი უკვე თბი­ლის­ში აღ­დგე­ნილ თსუ-ის სო­ხუ­მის ფი­ლი­ალ­ში. და ამ ბო­რი­ა­ლი­დან, ერ­თა­დერ­თი სა­სი­კე­თო შე­დე­გი - უამ­რა­ვი კარ­გი ადა­მი­ა­ნის გაც­ნო­ბა და შე­ძე­ნა, მათ შო­რის მე­გობ­რე­ბის.“

წერა საკ­მა­ოდ ადრე და­ი­წყეთ. რო­გორ გა­იხ­სე­ნებთ იმ პე­რი­ოდს, რა სირ­თუ­ლე­ებს აწყდე­ბო­დით პირ­ვე­ლი ნა­წარ­მო­ე­ბე­ბის გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბის დროს?

მარ­თა­ლი გი­თხრათ, ადრე და­წყე­ბა არ გა­მო­დის. გა­აზ­რე­ბუ­ლად წერა და­ვი­წყე პირ­ველ კურ­სზე რომ ვი­ყა­ვი. სწო­რედ მა­შინ, 1991 წლის დე­კემ­ბერ­ში, რო­დე­საც ფი­ზი­კუ­რად ვე­რა­ფერს ვა­კე­თებ­დი, რო­დე­საც თბი­ლის­ში სა­ქარ­თვე­ლო სა­კუ­თარ თავს ხვრეტ­და, სწო­რედ მა­შინ მო­მაწ­ვა გა­უც­ნო­ბი­ე­რე­ბე­ლი წა­დი­ლი, რომ ამ რე­ა­ლო­ბას რო­გორ­მე გავ­ცლო­დი. ამის სა­უ­კე­თე­სო სა­შუ­ა­ლე­ბა კი, სხვა სამ­ყა­რო­ში გა­და­სახ­ლე­ბის სუ­კე­თე­სო სა­შუ­ა­ლე­ბა, იყო ლი­ტე­რა­ტუ­რა­ში გა­უ­ჩი­ნა­რე­ბა თუ თა­ვის შე­ფა­რე­ბა. და და­ვი­წყე წერა რა­ღაც არა­ამ­ქვეყ­ნი­ურ ამ­ბავ­ზე, ფან­ტას­ტი­კის ჟანრ­ში, თუ რო­გორ მი­დი­ან დე­და­მი­წი­დან ბავ­შვე­ბი უცხოპ­ლა­ნე­ტე­ლე­ბის დახ­მა­რე­ბით ზე­ცა­ში, პა­რა­ლე­ლურ ცთო­მილ­ზე. უშ­ვე­ლე­ბე­ლი რო­მა­ნი გა­მო­მი­ვი­და. „ვარ­სკვლავ­მორ­ბე­დი“ ერ­ქვა. ალ­ბათ, ოდეს­მე მი­ვუბ­რუნ­დე­ბი და შე­იძ­ლე­ბა სიყ­მაწ­ვი­ლის შთა­გო­ნე­ბას უკვე თით­ქოს საკ­მაო გა­მოც­დი­ლე­ბა რომ და­ვა­მა­ტო, იქ­ნე­ბა და არ გა­მო­ვი­დეს ური­გო რამ.

