დაძლევენ თუ არა მოსწავლეები ონლაინ-რეჟიმში სწავლას?

განათლების სამინისტრომ გამომცემლობებს 2020-2021 სასწავლო წლისთვის ელექტრონული წიგნების მომზადების დავალება მისცა, რამაც გაამყარა ეჭვი, რომ სექტემბრიდან მოსწავლეები კვლავ ონლაინ-რეჟიმში ისწავლიან.

კიდევ ერთი ინფორმაციით, სამინისტრო გეგმავს, პირველი და მეორე კლასების მოსწავლეებს გაკვეთილები სკოლაში ჩაუტარდეთ, მესამე და უფრო მაღალი კლასის მოსწავლეები კი, სწავლების ონლაინ-რეჟიმზე დარჩნენ.

დაძლევენ თუ არა ქართველი მოსწავლეები მთელი წლის განმავლობაში ონლაინ-რეჟიმში მეცადინეობას და რამდენად იმოქმედებს ეს განათლების დონეზე? -AMBEBI.GE ამ საკითხზე განათლების სფეროს ექსპერტებისა და მოსწავლეების მშობლების მოსაზრებით დაინტერესდა.

ჩვენი რესპონდენტის, ანას შვილები მეხუთე და მეშვიდე კლასის მოსწავლეები არიან. დედა აღნიშნავს, რომ გაზაფხულის სემესტრში ონლაინ-სწავლება საკმაოდ ქაოტური იყო და თუ ბავშვები სკოლაში სექტემბერშიც ვერ დაბრუნდებიან, პროცესი უკეთ უნდა იყოს ორგანიზებული.

- რა თქმა უნდა, თუ ინფიცირების მაჩვენებელი შესაძლებლობას არ მოგვცემს, სწავლის სკოლებში გაგრძელებას ვერ მოვითხოვთ, მაგრამ აუცილებლად გასათვალისწინებელია, თუ სწავლის დისტანციურ რეჟიმში ჩატარება გადაწყდა, ეს არავითარ შემთხვევაში არ უნდა იყოს ისე მიშვებული, უკონტროლო და არასრულფასოვანი, როგორც გაზაფხულზე იყო.

მესმის, განათლების სისტემა ახალი გამოწვევის წინაშე დადგა, მაგრამ ახლა მაინც, ზაფხულში სამინისტროს, სკოლას, მასწავლებლებს აქვთ დრო, უკეთ მოემზადონ მოსწავლეებთან შესახვედრად. ჩემი აზრით, დისტანციურმა სწავლებამ მასწავლებლებში ტექნიკური ცოდნის დეფიციტი და მოტივაციის ნაკლებობა გამოავლინა.

რაც შეეხება სახელმძღვანელოების ონლაინ ფორმატში გადატანას, ტექნოლოგიებისა განვითარების მიუხედავად, ბეჭდურ წიგნებს ანალოგი არ აქვთ. სამწუხაროდ, ბავშვებს კომპიუტერებთან, გაჯეტებთან დიდი დოზით უწევთ კონტაქტი და სახელმძღვანელოების ონლაინ ვერსიების დამატება ძალიან ზედმეტია, ისედაც, დღის უდიდეს ნაწილს ეკრანებთან ატარებენ. ამით იქმნება საფრთხე, რომ ბავშვი კიდევ უფრო დამოკიდებული გახდება ტექნიკაზე და მეტად გაუცხოვდება წიგნთან. თანაც, შევამჩნიე, რომ ბავშვები ონლაინ გაკვეთილების დროს უფრო მეტად იღლებიან, ეს პროცესი მათთვის გაცილებით დამღლელია, ვიდრე რეალურად სწავლა“, - აღნიშნავს ანა.

ასევე ორი შვილის - პირველი და მეხუთე კლასელების დედა ეკა გვეუბნება, რომ ბავშვების სახლიდან მეცადინეობას ერთი პრობლემა ახლავს თან - ახალ თავსატეხს გაუჩენს დასაქმებულ მშობლებს, რომლებიც შვილებს მარტო ზრდიან:

- ჩემი შვილების ჯანმრთელობაზე წინ არაფერი დგას, მათ შორის არც განათლება, სექტემბრიდან სწავლა განახლდება თუ არ განახლდება, ივლიან სკოლაში თუ - არა, ისინი საჭირო ცოდნას იღებენ.

