რატომ თქვა მსოფლიომ უარი პლაქვენილზე, რომელსაც კორონავირუსის წინააღმდეგ აქტიურად იყენებდნენ - "საქართველოში მას სიკვდილიანობა არ გამოუწვევია, მშვიდად უნდა ვიყოთ"

რამდენიმე დღის წინ სამედიცინო ჟურნალ "ლანცეტში" გამოქვეყნდა სტატია, რომლის თანახმადაც, იმ ადამიანებში, ვინც პრეპარატ „ჰიდროქსიქლოროქინს“, იმავე „პლაქვენილს“ იღებს, გულის პრობლემებით გარდაცვალების რისკი იზრდება. შედეგად, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ „სოლიდარობის კვლევიდან“ მედიკამენტი დროებით ამოიღო. ამას მოჰყვა საფრანგეთის მთავრობის რეაგირება, რომელმაც „პლაქველინის“ საავადმყოფოებში მოხმარება შეაჩერა. ანალოგიურად მოიქცა საქართველოც.

საქართველოში პრეპარატი ზოგიერთი კოვიდინფიცირებული პაციენტის მკურნალობაში გამოიყენებოდა. თბილისის ინფექციური საავადმყოფოს კლინიკური დირექტორის, მარინა ეზუგბაიას განცხადებით, ქვეყანაში “პლაქვენილით” მკურნალობას გვერდითი მოვლენები არ მოჰყოლია. ამაზე ისაუბრა თბილისის ინფექციური საავადმყოფოს გენერალურმა დირექტორმა, თენგიზ ცერცვაძემაც, რომლის თქმითაც, მძიმე პაციენტებში „პლაქვენილის“ გამოყენება მოხდა, თუმცა სერიოზული გართულებები არ ყოფილა, COVID 19-ით ინფიცირებულ გარდაცვლილ პაციენტებს კი უამრავი თანმხლები დაავადება აწუხებდათ.

პრეპარატის შესახებ AMBEBI.GE-ს ალერგოლოგ-იმუნოლოგი ბიძინა კულუმბეგოვი ესაუბრება. მისი თქმით, „პლაქველინის“ ამოღება მხოლოდ ერთი კონკრეტული კვლევიდან მოხდა, ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია კი სახელმწიფოებს არ ავალდებულებს, რომ მათ მედიკამენტით მკურნალობა შეწყვიტონ.

„ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ გავრცელებული ინფორმაციიდან გამომდინარე თქვა, რომ გარკვეული დროით, „პლაქველინის“ გამოყენებას ჩვენი კვლევის ფარგლებში შევაჩერებთო. მსოფლიოს ქვეყნებს პრეპარატი არ ამოუღიათ, ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია წამლების გამოყენება-არგამოყენებას არ წყვეტს, არამედ, კვლევაზეა საუბარი, რომელშიც ოთხი წამალია ჩართული: „პლაქველინი“, „რემდესივირი“, „ლოპინავირ-რიტონავირი“ და „ლოპინავირ-რიტონავირი“+„ინტერფერონი ბეტა“. ამათგან „პლაქველინის“ კვლევას შევაჩერებ, სანამ ზუსტ ინფორმაციას არ შევაგროვებო. მიმდინარეობს რანდომიზირებული კვლევები, რომელიც ალბათ, ივნისში-ივლისში დასრულდება. თუ კვლევებით დადასტურდა, რომ ზიანის მომტანი არ იქნება, ისევ დაბრუნდება ეს წამალი. რაც შეეხება სხვადასხვა ქვეყანას, ვისაც ჯერჯერობით სჭირდება, შეიძლება, მისით მკურნალობა მძიმე პაციენტებთან გაგრძელდეს. ექიმს შეუძლია, ეს წამალი აირჩიოს, თუ კონკრეტულ პაციენტებს სარგებელი მეტი ექნებათ, ვიდრე პოტენციური ზიანი, არ აწუხებთ გული და ა.შ. ზიანის და სარგებლის გათვალისწინება ისედაც უნდა მომხდარიყო და დარწმუნებული ვარ, ასეც ხდებოდა - მე მაგალითად, ამერიკის, საფრანგეთის შესახებ ვსაუბრობ. ქართული რეალობა არ ვიცი, კოვიდპაციენტების მკურნალი ექიმი არ ვარ, უბრალოდ, უცხოეთში ამ წამალს იყენებენ, როდესაც მისი პოტენციური სარგებელი მეტია, ვიდრე ზიანი, რასაც სწორედ ექიმები წონიან. პრეპარატი ძალიან ბევრ მიმდინარე კვლევაში ჯერ კიდევ რჩება, და ათასობით ადამიანი ამ წამალს ჯერ კიდევ იღებს“, - აღნიშნავს კულუმბეგოვი.