რაც შე­ე­ხე­ბა გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბას, ჩემი პირ­ვე­ლი ნა­წე­რი, რო­მე­ლიც და­ი­ბეჭ­და, იყო პა­ტა­რა ნო­ვე­ლა-ჩა­ნა­ხა­ტი, „აღელ­დი პონ­ტო“, ბა­თუმ­ში, გა­ზეთ „აჭა­რა­ში“, პო­ე­ტის, ქალ­ბა­ტონ ჟუ­ჟუ­ნა ხა­ჯიშ­ვი­ლის წარ­დგი­ნე­ბით - აფხა­ზეთ­და­კარ­გუ­ლი ბი­ჭის ემო­ცი­უ­რი აღ­სა­რე­ბა. პირ­ველ რო­მანს „ძაფ­ზე მო­ფარ­ფა­ტე სული“, უნდა აღ­ვნიშ­ნო, რომ სა­ოც­რად ძნე­ლი ბედი ერგო. წლო­ბით დავ­დი­ო­დი და და­ვათ­რევ­დი ხელ­ნა­წერს. მერე იყო­და „მნა­თობს“ ავუ­ტა­ლა­ხე კარი და ჩემ­და გა­სა­ოც­რად, ცხო­ნე­ბულ­მა თა­მაზ ჭი­ლა­ძემ მო­ი­წო­ნა და და­ბეჭ­და, თუმ­ცა ძა­ლი­ან შეკ­ვე­ცი­ლად, მო­თხრო­ბის სა­ხით... მაგ­რამ იმ­დე­ნად დიდი იყო გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბის ჭა­ბუ­კუ­რი სურ­ვი­ლი, რომ მა­ინც გა­მი­ხარ­და, რე­ა­ლუ­რად, სრუ­ლი სა­ხით კი მხო­ლოდ ათი წლის შემ­დეგ გა­მოქ­ვეყ­ნდა. დი­დე­ბულ­მა ადა­მი­ან­მა, მწე­რალ­მა და რე­დაქ­ტორ­მა როს­ტომ ჩხე­ი­ძემ და­ბეჭ­და გაგ­რძე­ლე­ბე­ბით ჟურ­ნალ­ში „ჩვე­ნი მწერ­ლო­ბა“, შემ­დეგ მი­სი­ვე რე­კო­მენ­და­ცი­ი­თა და რე­დაქ­ტო­რო­ბით „სა­უნ­ჯემ“ გა­მოს­ცა წიგ­ნად 2013 წელს. ზო­გა­დად, სა­ოც­რად ძნე­ლად მი­დი­ო­და ჩემ­თვის წიგ­ნე­ბის გა­მოქ­ვეყ­ნე­ბის პრო­ცე­სი, თუმ­ცა ამა­ში გა­მო­ნაკ­ლისს ნამ­დვი­ლად არ წარ­მო­ვად­გენ და შე­მოქ­მედ­თა 99 % -ს, ასე­ვე, ძნე­ლად მის­დის წიგ­ნის გა­მო­ცე­მის საქ­მე, უხ­სო­ვა­რი დრო­ი­დან­ვე.

მოკ­ლედ, რო­მა­ნი­ვით ძნე­ლი ბედი ერგო ჩემს თარ­გმან­საც „სფუნ რი­ვე­რის ან­თო­ლო­გია“. ისიც როს­ტომ ჩხე­ი­ძის თავ­გა­მო­დე­ბით იბეჭ­დე­ბო­და მა­შინ ჯე­რაც ლი­ტე­რა­ტუ­რულ გა­ზეთ „ჩვენს მწერ­ლო­ბა­ში“, შემ­დეგ 2005 წელს ვახ­ტანგ ღლონ­ტის თავ­გა­მო­დე­ბი­თა და ბად­რი თევ­ზა­ძის რე­დაქ­ტო­რო­ბით გა­მო­ი­ცა ბა­თუმ­ში, ოღონდ სა­სა­ჩუქ­რე ეგ­ზემპლა­რე­ბად და ძი­რი­თა­დად, მე­გობ­რებ­ში და­ვა­ბან­დე. ბიბ­ლი­ო­თე­კებ­საც და­უ­რიგ­დათ, მაგ­რამ მა­ინც ხინ­ჯად დამ­რჩა, რომ ფარ­თო მკი­თხვე­ლამ­დე ვერ მი­აღ­წია-მეთ­ქი თით­ქოს ედ­გარ ლი მას­ტერ­სის ამ გე­ნი­ა­ლურ­მა პო­ე­მამ.

სა­ზო­გა­დო­ე­ბა ფსევ­დო­ნი­მით გიც­ნობთ. რა­ტომ გა­და­წყვი­ტეთ ასე და რა დატ­ვირ­თვის მა­ტა­რე­ბე­ლია თქვე­ნი ფსევ­დო­ნი­მი?

მარ­თა­ლი გი­თხრათ, ად­ვი­ლად არ გა­და­მი­წყვე­ტია, უკვე და­ბეჭ­დი­ლი მქონ­და სა­კუ­თა­რი სა­ხე­ლით მო­თხრო­ბე­ბი­ცა და თარ­გმა­ნე­ბიც. აბა რა გი­თხრათ, რა­ტომ­ღაც ვი­ფიქ­რე რომ ახალ სამ­ყა­რო­ში, რა­საც მწერ­ლო­ბა ჰქვია, ახა­ლი სა­ხე­ლით ჯობ­და შეს­ვლა. ბა­თუმ­ში პო­ეტ­მა ჟუ­ჟუ­ნა ხა­ჯიშ­ვილ­მა შე­მარ­ქვა ჩემი სი­ჭა­ბუ­კის რო­მა­ნის „ვარ­სკვლავ­მორ­ბე­დის“ მთა­ვა­რი გმი­რის სა­ხე­ლი და მე­გობ­რე­ბის­თვის ისე­დაც ქარ­და ვი­ყა­ვი. რაც შე­ე­ხე­ბა „ქარ­დუხს“, ჩემ­მა­ვე გვარ­მა, ქარ­და­ვამ და რა­ღაც ში­ნა­გან­მა ხმამ მი­მაგ­დო ეტყო­ბა ქარ­დუხ­თა ტომ­თან. რაც უნდა თა­ნა­მედ­რო­ვედ და მო­დერ­ნის­ტუ­ლად მოგვქონ­დეს თავი, მა­ინც ყვე­ლა ჩვენ­გან­შია ეტყო­ბა „ქალ­დე­ას მო­ნატ­რე­ბა“.