ვფიქრობ, ცოდნა ონლაინ გაკვეთილებითაც მიიღეს, რადგან ვესწრებოდი და პროცესს აქტიურად ვაკვირდებოდი, რომლითაც საკმაოდ კმაყოფილი დავრჩი. თუმცა, გარდა ცოდნისა, არის ადამიანური ურთიერთობები, რომელსაც ბავშვი სკოლაში სწავლობს, მეგობრებთან, პედაგოგებთან კომუნიკაციით. მით უმეტეს, ჩემი უმცროსი შვილი პირველკლასელია, ნახევარი სემესტრი ისწავლა სკოლაში და მეორე ნახევარი ონლაინ რეჟიმში გაატარა. მისთვის ეს უფრო რთულია, რადგან ბავშვი საკლასო ოთახს მიეჩვია, ისწავლა როგორ უნდა იჯდეს 45 წუთის განმავლობაში და უსმინოს მასწავლებელს.

არის კიდევ ერთი მომენტი, მე ბავშვების დამტოვებელი მყავს - ბებიები აღზრდის პროცესში აქტიურად არიან ჩართულები, მაგრამ ვინც მუშაობს და ბავშვის დამტოვებელი არ ჰყავს, მათთვის შვილის სახლში დატოვება ძალიან რთულია, მით უმეტეს, თუ ბავშვი დაბალი კლასის მოსწავლეა" - აღნიშნავს ეკა.

კითხვაზე, ფიქრობს თუ არა, რომ ელექტრონულ წიგნებზე გადასვლით ბავშვები წიგნთან კავშირს დაკარგავენ, მშობელი გვპასუხობს, რომ ამჟამად ეს საკითხი არ აწუხებს, თუმცა არ ისურვებდა, სწავლა მუდმივად ელექტრონული წიგნებით მიმდინარეობდეს:

- წიგნებს რომ არ მოწყდნენ, კლასგარეშე საკითხავი მიმაქვს მათთვის აგარაკზე, სადაც პანდემიის გამო თებერვლის შემდეგ არიან. ჩემს ორივე შვილს კითხვის საათი აქვს, როდესაც კომპიუტერთან არ უნდა იყვნენ და წიგნთან უნდა ჰქონდეთ ურთიერთობა. ზოგადად, არ მივესალმები, რომ სულ კომპიუტერთან იყვნენ.

უმცროსი ეკრანის წინ ისედაც დიდ დროს ატარებდა, ახლა ონლაინ სწავლებაც დაემატა და ხანდახან თვალები სტკივა. რა თქმა უნდა, არ ვისურვებ, რომ სულ ონლაინ რეჟიმში გაგრძელდეს სწავლების პროცესი, მაგრამ თუ ეს გარკვეულ ეტაპზე ეპიდსიტუაციას დასჭირდება, თუნდაც სექტემბერში, მოვითმენთ" - აცხადებს ორი შვილის დედა.

განათლების ექსპერტის, სიმონ ჯანაშიას მოსაზრებით, ელექტრონული წიგნების მომზადება აქამდეც უნდა დაწყებულიყო ქვეყანაში:

- ჯერ არ არის დადასტურებული ინფორმაცია, რომ სამინისტრო ემზადება დისტანციური რეჟიმით სწავლის დაწყებისთვის, თუმცა, ლოგიკური იქნება, მოემზადოს იმ ვითარებისთვის, როდესაც სკოლა შეიძლება დაიკეტოს.

სექტემბერში, სკოლებში სწავლა რომც აღდგეს, არაა გამორიცხული, შემდგომში ვირუსის გავრცელების მეორე და მესამე ტალღა იყოს, ამიტომ სამინისტროს მზაობა მნიშვნელოვანია

ელექტრონული წიგნების მომზადება აქამდეც უნდა დაწყებულიყო, რადგან ეს მოსწავლეებს უფრო მეტად აძლევს შესაძლებლობას, ინტერაქტიულ რეჟიმში იურთიერთონ იმ მასალასთან, რომელსაც სწავლობენ, შეასრულონ დავალებები, მულტიმედიური მასალის გამოყენებით ისწავლონ და ა.შ. თავისთავად, ელექტრონული წიგნის წარმოება ქართული გამომცემლობებისთვისაც სრულიად ახალი ხილია, თანაც, მათში არ იგულისხმება ჩვეულებრივი წიგნის ციფრული ასლის გაკეთება, არამედ, იგულისხმება სრულიად სხვა ფორმატი, სწავლების დროს სხვა ტიპის მასალის და სავარჯიშოების, კომუნიკაციის შესაძლებლობების გამოყენება.