ალერგოლოგ-იმუნოლოგი განმარტავს, თუ რას ნიშნავს რანდომიზირებული კვლევა, რომელიც პრეპარატის შესახებ ჯანდაცვის ექსპერტებსა და საზოგადოებას უფრო მეტ და უფრო ზუსტ პასუხებს მიაწვდის.

„ეს ობსერვაციული კვლევა იყო, შეიძლება, გულის დაავადების გამო დაიღუპა ადამიანი და არა - „პლაქველინის“ გამო. ამიტომაცაა საჭირო რანდომიზირებული კვლევები, რომ საბოლოო პასუხი გაეცეს. რანდომიზირებული ნიშნავს, რომ თუ ორი ადამიანია გულით ავადმყოფი და ორივეს „პლაქველინის“ დანიშვნის ჩვენება აქვს, მათ, ამის ცოდნის გარეშე, 5-10 დღის განმავლობაში მისცემენ კაფსულას - ერთ-ერთს ისეთს, რომელშიც მხოლოდ პურის ფქვილი, სახამებელი იქნება, მეორეს კი - ნამდვილ წამალს, ანუ „პლაქველინს“. თუ ამ ორ ადამიანს შორის გვერდითი მოვლენები დაფიქსირდება და ეს გვერდითი მოვლენები იმ პაციენტის შემთხვევაში იქნება, ვისაც „პლაქველინს“ აძლევდნენ, ეს უკვე უტყუარია და ეჭვის შეტანა არ მოხდება. ჯერჯერობით, მსგავსი კვლევა კოვიდთან მითარებაში „პლაქველინს“ სამწუხაროდ, არ ჩატარებია“, - აღნიშნავს ის.

მისი თქმით, იმის გამო, რომ საქართველოში, კოვიდინფიცირებულების ნაწილთან პრეპარატს იყენებდნენ, მოქალაქეებმა არ უნდა ინერვიულონ.

„ყველა პაციენტს, ვინც ვიცი, მათ შორის, ჩემს პაციენტებსა და მათ ახლობლებს, ვინც საავადმყოფოებში იყვნენ და ვისაც პნევმონიის შემთხვევაში აძლევდნენ „პლაქველინს“, უტარდებოდა გულის გამოკვლევა, მონიტორინგი, ასევე, არც ერთი მათგანი არ მკურნალობდა სახლში. შეიძლება ითქვას, რომ მათ, ფილტვების ანთებიანი პაციენტების შემთხვევაში, ფაქტობრივად კვლევაა ჩატარებული, რადგან ყველაფერი ექიმების თვალწინ ხდებოდა. რეალურად რასაც ვხედავთ, ისაა, რომ ქვეყანაში სერიოზული სიკვდილიანობა არ ჩანს. მე მხოლოდ დამკვირვებლის როლში ვარ, თუმცა ციფრები მეტყველებს, რომ „პლაქველინს“ აქ სიკვდილიანობა არ გამოუწვევია, ამიტომ, მშვიდად უნდა ვიყოთ. საუბარია იმ ხალხზე, ვინც უკვე დალია, მათ ახლობლებსა და ნათესავებზე, მაგრამ გრძელვადიანი სამომავლო დამაზიანებელი ეფექტი ამ წამალს არ აქვს, ამიტომ, „პლაქველინზე“ საქართველოს მოსახლეობამ არ უნდა ინერვიულოს“, - ხაზს უსვამს კულუმბეგოვი.