ახ­ლა­ხან გა­ი­მარ­ჯვეთ კონ­კურ­სში „გახ­დი ბესტსე­ლე­რის ავ­ტო­რი 2020“. მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა რა­ტომ გა­და­წყვი­ტეთ და რამ­დე­ნად ელო­დით გა­მარ­ჯვე­ბას?

რუს­თველ­თა­ნაა, ჭაში ჩა­ვარ­დნი­ლი კაცი ამოს­ძა­ხებს შვე­ლის აღმთქმელს „არ გე­ლო­დე, სად გა­გექ­ცე, სად წა­ვი­დე?“-ო, სხვა რა უნდა მექ­ნა?! მოკ­ლედ, თით­ქმის ყვე­ლა გა­მომ­ცემ­ლო­ბას­თან მქონ­და მი­წერ-მო­წე­რა, უფრო სწო­რად, ძი­რი­თა­დად - მი­წე­რა; უმე­ტე­სო­ბის­გან არ არის ხოლ­მე პა­სუ­ხი, ან გწე­რენ, გა­მოგ­ვიგ­ზავ­ნეო და მერე იძი­რე­ბი­ან მდუ­მა­რე­ბა­ში. სე­რი­ო­ზულ გა­მომ­ცემ­ლო­ბას კი, ჩემი აზ­რით, სწო­რედ უა­რის თქმა უნდა შე­ეძ­ლოს ღირ­სე­უ­ლად. მხო­ლოდ რამ­დე­ნი­მე კე­თილ­სინ­დი­სი­ე­რი რე­დაქ­ტო­რი და გა­მომ­ცე­მე­ლი გა­მო­მეხ­მა­უ­რა და მი­თხრა, რომ არ შე­უძ­ლი­ათ, მხო­ლოდ თვით­და­ფი­ნან­სე­ბით თუ ახერ­ხე­ბენ გა­მო­ცე­მას. "პა­ლიტ­რა L-დან" მომ­წე­რეს რომ, კონ­კურ­სის ახალ სე­ზონს იწყებ­დნენ და მო­ნა­წი­ლე­ო­ბის მი­ღე­ბა შე­მომ­თა­ვა­ზეს. ძა­ლი­ან გა­დაღ­ლი­ლი ვი­ყა­ვი ამ რო­მა­ნის გა­მო­ცე­მის­თვის ბრძო­ლით, ლა­მის გუ­ლიც კი მქონ­და უკვე აც­რუ­ე­ბუ­ლი და ვთქვი, რას ვკარ­გავ-მეთ­ქი?!

ვე­ლო­დი თუ არა გა­მარ­ჯვე­ბას? იმე­დი, რა თქმა უნდა, მქონ­და, ცოტა, სხვა­ნა­ი­რად, მარ­თლაც არ ექ­ნე­ბო­და მო­ნა­წი­ლე­ო­ბას აზრი. თან, ერ­თი­ცაა, უკვე აღარ ვარ ბავ­შვი და საკ­მა­ოდ და­მიგ­როვ­და გა­მოც­დი­ლე­ბა. მარ­თლაც, აუ­ცი­ლე­ბე­ლია ბო­ლომ­დე ბრძო­ლა, მწე­რა­ლი გან­წი­რუ­ლია ბო­ლომ­დე საბ­რძოლ­ვე­ლად, კიპ­ლინგს აქვს თა­ვის გე­ნი­ა­ლურ ლექსში „თუ“:

...თუ შეგ­წევს ძალა გუ­ლის ფეთ­ქვა, კუნ­თი და ძარ­ღვი

ვერ იგ­რძნო, მაგ­რამ მო­იხ­მა­რო რო­გორ­ღაც მარ­ჯვედ...

მოკ­ლედ, გუ­ლის ფეთ­ქვა რომ შე­ჩერ­დე­ბა, არც მა­შინ უნდა და­ნებ­დე ეტყო­ბა.

ხალ­ხი­სა და ჟი­უ­რის ერ­თობ­ლი­ვი რჩე­უ­ლი გახ­დით. რას ნიშ­ნავს ეს ფაქ­ტი თქვენ­თვის?