მაგალითად, არსებობს წიგნები, რომელიც ადაპტირებადია მოსწავლეების უნარების მიმართ, არის წიგნები, რომლითაც შესაძლებლობა ჩნდება, მასწავლებელმა თავად მოახდინოს პროგრამის თანმიმდევრობის თუ სირთულის მობილიზება და ა.შ. ასე რომ, ელექტრონულ ფორმატს ბევრი შესაძლებლობა აქვს. სამწუხაროდ, ჩვენთან ეს ჯერჯერობით მხოლოდ ჩვეულებრივი წიგნების PDF ფორმატის ციფრული ვერსიებით შემოიფარგლება. მგონია, ნებისმიერ შემთხვევაში, როგორც არ უნდა აღდგეს სწავლა, ამ თემაზე სამინისტრომ უნდა იზრუნოს" - აღნიშნავს ჯანაშია.

კითხვაზე, ბოლო თვეების განმავლობაში რა შედეგი ჰქონდა დისტანციურ სწავლებას და როგორ იმოქმედებს ეს მოსწავლწეების აკადემიურ მოსწრებაზე, განათლების ექსპერტი გვპასუხობს:

"ჩვენთან, სამწუხაროდ, ჯერ არაა ცნობილი სტატისტიკა იმის შესახებ, თუ რამდენმა შეძლო დისტანციურად სწავლა, არც ამგვარი სწავლის შედეგები და ხარისხი ვიცით. შეგვიძლია ვივარაუდოთ, რომ სერიოზული პრობლემები იყო, რადგან იმ შეზღუდული სტატისტიკის ფარგლებშიც კი, რაც საზოგადოებისთვისაა ხელმისაწვდომი, - ვიცით, რამდენი მომხმარებელი გაჩნდა Microsoft Teams-ის, ვიცით ქვეყანაში ინტერნეტის დაფარვა - ვიცით, რომ დისტანციურად სწავლაში მოსწავლეების 1/3-ს მაინც სერიოზული პრობლემა ჰქონდა. ისინი კი, ვინც დისტანციურად სწავლობდნენ, არ ნიშნავს, რომ მაღალი ხარისხის განათლებას იღებდნენ.

მასწავლებლებს მოუწიათ ამ ახალ ფორმატზე სრულიად სპონტანურად, მოუმზადებლად გადასვლა, ხოლო ხარისხის პრობლემა ჩვეულებრივ ფორმატში თუ საკმაოდ მაღალი იყო, უნდა ვივარაუდოთ, რომ მსგავსი და კიდევ უფრო მძიმე პრობლემა იქნება დისტანციურშიც

ეს უფრო მეტად იმ ბავშვებზე მოქმედებს, რომელთაც სწავლისთვის ისედაც ცუდი პირობები ჰქონდათ, მაგალითად, სოციალურად დაუცველები, ისინი, ინტერნეტზე არ მიუწვდებათ ხელი და ა.შ. აქედან გამომდინარე, პრობლემა არსებობს, მოსწავლეებს შორის უთანასწორობა იზრდება, სამინისტრომ პირველ რიგში, ამაზე უნდა იზრუნოს - ელექტრონული რესურსების მომზადებაზე და მერე მათზე ხელმისაწვდომობის გაზრდაზე“, - აცხადებს სიმონ ჯანაშია AMBEBI.GE-სთან საუბარში.

ფილოლოგისა და პედაგოგის, გია მურღულიას მოსაზრებით, მაქსიმალურად უნდა იყოს იმის მცდელობა, რომ სექტემბერში სწავლა განახლდეს, თუმცა ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ელექტრონული სწავლება საკლასო ოთახებში ფიზიკურად ყოფნასთან შედარებით უფრო დაბალი დონისაა.