„ჰიდროქსიქლოროქინის“ შესახებ გვესაუბრება ეპიდემიოლოგი მაია ბუწაშვილიც, რომლის თქმითაც, იყო რამდენიმე წინაპირობა, რომელთა გათვალისწინებითაც გასაკვირი არაა, რომ ჯანმომ კვლევიდან აღნიშნული პრეპარატის ამოღება გადაწყვიტა.

„პლაქველინთან“ დაკავშირებით თავიდანვე იმედისმომცემი კვლევა, რომელიც ადასტურებდა მის ეფექტურობას, არ არსებობდა. პანდემიის პირობებში, როდესაც არ არის რაიმე დადასტურებული მკურნალობა, ექიმები ცდილობენ, სხვადასხვა მეთოდით დაეხმარონ პაციენტებს, ასე იყო „პლაქველინის“ შემთხვევაშიც, თორემ მისი დადებითი ეფექტის შესახებ სამეცნიერო მტკიცებულება რეალურად, არც არსებობდა. ძალიან დიდი აზრთა სხვადასხვაობაც იყო, უნდა ყოფილიყო თუ არა გამოყენებული - კატეგორიულად იყო ნათქვამი, რომ უსიმპტომო ან მსუბუქპაციენტებში ის არ უნდა გამოყენებულიყო, ამბობდნენ იმას, რომ თუ პაციენტი მძიმე და კრიტიკულია, იქნებ რაღაც ეფექტი ჰქონდეს და გამოვიყენოთო, ანუ, სადაც გამოსავალი არ არის და რაღაც მცდელობები აქვთ ექიმებს, ვთქვათ, მოსინჯვის სახით შეიძლებოდა; ასევე, მთელი რიგი საერთაშორისო ორგანიზაციები ამბობდნენ, რომ „პლაქველინი“ მხოლოდ კლინიკური კვლევების ფარგლებში გამოყენებულიყო. ამ ფონზე გასაკვირი არ არის ის, რაც ახლა ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამ დაწერა, რომ ჯერჯერობით, სანამ უკეთესად არ გამოიკვეთება რაიმე, შეაჩერეს „პლაქველინის“ გამოყენება იმ კვლევის ფარგლებში, რომელშიც საქართველოც უნდა ჩართულიყო.

„ლანცეტში“ გამოქვეყნებულ კვლევას რაც შეეხება, იქ 90 000-ზე მეტი ისეთი პაციენტის მასალა იქნა შესწავლილი, ვინც „პლაქველინს“ იღებდა. აღმოჩნდა, რომ მათში წამალმა ვერავითარი გაუმჯობესება ვერ მოახდინა და პირიქით, ზოგიერთი პარამეტრის გაუარესებაც გამოიწვია. მიუხედავად იმისა, რომ ესეც არ არის რანდომიზებული, ძალიან კარგი კვლევაა პაციენტების რაოდენობის მხრივ, და მულტიცენტრულია სხვადასხვა ქვეყანასა და სამედიცინო დაწესებულებებში შეგროვილი მასალა. ამ კვლევამაც კიდევ ერთხელ დაადასტურა, რომ „ჰიდროქსიქლოროქინი“ არ არის ეფექტური, და ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციამაც აღნიშნული გადაწყვეტილება მიიღო“, - აღნიშნავს ბუწაშვილი.

ეპიდემიოლოგი ეხება გვერდითი მოვლენების საკითხსაც და ჩამოთვლის, თუ რა მიმართულებებით შეუძლია „პლაქველინს“ გავლენის მოხდენა.