წიგ­ნის გა­მო­ცე­მის­კენ გა­დად­გმულ საკ­მა­ოდ დიდ ნა­ბიჯს... და ვე­ბერ­თე­ლა ტვირთს, რომ­ლის და­დე­ბი­თი მხა­რე ისაა, რომ გეხ­მა­რე­ბა, არ ამ­ჩატ­დე, რო­გორც ჩქა­რი მდი­ნა­რის გა­დას­ვლი­სას ატა­ცე­ბუ­ლი მძი­მე ლოდი.

რა­ზეა თქვე­ნი ნა­წარ­მო­ე­ბი და რას უნდა ელო­დოს მის­გან მკი­თხვე­ლი?

რა თქა უნდა, სიყ­ვა­რულ­ზე, ადა­მი­ა­ნურ ურ­თი­ერ­თო­ბებ­ზე, იმ მა­რა­დი­ულ თე­მა­ზე, რა­საც სუ­ლი­სა და ხორ­ცის ჭი­დი­ლი ან თით­ქმის მი­უღ­წე­ვე­ლი ჰარ­მო­ნია ქვია... სი­უ­ჟე­ტი სა­თავ­გა­და­სავ­ლოა: აფხა­ზე­თის ომის მო­ნა­წი­ლე ჩა­დის ხმელ­თა­შუა ზღვის აქამ­დე ვერ­მიკ­ვლე­ულ ნა­ხე­ვარ­კუნ­ძულ „გუ­ლან­შა­რო­ში“ და იქ მისი და მისი ახალ­შე­ძე­ნი­ლი მე­გობ­რე­ბის ცხოვ­რე­ბი­სე­უ­ლი გზა, ამ გზის ერთი მო­ნაკ­ვე­თია აღ­წე­რი­ლი, სა­ქარ­თვე­ლოს ყო­ფის ალუ­ზი­ი­თა და ვე­ფხის­ტყა­ოს­ნის გმი­რე­ბის ქვეც­ნო­ბი­ე­რი თან­დევ­ნით. მკი­თხვე­ლი, ისე­ვე რო­გორც ავ­ტო­რი, მის­გან უნდა ელო­დოს სიყ­ვა­რულ­სა და ადა­მი­ა­ნის სუ­ლის რა­ო­ბა­ზე უწყვეტ ფიქ­რს, სა­დღაც გა­უ­ჩი­ნა­რე­ბუ­ლი სამ­ყა­როს ძი­ე­ბი­სას.

წე­რის დროს კონ­კრე­ტულ ის­ტო­რი­ებ­სა და ამ­ბებს იყე­ნებთ?

დიახ, ყო­ველ ნა­წარ­მო­ებს კონ­კრე­ტუ­ლი ამ­ბა­ვი თუ ის­ტო­რია წა­მო­მა­წყე­ბი­ნებს ხოლ­მე. თუმ­ცა ეს ამ­ბე­ბი და ის­ტო­რი­ე­ბი ფორ­მის­თვი­საა, ალ­ბათ, უფრო, რო­გორც სხე­უ­ლი სუ­ლის­თვის. ზე­მოთ ვახ­სე­ნე, ძი­რი­თა­დად, სა­კუ­თა­რი სუ­ლის ღრან­ტე­ებ­ში ვე­ძებ სა­წერს. წე­რის პრო­ცე­სი ეჭვშე­უ­ტან­ლად საკ­რა­ლუ­რი რა­მაა ჩემ­თვის, არა­ამ­ქვეყ­ნი­უ­რი მდგო­მა­რე­ო­ბა, რო­დე­საც გრძნობ, რომ სამ­ყა­რო მთე­ლი თა­ვი­სი დი­დე­ბუ­ლე­ბით არ­სე­ბობს. მოკ­ლედ რომ ვთქვათ, სუ­ლის ისე­თი მდგო­მა­რე­ო­ბა რო­დე­საც ეჭვი არ შე­გაქვს ღვთის არ­სე­ბო­ბა­ში.

რო­გო­რია თქვე­ნი სა­მო­მავ­ლო ლი­ტე­რა­ტუ­რუ­ლი გეგ­მე­ბი?

ვფიქ­რობ, რომ აქამ­დე რაც და­მი­წე­რია და მი­თარ­გმნია და წა­მი­კი­თხავს - ყვე­ლა­ფე­რი იყო და არის მზა­დე­ბა, ჩემი ცხოვ­რე­ბის იმ მთა­ვა­რი რო­მა­ნის და­სა­წე­რად, რომ­ლის და­წყე­ბი­სა და დამ­თავ­რე­ბის შემ­დეგ,- თუ მარ­გუ­ნა ბედ­მა,- სა­ერ­თოდ არ შე­მაშ­ფო­თებს არც მის გა­მო­ცე­მა­ზე ფიქ­რი და არც ის, თუ რო­გორ მი­ი­ღე­ბენ მას.