"ყველას გვაქვს იმედი და ვფიქრობ, რა შესაძლებლობასაც სიტუაცია მოგვცემს, მაქსიმალურად უნდა გამოვიყენოთ, რომ სასწავლო პროცესი ჩვეულებრივი რეჟიმით გაგრძელდეს. წინასწარ არამგონია, ვინმემ იცოდეს, როგორი ვითარება გვექნება სექტემბერში და სავსებით ბუნებრივია, განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრომ, თითოეული სკოლის ადმინისტრაციამ და მასწავლებლებმაც წინასწარ იფიქრონ იმაზე, რომ ასეთ ვითარებაში მოუწევთ სასწავლო პროცესის გაგრძელება, მაშინ როგორ მოიქცნენ.

მზად უნდა იყოს თითოეული სკოლა საქართველოში, მასწავლებელი და მთლიანად სისტემა. ვფიქრობ, რომ არაფერი მოულოდნელი ან ალოგიკური ასეთ გადაწყვეტილებაში არაა - მით უმეტეს, რომ დისტანციური და ონლაინ სწავლება უკვე, ისედაც უნდა იქცეს ქართული საგანმანათლებლო სივრცის ორგანულ ნაწილად. მოგეხსენებათ, დღეს არსებობს ვირტუალური უნივერსიტეტები, კოლეჯები და სკოლები. ჩვენთან ამ პროცესს ცოტა დააგვიანდა, მაგრამ პანდემიამ დაგვაჩქარა.

მე არ ვიტყვი, ელექტრონული სწავლება უფრო ცუდია თუ - კარგი, ვიტყვი, რომ ერთგვარად განსხვავებულია. რასაკვირველია, ონლაინ სწავლებას, რომელსაც სკოლები ატარებენ, ყველა ფორმალური მომენტი ახლავს, რაც ჩვეულებრივ, სკოლაში სწავლებას აქვს, იქ უკუკავშირი საკმაოდ სოლიდურია, მასწავლებელს შეუძლია დაინახოს, როგორ ესმით ბავშვებს მის მიერ ახსნილი მასალა, რა კითხვები ებადებათ, შეუძლია, უპასუხოს ამ კითხვებს, საშინაო დავალება მისცეს და ა.შ.

ონლაინ სწავლების დროს ინტერაქციის შესაძლებლობები გაცილებით მეტია, პრაქტიკულად იგივეა, რაც ჩვეულებრივ გაკვეთილზე - უყურებთ ბავშვს, მის მეყსეულ რეაქციას თქვენს საუბარზე, კითხვებსა და პასუხებზე და ა.შ

კატეგორიულად არ ვიზიარებ იმ აზრს, რომ ასეთი სწავლება პრაქტიკულად უშედეგო იყო, - ასეთი შეფასებებიც მომისმენია. ონლაინ სწავლების პირობებშიც, ტელე სკოლამაც შეავსო ეს მიმართულება, საკმაოდ სერიოზული ცოდნის მიღება შეეძლოთ ბავშვებს. პრობლემები, რაც ჩვენ გვაქვს, ჩვეულებრივ სასკოლო პროცესსაც ახლავს, ხანდახან უხვადაც. ამ პრობლემებს ერთ შემთხვევაშიც უნდა მივხედოთ და მეორე შემთხვევაშიც.

ალტერნატივად რას ასახელებს ის ხალხი, ვინც აქტიურად აკრიტიკებს ონლაინ სწავლებასა და ტელესკოლას? ალტერნატივა ის იყო, რომ არაფერი გაგვეკეთებინა. რისკენ მოგვიწოდებენ ეს ადამიანები - იმის შიშით, რომ შეიძლება, სწავლების ამ ახალ კულტურას ხარვეზები ჰქონდეს (და რასაკვირველია, ჰქონდა და ექნებოდა კიდეც), არაფერი გვექნა და ბავშვები უსწავლელები დაგვეტოვებინა, მიგვეშვა პროცესი, გაუქმებულიყო მეორე სემესტრი და სულაც, ჩავარდნილიყო სასწავლო წელი - ამისკენ მოგვიწოდებენ? მე მგონია, რომ ეს სწორი მოწოდება არ არის" - აღნიშნავს გია მურღულია.

ახალი სასწავლო წლიდან ონლაინ-სწავლებაზე გადასვლის გადაწყვეტილებას სამინისტრო ცხადია, ქვეყანაში ეპიდსიტუაციის გათვალისწინებით მიიღებს, თუმცა, თუ მეორე ტალღა დაიწყება, დიდი ალბათობით, ამ გადაწყვეტილების მიღება გარდაუვალი იქნება...