„ძირითადად, აქ გულის მხრივ გართულებებზეა საუბარი, თუმცა, „პლაქველინს“ შეუძლია, გავლენა მოახდინოს მაგალითად, მხედველობაზე, სმენაზე, თირკმელზე და ა.შ. მაგრამ აქ სხვა მომენტია გადამწყვეტი - ამ პრეპარატს ბევრი პაციენტი სხვადასხვა დაავადების დროს, მაგალითად, აუტოიმუნური დაავადებების დროს წლების განმავლობაში იღებს და ასე თუ ისე, მას იტანენ. ეს პრეპარატი რაღაც გადამწყვეტი და ბევრი სიკეთის მომტანი რომ ყოფილიყო კორონავირუსის ალაგების მხრივ, და სიკვდილიანობის შემცირებაში ძალიან მკვეთრად დადებითი მაჩვენებლები რომ ჰქონოდა, გვერდითი მოვლენები, ასე თუ ისე, მაინც ასატანი იქნებოდა და წამალს მაინც გამოიყენებდნენ. აქ მთავარი მომენტი ისაა, რომ თან გვერდითი მოვლენების ქონა და თან ის, რომ ეფექტურობა ფაქტობრივად, არ ჩანს, - გამოდის, რომ ეს არაა ის წამალი, რომელიც უნდა იქნას გამოყენებული.

რაც შეეხება საქართველოს, ბევრი მითქმა-მოთქმა იყო, მოსაზრებებიც გამოითქვა, რომ უფრო მეტად ხდებოდა მისი გამოყენება, ვიდრე საჭირო იყო, ითქვა ისიც, რომ უსიმპტომო და მსუბუქ პაციენტებშიც იყენებდნენ. ამაზე გაკეთდა განცხადება, რომ ასე არ ხდებოდა, თუმცა მაინც, ჯერ ბოლომდე არ გვაქვს კარგად გამოქვეყნებული ინფორმაცია, თუ როგორ და რამდენ პაციენტზე იყო გამოყენებული „პლაქველინი“ საქართველოში, - ხაზს უსვამს ბუწაშვილი.

ის ეხება იმ სხვა პრეპარატებსაც, რომლებიც პოტენციურად, კორონავირუსის სამკურნალო წამლებად მოიაზრება, და განმარტავს, რომ როგორც COVID 19-ის ვაქცინის, ისე - მისი წამლების გამოჩენა ისევ და ისევ დროსთანაა დაკავშირებული.

„სამწუხაროდ, „რემდესივირმა“ ბოლომდე ვერ გაამართლა ის იმედები, რასაც მასზე ვამყარებდით, რადგან კვლევების შედეგად ძალიან მცირე გაუმჯობესება იყო, ან საერთოდ არ ყოფილა. შეგვიძლია შევაჯამოთ, რომ დღესდღეობით რაიმე გადამწყვეტი, გარდამტეხი პრეპარატი არ გვაქვს და სამეცნიერო მტკიცებულებები ვერც ერთი პრეპარატის სასარგებლოდ ვერ ლაპარაკობს. თუმცა, კლინიკური გამოცდები მიდიოდა უკვე არსებულ პრეპარატებზე, რაც სხვა დაავადებების სამკურნალოდ გამოიყენებოდა, და არა - ახალ ფორმულებზე. სრულიად ახალი მედიკამენტების ახალი ფორმულებიც იქნება და მათი გამოცდაც ჩატარდება, მაგრამ ეს დიდ დროს წაიღებს და ვადის პრობლემა იქნება, თორემ, ადრე თუ გვიან, პრეპარატი აუცილებლად გვექნება.

ვაქცინას რაც შეეხება, მომავალში ძნელი წარმოსადგენია, რომელიმე ვაქცინა ეფექტური არ აღმოჩნდეს, რადგან ბევრი ვაქცინის გამოცდა მიდის. რამდენიმე მათგანს წინასწარი შედეგები კარგი აქვს, უპრეცედენტო რაოდენობის თანხები იხარჯება და ამ პროცესებში საუკეთესო სპეციალისტები არიან ჩართულები. ალბათ, ასეთი მოტივაცია არც ერთი ვაქცინის შექმნაზე არ ყოფილა. ამიტომ, ძნელად დასაჯერებელია, რომელიმე ვაქცინა ეფექტური არ აღმოჩნდეს, თუმცა აქაც ვადებია პრობლემა, რადგან ეს მალე არ მოხდება“, - აღნიშნავს მაია ბუწაშვილი.